Hacettepe Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi Cilt: 32, Sayı: 3, Sayfa: 64-70, 2008

ARAŞTIRMA (Research) Hacettepe Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi Cilt: 32, Sayı: 3, Sayfa: 64-70, 2008 İki Farklı Rezin Simanın Dentin ve Metal Yüzeyine Bağlanma Dayanıklılığına İki Geçici Siman Uzaklaştırma Yönteminin Etkisi Effects of Two Temporary Cement Removal Techniques on Bond Strength of Two Different Resin Based Luting Agents to Dentin and Metallic Surfaces *Dr. Bahadır Ersu, *Prof.Dr. İbrahim Tulunoğlu, *Dt. Güliz Aktaş, *Dt. Elçin Şüküroğlu, **Dr. Erdem Karabulut *Hacettepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi Anabilim Dalı **Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı ÖZET Amaç: Bu in vitro çalışmada öjenol içermeyen geçici yapıştırıcı siman uygulanmış dentin yüzeylerine iki farklı rezin esaslı yapıştırıcı siman uygulaması öncesinde dentin yüzeyini el aleti ile kazıma ve air-flowla temizleme yöntemleri ile temizlemenin, rezin esaslı yapıştırıcı simanın metale ve dentine bağlanma dayanıklılıklarına etkisinin karşılaştırılması amaçlanmıştır. Gereçler ve Yöntemler: Çalışmada 40 adet yeni çekilmiş insan molar dişlerinin okluzal yüzeyleri dentin yüzeyine ulaşıncaya kadar aşındırıldı. Deney grubunu oluşturan dişlerin her biri 15 mm çap ve 10 mm yüksekliğindeki polimerik tüplere okluzal yüzeyleri paralelometrenin dikey eksenine dik olacak şekilde yerleştirildi ve dişler otopolimerizan şeffaf akrilik silindir bloklar içerisine gömüldü. Tüm örnek yüzeylerine çapları 3 mm olan krom-nikel alaşımlarından hazırlanan metal örnekler, diş üzerinde 4 mm çaplı işaretli alan üzerine üretici firmanın talimatlarına uygun olarak öjenolsüz geçici siman (Provicol) ile yapıştırıldı. Örnekler 37 C suda 7 gün süreyle bekletildi. Bu sürenin sonunda diş ve metal yüzeyindeki siman artıkları 10 sn süreyle keskin bir el aleti ile (n=20) ve air-flow la (Airmax, Satelec, Merignac, France) 15 sn süreyle olmak üzere iki farklı teknikle uzaklaştırıldı (n=20). Kumlanan krom-nikel alaşımlar dentin yüzeylerine 5 N luk yük altında, Panavia F ABSTRACT Aim: The aim of this in vitro study was to evaluate the influence of temporary cement remnants and its two different removal techniques on the bond strength of resin cements to the dentin and chromium nickel alloy surfaces. Materials and Methods: Occlusal surfaces of forty freshly extracted human molars were ground to expose superficial dentin and were embedded in acrylic resin cylinder blocks 15x10 mm. Cylinder shaped metal samples with 3 mm diameter were cast in a chromium-nickel alloy and were then luted to the dentin surfaces with an eugenol-free temporary cement (Provicol). The specimens were immersed in water at 37 C for 1 week and the temporary cement remnants were cleaned with a scaler for 10 second (n=20) (subgroup EL) and calcium hydroxide air powder polisher for 15 second (n=20) (subgroup AIR). The metal samples were bonded to cleaned dentine surfaces using Panavia F (n=20) (group P) or Multilink (n=20) (group M) resin cements. Bond strength tests were performed using a universal testing machine at a crosshead speed of 1,0 mm/min. The data were evaluated with Kruskal-Wallis and Mann-Whitney U tests (p<0.05) with Bonferroni correction using a statistical

