STOMA BAKIMI ve TORBA DEĞİŞİMİ Şimdi sizlerle stoma bakımı ve torba değişimini inceleyelim. Önce birkaç önemli hatırlatma yapalım!!!! STOMA: Küçük delik anlamına gelir. KOLOSTOMİ: Kalın barsakların geçici olarak batına ağızlaştırması işlemidir. ÇEKOSTOMİ: Travma, perforasyon veya kanser nedeniyle çekumun cerrahi ağızlaştırılması. İLEOSTOMİ: Genellikle sağ alt kadranda ince barsaklara açılan cerrahi ağızlaştırma. PASTA: Stoma bakımında kullanılan krem. OSTOMİ TORBASI: Gaitayı toplamak için özel üretilmiş ürünlerdir. Unutmamalıyız ki stoma bakımı verirken ve torba değişimini yaparken; Hastanın gizliliği korunmalı ve mahremiyetine dikkat edilmelidir. Stomalı bireyler fizyolojik, sosyal ve psikolojik olmak üzere pek çok problemle karşılaşabilmektedir. Birey beden imgesinin değişmesi ile birlikte, vücudunda olan değişikliği kabullenmez ve stomasını görmek istemez. Özellikle torba değişimi ve stoma bakımında hasta bireyi işleme dahil etmek bu endişeli sürecin daha kısa sürede aşılmasını kolaylaştırır. Beden imgesinde değişme, depresyon, cinsel sorunlar vb. endişeler stomalı bireylerin sosyal yaşantılarını olumsuz etkilemektedir. Stoma torbası kullanımı ile ilgili farklı alternatifler sunmak, benzer tanı konmuş kişiler ile biraya gelmelerini sağlamak, bireylerin daha kısa sürede yeniden sosyal yaşantılarına dönmelerini sağlayabilir. Post-op dönemde hastayı psikolojik olarak desteklemek çok önemlidir. Hasta kolostomisine bakması ve bakıma eşlik etmesi konusunda cesaretlendirilmelidir.
STOMA BAKIMI ve TORBA DEĞİŞİMİ 1. Malzemelerinizi hazırlayın: Hastaya uygun kolostomi torbası Makas Gerekirse kolostomi pastası Temizleme mendilleri Gerekirse yara örtüsü Kare gaz Ilık su / Distile su Kolostomi adaptörü Atıkların atılacağı uygun poşet Non steril eldiven Böbrek küvet 2. Hastayı uygulama hakkında bilgilendirin Birazdan birlikte torbanızı değiştireceğiz ve stoma bakımınızı.. 3. İşlem için hastanızdan izin alın 4. Malzemeleriniz için uygun ve temiz bir alan seçin 5. Ellerinizi yıkayın, eldiven giyin
6. Hastanıza uygun pozisyon verin Bunu yaparken mahremiyetine özen gösterin (Hasta sırt üstü yatar pozisyona getirilir. Eğer işlemi hasta kendisi yapacak ise oturur pozisyonda olması sağlanır.) Hasta bakımında temel hedef hastanın bağımsız olarak bakımını evde de yapabilmesini sağlamaktır. 7.Torbayı değiştirirken bölgenin altına hasta altı serme koyun 8. Adaptörü üst kısmından başlayarak yavaşça yukarıdan aşağıya doğru deriden ayırın. (Bu esnada adaptörün deriden ayrılması zor oluyorsa çevresini ılık su ile ıslattıktan sonra adaptörü çıkarmaya başlayın.)
