TOPRAK MAHSULLERİ OFİSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TİCARET İŞLERİ İZAHNAMESİ BİRİNCİ KISIM Genel Hükümler BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam Amaç ve kapsam MADDE 1- (1) Bu İzahname; Ticaret Dairesi Başkanlığı Yönetmeliği ile tespit edilen görevler çerçevesinde, Ofisin çalışma alanına giren ürünlerin (Afyon ve Haşhaş kapsülü hariç) stok planlaması yapmak, yurt içi ve yurt dışı piyasa fiyatları ile miktar hareketlerini izlemek, yurt içi fiyatların ve piyasalarının tanzimi ile ürünlerin ve mamullerinin iç satışı, iç taşıması ve yükleme-boşaltma işlemlerini yürütmek, değerlendirme sonuçlarına göre yapılacak olan ithalat ve ihracat işlemlerini yürütmek ve bunlara ait iç ve dış taşımaları gerçekleştirmek için yapılacak işlerde usul ve esasları belirlemek amacıyla hazırlanmıştır. (2) İzahname, talepten mal teslimine kadar olan iç satış, iç taşıma ve yüklemeboşaltma işlemleri ile ithalat ihracat ve dış taşımalarla ilgili işlemlerin tamamını kapsar. İKİNCİ BÖLÜM Tanımlar Tanımlar MADDE 2- (1) Bu izahnamenin uygulanmasında; a) Avarya: Taşıma esnasında gemideki malın zarar görmesini, b) Başkanlık: Ticaret Dairesi Başkanlığını, c) Carrying Charge (Ardiye Cezası): Alıcı firma adına yükleme döneminden sonra geminin yükleme limanına gelmesi nedeniyle hesaplanan cezayı, ç) C+F (Cost and Freight): Navlun satıcıya, sigorta alıcıya satış şeklini, d) Charter Party (Navlun Sözleşmesi C/P): Navlun sözleşmesi ile Taşıyan geminin tamamını veya bir kısmını ya da bir yerini Taşıtana tahsis etmek suretiyle denizde mal taşımayı taahhüt ettiği sözleşmeyi, e ) CIF (Cost, Insurance, Freight): Navlun ve sigorta satıcıya ait satış şeklini, f) Dış Satış Fiyatı: İhracat amacıyla, istekliler tarafından TMO Genel Müdürlüğüne, ürün cinsine ve yükleme şekline göre teklif edilip onay makamınca kabul edilen fiyatı, g) Dispeç: Erken yükleme/boşaltma için taşıyandan alınan parayı, ğ) Emtia/Ürün: Ofisin faaliyet konusuna giren (Afyon ve Haşhaş Kapsülü hariç) ürünlerin tamamı, h) FOB (Free on Board): Sözleşme konusu ürünün satıcı tarafından gemi üzerinde teslim edildiği satış şeklini, ı) F.O.R : Trende teslim fiyatını, i) F.O.T: Kamyonda teslim fiyatını, j) İç Satış Fiyatı: Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğünün satışa konu emtia için açıklamış olduğu (Vergi, resim, harç, borsa tescil ücreti, nakliye ilave ücreti, maniplasyon ilave ücreti vb. hariç) çıplak fiyatı, k) İstifleme (St): Çuvalla yüklenen malın aralarında boşluk kalmaması sağlanarak yüklenmesi işlemini, l) İşyeri veya Satış Merkezi: Sürekli veya geçici satış yerlerini, m) Kançello: Geminin yükleme/boşaltma limanına varacağı dönemi, 1
n) Kırkambar Sözleşmesi: Taşıyanın, yer tahsisi söz konusu olmaksızın, parça mal olan belli eşyayı denizde taşımayı taahhüt ettiği sözleşmeyi, o) Limbo: Bir geminin limana draft nedeni ile girememesinden dolayı yükün küçük gemilere aktarılması işlemini, ö) Maniplasyon ilave ücreti: Alıcıların vasıtasına TMO açık yığın ve/veya kapalı depolarından yapılan yüklemelerde alınan yükleme ücretini, p) Nakliye ilave ücreti: Taşra Şube Müdürlükleri arasında yapılan nakliyeler sonucu oluşan stokların satışlarında alınan ücreti, r) Navlun: Taşıyanın taşıtandan aldığı taşıma bedelini, s) Ofis: Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğünü, ş) Overtime: Fazla mesaiyi, t) SOF (Statement Of Facts-Olaylar Tutanağı): Yükleme/boşaltma esnasında her olayın tarih ve saat belirtilerek kaydedildiği belgeyi, u) Supalan: Denizyolu ile yapılan taşımalarda supalan (deniz üstünde) boşaltmanın normal şeklini, ü) Sürstarya:Yükleme/boşaltmanın tahsis edilen süreyi aşması durumunda taşıyana ödenen cezayı, v) Taşıtan: Denizde yük taşıttırmak amacıyla navlun sözleşmesinde taraf olan kişiyi, y) Taşıyan (Donatan): Bir navlun sözleşmesinde gemi ile yük taşımayı taahhüt eden ve sözleşmenin taraflarından biri olan kişiyi, z) Teşkilat: TMO nin Merkez ve Taşra birimlerini, aa) Time-Sheet (Zaman Çizelgesi): Geminin yükleme/boşaltma için kontratta belirtilen taşıma şartlarına göre yapılan zaman hesabını gösteren belgeyi, ab) Trimleme (Tr): Dökme yükü gemi ambarının her bir tarafına yayma işlemini, ifade eder. İKİNCİ KISIM İç Ticaret BİRİNCİ BÖLÜM İç Satışlar İç satış işlemleri MADDE 3- (1) Kampanya dönemi başlangıcında veya gerektiğinde hazırlanan; a) Devreden Stok Miktarı, b) Kampanya içinde alımı tahmin edilen miktar, c) Varsa ithalat - ihracat bakiyeleri, ç) Talep durumu, d) Satış programları, ile ilgili veriler ışığında, piyasa raporları da dikkate alınmak suretiyle iç satış fiyatları, şart ve esaslarıyla ilgili hususlar tespit edilerek ilgili Makamın onayını müteakip Teşkilata duyurularak sonuçları izlenir. Gerektiğinde günün gelişen koşullarına uygun olarak geliştirilmesi sağlanır. (2) Uygulanan satış politikaları nedeniyle maniplasyon ilave ücreti ve/veya nakliye ilave ücreti alınmayabilir. (3) Vergi, resim, harç, borsa tescil ücreti gibi kanuni eklentiler de satış işlemi sırasında alıcıdan tahsil edilir. (4) Uygulamada işyeri bazında stok yetersizliğinin doğması halinde, Taşımalar Şube Müdürlüğünce girişimde bulunularak o işyerine gerekli emtianın sevkiyatı sağlanır. (5) Mevcut işyerlerimizin rantabilitesi ve yeni bir işyeri açılması konularında hazırlanacak raporlar dikkate alınarak, raporlarda tespit ve teklif edilen işyerlerinin açılması 2
ya da kapatılması işlemleri Alım ve Muhafaza İşleri İzahnamesinin ilgili hükümleri çerçevesinde yürütülür. İç satış çeşitleri MADDE 4- (1) Nitelikleri itibariyle ayrı özellikler taşıyan iç satış çeşitleri aşağıda belirtilmiştir: a) Resmi daire, teşekkül ve müesseselere satışlar, b) Serbest satışlar, 1) Peşin satışlar, 2) Vadeli satışlar, 3) İhale yolu ile satışlar, 4) Konsinye satışlar, c)yardım satışları, ç) Mecburi satışlar. Resmi daire, teşekkül ve müesseselere satışlar MADDE 5- (1) Genel, Katma ve Özel Bütçeli Daireler, Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile bunlara bağlı ortaklık ve müesseselere peşin bedel karşılığı yapılan satışlardır. Bu çeşit satışlara Taşra Şube Müdürlükleri yetkili olduğu gibi Genel Müdürlükçe verilecek satış talimatları doğrultusunda da satış yapılır. (2) Genel Müdürlükçe Taşra Şubeye intikal ettirilen veya doğrudan Taşra Şube Müdürlüklerine müracaatla talep edilen resmi daire, teşekkül ve müesseselerin ihtiyaçları cari satış esasları dahilinde Taşra Şubesince tespit olunacak stoku uygun bir işyerinden, bedeli yerinde peşin olarak tahsil edilmek suretiyle karşılanır. Serbest satışlar MADDE 6- (1) Serbest satışlar; a) Peşin Satışlar: 1) Peşin bedel mukabili satış, 2) Sabit fiyat garantili sözleşmeli peşin satış, 3) İskontolu peşin satış, b) Vadeli Satışlar: 1) Vade farklı vadeli satış, 2) Vade farksız vadeli satış, 3) İskontolu vadeli satış, c) İhale yolu ile satışlar, ç) Konsinye satışlar, olmak üzere 4 gruba ayrılır. Peşin Satışlar MADDE 7- (1) Stok durumuna göre Ofisin çalışma konusuna giren emtialar (haşhaş hariç) için Genel Müdürlükçe Taşra Şubelere verilecek özel talimatlara göre yürütülen peşin satışlara ilişkin esaslar aşağıda gösterilmiştir; a) Serbest olarak satışa arz edilen emtianın iç satış fiyatı piyasa genel şart ve eğilimleri göz önüne alınarak tespit edilir. b) Talep sahibi gerçek ve tüzel kişilerin ihtiyaçları stoklar elverdiği ölçüde karşılanır. c) Serbest satışlarda borsa tescil ve katma değer vergisi işlemleri yürürlükteki mevzuata göre yapılır. ç) Taşra Şube Müdürlükleri, şubeleri dahilindeki borsa ve piyasa şart ve eğilimlerini yakınen takip ederek gerek yetkili bulundukları ve gerekse özel talimatlar doğrultusunda yürütecekleri serbest satışların, tespit edecekleri işyerinden bir düzen içerisinde yapılmasını sağlayacaklardır. 3