65 ve Multilink rezin simanları ile yapıştırıldı. Kesme tipi (shear bond strength) bağlanma dayanıklılıkları Universal test makinası kullanılarak (Instron, MA, USA) dakikada 1,0 mm crosshead speed ile ölçüldü. Ortanca bağlanma değerleri ve standart sapmalar hesaplandı. El aleti ile ve air-flowla temizleme yöntemlerinin iki farklı rezinin metale ve dentine bağlanma dayanıklılıklarına etkisinin karşılaştırılmasının yapıldığı çalışmamızda sonuçlar Kruskal-Wallis testi ve Bonferroni düzeltmesi kullanılarak Mann Whitney U testi ile değerlendirildi. Sonuçlar istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi p<0,05. Bulgular: M-EL grubunun ortanca değerleri M-AIR grubununkinden düşük bulunurken P-EL grubundaki ortanca değerlerin P-AIR grubundan daha yüksek olduğu belirlendi. Mann-Whitney U testi ile ikili karşılaştırmaları yapılan gruplar arasında P-EL ve M-EL grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunurken (p=0.005), M-AIR ve P-AIR grupları arasındaki farklılıklar anlamlı değildi (p=0.386). Ancak air abrazyonla temizlenen grupla el aleti ile temizlenen grup karşılaştırıldığında standart sapma değerlerinin yüksek oluşu bu metodun öngörülebilirliği ve tekrar edilebilirliğiyle ilgili problem olduğunu göstermektedir. Sonuçlar: Bu çalışmanın sonuçları tutarlı ve tahmin edilebilir olmamasına rağmen, Panavia F rezin siman kullanıldığında metal restorasyon ve dentin yüzeylerinin bir el aleti ile temizlenmesinin metal ve dentin yüzeylerine daha iyi yapışma dayanıklılığı sağladığını göstermiştir. Multilink rezin siman ve air-flowla temizleme yöntemi bir arada kullanıldığında daha tahmin edilebilir sonuçlar elde edilebilir. software package (SPSS, 11.5). All tests were performed at p=0,05 significance level. P value <0,05 was accepted as statistically significant. Results: The median value for P-EL group (40,00 MPa) was higher than P-AIR group (28,00 MPa) while M-EL group s median value (17,00 Mpa) was lower than M-AIR s (31,50 MPa) and the differences were statistically significant (p<0,05). The difference between M-AIR and P-AIR was not significant (p=0.386) while the difference between M-EL and P-EL was (p=0.005) statistically significant. However the higher standard deviation values in scaler cleaning groups compared to air abrasion groups implies the problem of consistency and predictability with this method. Conclusions: The results of this study indicate that cleaning the metal restoration and dentin surfaces with a scaler may provide better resin cement bond strengths both to metal and dentine using Panavia F although not very consistent and predictable. More predictable results can be achieved using Multilink cement combined with air polishing cleaning process. ANAHTAR KELİMELER Geçici siman, rezin siman, dentine bağlanma, air polishing KEYWORDS Temporary cement, resin cement, dentine bond, air polishing GİRİŞ Daimi restorasyonun klinik durumunu gözlemleyebilmek, pulpal reaksiyon, alerjik ve periodontal problemlerin gerçekleşmesi durumunda da dişe ve restorasyona herhangi bir zarar vermeden kolayca restorasyonu çıkarabilmek için prognozu şüpheli vakalarda geçici simantasyon tercih edilebilir 1. Restorasyonun uzun