9. Böbrek küvet içeresine ılık su / distile su koyup kare gazları içinde ıslatın. Islatılmış sıkılmış kare gaz ile stomanın etrafını silerek tamamen temizleyin. Temizleme işleminiz bitince stomanın etrafını kuru kare gaz ile tamamen kurulayın. Silme işlemi için temizleme mendilleri de kullanılabilir. Stomanın etrafının kuru olması, temiz olan adaptörün yapışması için önemlidir. Temizlikten sonra stomanın etrafının kuru olduğundan emin olun. Stoma, stoma çevresi, cilt bu basamakta komplikasyonlar açısından gözlemlenir. Ciltte tahriş varsa koruyucu olarak hekim bilgisi dahilinde yara örtüleri kullanın. Ciltte fazla tüy varsa traşını yapın. 10.Eldivenlerinizi değiştirin. Stomanın çapının kaç mm olduğunu stoma cetveli yardımıyla ölçün Uygun olan ölçü; torbanın kenarı ile stoma arasında 2mm boşluk olmasıdır. Bu mesafe önemlidir çünkü çok dar olursa stoma adaptörü bası yaparak stomayı tahriş eder, geniş olursa stama etrafındaki deri açıkta kalır ve dışkı deriye bulaşarak tahrişe yol açar. Torba değişimi esnasında stomanın etrafının kuru kalmasını sağlamak için, üzerini küçük kuru bir karegaz koyabilirsiniz. 11. Hazır kesilmiş adaptör varsa uygun ölçüde olanı kullanın. Kesilebilir adaptör kullanıyorsanız stomanın ölçtüğünüz çapına göre, ucu eğri bir makas yardımıyla adaptörü kesin.
12. Kestiğiniz adaptörün yapışkan kısmındaki kağıdı çıkarın ve iç kısmına diş macunu kalınlığında pasta sürün. (Pasta stoma ile torba arasında engel olup sızıntıyı önler. Pastanın görevi stoma etrafındaki deriyi dışkıdan korumaktır.) 13. Ortadaki delik stomayı içine alacak şekilde adaptörü cilde yerleştirin. Elinizin ısısı adaptörün daha iyi yapışmasını sağlayacağmızdan, parmağınızı yarım dakika adaptörün üzerinde gezdirin. Adaptör vücut ısısına ulaştıkça yumuşayacak ve daha kolay şekillendirilebilir bir hal alacaktır. 14. Adaptörün orta kısmını yerleştirdikten sonra kenarlarındaki yapişkan kağıtları da kaldırarak adaptörü, tam olarak cilde yapıştırın.
15. Adaptöre uygun stoma torbasını bir noktadan başlayarak dairesel hareklerlerle adaptöre yerleştirin. 16. Adaptöre torbayı yerleştirdikten sonra kendinize doğru hafifçe gererek iyice yerleşip yerleşmediğini kontrol edin. Eğer alttan boşaltmalı bir torba takıyorsak işlem bitiminde torbanın klembini kapatın. Torba üzerinde bulunan gaz filtresi uygun olan kısma yerleştirilir. 17. Atıkları uygun atık torbalarına atın, eldivenlerinizi çıkarın, ellerinizi yıkayın. Torba değişimi, stama bakımı ve gözlemlerinizi kaydedin.
Hazırlayanlar Hicran Şimşek Acıbadem Kayseri Hastanesi Onkoloji Sorumlu Hemşiresi Ayşegül Toraman Acıbadem Sağlık Grubu Eğitim&Gelişim Hemşiresi Kaynaklar: 1. Şelimen, D., Akgün, M., Erdim A.(1998) Stoma Bakımı, Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Matbaası, İstanbul 2. Karadağ A., Menteş B., Ayaz S., İrkörücü O., Alabaz Ö. (2003) Kolostomili ve İleostomili Hastaların Bakımına Yönelik Rehber Kitap 3. Karadağ,A., Menteş, B. (2001) Bir çok hastalığın Cerrahi Tedavisinde Stoma, http://www.stomaseite.de/kolostomili.htm (Erişim Tarihi : 22.05.09) 4. Kongevej, L.(2003) Günlük Stoma Bakımı İle İlgili İpuçları, http://de.dansacimage.com/files/sonstige/intern_ratgeber/colo1pc_e01-83a-940_turkish.pdf (Erişim tarihi: 22.05.09) 5) Erkoçak, E. ( 2004) Stoma. Alemdaroğlu, K., Akçal T., Buğra D (Ed). Türk Kolon Cerrahisi Derneği Yayını, İstanbul, 309-330