Peşin bedel mukabili satış: MADDE 8-(1) Talep sahiplerince yatırılan emtia bedelleri Ofisin Alınan Sipariş Avansları hesaplarına alınır. Günü birlik Teslimat süresince Ofis iç satış fiyat ve ücretlerinde değişme olursa değişiklik teslimatı yapılmamış mala aynen yansıtılır. Alıcı mal almaktan vazgeçerse, bakiye mal bedeli alıcıya iade edilir. Ayrıca teslim anında satışların her hangi bir sebeple Ofis tarafından durdurulması halinde teslimatı yapılmamış malın bedeli talepleri halinde alıcıya iade edilir veya satışların yeniden açılmasını müteakip cari iç satış fiyatı, ücret ve esaslarla teslimata devam edilir. (2) Teslimat öncesi talep sahiplerinden, peşin bedeli mukabili almak istediği ürün cinsini belirterek Ofisimizce uygulanan peşin bedel mukabili satış sistemine ait uygulama esaslarından olan; a) Ofisimiz banka ve işyerleri hesaplarına alıcılar tarafından yatırılan meblağın önce alınan sipariş avansları hesabına alındığı, b) Teslimatın, belirli bir program dahilinde yapıldığı, yapılan günlük teslimatlarda cari iç satış fiyatı ve ilave ücretlerinin uygulandığı, c) İç satış fiyatı ve ücretlerde değişiklik olması halinde değişikliğin teslimatı yapılmamış emtiaya aynen uygulandığı, ç) Avans niteliğinde Ofis hesaplarına alıcılar tarafından yatırılan parayı karşılayacak miktarda emtia bulunmaması halinde Ofisin teslimat şekli ve miktarının aynen kabul edildiği, husus ve şartlarını kabul ettiğine dair imzalı bir belge alınır veya üçüncü şahıslara bu konudaki duyuru Ofis tarafından ilan panolarında yapılır. (3) İşyeri bilgisi dışında Ofisin bankalardaki hesaplarına veya Ofis veznelerine avans niteliğinde yatırılan paralar veya nakde dönüşebilen değerler siparişin kabulü anlamını taşımaz ve Ofis tarafından bir taahhüt zorunluluğu doğurmaz. Bu konuda yapılan ödemeler için de Ofis her hangi bir maliyet (faiz vs.) ödemez. Ofis işyerleri, üçüncü şahıslara bu konudaki duyuruyu işyeri ilan panolarında yapar. Sabit fiyat garantili sözleşmeli peşin satış MADDE 9- (1) Talep sahibi dilekçe vererek Ofisten mal alma talebinde bulunur. Talebin kabulünü takiben mal bedelleri Ofis hesaplarına ödenir ve taraflar arasında bir sözleşme imzalanır. (2) Mal bedelinin Ofis hesaplarına yatırıldığı tarihteki iç satış fiyatı ve ücretler sözleşmede uygun görülen miktarlar için teslimat süresince sabit kalır. Ofisin ücret ve fiyatlarında bir değişiklik olması halinde değişiklik teslimatı yapılmamış bakiye mala yansıtılmaz. İskontolu peşin satış MADDE 10- (1) Satış fiyatı üzerinden belirlenen bir oran veya tutar kadar iskonto yapılmak suretiyle yapılan satıştır. Vadeli satışlar MADDE 11- (1) Genel Müdürlükçe gerek görülen hallerde Yönetim Kurulu kararı alınarak Ofisin iştigal konusuna giren ürünler ile bunlardan imal edilen mamul ve yarı mamul maddelerin veya yan ürünlerin belirlenecek esaslar dahilinde vadeli satışları yapılır. Vadeli satış çeşitleri aşağıda belirtilmiştir: a) Vade farklı vadeli satış: Mal bedeline belirlenen bir oran/oranlar üzerinden vade farkı uygulanarak yapılan vadeli satıştır. b) Vade farksız vadeli satış: Mal bedeline vade farkı uygulanmaksızın yapılan vadeli satıştır. c) İskontolu vadeli satış: İç satış fiyatı üzerinden belirlenen bir oran veya tutar kadar iskonto yapılmak suretiyle yapılan satıştır 4
(2) Vadeli satışlar iç tüketime veya ihracata yönelik olarak Genel Müdürlükçe hazırlanarak teşkilata gönderilen şartname ve sözleşme esasları veya Genel Müdürlükçe verilen talimatlar çerçevesinde Taşra Şubelerince hazırlanacak şartname ve sözleşme esasları doğrultusunda yapılır. (3) Vadeli satış sözleşmelerinde; a) Satış yapılan firmanın adı, ünvanı ve adresinin, b) Vade başlangıç tarihi ve süresinin, c) Satılan malın cinsi ve miktarının, ç) İç satış fiyatının, d) Teslimat programının, e) Taşra birimlerinde yapılacak vadeli satışlarda borsa tescil ücretinin alıcıya ait olduğunun, kesinlikle belirtilmiş olması gerekir. Sözleşmeyi imzalayacak olan alıcı firma temsilcisinden öncelikle noter tasdikli yetki belgesi istenir ve yapılan tetkik sonucunda sözleşme imzalamaya yetkili olduğunun tespit edilmesi halinde sözleşmenin imza aşamasına geçilir. (4) Vadeli satışlarda gerçek veya tüzel kişi firmalardan teminat alınır. (5) Nakit Türk Lirası, Devlet Tahvili, Hazine Bonosu, Köprü ve Baraj Kar Ortaklığı Senetleri ile Mali İşler Daire Başkanlığınca yayınlanan Teminat Mektubu Düzenlemeye Yetkili Banka ve Katılım Bankaları Listesinde yer alan banka ve katılım bankalarına ait teminat mektupları teminat olarak kabul edilir. Teminat mektupları süresiz olabileceği gibi süreli olarak da kabul edilebilir. Teminat mektubunun süreli olması halinde mektup süresi, sözleşmenin vade sonu tarihinden itibaren en az 6 ay daha ilave bir süreyi kapsamalıdır. Süreli teminat mektubunun süresi sözleşmeyi imzalayan birim tarafından takip edilir. (6) Devlet Tahvili, Hazine Bonosu, Köprü ve Baraj Kar Ortaklığı Senetleri peşin değerleri ile değerlendirilir. (7) Teminat mektuplarının teyitleri, Ofisimizce ilgili bankadan teminat mektubunun üzerine bizzat alınır. Bu işlem Merkezde yapılacak satışlarda Mali İşler Dairesi Başkanlığı Merkez Muhasebe Müdürlüğünce; Taşra Şubelerde ise Şube Muhasebe Servis Şefliklerince yerine getirilir. (8) Vadeli satışlarda sözleşmenin imzalanması ve teminatların alınmasını takiben yapılacak teslimatlarda mutlak surette alıcı temsilcisinin hazır bulunması ve düzenlenen evrakları Ofis yetkilileri ile birlikte imzalaması; malı teslim almaya ve sevketmeye yetkili olduğuna dair cari yıla ait noter tasdikli yetki belgelerini teslimatı yapan işyerine vermesi gerekir. Aksi taktirde teslimat yapılmaz. (9) Sözleşmelerde kalite ve tartının Ofis depolarında nihai olduğu açıkça belirtilir, daha sonra alıcı tarafından bu konuda yapılan itirazlar dikkate alınmaz. (10) Vadeli satış sözleşmesinin takibinden doğacak tüm masrafların alıcıya ait olduğu ve her türlü ihtilafın çözümüne sözleşmenin yapıldığı yerdeki Mahkemelerin ve İcra Müdürlüklerinin yetkili bulunduğu hükümleri sözleşmelerde açıkça belirtilir. (11) Vade bitim tarihinin tespitinde gün sayımı sözleşmenin imza edildiği günü takip eden ilk iş gününden itibaren yapılır. Gün sayımı takvim gününe göre yapılır. Vade bitim tarihinde, hesap tasfiyesinin yapılması esastır. Ancak, gerekli hallerde 1 (bir) gün opsiyon kullanılabilir. Opsiyonun resmi tatil gününe rastlaması halinde bu süreler opsiyona ilave edilir. (12) Firma veya üçüncü şahıslarca akdedilen sözleşme esasları dahilinde tahakkuk edecek Ofis alacaklarının ödenmemesi halinde teminat mektupları derhal nakde çevrilerek hesap tasfiyesine gidilir ve ilgiliye bir yıl süre ile vadeli satış yapılmaz. Ancak, haklı 5
gerekçelere dayalı olarak yapılacak müracaatlara istinaden ilgiliye verilen bir yıl süre ile vadeli satış yapılmama cezasının kaldırılmasına Yönetim Kurulu yetkilidir. İhale Yolu İle Satışlar MADDE 12- (1) Genel Müdürlükçe gerek duyulan hallerde belirlenen emtiaların ihale yolu ile satışa arz edilmesidir. Bu satışlar Genel Müdürlükçe alınan karar ve TMO İhale Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde yürütülür. (2) İhale yolu ile emtia almaya hak kazanan alıcı, ihale hükümlerini yerine getirmediği takdirde 1 yıl süre ile ihaleli satışlara iştirak ettirilmez. Ancak, haklı gerekçelere dayalı olarak yapılacak müracaatlara istinaden ilgiliye verilen bir yıl süre ile ihaleli satışlara iştirak ettirilmeme cezasının kaldırılması Yönetim Kurulunun yetkisindedir. Konsinye satışlar MADDE 13- (1) Genel Müdürlükçe belirlenecek esaslar doğrultusunda resmi ve özel kuruluşlara, bu kuruluşlarca pazarlanmak üzere yapılan ürün satışlarıdır. Bu satışlarda mal bedelinin tahsili, ürünün ilgili kuruluşça satışına bağlı olup, yapılan anlaşma çerçevesinde, belli periyotlarda satılan miktarın bedeli tahsil edilir. Dönem faizi, temerrüt faizi, ardiye kirası MADDE 14- (1) Peşin ve vadeli satışlarda söz konusu olan dönem ve temerrüt faizi ile ardiye kirası aşağıda açıklanmıştır. a) Dönem faizi: Vade süresi içerisinde satışı yapılan mal bedeline sözleşmede belirtilen oranlarda tahakkuk ettirilen faizdir. b) Temerrüt faizi: Ofisimiz lehine tahakkuk eden alacakların firmaca vadesinde ödenmemesi halinde vade bitim tarihinden ödeme anına kadar geçen süre için sözleşmede belirtilen faiz oranlarına göre tahakkuk ettirilecek faizdir. c) Ardiye kirası: Genel Müdürlükçe uygulanmakta olan peşin ve vadeli satışlarda, teslimatın alıcı kusurundan dolayı program dışına sarkması halinde uygulanan kiradır. (2) Teslimat programının dışına sarkan miktar tespit edilerek, bu miktara ilk teslimat tarihine kadar geçecek gün sayısı da dikkate alınarak ardiye kirası tahakkuk ettirilir. Yardım satışları MADDE 15- (1) Çeşitli sebeplerle ve Hükümet kararlarına uygun olarak hibe, kredili satış şeklinde yapılan bu satışlar Genel Müdürlükçe verilecek talimatlar doğrultusunda Taşra Şube Müdürlüklerince yürütülür. Genel Müdürlük talimatı alınmadan Taşra Şubelerince herhangi bir satış yapılamaz. (2) Genel Müdürlükçe çeşitli kuruluşlardan doğrudan veya Taşra Şubelerimiz kanalıyla intikal eden yardım talepleri ve Hükümetçe bu konuda verilen kararlar tetkik edilerek Makam a görüş sunulur. Uygun görülenler hakkında gerekli Yönetim Kurulu Kararının alınması sağlanır ve gereği konusunda ilgili Taşra Şube Müdürlüğüne talimat verilir. Mecburi satışlar MADDE 16- (1) Bozulmuş veya bozulmaya yüz tutmuş olup, bekletilmeleri her bakımdan uygun olmayan, nakli çok masraflı görülen ve paçala verilmesi sakıncalı bulunan hububat satışlarıdır. (2) Tamamen bozulmuş veya bozulmaya yüz tutmuş ve bekletilmeleri her bakımdan sakıncalı bulunan avaryalı her çeşit hububat ile temizleme ve yükleme-boşaltma sırasında süprüntü olarak toplanılan her çeşit kıymetli çıkıntı ve silolarda aspiratör ağızlarındaki torbalarda biriken tozların satışı aşağıda belirtilen esaslar çerçevesinde yürütülür. a) Abonman mukavelelerine göre izahnamenin 134 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen esaslar çerçevesinde Sigorta Şirketlerine bedeli tahsil edilmek üzere terki mümkün olan avaryalı emtia, üzerinde başka herhangi bir muamele yapılmadan Genel Müdürlük Ticaret Dairesi Başkanlığı, Mali İşler Dairesi Başkanlığı (Mali Mevzuat ve Sigorta 6