dönem başarısı için geçici simanın seçimi oldukça önemlidir. İdeal bir geçici siman materyali, biyouyumlu ve iyi mekanik özelliklere sahip olmalı, bakteriyel veya moleküler penetrasyona izin vermemeli, daimi simanın bağlantısını etkilememeli ve kolay temizlenebilir olmalıdır. Restorasyonun klinik başarısını takip edebilmek açısından oldukça yararlı bir uygulama olan daimi restorasyonun geçici simantasyonundan sonra dikkat edilmesi gereken en önemli nokta daimi simantasyon işlemine başlamadan önce geçici simanların diş ve restorasyon üzerinden tamamen uzaklaştırılmasıdır. Adezyonun materyal ve tekniğin elverdiği en yüksek bağlanma derecesinde elde edilmesi için restorasyonun daimi simantasyonu öncesi geçici simanlara ait tüm kalıntıların uzaklaştırılması gerektiği 2,3 geçici siman kalıntılarının rezin simanın dentine bağlantısını olumsuz yönde etkileyebilece-

66 ği bildirilmiştir. Geçici simanların temizlenme yöntemleri ve yüzey işlemlerinin çeşitli daimi simanların bağlanma kuvvetleri üzerine etkileri konusunda literatürde birçok çalışma bulunmaktadır 4-6. Yaygın olarak kullanımı önerilmemesine rağmen çalışmalarda fosforik asitle temizlemenin de etkili bir yöntem olduğundan bahsedilmiştir. Ancak yapılan çalışmalarda asitle pürüzlendirmenin bağlanma dayanıklılığını azalttığı ve tübüllerin içerisinde geçici siman artıklarının kaldığı saptanmıştır 3,5,7. Peutzfeldt ve Asmussen 8 alkol, EDTA (etilendiamintetraasetik asit), kloroform ve %37 lik ortofosforik asit gibi maddelerin öjenolün dentin adezivleri üzerindeki olumsuz etkilerini engelleyebileceğini ifade etmişlerdir. Watanabe ve ark. 9 fosforik asitin uygulanmasından sonra sodyum hipoklorit jel kullanımının yalnız başına fosforik asitin kullanımından daha etkili bir yöntem olduğunu bildirmişlerdir. Schwartz ve arkadaşları 10 pomza-fırça ile temizlemenin oldukça etkin bir yöntem olduğunu, Paul ve arkadaşları 11 ise pomza-fırça ile temizlemenin etkili olmadığını savunmuşlardır. Ultrasonik aletlerin kullanımının ve sonrasında dentin yüzeyinin pomza su karışımıyla temizlenmesinin rezinin dentine infiltrasyonunu ve bağlanma dayanıklılığını artırdığı görülmüştür 12,13. Fonseca ve arkadaşları 14 yaptıkları çalışmada aluminyum oksit ile kumlamanın indirekt kompozit restorasyonların dentine bağlanma dayanıklılığını artırabileceğini bildirmişlerdir. Renklenmeleri ve plağı, kolay ve hızlı bir biçimde uzaklaştırma metodu olarak bilinen ve bu amaçla kullanılan air-flowla polisajlama tekniğinin siman uzaklaştırmak için kullanıldığı çalışmalar da bulunmaktadır 15-17. Literatürde rezin esaslı yapıştırma materyallerinin öjenol içermeyen geçici siman uygulanan dentin yüzeyi ile oluşturduğu bağlanma kuvvetlerini 10,14 ve geçici simanın mikrosızıntı üzerine olan etkisini araştıran pek çok çalışma 4,18-23 bulunmasına rağmen, geçici simanın temizlenmesi sonrası oluşan dentin bağlanma dayanıklılığı ve geçici siman kalıntılarının uzaklaştırılma yöntemlerinin karşılaştırılması ile ilgili mevcut bilgiler kısıtlıdır. 14 Bu çalışmanın amacı geçici simantasyon sonrası dentin yüzeyinde kalan artıkların el aleti ile ve air-flowla temizlenmesi sonrası iki farklı rezin simanın metale ve dentine bağlanma dayanıklılıklarına etkisinin incelenmesidir. GEREÇLER ve YÖNTEMLER Çalışmamızda geçici siman artıklarını uzaklaştırmak için kullanılan iki farklı yöntemin (AIR: air-flow, EL: el aleti ile temizleme) iki farklı rezin siman materyalinin bağlanma dayanıklılıklarına etkisini incelemek için 4 gruba ayrılan örnekler Tablo I de gösterilmiştir. Çalışma için çürüksüz, yeni çekilmiş 40 adet insan üst 3. molar dişi seçildi. Çekimi takiben keskin bir el aleti ile temizlenen ve %10 formalinsalin solüsyonunda dezenfekte edilen ve kullanılıncaya kadar distile suda 2 gün muhafaza edilen dişler rastgele 4 gruba ayrıldı. Deney grubunu oluşturan dişlerin her biri 15 mm çap ve 10 mm yüksekliğindeki polimerik tüplere okluzal yüzeyleri paralelometrenin dikey eksenine dik olacak şekilde yerleştirildi ve dişler Entacryl otopolimerizan şeffaf akrilik (ENTA B.V., Bergen, Hollanda) bloklar içerisine gömüldü. Diş mineleri 60 sn 120 rpm de 600 gritlik silikon karbit (3M,dental products, USA) aşındırıcı disklerle dentin yüzeyine ulaşıldıktan sonra 0,5 mm daha oklüzal yüzeyinden aşındırıldı. Bu çalışmada geçici simantasyon materyali olarak Provicol (Voco, Cuxhaven, Almanya) öjenol içermeyen geçici siman kullanıldı. Tüm örnek yüzeylerine krom-nikel alaşımlarından 3 mm çapında 5mm yüksekliğinde hazırlanan silindirik biçimli metal örnekler, diş üzerinde 4 mm lik işaretli alan üzerine üretici firmanın talimatlarına uygun olarak Provicol ile yapıştırıldı. Örnekler klinik olarak restorasyonun geçici olarak yapıştırılma süresini simüle etmek amacı ile 37 C suda 7 gün süreyle bekletildi. Bu sürenin sonunda diş ve metal yüzeyindeki siman artıkları 10 sn süreyle keskin bir el aleti H6/H7 scaler (Hu-Friedy, Chicago, IL, USA) ile (n=20) ve air-flow (Airmax, Satelec, Merignac, France) kullanılarak (n=20) iki farklı teknikle uzaklaştırıldı.

67 TABLO I Test grupları ve kullanılan simanlar Gruplar Kısaltma N Kullanılan yöntem Yapıştırıcı siman Grup I P-EL 10 El aleti Panavia F Grup II M-EL 10 El aleti Multilink Grup III P-AIR 10 Air-flow Panavia F Grup IV M-AIR 10 Air-flow Multilink 1.grup: geçici simanın el aleti ile temizlendiği ve Panavia F ile yapıştırılan örnekler. (P-EL) n=10 2. grup: geçici simanın el aleti ile temizlendiği ve Multilink ile yapıştırılan örnekler. (M-EL) n=10 3.grup: geçici simanın air-flow ile temizlendiği ve Panavia F ile yapıştırılan örnekler. (P-AIR) n=10 4.grup: geçici simanın air-flow ile temizlendiği ve Multilink ile yapıştırılan örnekler. (M-AIR) n=10 Krom-nikel alaşımından hazırlanan örnek yüzeyleri 50µ luk aluminyum oksit ile kumlanarak geçici siman uzaklaştırıldı. Dentin ve metal yüzeyleri 10 sn süreyle basınçlı hava ve su ile temizlendi. Metal ve dentin yüzeylerinin yapıştırılmasında polimerizasyon şekilleri ve içerik bakımından farklılık gösteren Panavia F (Kuraray, Osaka, Japonya) ve Multilink (Vivadent, Ivoclar, Schaan, Liechtenstein) rezin esaslı yapıştırıcı simanlar kullanıldı. Temizleme tekniklerine göre 2 gruba (AIR ve EL) ayrılan örnekler kendi aralarında, kullanılan daimi rezin siman materyaline göre 2 li alt gruplara ayrıldı; P grubu Panavia F, M grubu Multilink (P-EL; M-EL / M-AIR; P-AIR) (Tablo I). Multilink (M-EL ve M-AIR) gruplarında, yapıştırma işlemi öncesinde dentin yüzeylerine smear tabakasını uzaklaştırmak ve yüzeyi pürüzlendirmek