Şube Müdürlüğü) ve Derince Şube Müdürlüğü (Muhasebe Servis Şefliği) ile temas kurularak doğrudan bu şirketlere bırakılır. b) Taşıyıcı kusurundan ileri gelen arızalı emtia ise yine izahnamenin 90 ıncı maddesinin altıncı fıkrası hükümleri çerçevesinde bedeli tahsil edilmek üzere ilgili nakliyecilere bırakılır. (3) İkinci fıkrada belirtilenlerin dışında kalan arızalı hububat yerinden, yerinde olmadığı takdirde Taşra Şubeler dahilinde veya diğer Taşra Şubelerle işbirliği sağlanarak, değer fiyatları üzerinden açık arttırma, teklif isteme yöntemi veya pazarlık suretiyle satılır. Borsa olan yerlerde gerektiğinde numune teşhir usulünden faydalanmak suretiyle bu tür satışlar yapmaya Taşra Şube Müdürlükleri her yıl Yetki Devri Talimatında belirtilen limitler çerçevesinde yetkilidir. Paçallı satışlar MADDE 17- (1) Genel Müdürlükçe gerek görülen hallerde, taşıma yetersizliği, vasfın yükseltilmesi veya mevcut stokların dengeli bir şekilde sarf edilmesi amacıyla paçal esasına göre satışlar yapılır. Paçal işlemleri Alım ve Muhafaza İşleri İzahnamesinin ilgili maddesine göre gerçekleştirilir. (2) Genel Müdürlükçe stoklarda mevcut hububatın cins ve nev iler itibariyle dağılımları dikkate alınarak uygulanacak ideal paçal oranları tespit edilerek teşkilata duyurulur ve uygulanması sağlanır. Bunun yapılmadığı hallerde Taşra Şube Müdürlükleri yetkili kılınarak her Taşra Şube stoklarına göre tespit edeceği paçal uygulamasında serbest bırakılır. (3) Paçallı satışlar fiili veya itibari olmak üzere iki şekilde yapılır: a) Fiili paçal, ekipman ve tesis yönünden elverişli imkanlara sahip olan işyerlerinde belirlenen paçal oranlarına göre verilecek hububatın fiilen karıştırılarak satışının yapılmasıdır. b) İtibari paçal, paçal ayaklarının aynı işyerinde bulunmaması ve tesis yönünden imkanların elverişsiz olduğu durumlarda her paçal ayağının belirlenen oranlar dahilinde ayrı depolardan alıcıya satılmasıdır. Bu tür paçallı satışlarda fiili karışım değirmende veya alıcının diğer tesislerinde yapılır. (4) Paçallı satışlarla ilgili esaslar ve tatbik edilecek fiyatlar Genel Müdürlükçe tespit edilerek teşkilata duyurulur ve sonuçları izlenir. İKİNCİ BÖLÜM İç Satış Esasları Hububat satış esasları ve satış masrafları MADDE 18-(1) Alıcı ve mutemetlere emtia satışları (Özel talimatla yapılan vadeli satışlar hariç) peşin bedelle yapılır. (2) Taşra Şube Müdürlükleri ürünleri tanıtmak bakımından tüm Kamu Kurum ve Kuruluşları yetkililerinin her türlü emtia talebiyle ilgili olarak yerinde görüp tetkik ettikleri stoklardan ikişer kiloya kadar numune vermeye yetkilidirler. İç satış uygulamaları ile ilgili esaslar Madde 19- (1) İç satışlar konusunda Genel Müdürlükte ve Teşkilatta yapılacak uygulama ile ilgili işlemler aşağıda açıklanmıştır. a) Genel Müdürlük (Ticaret Daire Başkanlığı) 1) Genel Müdürlükçe her kampanya yılı uygulanacak iç satış fiyatı ve satış esasları tespit edilir. Taşra Şubelere talimatlanarak uygulanması sağlanır ve sonuçları izlenir. İhtiyaç duyulması halinde yıl içerisinde değişiklikler yapılarak teşkilata duyurulur. 2) Genel Müdürlüğe intikal eden talepler içeriği itibariyle tetkik edilerek stok durumu gözönünde bulundurulmak suretiyle ilgili Taşra Şube Müdürlüklerine gerekli talimat verilir. 7
3) Satış programı ve işyerleri stokları takip edilerek işyerleri bazında stok yetersizliği meydana gelmesi halinde ve Taşra Şubelerden gelecek sevkiyat talepleri incelenerek uygun görülenlerin Taşımalar Şube Müdürlüğünce gerçekleştirilmesi sağlanır. b) Taşra Teşkilatı 1) Taşra Şube Müdürlüklerince Genel Müdürlükten alınacak talimata göre işyeri itibariyle hububat cins, nev i ve satış esasları dikkate alınarak satış programları hazırlanır ve Genel Müdürlüğe (Ticaret Dairesi Başkanlığına) gönderilir. Hazırlanan programlarda yıl içerisinde değişen piyasa şart ve eğilimlerine göre değişiklik yapılması halinde durum, geçerli sebepleri ile birlikte Genel Müdürlüğe bildirilir. 2) İç satış fiyat ve şartları konusunda, ortaya çıkacak anlaşmazlıklar Taşra Şube Müdürlüklerince çözümlenir. Buna imkan olmayan hallerde durum ayrıntılı olarak Genel Müdürlüğe (Ticaret Dairesi Başkanlığına) bildirilir ve alınacak talimata göre işlem yapılır. 3) Satış talimatı alan işyerince, hububatı almak üzere müracaat edecek alıcılardan kimliğini ispata yarayacak belge, firma temsilcisinden usulüne uygun olarak düzenlenmiş noter tasdikli cari yıla ait vekaletname istenir. 4) Teslimat, satış talimatında belirtilen emtianın cins ve miktarı üzerinden yapılır. Satış talimatında belirtilen emtia yerine başka emtia verilmeyeceği gibi bildirilen miktardan fazla teslimatta da bulunulamaz. 5) Satışlar genel olarak çuvalsız dökme teslim esasına göre yapılır. Genel Müdürlükçe çuvallı satış talimatı verilmesi halinde talimatta belirtilen esaslara göre hareket edilir. Pirinç satışları çuvallı veya paketli, çeltik satışları ise dökme veya çuvallı olarak yapılır. 6) Peşin satışlarda satış emrinde belirtilen iç satış fiyatına (Varsa nakliye ilave ücreti, maniplasyon ilave ücreti vb. dahil edilir) göre hesap edilecek emtia bedeli tutarı, peşin satış fişi düzenlemek suretiyle ilgiliden tahsil olunur. 7) Peşin satış fişinin fatura nüshası emtia çıkış emri niteliğindeki nüsha ile birlikte alıcı veya mutemedine verilir. (2) Ofis ile alıcılar arasında imzalanan sözleşme ile yapılan emtia satışlarında imza aşamasında alıcılardan istenmesi zorunlu belgeler aşağıda belirtilmiştir: a) Gerçek kişilerle sözleşme imza aşamasında; 1) İmza atacak gerçek kişinin noter tasdikli imza sirküleri, 2) Gerçek kişinin başka bir kişiye vekalet vermesi halinde ise vekaletname yanında vekalet verilen kişinin de noter tasdikli imza sirküleri, 3) Gerçek kişinin nüfus hüviyet cüzdanı örneği, 4) TC Kimlik (vatandaşlık) no, 5) Sosyal güvenlik kurumu veya Bağ-Kur sicil numarası, 6) Gelir vergisi mükellef sicil numarası veya vergi kimlik kartı örneği, 7) Emlak Vergisi sicil numarası (varsa), tespit edilerek bunlardan gerekli olanları Ofis alacaklarının tahsili yönünden alıcıdan talep edilecektir. b) Tüzel kişilerle sözleşme imza aşamasında; tüzel kişiliği temsile ve ilzama yetkili kişilerin, bu yetkisini kanıtlayan belge ve imza sirküleri ile bu yetkilerin başka şahıslara devredilmesi halinde de yine devre ilişkin belgeyle birlikte, yetkinin devredildiği şahsın imza sirkülerinin alınması gerekmektedir. (3) İstenen belgeler asıl ve/veya noter tasdikli olacaktır. Satışta tartı ve teslimat MADDE 20- (1) Satışta tartı ve teslimat aşağıdaki esaslar dahilinde yapılır. a) Satışlar depoda dökme teslim esasına göre olup, emtianın alıcı vasıtasına yüklenmesi Ofisçe yapılmakla birlikte, alıcıdan Genel Müdürlükçe verilen talimatlarla belirtilen tutarlardan yükleme boşaltma ücreti ayrıca tahsil edilir. 8