amacıyla 15 sn süreyle %37 lik ortofosforik asit uygulandı, daha sonra yıkanan yüzeyler hava ile kurutularak,dentin yüzeylerine üretici firmanın talimatları doğrultusunda her rezin simanın kendine ait adeziv sistemleri uygulandı. Tüm preparasyon yüzeyi boyunca homojen bir adeziv kalınlığının elde edilmesi için, bağlayıcı ajan 5 sn hava spreyi ile inceltildi ve daha sonra Hilux Optimax ışık cihazı (Benlioğlu Dental Inc., Ankara, Türkiye) ile 20 sn polimerize edildi. Rezin simanların baz ve katalizör kısımları eşit miktarda karıştırılarak metal yüzeylerine sürülerek 5 N yük altında dişe yapıştırıldı (Resim 1). Taşan siman artıkları bir fırça yardımıyla temizlendi. Simanın RESİM 1 Örnekler 5 N luk sabit yük altında yapıştırıldı polimerizasyonu değişik yönlerden 60 sn ışık uygulanarak sağlandı. Örnekler 7 gün süreyle tekrar distile su içerisinde muhafaza edildi. Kesme tipi bağlanma dayanıklılıkları universal test makinası kullanılarak (Instron, MA, USA) dakikada 1,0 mm crosshead speed hız ile ölçüldü (Resim 2). Sonuçlar, verilerin normal dağılıp dağılmadıklarını Shapiro Wilk testi ile incelendi ve veriler normal dağılım göstermediği için Kruskal-Wallis testi ile gruplar arasındaki farklılık incelendi. İkili karşılaştırmalar Bonferroni düzeltmesi yapılarak Mann Whitney U testi ile incelendi. İstatistiksel olarak sonuçlar önemli kabul edildi (p<0,05). İstatistiksel analizler SPSS for Windows 11.5 yazılım ile gerçekleştirildi.

68 BULGULAR Test sonucu elde edilen verilerin temel istatistik değerlendirmeleri Tablo II de sunulmuştur. Test grupları kendi aralarında Kruskal-Wallis testi ile değerlendirildi ve sonuçlar anlamlı bulundu (p=0.005). Sadece M-EL ve P-EL grupları arasındaki fark anlamlı bulunurken (p<0,05), diğer gruplar arasındaki fark önemsiz bulunmuştur (p>0,05). Panavia F kullanılarak hazırlanan ve el aleti ile temizlenen örneklerden elde edilen ortanca (medyan) değer (40,00 Mpa) air abrazyon kullanılarak elde edilen değerden (28,00 Mpa) daha yüksektir. Multilink ile ve el aleti ile temizleme yöntemi ile elde edilen değer (17,00 Mpa), air abrazyonla elde edilen değerden (31,50 Mpa) daha düşüktür. P-EL grubu standart sapma değerlerinin (34,35 Mpa) P-AİR grubuna göre (27,39 Mpa) yüksek oluşu el aleti ile temizleme sonrası air abrazyona göre daha az tekrarlanabilir sonuçlar elde edilebildiğini ortaya koymaktadır. Buna karşın, M-EL (9,56 Mpa) ve M-AIR (41,05 Mpa) grupları için tam aksi yönde bir ilişki bulunmuştur. TARTIŞMA Literatürde geçici simanların adeziv-dentin bağlantısına etkilerini araştıran pek çok çalışma bulunmasına rağmen, geçici simanın temizlenmesi sonrası oluşan dentin bağlanma dayanıklılığı ve geçici siman kalıntılarının uzaklaştırılma yöntemlerinin karşılaştırılması ile ilgili kısıtlı bilgiler mevcuttur. Adezivlerin başarısı mine ve dentine penetrasyonları ve iyi polimerize olmalarına bağlıdır. RESİM 2 Kesme tipi bağlanma dayanıklılıklarının universal test makinası (Instron) ile ölçülmesi Geçici simanların adezyon üzerindeki olumsuz etkilerinin öjenol içeriklerine bağlı olduğuna inanılmaktadır. Öjenol içeren geçici simanların rezin simanların dentine olan bağlantı dayanıklılığını azalttığı bildirilmiştir 24. Ancak son zamanlarda yapılan çalışmalar öjenol içermeyen simanların da adezyon üzerinde olumsuz etkilere sahip olduğunu göstermiştir. 