b) Kara, deniz veya demiryolu ile getirilen emtia alıcılara bu taşıt araçlarında teslim edilebilir. Bu şekilde yapılacak teslimat Genel Müdürlükten verilecek özel talimatlar çerçevesinde yürütülmekle beraber, bu işlemi ifa eden işyerince alıcılardan teslimatın sevk işyerince düzenlenen sevk irsaliyesindeki kayıtlı miktarlar üzerinden yapılacağını kabul ettiklerine dair taahhütname alınır. c) Satışlarda Ofisimiz tartı aletleriyle yapılan tartı esastır. İşyerlerimizde tartı aletlerinin bulunmaması hallerinde tartı işlemi diğer resmi kuruluş veya özel firma ve şahıslara ait tartı aletlerinden yararlanılarak yapılır. Bu durumda tartı masrafı Ofisimizce karşılanır. Numune alma ve analiz MADDE 21- (1) Numune alma ve analiz işleri, Alım ve Muhafaza İşleri İzahnamesinde belirtilen esaslara göre yapılır. Yapılacak analizlerde kullanılacak alet ve takip edilecek metotlar Alım ve Muhafaza İşleri İzahnamesinde veya her yıl kampanya başında yayınlanan alım genelgesinde belirtilen esaslara göre yapılır Tartı, numune alma ve analizde alıcı veya firma temsilcisinin bulunması MADDE 22-(1) Alıcı veya firma temsilcisi tartıda, numune almada ve borsa dışında yapılacak analizlerde bulunur. Firma, temsilci bulunduracağı hallerde bu temsilcinin adını Ofise yazılı olarak bildirmek zorundadır. (2) Alıcı veya temsilcisi Ofisin önceden bildireceği gün ve saatlerde belirtilen işyerlerinde hazır bulunur. İşyerleri açılıp kapanması işlemleri MADDE 23-(1) Satışlar yönünden; daimi ve geçici işyerleri açılıp kapanması, ihtiyaçların sağlanması, muhafaza yerleri ve büroları konusunda Alım ve Muhafaza İşleri İzahnamesinin ilgili maddelerinde açıklanan esaslar uyarınca işlem yapılır. Yeniden verilecek görevler MADDE 24- (1) Hükümetçe verilecek ve yukarıdaki maddelere girmeyen yeni görevler Genel Müdürlükçe Taşra Şube Müdürlüklerine verilecek talimatlarla yürütülür ve sonuçları izlenir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İç Taşımalar Taşıma programları MADDE 25- (1) Taşıma programları alım kampanyası sonunda hazırlanır. Taşımalar, en ekonomik şekilde hazırlanan programlar gereğince yaptırılır. Gerektiğinde ve zorunlu hallerde program dışı yollamalar da yaptırılabilir. (2) Taşıma programları hazırlanırken satış yönünden işyerlerinin ihtiyacı için yapılacak sevkiyatlar Ticaret Dairesi Başkanlığınca tespit edilir. Ayrıca, depolama ve muhafaza yönünden Alım ve Muhafaza Dairesi Başkanlığı ile gerekli koordinasyon sağlanır. (3) Genel Müdürlükte yapılan taşıma programları Genel Müdürlük Taşıma Programları Şube Müdürlüklerinde yapılan taşıma programları ise; Şube Taşıma Programları olarak adlandırılır. Genel Müdürlük taşıma programları MADDE 26- (1) Ticaret ve Alım ve Muhafaza Dairesi Başkanlıkları yetkililerince satış, stok, depolama ve ekonomik sevk durumları göz önünde tutularak hazırlanan taşıma programları Ticaret Dairesi Başkanlığınca ilgili Şubelere gönderilir. (2) Genel Müdürlük taşıma programları esas itibariyle belli Şubelerden belli Şubelere yaptırılacak taşımaları gösterecek şekilde hazırlanır. Şubelerce; Genel Müdürlük Taşıma Programları konusunda alınan talimatlar doğrultusunda emtianın cins, nev i ve taşıma tonajları ile hangi işyerlerinden yollanacağı programlaştırılır. 9
(3) Şubelerce, bu programın hazırlanmasında, şube işyerleri stokları, stoklarda ne kadar miktarın serbest bulunduğu ve işyerlerinin yükleme ve boşaltma kapasiteleri göz önünde tutularak hareket edilir. (4) Taşımalarda işyerleri ile sevk ve tesellüm edeceği miktarlar (tonajlar), boşaltma kapasiteleri Genel Müdürlük talimatında belirtilmiş ise talimat doğrultusunda, belirtilmemiş ise, gerek sevk ve gerekse tesellüm Şubesince koordinasyon sağlanarak tespit edilir ve Genel Müdürlükten onay alınır. (5) Genel Müdürlükçe taşıma programları gerekli görülen hallerde işyerlerinden işyerlerine yapılacak taşımaları gösterir şekilde düzenlenebilir. Bu durumda şube müdürlüklerince ayrıca taşıma programı yapılmasına gerek kalmaz. (6) Genel Müdürlükçe, şube müdürlüklerine gönderilen taşıma programlarında Genel Müdürlük izni alınmadan hiç bir şekilde değişiklik yapılamaz. Şube müdürlükleri taşıma programları MADDE 27- (1) Şube müdürlüklerince Genel Müdürlük programı veya talimatı doğrultusunda hangi işyerlerine hangi cins, nev i ve miktarda emtia tertibi yapılacağı, belli bir sürede ne miktar taşıma yapılacağı ve ekonomik taşıma yaptırma gibi faktörler göz önünde tutularak duruma ve Ofis çıkarlarına en uygun olan bir şube taşıma programı hazırlanması sağlanır. (2) Şube taşıma programlarının hazırlanması; izahnamede belirtilen esaslara göre doğrudan şube müdürlükleri inisiyatifinde olup, Genel Müdürlükçe onaylanması gerekmez. Genel Müdürlükçe, gerek görüldüğü takdirde şube taşıma programlarında değişiklikler yapılabilir. Taşıma programlarının süreleri MADDE 28- (1) Genel kural, taşıma programlarının aylık olarak hazırlanmasıdır. Ancak, duruma göre, daha uzun veya daha kısa süreli taşıma programları da düzenlenebilir. Genel Müdürlük taşıma programlarının tamamlayıcısı niteliğinde bulunan şube taşıma programlarının süreleri, ilgili bulundukları Genel Müdürlük taşıma programlarının sürelerine bağlı ve eşit olur. Taşıma programında belirtilecek hususlar MADDE 29- (1) Taşıma programlarında: a) Sevk ve tesellüm işyerleri (Genel Müdürlük taşıma programlarında sevk şube ve tesellüm şube; gerekirse, sevk ve tesellüm işyerleri) b) Taşıtılacak emtianın cinsi, nev i ve miktarı, c) Günde, haftada veya ayda taşıtılacak emtia miktarları, ç) Varsa taşımanın özel koşulları, d) Gerekli görülecek başka hususlar, belirtilir. Taşıma programlarının gönderilmesi ve uygulamaya konulması MADDE 30- (1) Genel Müdürlük taşıma programları, Genel Müdürlükçe şube müdürlüklerine, buna ait uygulama talimatı ile birlikte gönderilir. (2) Taşıma talimatını alan şube müdürlüklerince, Genel Müdürlük taşıma programlarının niteliğine göre, bunlar ya da bunlara bağlı olarak hemen düzenlenecek Şube yollama programları ilgili işyerlerine derhal iletilerek Genel Müdürlük yollama talimatında veya programında belirtilen uygulama tarihinden itibaren işleme konularak uygulanması sağlanır. Taşıma programlarında değişiklik yapılması MADDE 31- (1) Uygulamaya konulmuş taşıma programlarında duruma ve değişen koşullara göre değişiklikler yapılabilir. Ancak 26 ıncı maddede belirtildiği gibi Genel Müdürlük taşıma programlarında Genel Müdürlükten emir ve izin alınmadan hiç bir 10
değişiklik yapılamaz. Şube müdürlükleri taşıma programlarında değişiklik yapılması gerektiği hallerde gerekli değişiklikleri zamanında yaparak derhal işyerlerine bildirmek zorundadırlar. Şube müdürlüklerince gerektiğinde taşıma programlarının tamamı üzerinde değişiklik yapılabilir. (2) Genel Müdürlükçe, şube müdürlükleri tarafından gönderilen taşıma programlarından gerek görülenler hakkında değişiklik yapılabilir. (3) İşyerlerince, taşıma programlarında; Genel Müdürlük veya bağlı bulundukları şube müdürlüklerinin emir ve izni olmadan hiç bir şekilde değişiklik yapılamaz. Taşıma programlarında değişiklik teklifleri MADDE 32- (1) Uygulanmakta olan taşıma programlarında değişiklik yapılmasını gerekli gören işyerleri, bu maksatla bağlı bulundukları şube müdürlüklerine, şube müdürlükleri de kendi yetkileri dışında değişiklik teklifleri için Genel Müdürlüğe başvururlar. Bu gibi başvurmalarda; istenen değişiklik, değişikliği gerektiren nedenler, yapılacak değişiklikle sağlanacak Ofis çıkarı veya önlenecek Ofis zararı belirtilir. (2) Bu teklifler Genel Müdürlük veya şube/işletme müdürlüklerinde incelenerek varılacak sonuç, teklifi yapan şube müdürlüklerine ve işyerlerine bildirilir. Taşıma şekilleri ve taşımaların adlandırılması MADDE 33- (1) Ofis emtia taşımaları; Demiryolu, Karayolu ve Dahili Denizyolu Taşımaları olarak 3 grupta toplanmıştır. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Demiryolu Taşımaları Demiryolu taşımalarının mahiyeti MADDE 34- (1) Demiryolu ile yapılan Ofis emtia taşımaları, toplu taşıma niteliğinde olup, tam vagon işlemli olarak kapalı vagonlarla yaptırılır. a) Sivas tipi kapalı vagonlarla; çuvallı emtia ( Pirinç, çeltik, bakliyat, fındık ), b) Ofis tipi ve tahıl tipi vagonlarla; dökme hububat, mısır ve fındık, taşımaları yapılır. Şube içi taşımalar ve şube yetkileri MADDE 35- (1) Şube Müdürlükleri; Genel Müdürlük görüşüne uygun olacak şekilde taşıyacakları emtiadan Şube sınırları içindeki işyerleri arasında demiryolu ile taşıma yaptırmaya, her yıl Yetki Devri Talimatı ile tespit edilen Yetki Devri talimatındaki limitler çerçevesinde, Genel Müdürlüğe bilgi vermek kaydıyla yetkilidir. (2) Şube Müdürlükleri; Genel Müdürlükten verilecek taşıma talimatları gereğince veya Şube Yetkileri çerçevesinde yaptırılacak demiryolu taşımaları için hazırlanan program çerçevesinde işyerlerine zamanında gerekli talimatı vererek, uygulamaları izlemek, taşımaların program ve talimatlara uygun ve düzenli bir şekilde yürütülmesini sağlamakla yükümlüdür. İşyerlerinde taşıma hazırlıkları MADDE 36- (1) Sevk işyerlerince, Genel Müdürlükten veya bağlı bulunduğu Şube Müdürlüğünden alınacak yollama talimat ve programlarının gereklerine göre aşağıdaki hazırlıklar yapılır. a) İşyerince sevkiyatın, işyerindeki silo, depo, hangar ve açık yığın gibi muhafaza yerlerinin hangisinden veya hangilerinden yapılacağı belirlenir. İlgili depo memuruna, yollanacak emtianın miktar, cins ve nev i ile günde ne miktar üzerinden nereye sevkiyat yapılacağı hususunda talimat ve uygulanacak vagon talepleri hakkında bilgi verilir. b) Taşıma için gerekli olan baskül, malzeme, araç ve gereçler hazırlanıp kontrol edilir. Basküllerin ayarı tekrar gözden geçirilir. Sevkiyatta muayene ve tartıyı yapacak elemanlar belirlenerek kendilerine gerekli bilgi ve direktifler verilir. Ayrıca, sivas tipi kapalı vagonlarla 11
yapılan çuvallı taşımalarda hava şartlarına göre vagonun kapı ve pencereleri ile alt ve üst bölümlerine polietilen serilir. c) Yükleme-Boşaltma Yüklenicisine yazılı olarak, yüklemenin yeri, zamanı, miktarı ve gerekli diğer hususlar tebliğ edilerek her türlü hazırlıkların zamanında yaptırılması sağlanır. ç) Yükleme-boşaltma işleri Ofisçe yaptırılıyorsa, işçi temini dahil tüm hazırlıklar en kısa zamanda tamamlanır. Vagon siparişi ve yeterli vagon alınması için yapılacak işlemler MADDE 37- (1) İşyerlerince, demiryolundan yapılacak emtia yollamaları için gerekli vagonlar, TCDD eşya tarifesinin 3. 4. Maddesini oluşturan Sipariş ve Depozitolar Tarifesi hükümlerine göre Genel Müdürlükçe vagon talepleri yapılır. (Çuvallı emtia taşıması hariç) Tam vagon işlemli taşımalarda vagon başına ek ücretler kapsamında vagon sipariş ücreti ödenmiş sayıldığından; ayrıca sipariş ücreti, TCDD eşya tarifesinin 3. 4. maddesine dayanılarak da depozito ödenmez. (2) Sevkiyat için yeterli vagon alamayan işyerlerince, durum zaman geçirilmeden bağlı bulundukları Şube Müdürlüğüne bildirilir. Şube Müdürlüklerince bu konuda TCDD kademelerinde ve özellikle ilgili İşletme Müdürlükleri nezdinde girişimde bulunularak yeterli vagon alınmasına çalışılır. Bu gibi hallerde durum ve yapılan girişimler Şube Müdürlüklerince Genel Müdürlüğe bildirilir. Gerektiğinde Genel Müdürlükçe de sevkiyatların düzenli ve aksaksız sürdürülmesi için yeterli vagon tahsisi konusunda TCDD Genel Müdürlüğü nezdinde gerekli girişimler ve yazışmalar yapılır, durum ilgili Şubeye talimatlanarak konunun takibi istenir. Vagon siparişlerinin iptali MADDE 38- (1) Gerektiğinde vagon siparişlerinin iptali TCDD eşya tarifesinin 3.4.7. maddesi hükümlerine göre yapılır. (2) Şube Müdürlüklerince; iş gerekleri ve TCDD mevzuatı göz önünde bulundurularak hangi hallerde vagon siparişlerinin iptal edileceği hususu, her bir taşıma işi belirlenmek suretiyle işyerlerine bildirilir. Vagonların yükleme-boşaltma yüklenicisi emrine verilmesi MADDE 39- (1) TCDD İşletmesi tarafından TMO işyerlerine tahsis edilecek vagonlar belirlenir. Bu vagonlar işyerleri görevlileri tarafından yükleme-boşaltma yüklenicisine teslim edilir. Vagonlar yükleniciye teslim edildikten sonra her türlü sorumluluk yükleniciye aittir. Taşıma yaptırılacak vagonların nitelikleri ve vagon muayeneleri MADDE 40- (1) TCDD İşletmesi tarafından Ofis emtia taşımaları için tahsis edilen vagonların, çuvallı emtia için Sivas tipi, dökme emtia için Ofis veya tahıl tipi elverişli vagonlardan verilmesi gerekir. Çuvallı emtia taşımalarında kayba yol açacak şekilde delik, çatlak vagon verilmesi veya Ofis ve tahıl tipi vagonlarda üst kapaklar, alt klepeler ve klepe pimlerinin sağlam olmaması halinde durum iş yerlerimizce TCDD nin ilgili İşletmelerine bildirilir. Bu işlemden sonra yine elverişli vagon verilmemesi halinde konu bu kez ilgili Şube Müdürlüklerine bildirilir. Şube Müdürlüklerince bu konuda TCDD İşletmesi ilgilileri ile temas sağlanarak, TMO yüklemelerine elverişli vagon tahsisi konusunda yapılan girişimler ve sonuçları hakkında Genel Müdürlüğe bilgi verilir. Gerektiğinde Genel Müdürlükçe TCDD İşletmesi Genel Müdürlüğü nezdinde girişimlerde bulunulur. Durum takibi için şubelere talimatlanır. (2) 39 uncu ve 40 ıncı maddelerdeki söz konusu vagon arızalarının TCDD tarafından yerinde giderilmesi için müracaatta bulunularak arızaların giderilmesi talep edilecek ve arızası giderilmeyen vagonlara yük verilmeyecektir. (3) Yüklemeye elverişli olmadıkları ve mahallinde giderilemeyen arızalı vagonların kabul edilmeme nedenleri, TCDD ilgilileri ile birlikte tutulacak 5 nüsha bir tutanakla belgelenir. TCDD İşletmesince vagonların geri alınmaması halinde bu durum tutanağa 12
geçirilir. Tutulan tutanakları TCDD İşletmesi ilgililerinin imza etmek istememeleri halinde tutanak üzerinde bu konuda gerekli açıklama yapılarak, tutanaktan 2 nüshası işyerinin bağlı bulunulduğu Şube Müdürlüğüne, iki nüshası resmi bir yazı ekinde TCDD ambar veya istasyonuna gönderilir. Bir nüshası da işyerinde bırakılır. Bu suretle düzenlenmiş tutanakları alan Şube Müdürlüklerince, gerekirse TCDD nin daha üst kademeleri ile temas kurulmak ve yazışmalar yapılmak suretiyle, Ofis hak ve çıkarlarının korunmasına çalışır. Yükletilecek emtianın tartılması ve vagonların yükletilmesi MADDE 41- (1) Vagonlara yükletilecek emtianın Ofis tartı aletleri ile tartılması şarttır. Bu iş için tartı aletlerinin gerekli ayar ve kontrollerinin yapılmış olması gereklidir. Tartıdan geçmeyen emtia vagona yükletilmez. Tartı aletlerinin olanaklar ölçüsünde, dış etkilerden korunabilecek yerlere yerleştirilmesi zorunludur. Basküllerde çuvallı emtia tartısı, her defasında belli ve eşit sayıda dolu çuvalın basküle verilmesi suretiyle yapılır ve çuval sayısı ile tartı sonucu çeki pusulasına yazılır. Dökme emtia dışında, araba basküllerinde yapılan tartılarda da işin belli sayıda çuval kullanılarak yapılması yoluna gidilir. Vagonlara yükletilecek miktar ve toplu taşıma MADDE 42- (1) Tam vagon işlemli taşımalarda vagonlara, demiryolu hattının dingil basıncına göre yükletilebilecek en çok miktarı geçmemek kaydıyla, vagonların taban kirişlerinde (Lonjeronlarında) yazılı ağırlıkta emtia yükletilir. (2) Toplu taşımalarda, göndericiler TCDD sipariş usullerine göre vagon sayısı ve vagon tonajı belirtilmeksizin taşıttıracakları emtianın cins ve miktarını bildirmek suretiyle Genel Müdürlükçe yapılan vagon tahsislerine paralel olarak vagon siparişinde bulundukları gibi TCDD istasyon ve ambarları da bildirilen miktarlardaki emtianın hangi tonajlardaki kaç vagonla taşınabileceğini tahmin ederek, tahsis edilecek vagon tonaj ve sayısını sipariş defterine işler. Fuzuli taşıma ücreti ödenmemesi için işyerlerince dingil basıncı sınırlamalarına uymak kaydıyla, vagonlara taban kirişlerinde yazılı tonajlarda emtia yüklenmesine özen gösterilir. Toplu taşıma niteliğindeki taşımaların ücretleri TCDD eşya tarifesinin belirlediği ücret tablosuna göre ödenir. Dingil basıncı sınırlaması MADDE 43- (1) TCDD İşletmesince Demiryolu şebekesinin bazı bölgelerinde, hattın çekme gücüne göre, vagon dingillerinin hat üzerine yapacağı basınç sınırlandırılmıştır. Buralarda vagon darası ile vagona yükletilen ağırlığın toplamından, her bir dingile düşecek miktar belirlenir. Bu durumda dingil basıncını ayarlamak için vagon ağırlığının (darasının) azaltılması imkansız bulunduğuna göre, dingil basıncı ayarlaması sadece, vagonlara yükletilecek yükün, gerektiğinde vagon tonajına nazaran azaltılması suretiyle yapılır. (2) Dingil basıncının sınırlandırıldığı Bölgelerle, bu Bölgelerden geçecek vagonların her bir dingiline düşecek ağırlık, TCDD Genel Müdürlüğünce telgraf, faks veya günün şartlarına göre teknolojinin gerektirdiği cihazlarla TCDD örgütüne tebliğ edilir. Böylece, beher dingile düşecek ağırlığın, bu telgraf, faks veya günün şartlarına göre teknolojinin gerektirdiği cihazlarla bildirilen genelgelerinde belirtilen sınırları geçmesine izin verilmez. Bu nedenle tam vagon işlemli yollama yapan işyerlerince, vagonların yükletilmesinden önce TCDD ambar veya istasyonları ile temas kurularak, vagonlara dingil basıncına göre yükletilebilecek en çok ağırlığın öğrenilmesi ve yüklemelerin ona göre yapılması şarttır. Dingil basıncı nedeniyle vagona tonajından daha az yükleme yapılması halinde durum Küçük hız taşıma belgesine mutlaka ve açıkça yazılır. (3) Dingil basıncının sınırlandırıldığı hatlardan geçecek vagonlara dingil basıncı nedeniyle taban kirişlerinde (Lonjeronlarında) yazılı tonajlar kadar yük yükletilmesine TCDD işletmesince izin verilmeyen hallerde, taşıma ücreti, izin verilen ağırlık üzerinden hesaplanır. 13