25 Öjenol içeren ve içermeyen geçici simanların tüm adeziv sistemlerdeki bağlanma üzerinde olumsuz etkisi olduğu da savunulmaktadır 26 ve öjenol içermeyen simanlarda öjenol yerine ilave edilen aromatik yağ moleküllerinin bağlanmayı olumsuz etkilediği belirtilmektedir 27. TABLO II Test sonucları ve verilerin istatistiksel değerlendirmeleri N min. max. ortanca ortalama std.sapma P-EL 10 21,00 116,00 40,00 55,20 34,350 P-AIR 10 20,00 110,00 28,00 37,50 27,399 M-EL 10 10,00 36,00 17,00 19,90 9,562 M-AIR 10 14,00 148,00 31,50 50,50 41,058

69 Watanabe ve arkadaşları 6 öjenol içeren ve içermeyen geçici simanın uygulandığı dentin yüzeylerine farklı tip adeziv sistemlerin bağlantısını incelemişler ve bağlantının azaldığını gözlemişlerdir. Yap ve arkadaşları 12 dentin bağlayıcı ajanların uygulanmasından önce geçici siman uygulamasının doğru olmadığını savunmuşlar ve öjenol içeriği arttıkça bağlantının azaldığını saptamışlardır. Döküm kronlarda oluşan mikrosızıntıya neden olarak yapıştırıcı simanın diş dokusuna adezyonunun tam olmaması, simanların hazırlanması sırasında oluşan büzülme, simanın ağız sıvılarında erimesi ve simanın mekanik başarısızlığı gösterilmiştir. 24 Mondelli ve arkadaşları 25 geleneksel yapıştırıcı simanlara göre, adeziv rezin sistemlerin in vitro 13 ve in vivo olarak yapılan çalışmalarda daha az mikrosızıntı gösterdikleri bulunmuştur 8. White ve arkadaşlarının 8 yaptıkları araştırmada, döküm kronların simantasyonunda kullanılan çinko fosfat, polikarboksilat, cam ionomer, kompozit rezin, dentin bonding + kompozit rezin ajanları mikrosızıntı yönüyle incelenmişler ve en başarılı sonuçları dentin bonding + kompozit rezin ajan kullanılan grupta rapor etmişlerdir. Diğer materyaller ise, iyiden kötüye doğru; cam ionomer, kompozit rezin, polikarboksilat ve çinko-fosfat siman olarak bildirmişlerdir. Bu araştırmada kullanılan simanların hepsi ya asidik ya da dentin yüzeyinin dilue bir asitle muamelesini içeren bir kullanım aşaması içermektedir. Dentin bonding + kompozit rezin grubunun daha etkili olmasının nedeninin, açık dentin tübüllerinin dentin bağlayıcı ajanların yapısında bulunan yüzey aktif polimerleri ile tıkanması sonucu bağlantının olduğu düşünülmektedir. Kompozit rezin ve bonding ajanlarının polimerizasyonu için serbest radikallerin aktive olması gerekir. Öjenol molekülünün hidroksi grupları radikalleri bloke etmektedir. Bu durum öjenolün temas ettiği yüzeylerde polimerizasyonu engellemektedir 22-24. Nikaido ve ark. 15 1995 te yaptıkları bir çalışmada air-flow la temizlemenin bonding ajanı veya siman veya kompozitin mine ile bağlantısının çekme kuvvetlerine direncini etkilemediği, iki aşamalı sistemde görülmemesine rağmen, asitle primerin birlikte uygulandığı bir aşamalı sistemin dentinin çekme kuvvetlerine direncini azalttığını bildirmişlerdir. Air-flowla temizleme sonrası diş minesi üzerindeki değişikliklerin minimal olduğu fakat dentin yüzeyinde yüzey pürüzlülüğünü azalttığı ve smear tabakasını tamamen uzaklaştırdığını gözlemlemişlerdir. Rezin ve dentin ara yüzünde yapılan SEM ve TEM çalışmaları air-flow uygulamasının dentin yüzeyindeki kollajen fibrillerin zayıflamasına yol açabileceğini göstermiştir. Bu değişiklik rezinin asit ve primer ajanlarının dentine penetrasyonunu azaltarak zayıf hibrit tabakasının oluşmasına yol açabilir. 