Yükletilecek emtianın aynı cins ve nev iden olması MADDE 44- (1) Genel kural olarak, tam vagon işlemli yollamalarda bir vagona aynı cins ve nev i emtia yükletilir. Şayet aynı vagonla, çeşitli cins ve nev ide çuvallı emtia yollanması zorunluluk haline gelirse, bu taktirde her iki çeşit ve nev i malın çuvalı olarak yükletilmesi şarttır. (Ofis ve Tahıl tipi vagonlar hariç) Yollanacak emtianın muayenesi ve numune alınması MADDE 45- (1) Vagonlara yükletilen emtianın muayenesine ve numune alınmasına ilişkin iş ve işlemler, Alım ve Muhafaza Dairesi Başkanlığı İzahnamesinin ilgili hükümleri ve esaslarına göre yapılır. Vagon tartısı MADDE 46- (1) TCDD Eşya Tarifesi hükümlerine göre; Resmi Daire ve Kurumlar, İktisadi Devlet Kuruluşları ve fabrikalar tarafından vagona yükletilen emtianın ağırlığını belgeleyen sevk irsaliyesi ve değer beyanı TCDD İşletmesine verilmesi halinde, vagonlar tartılmadan taşınıp vagon başına alınacak ek ücretler tartı ücretine tekabül eden tutar indirildiğinden; tam vagon işlemli yollama yapan işyerlerince vagonlar için zorunlu haller dışında tartı isteğinde bulunulmaz. Zorunlu hallerde silo kantarının arızalı olması ile sevkiyatın aciliyet durumuna göre Şube Müdürlüğü vasıtasıyla Genel Müdürlükten yetki alınmak kaydıyla demiryolu tartı işlemi yaptırılır. Yükletilen emtianın tartılış şekline göre, ağırlık belgesi olarak yukarıda sayılan belgelerden biri verilir. Taşıma kağıtlarına Tartı istemem, Ağırlık Belgesi Eklidir. ibaresi yazılır. Bununla birlikte herhangi bir nedenle Ofis çıkarlarının vagon tartısı istenmesini zorunlu kılması halinde tartı istekleri TCDD eşya tarifesinin 3.8. maddesini oluşturan tartı tarifesi hükümlerine göre yapılır. Vagon kapaklarının mühürlenmesi MADDE 47- (1) Yüklemenin bitimini müteakip, sivas tipi vagonlarda kapı ve pencereleri, Ofis tipi ile tahıl tipi vagonlarda üst kapak, alt klepe ve klepe pimleri, yükletilen emtianın zarar görmesine meydan verilmeyecek şekilde ayrı ayrı kapatılarak mühürlenir. Sevk irsaliyesi düzenlenmesi MADDE 48- (1) Sevk irsaliyesi, sevkiyatın tesellüm işyerine haber verilmesi ve emtia çıkışının hesaplara intikal ettirilmesi amacıyla sevk işyerince düzenlenir. (2) Vagonla yapılan sevkiyatta, bir vagona aynı cins ve aynı evsaflarda değişik depolardan yükleme yapılması halinde her depo için ayrı bir sevk irsaliyesi tanzim edilir. (3) Sevk irsaliyesine vagona yükletilen emtianın depo nosu, emtia kodu, cinsi, miktarı ile fiyatı, tutarı ve vagon numarası yazılır. Ayrıca, sevk irsaliyesine eklenmek üzere her vagon için ayrı ayrı kurşun mühür tutanağı tanzim edilir. Küçük hız taşıma belgesi, emtia miktar ve değerinin beyanı ve yanlış beyanın sonucu MADDE 49- (1) Küçük hız taşıma belgesi; TCDD İşletmesine teslim edilen malın, ücreti ve değeri karşılığında çıkış istasyonundan, varış istasyonuna kadar taşınmasını taahhüt eden ve taşımanın konusunu, şartlarını, değer ve ücretlerini gösteren bir sözleşme niteliğindedir. Küçük hız taşıma belgesine; taşınacak emtianın cinsi, miktarı, TCDD taşıma tarifesinin 3.5.2. maddesinde yer alan taşıma düzensizlikleri için eşya sahiplerine verilecek tazminata esas olacak mal değeri, gönderileceği yer ve alacak işyeri adı, gönderenin beyanı üzerine aynen kaydedilir. (2) Küçük Hız Taşıma Belgesinin sevk işyerince düzenlenmesinde tespit edilecek değer beyanında, cari satış fiyatı ile emtia maniplasyon, şubeler arası taşıma ücreti, KDV ve Borsa Tescil Ücreti ilave edilecektir. İthal edilmiş ise ithal fiyatları karşılaştırılarak en yüksek olanı esas alınacak ve bu değer üzerine emtia maniplasyon (gemiden boşaltma ücreti dahil), KDV ve Borsa Tescil Ücreti ile gümrük masrafları, varsa nakliye ve navlun ücreti ilave edilecektir. 14
(3) Küçük hız taşıma belgesinin düzenlenmesi sırasında TCDD İşletmesine, gönderen işyerince, sevk irsaliyesi ve ekinde ağırlık bildirgesi ile değeri beyan edilir. Gerek taşınan emtia değerinin, gerekse gönderilen işyeri adının yanlış beyan edilmesi halinde doğacak Ofis zararından, beyanı yapan işyeri ilgilileri sorumlu olur. Sevk irsaliyesinin 2 nüshası, mühür tutanağı ile TCDD tarafından düzenlenen Küçük hız taşıma belgesinin 1 nüshası vagonla birlikte TCDD tarafından, tesellüm işyerine teslim edilir. Küçük hız taşıma belgesinin kontrolü ve vagonların TCDD ye teslimi MADDE 50- (1) TCDD İşletmesince Küçük hız taşıma belgesinin hesap beyan sütununda belirtilen taşıma ücreti ve diğer ücretlerin tarifelere uygun olup olmadığı sevk işyerince kontrol edilir. Tesellüm işyerince de sevk irsaliyesi ile küçük hız taşıma belgesi ve cari olan yurt içi yük taşıma ücret tablosu dikkate alınarak yapılan kontrolü müteakip ödeme tesellüm işyerince yapılır. Vagon kurşun mühür numarasının küçük hız taşıma belgesinde mutlaka belirtilmesi gerekir. (2) 49 uncu maddede belirtilen esaslar çerçevesinde düzenlenen ve kontrolü yapılan küçük hız taşıma belgesi işyeri görevlileri ile İstasyon Şefliği tarafından imzalanıp istasyon mührü ile mühürlenmesi işlemleri tamamlandıktan sonra vagon TCDD İşletmesine teslim edilmiş sayılır. Sevk işyerince küçük hız taşıma belgesinin ilgili nüshası makbuz mahiyetinde olmak üzere İstasyon şefliğinden alınarak ilgili evrakla birlikte dosyasına konur. (3) Demiryolundan yollama yapan işyerlerince vagon talepleri, talep nispetinde vagon alınıp alınmadığı, tam vagon işlemli olarak nerelere ne miktar, cins ve nev i emtia gönderildiği Şube Müdürlüklerine bildirilir. Şube Müdürlüklerince taşımaların program gereği yapıldığı ve taşımaların seyri hakkında Genel Müdürlüğün isteği üzerine bilgi verilir. İşyerlerinde teslim alma hazırlıkları MADDE 51- (1) Teslim alma emrini veya yollama ihbarını alan işyerlerinde aşağıda belirtilen hazırlıklar yapılır. a) İşyerlerince, gelecek emtianın konulacağı yer belirlenerek malı teslim alacak depo memuruna bilgi ve talimat verilir. b) Boşaltma Ofise ait mekanik cihazlarla yapılacaksa bu cihazlar kontrol edilerek tüm noksanlıklar giderilir. c) Boşaltma, tahmil - tahliye yüklenicisi tarafından yapılacaksa, sözleşmeye göre kendisine yazılı veya sözlü bilgi verilerek, işçi ve araçlarının işe hazır bulundurulması sağlanır. ç) Vagonların gelişinin izlenmesini teminen TCDD İşletmesi (İstasyon) ile temas sağlanır. Vagonların gelişinin izlenmesi MADDE 52- (1) Ofis adına yapılan demiryolu taşımalarında, vagon sevkleri ihbarsız yapılmakta olduğundan gelen vagonlar için İstasyon Şefliği tesellüm işyerine ihbarda bulunmak zorunda değildir. Teslim alma işiyle görevlendirilen işyeri elemanı tarafından vagonların gelişi izlenerek durumdan işyeri amiri haberdar edilir. Aynı zamanda vagonların boşaltmaya elverişli hatlara çekilmesi için TCDD İstasyon Şefliği ile temas kurulur. Vagonun durumunun incelenmesi ve yapılacak işlem : MADDE 53- (1) Teslim alma işi ile görevlendirilen işyeri elemanı tarafından sivas tipi vagonların kapı ve pencere mühürleri ile Ofis tipi ve Tahıl tipi vagonların üst kapak, alt klepe ve klepe pimlerine vurulan mühürler Küçük Hız Taşıma Belgesinde ve Sevk İrsaliyesinde yazılı bulunan numara ve vagon numarası ile kontrol edilir. Sivas tipi vagonlarda çatlak, delik ve yolda geçirdiği herhangi bir arıza nedeni ile delinen, kırılan yerleri ile Ofis ve Tahıl tipi vagonların dış görünüşlerinde anormal bir durumun bulunup bulunmadığı varsa bu gibi arıza yerlerinin sonradan onarılmış olup olmadığı incelenir. Böyle bir arıza varsa; 15
a) Durum, vagon açılmadan TCDD İşletmesine (İstasyon Şefliğine) ve işyeri amirine bildirilir. Saptanan zayiat bedelleri için anlaşma sağlanarak kayba uğrayan mal bedeli TCDD İşletmesinden istenir. Durum derhal Şube Müdürlüğüne bildirilir. b) Küçük Hız Taşıma Belgesine arıza ve hasar hakkında açıklama yapılır. Ayrıca TCDD yetkilileri ile birlikte tespit yapılarak bir tutanak tanzim edilir ve vagonlar ancak bu şekilde teslim alınır. c) Vagonda anormal bir durum var ise (Sivas tipinde kapak ve pencere mühürleri, Ofis ve tahıl tipi vagonlarda üst kapak, alt klepe ve klepe pimlerine vurulan mühürlerin noksan olması ve her vagonun boşaltmadan önce dolum seviyesi kontrolünde) istasyon kantarı ile mutlaka dolu ve boş tartısı talep ve temin edilir. Vagon kantarı bulunmayan istasyonlarda gerekirse istasyon baskülü ile tartısı yaptırılarak her iki şekilde de tartı sonucu Küçük Hız Taşıma Belgesine yazdırılır. Taşıma ücretinin ödenmesi ve fazla ödemelerin geri istenmesi MADDE 54- (1) Vagonların teslim alınmasından sonra, taşıma ücretleri ile malın tesellümü anına kadar meydana gelen diğer ücretlerin TCDD İşletmesine (İstasyon Şefliğine) ödenmesi gerekir. (2) Vagonların teslim alınması, Küçük Hız Taşıma Belgesinin belirli yerinin işyeri yetkililerince imza edilmesi suretiyle tamamlanmış olur. Vagon kayıtsız şartsız