15 Bu sebeple tek aşamalı sistemlerin uygulandığı sistemlerde restorasyon öncesi dentin yüzeyinin air-flowla temizlemesi bağlanma dayanıklılığını azaltabileceğinden kullanılmaması önerilir. Bulgularımız bu çalışmanın sonuçlarını destekler niteliktedir. Mekanik olarak geçici simanların dentin yüzeyinden uzaklaştırılmasına yönelik pek çok çalışma mevcuttur. Ancak bu tekniklerin birbirlerine göre üstünlüklerinin araştırıldığı ve karşılaştırılmalarının yapıldığı çalışmalar oldukça kısıtlıdır 14. Çalışmamızda polimerizasyon şekilleri ve içerik bakımından farklılık gösteren iki ayrı rezin siman kullanılmıştır. Rezin farklılığının sonuçları nasıl etkileyeceği konusunda daha ileri çalışmalara ihtiyaç vardır. SONUÇLAR Bu çalışmanın sonuçları tutarlı ve tahmin edilebilir olmamasına rağmen, Panavia F rezin siman kullanıldığında metal restorasyon ve dentin yüzeylerinin bir el aleti ile temizlenmesinin metal ve dentin yüzeylerine daha iyi yapışma dayanıklılığı sağladığını göstermiştir. Multilink rezin siman ve airflowla temizleme yöntemi bir arada kullanıldığında daha tahmin edilebilir sonuçlar elde edilebilir. Konunun daha iyi aydınlatılabilmesi için, öjenol içeren ve içermeyen simanların kullanımının zorunlu olduğu durumlarda simanın temizlenmesinde hangi yöntemin etkin olduğunu ve kullan-

70 dığımız materyallerin rezin-tag formasyonuna etkisini inceleyen daha ileri çalışmalara ve SEM çalışmalarına ihtiyaç vardır. KAYNAKLAR 1. Boeckler AF, Stadler A, Setz JM. The significance of marginal gap and overextension measurement in the evaluation of the fit of complete crowns. J Contemp Dent Pract. 2005;6(4):26-37. 2. Terata R, Nakashima K, Kubota M. Effect of temporary materials on bond strength of resin-modified glass-ionomer luting cements to teeth.am J Dent. 2000;13(4):209-11. 3. Kanakuri K, Kawamoto Y, Kakehashi Y, Matsumura H. Influence of temporary cements on bond strength between resin-based luting agents and dentin. Am J Dent. 2006;19(2):101-5. 4. Woody TL, Davis RD. The effect of eugenol-containing and eugenol-free temporary cements on microleakage in resin bonded restorations. Oper Dent. 1992;17(5):175-80. 5. Terata R, Nakashima K, Obara M, Kubota M. Characterization of enamel and dentin surfaces after removal of temporary cement--effect of temporary cement on tensile bond strength of resin luting cement. Dent Mater J. 1994;13(2):148-54. 6. Watanabe EK, Yamashita A, Imai M, Yatani H, Suzuki K. Temporary cement remnants as an adhesion inhibiting factor in the interface between resin cements and bovine dentin. Int J Prosthodont. 1997;10(5):440-52. 7. Watanabe EK, Yamashita A, Yatani H, Ishikawa K, Suzuki K. Improvement in the tensile bond strength between resin cement and dentin surfaces after temporary cement application. Int J Prosthodont. 1998;11(3):203-11. 8. Peutzfeldt A, Asmussen E. Influence of eugenol-containing temporary cement on efficacy of dentin-bonding systems. Eur J Oral Sci. 1999;107(1):65-9. 9. Watanabe EK, Yatani H, Ishikawa K, Suzuki K, Yamashita A. Pilot study of conditioner/primer effects on resindentin bonding after provisional cement contamination using SEM, energy dispersive x-ray spectroscopy, and bond strength evaluation measures. J Prosthet Dent. 2000;83(3):349-55. 10. Schwartz R, Davis R, Hilton TJ. Effect of temporary cements on the bond strength of a resin cement. Am J Dent. 1992;5(3):147-50. 11. Paul SJ, Schärer P. Effect of provisional cements on the bond strength of various adhesive bonding systems on dentine.j Oral Rehabil. 1997;24(1):8-14. 12. Yap AU, Shah KC, Loh ET, Sim SS, Tan CC. Influence of eugenol-containing temporary restorations on bond strength of composite to dentin. Oper Dent. 2001;26(6):556-61. 13. Lee J, Jang KT, Kim JW, Lee SH, Hahn SH, Kim CC. Effect of ultrasonic vibration on dentin bond strength and resin infiltration. Am J Dent. 2003;16(6):404-8. 14. Fonseca RB, Martins LR, Quagliatto PS, Soares CJ. Influence of provisional cements on ultimate bond strength of indirect composite restorations to dentin. J Adhes Dent. 2005;7(3):225-30. 15. Nikaido T, Yamada T, Koh Y, Burrow MF, Takatsu T. Effect of air-powder polishing on adhesion of bonding systems to tooth substrates. Dent Mater. 1995;11(4):258-64. 16. Nishimura K, Nikaido T, Foxton RM, Tagami J.Effect of air-powder polishing on dentin adhesion of a self-etching primer bonding system. Dent Mater J.2005;24(1):59-65. 17. Frankenberger R, Lohbauer U, Tay FR, Taschner M, Nikolaenko SA. The effect of different air- polishing powders on dentin bonding.j Adhes Dent 2007;9(4):381-9. 18. White SN, Yu Z, Tom JF, Sangsurasak S. In vivo microleakage of luting cements for cast crowns. J Prosthet Dent. 1994;71(4):333-8. 19. White SN, Sorensen JA, Kang SK, Caputo AA. Microleakage of new crown and fixed partial denture luting agents. J Prosthet Dent. 1992;67(2):156-61. 20. Tjan AH, Dunn JR, Grant BE. Marginal leakage of cast gold crowns luted with an adhesive resin cement. J Prosthet Dent. 1992;67(1):11-5. 21. Milleding P. Microleakage of indirect composite inlays. An in vitro comparison with the direct technique. Acta Odontol Scand. 1992;50(5):295-301. 22. Blair KF, Koeppen RG, Schwartz RS, Davis RD. Microleakage associated with resin composite-cemented, cast glass ceramic restoration. Int J Prosthodont. 1993;6(6):579-84. 23. Ferrari M, Dalloca L, Kugel G, Bertelli E. An evaluation of the effect of the adhesive luting on microleakage of the IPS empress crowns. Pract Periodontics Aesthet Dent. 1994;6(4):15-23. 24. White SN, Furuichi R, Kyomen SM. Microleakage through dentin after crown cementation. J Endod. 1995;21(1):9-12. 25. White SN, Yu Z. Int J Prosthodont. Physical properties of fixed prosthodontic, resin composite luting agents 1993;6(4):384-9. 26. Rosenstiel SF, Land MF, Crispin BJ. Dental luting agents: A review of the current literature. J Prosthet Dent. 1998;80(3):280-301. 27. Strutz JM, White SN, Yu Z, Kane CL. Luting cement-metal surface physicochemical interactions on film thickness. J Prosthet Dent. 1994;72(2):128-32. Geliş Tarihi : 26.06.2008 Received Date : 26 June 2008 Kabul Tarihi : 30.10.2008 Accepted Date : 30 October 2008 İLETİŞİM ADRESİ Dr. Bahadır Ersu Hacettepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi.Anabilim Dalı Tel: 0 312 305 22 40 Faks: 0 312 311 37 41 E-posta: bersu@hacettepe.edu.tr