teslim alınmış olsa dahi fazla verilmiş taşıma ve tartı ücretleri ile benzeri ücretlerin geri istenmesi mümkündür. Teslim almada görülen kayıp ve hasarın, taşıma esnasında meydana geldiğinin belirlenmesi halinde, bedelleri, boşaltmayı takiben işyerince, Küçük Hız Taşıma Belgesi ile Noksanlık Belgesi TCDD yetkilileri ile birlikte tanzim edilerek imzalanır ve bir yazı ekinde gönderilmek suretiyle derhal TCDD İşletmesinden yazılı olarak talep edilir ve durum Şube Müdürlüğüne bildirilir. Gelen emtiadan numune alınması, kalite farkları MADDE 55- (1) Demiryolu ile gelen emtianın muayenesi, numune alınarak vasıflarının belirlenmesi ve kalite farklarına ait işlemler Alım ve Muhafaza İşleri İzahnamesi hükümleri gereğince yapılır. Gelen emtianın tartılması tesellüm fişi düzenlenmesi MADDE 56- (1) Gelen dolu vagondaki çuvallı emtia, işçi marifetiyle (tek işlemde yapılan taşımalar) uygun bir yerde, imkanlar ölçüsünde dış etkilerden korunacak şekilde yerleştirilerek ve sık sık ayar kontrolünden geçirilerek basküllerle tartılır ve boşaltılır. (2) Yapılan tartıların her defasında belli sayıda çuval kullanılarak ve her bir tartının ayrı bir kalem halinde çeki pusulasına yazılarak tespiti gereklidir. (3) Gelen dolu vagondaki çuvallı emtianın araçla taşınması halinde araba baskülünde tartılarak, dökme emtialar ise silo kantarları vasıtasıyla tartılarak tesellüm edilir. (4) Karayolu tesellümlerinde ürün tartıları araba baskülü ile yapılır. Siloya alınan ürün tekrar silo baskülü ile tartılarak Makinist El Defteri ile Silo İş Defterine silo tartısı sonuçları kaydedilir. Araba baskülü ile silo baskülü arasında fark olup olmadığı her gün kontrol edilerek kayıt hatası gibi herhangi bir uyuşmazlık olup olmadığı incelenir. İki tartı arasında duyarlık farkından fazla oranda fark bulunmamalıdır. (5) Silo kantarı olan yerlerde emtia siloya alınıyorsa, tartılar silo kantarı ile yapılır ve bu tartı tesellüme esas olur. Silo baskülü bulunmayan silolarda araba baskülünde yapılan tartım esas alınacaktır. Silo baskülü bulunan silolarda demiryolu, denizyolu, karayolu işlemlerinin bir arada yapılması gibi iş yoğunluğu halinde silo baskülü veya basküllerin yetersizliği gibi zorunlu durumlarda karayolu tesellümlerinde silo basküllerinin devre dışı bırakılması hususuna Şube Müdürlükleri yetkilidir. 16
(6) Boşaltma alanından uzak yerlerdeki ambar ve depolara taşıttırılan emtianın, ilgili memurlar gözetiminde sevkleri yapılmakla birlikte, gerektiğinde depolara alınırken emtia yine tartıdan geçirilebilir. (7) Öte yandan, gerekirse işyerlerince, TCDD tartı tarifesi hükümlerine göre vagon tartılarda yaptırılabilir. Ancak, gereksiz tartı talebinde bulunulmamasına özen gösterilir. (Bu işlem yapılırken 49 uncu maddede belirtilen işlem yerine getirilmek kaydıyla) (8)Tesellümlerde her sevk irsaliyesine karşılık bir tesellüm fişi düzenlenmesi gerekir. (9)Ancak, silolarda yapılan tesellümlerde, her vagonun ayrı tartılması ve el tumbası yaptırılmasındaki güçlükler ve iş kaybı nedeniyle bir işyerinden sevk edilen ve aynı kodlu hububatı taşıyan birden fazla vagonların tamamı birlikte silo baskülü ile tartılarak neticesi alındıktan sonra tesellüm fişleri buna göre düzenlenebilir. Demiryolu yollama farkları ve normal fire sınırı üstündeki noksanlıklar için yapılacak işlem MADDE 57- (1) Demiryolu taşımalarında gerçekleşen sevkiyat miktarında meydana gelen ve kimsenin ihmal, kasıt ve kusuru bulunmayan yollama noksanlıklarında her vagon hamulesi için % 0,5 e (binde beşe) kadar olan kısmı normal fire sayılır. (2) Normal fire sınırı olarak kabul edilen % 0,5 in (binde beşin) üstünde oluşan noksanlık ve fazlalıklar için, farkların mal yükletildikten sonra meydana gelmesi imkânının bulunup bulunmadığı araştırılarak fark meydana gelmiş ise konu her vagon için ayrı ayrı bir tutanakla tespit ettirilir. Yollama farkları için düzenlenecek mutabakatsızlık cetveli MADDE 58- (1) Yollama farkları için sevk işyerince, tesellüm tutanağının gelmesinden sonra yollama ile tesellüm miktarları arasında normal fire sınırı üzerindeki noksan ve fazlalıklar için her sevkiyat bitiminde örneğine uygun şekilde 6 nüsha Mutabakatsızlık Cetveli düzenlenerek bir nüshası dosyada saklanır, 5 nüshası bağlı bulunduğu Şube Müdürlüğüne gönderilir. Yollama farkları için yapılacak işlem çuval mutabakatsızlıklarında izlenecek yöntem MADDE 59- (1) Mutabakatsızlık cetvelleri üzerinde aynı Şube Müdürlüğüne bağlı işyerleri arasındaki miktar farkları, o Şube Müdürlüğünce incelenerek karara bağlanır. (2) Değişik Şube Müdürlüklerine bağlı işyerlerindeki yollamalara ait miktar farkları konusunda sevk ve tesellüm işyerlerinin bağlı bulundukları Şube Müdürlüklerince, kendi yönlerinden ve duruma göre birbirleri ile haberleşerek anlaşmazlığın giderilmesine çalışılır. Bu mümkün olmadığı takdirde, yetki limitleri dâhilinde olanlar sevk işyerinin bağlı bulunduğu Şube Müdürlüğünce çözümlenir, yetkisini aşan durumlar Genel Müdürlüğe intikal ettirilir. (3) Genel Müdürlüğe anlaşmazlıkla ilgili her iki Şube görüşüyle birlikte, 2 nüsha mutabakatsızlık cetveli ve yaptırılmışsa kontrolör incelemelerine ait raporların gönderilmesi zorunludur. (4) İhmal, kasıt ve kusurdan ileri gelen mutabakatsızlık konuları; her sevkiyatın bitimini müteakip Genel Müdürlüğe gönderilir. Her sevkiyatın bitiminde Şubelerce yapılan incelemeleri veya Şubeler arasındaki görüşme ve yazışmaların sonuçlanarak Genel Müdürlüğe intikal ettirilecek duruma getirilmesi mümkün olmayan mutabakatsızlıklar Merkeze ayrı gönderilmeyip, bu konudaki başka sevkiyatların neticeleriyle birlikte gönderilir. Şube Müdürlüklerince mutabakatsızlık konularının 3 ay içerisinde Genel Müdürlüğe intikal ettirilmesi gerekir. TCDD mevzuat ve tarifelerinin izlenmesi ve tarife abonmanları MADDE 60- (1) TCDD İşletmesinin demiryolu taşımalarına ilişkin mevzuatında ve özellikle taşıma ve hizmet tarifelerinde sık sık değişiklikler yapıldığı göz önünde tutularak, 17
Merkezde ve Şubelerde, bu işletmelerin tarifelerine abone olmak; abonman dışında kalan tarife, kilometre cetveli ve gerekli diğer mevzuat ayrıca temin edilmek ve TCDD kademeleri ile temas sağlanmak suretiyle mevzuat ve tarife değişiklikleri izlenir. (2) Şube Müdürlüklerince, TCDD mevzuat ve tarifelerinin yalnız Şube Merkezince değil, işyerlerince de bilinmesi ve izlenmesi için mevzuat ve hizmet tarifeleri ile abonman dışında kalan tarife, kilometre cetvellerini de fotokopi ile çoğaltarak tüm işyerlerine ulaştırmak zorundadır. Ayrıca, Şube Müdürlükleri gerekli görecekleri işyerleri için mevzuat ve tarife abonmanı yaptırmaya yetkilidirler. (3) Şube Müdürlüklerince, Şube Merkezleri veya gerekli görecekleri işyerleri adına yaptırılacakları TCDD tarife abonmanları ve satın alacakları TCDD mevzuat ve tarifeleri için ayrıca Genel Müdürlükten izin istenmeyecektir. Demiryolu taşımalarında meydana gelen anlaşmazlıklar için, işyerleri ve şube müdürlüklerince yapılacak işlemler MADDE 61-(1) Demiryolu taşımalarına ilişkin olarak TCDD İşletmesi ile Ofis işyerleri arasında taşıma, yükleme, boşaltma, somaj, ardiye ve başka hususlarda anlaşmazlık meydana gelmesi ve meydana gelen anlaşmazlığın işyerince yerinde çözümlenmesinin mümkün olmaması hallerinde işyerleri, bu konuda usul ve yöntemine uygun olarak, derhal TCDD nin ilgili istasyon ve ambarlarına başvurmakla birlikte, durumu hiç vakit geçirmeden bağlı bulundukları Şube Müdürlüklerine bildirirler. (2) Şube Müdürlükleri kendilerine bağlı işyerlerinde, demiryolu taşımalarına ilişkin olarak ortaya çıkacak anlaşmazlık konularını, TCDD ilgili İşletme Müdürlüklerine veya TCDD Genel Müdürlüğüne başvurarak zamanında işleme koymak, izlemek ve sonuçlandırmakla yükümlüdürler. (3) Şube Müdürlüklerince, bu gibi konularda idari girişimlerde bulunmadan önce konunun zaman aşımı veya itiraz süresi içerisinde çözümlenip çözümlenemeyeceğinin belirlenmesi gerekir. Konunun idari girişimlerle zaman harcanmasına ve dava veya icra takibi açılması bakımından Genel Müdürlükten izin alınmasına, süre yönünden elverişli olmaması hallerinde, Hukuk Müşavirliği Yönetmenliğinin İlgili hükümlerinden yararlanılarak, zaman aşımına uğramasına meydan vermeyecek şekilde gerekli hukuki önlemlerin alınması sağlanır. Ancak, bu gibi durumlarda, bir olayın hukuki önlemlerinin alınması görevi Hukuk Müşavirliğine veya Şube Avukatlarına ait olduğundan işlem buna göre yürütülür. Anlaşmazlık konularının genel müdürlüğe intikal ettirileceği haller MADDE 62- (1) Şube Müdürlüklerince, Demiryolu taşımalarına ilişkin anlaşmazlık konularında TCDD ilgili İşletme Müdürlüğü veya TCDD Genel Müdürlüğü nezdinde yapılan girişimler sonunda anlaşmazlığın çözümü ve Ofis alacağının tahsilinin sağlanamaması ve bu konuda yasal yollara başvurmaktan başka yapılacak işlem kalmadığı, ya da idari girişimlerle daha fazla vakit kaybetmenin konunun zaman aşımına uğramasına neden olacağı sonucuna varıldığı takdirde, anlaşmazlığın çözümü için yasal yollara başvurulmasını teminen konu gerekçeleri ve Şube teklifleri ile birlikte Genel Müdürlüğe intikal ettirilir. (2) Şube tekliflerinin, konunun incelenmesi ve yasal yollara başvurulması için Genel Müdürlüğe yeterli süre bırakılacak şekilde yapılması, anlaşmazlık konusunun tam ve doğru olarak bildirilmesi, anlaşmazlığa ilişkin belgelerin noksansız gönderilmesi zorunludur. Zaman aşımı MADDE 63- (1) Taşıma anlaşmazlıklarında uygulanacak zaman aşımına ilişkin hükümler Türk Ticaret Kanununda yer almış olmakla birlikte, istisnai olarak, demiryolu taşımalarıyla ilgili bir kısım anlaşmazlıklara ilişkin zaman aşımı hükümleri, TCDD İşletme Nizamnamesinde yer almıştır. Şube Müdürlükleri ve işyerlerince, demiryolu taşımalarında meydana gelen anlaşmazlıklarda, bu hususun göz önünde bulundurulması gerekir. 18
(2) TCDD İşletme Nizamnamesi gereğince, TCDD İşletmesi, emtiayı aldığı tarihten, gönderilen işyerine teslim edeceği tarihe kadar, emtiada meydana gelecek tüm kayıp, hasar ve Ofis zarar ve ziyanından sorumlu olup, yine İşletme Nizamnamesinin ilgili hükümlerine göre; a) Emtiada hasar meydana geldiği takdirde zaman aşımı emtianın teslim tarihinden itibaren 4 haftadır. b) Emtianın kaybı halinde, tesellüm işyerine teslim edilmesi gereken tarihten itibaren 6 aydır. (3) Demiryolu taşımalarında taşıma ücretlerinin fazla ödenmiş olması veya tarife uygulamalarından doğan anlaşmazlıklarda zaman aşımı, Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre (1) yıldır. BEŞİNCİ BÖLÜM Karayolu Taşımaları Karayolu Taşımalarının Mahiyeti MADDE 64- (1) Bir işyerinden başka bir işyerine karayolundan emtia taşıttırılması esas itibariyle yükleniciler eliyle yaptırılır. (2) Karayolu ile yapılacak taşıma işleri yüklenicilere, TMO İhale Yönetmenliğinde belirtilen ihale yöntemlerinden biriyle verilmekle birlikte, genellikle bu ihaleler Kapalı Zarfla Teklif alma veya Pazarlık yöntemi ile yapılır. a) Kapalı zarfla teklif alma yöntemi 1) Usulüne göre ilanı yapılan taşıma işinin İzahnamenin ilgili diğer maddelerine, özellikle 77 nci maddesi esaslarına göre ve ilan edilen şartlara uygun olarak ihalesinin yapılmasıdır. İhaleye konulan taşıma miktarı ne olursa olsun ihale süresi 10 iş gününden az olamaz. İhale süresi, ihaleye ait ilanın yapıldığı günü izleyen günden itibaren ihalenin yapılacağı güne kadar geçecek süredir. İlan bir defadan fazla yapılmış ise; ihale süresi, son ilan gününü izleyen günden itibaren hesaplanır. 2) İvedi ve zorunlu hallerde Kapalı Zarfla Teklif Alma, İhale Yönetmeliğinde belirlenen sürelerde ve şekillerde yapılır. b) Pazarlık Yöntemi 1) Pazarlık yönteminin, kapalı zarfla teklif almadan başlıca farkı; ilan süresi bakımından herhangi bir kayda bağlı olmaması ve teklif alma yoluna gidilebilmesidir. Ancak bu hususlar gerekli görüldüğü takdirde pazarlık ilanlarının gazetelerde yapılmasına ve isteklilerin belli gün ve saatte komisyon önüne çağrılması suretiyle, pey sürmeye davet edilmeleri şeklinin uygulanmasına engel değildir. 2) Pazarlığın yapılacağı yer, iş gereklerine göre Şube Müdürlüklerince belirlenir. Kapalı zarfla teklif alma ve pazarlık yönteminin yanı sıra, gerek görüldüğünde ihaleler kapalı zarfla teklif alınmak ve pazarlık yapılmak suretiyle İhale Yönetmeliğinde belirtilen esaslar doğrultusunda da yapılabilir. 3) Taşıma ihaleleri için esas olan Kapalı Zarfla Teklif Alma Yöntemi olmakla birlikte, taşıma ihaleleri için normal durumlarda da, Genel Müdürlükten yetki alınmak suretiyle pazarlıkla ihale yöntemi uygulanabilir. 4) Ayrıca, derhal yaptırılmasında zorunluluk bulunan taşımalar için de, Genel Müdürlük emir ve izniyle pazarlık yöntemi uygulanabilir. Kapalı zarfla teklif alma ve pazarlığa çıkma izni MADDE 65- (1) Miktarı ne olursa olsun karayolu taşımalarında işin yüklenicilere verilmesi için ihale veya pazarlığa çıkılması Genel Müdürlüğün emir ve iznine bağlıdır. Ancak, cari Yetki Devri Talimatının ilgili maddesinde belirtilen şube içi ve şubeler arası ürün taşımalarında şube müdürüne verilen sevk ve ihale yetkisi dahilinde bu izin istenmez. (9/5/2007 tarihli ve 524 sayılı Makam Oluru ile değişiklik yapılmıştır.) Bir işyerinden başka işyerine taşıttırılacak emtia miktarı kesin veya tahmini şekilde belli olduktan sonra ve daha önce Genel 19
Müdürlükten ihale ya da pazarlık talimatı alınmamış ise, Şube Müdürlüklerince izahname hükümleri doğrultusunda, taşıma işinin kapalı zarfla teklif alma ya da kısa süreli kapalı zarfla teklif alma veya pazarlığa konulması hususları belirlenir. Bu tespitten sonra taşıma işinde hangi ihale yönteminin uygulanacağı hakkındaki Şube görüşü, gerekçeleri ile birlikte Genel Müdürlüğe iletilmek suretiyle ihalenin, kapalı zarfla teklif alma, kısa süreli kapalı zarfla teklif alma, veya pazarlık izni istenerek, alınacak talimata göre işlem yapılır. Şubelere önceden yetki verilmesi MADDE 66- (1) Karayolu taşımalarında komisyonların yetki limitleri ve kararların onay mercii TMO İhale Yönetmenliğinin ilgili maddesinde de belirtildiği üzere her yıl yayınlanan Yetki Devri Talimatı tabloları ile belirlenir. İlanlar ve ilanlarda belirlenecek hususlar MADDE 67- (1) Kapalı zarfla teklif alma ve pazarlık suretiyle ihale edilerek yapılacak taşımaların ilan edilmesi ve ilanlarda bulunması gerekli hususlar TMO ihale yönetmeliği ile belirlenmiştir. Tahmini fiyatların belirlenmesi MADDE 68- (1) Her iki ihale yönteminde, İhale öncesinde konu taşıma işleri için tahmini fiyatlar belirlenir. Kapalı zarfla teklif alma veya pazarlık sonunda tahmini fiyatlardan daha yüksek fiyatlarla ihaleler yapılmaz. (2) Tahmini fiyat Şube Müdürü, Şube Müdür Yardımcısı, Ticaret (Nakliyat Servisinin ayrı olduğu Şubelerde Nakliyat) ve Mali İşler Servisi Şeflerinden oluşacak bir komisyon tarafından bir önceki sözleşme fiyatları, piyasa durumu göz önüne alınarak belirlenir. Tahmini fiyatın tespitinde, ihale konusu işin daha önce gerçekleştirildiği tutar, varsa o işle ilgili resmi birim fiyatları, gerekli hallerde resmi döviz kurları hareket noktası olarak alınır. Bu verilerin yeterli görülmediği durumlarda Ticaret ve Sanayi Odaları, Borsalar, Belediyeler, Bankalar ve Diğer Kamu Kurum ve Kuruluşlarından veya bilirkişilerden sağlanacak bilgilerin karşılaştırılmalı bir değerlendirilmesi yapılır. Bu yolla elde edilecek sonuç yaklaşık bedel tutanağında tespit edilerek ihale dosyasında saklanır. Teminat MADDE 69- (1) İsteklilerden alınacak geçici teminat miktarı, sevk edilecek emtia miktarını isteklilerin teklif edecekleri fiyatla çarpılması sonucunda bulunacak bedel üzerinden TMO İhale Yönetmeliğinde % 3 oranından az olmamak kaydıyla alınır. İhalenin kesinleşmesinden sonra müteahhitten alınacak kesin teminat miktarı ise, sözleşmede kayıtlı sevk tonajının, taşıma fiyatı ile çarpılması sonucu bulunacak ihale bedeli üzerinden TMO İhale Yönetmeliğinde belirtilen en az % 6 oranında olacaktır. Teminat olarak kabul edilecek değerler; Nakit Türk Lirası, Devlet Tahvili, Hazine Bonosu, Köprü ve Baraj Ortaklığı Senetleri (Devlet Tahvili, Hazine Bonosu, Köprü ve Baraj Kar Ortaklığı Senetleri peşin değerleri ile değerlendirilir) ile süresiz Banka ve katılım bankalarına ait teminat mektubu olabilir. Şartname ve sözleşme tasarısı MADDE 70- (1) Kapalı Zarfla Teklif Alma ve Pazarlık şartlarını gösteren Şartname örneği ile Sözleşme Tasarısı örneği Genel Müdürlükçe düzenlenir. İhalelerde, Genel Müdürlükçe düzenlenen şartname ve sözleşmelerin aynısı kullanılır. Bir veya daha çok cinsten emtia taşıttırılması için sözleşme düzenlenmesi MADDE 71- (1) Şube Müdürlükleri, mevcut durumu ve Ofis çıkarlarını da göz önünde bulundurmak kaydıyla, takdir ve sorumlulukları altında, İzahname kapsamına giren tarım ürünleri ile mamulleri ve tali maddelerinden yalnız bir cinsin veya daha fazlasının ya da hepsinin, bir sözleşme ile taşıttırılması ve sözleşmenin akdi yönünden seçme yapmaya yetkilidirler. (2) Bu yetki çerçevesinde, sözleşme tasarısının başlangıç bölümü ile 1. maddesinde taşıtılacak emtianın yazılması amacıyla boş bırakılan yerleri, yapılacak bu seçmeye göre doldurulur. 20