MARC, MARC21, MODS Kamil Çömlekci TED Ankara Koleji Kütüphane ve Dokümantasyon Merkez Müdürü MARC Nedir? Machine-Readeble Cataloging g Makinece Okunabilir Kataloglama Kodlu bilgi giriş sistemi Alanlar (field) Alt alanlar (subfield) 1
Tarihçe NUC & LC Card Distribution Service 1964 yılında çalışmalara başladı Sadece LC de bulunan ingiliz monograflarının bilgisayara girişi için bir proje çalışması Projenin kapsamı genişletildi. Manyetik teypler üzerinde bulunan bibliyografik kayıtların değişimi için standart bir format olarak tasarlandı Tarihçe Standart Format for Information Exchange ( ISO 2709) Information Interchange Format (ANSI Z39.2) OCLC - 1992-93 Accessing Information on the Internet OCLC MARBI (Machine Readable Form of Bibliographic Information ) (MARBI Proposal 93-4) 2
Tarihçe 1993 Annual ALA meeting 1996 1998 MARC21 AMAÇ Internet üzerinde bulunan kaynaklara erişim ş sağlamak Bu kaynakları, organize etmek Var olan teknikleri ve prosedürleri kullanarak Internet t üzerindeki bilgi i kaynaklarına kl OPAC lar üzerinden ulaşabilmek 3
MARC Formatı MARC Format for Bibliographic Data MARC Format for Holdings Data MARC Format for Authority Data MARC Format for Classification Data MARC Format for Community Information Provides MARC Formatı Kitaplar Bilgisayar i Dosyaları Haritalar Müzik Süreli Yayınlar Görsel Materyaller Karışık materyaller 4
MARC Kayıt Yapısı Başlık (leader)24byte Dizin (12 byte her alan için) 3 byte tag alanı 4 byte toplam karakter sayısı 5 byte kaçıncı karakterden başladığı 245 0075 00185 Tag numarası Kaçıncı karakterden başladığı Toplam uzunluğu MARC Kayıt Yapısı Değişken ğ ş Uzunluktaki Kontrol Alanları (001, 005-009) Değişken Uzunluktaki Veri Alanları (010-899) Yerel(Local) Olarak Tanımlanan Alanlar (9XX) 5
MARC Kayıt Yapısı 0XX Kontrol alanları 1XX Temel giriş 2XX Başlık, edisyon, basım bilgileri 3XX Fiziksel ölçü bilgileri 4XX Seri girişi 5XX Notlar 6XX Konu başlıkları 7XX Ek girişler i 8XX Seri ek girişleri, holdings vs. 9XX Yerel olarak tanımlanan alanlar MARC Kayıt Yapısı (Ham Kayıt) 000000000011111111112222 012345678901234567890123 01042nam 2200277 4500001001200000005001700012008004100029010001700070 0350025000870350020001120860016001321000037001482450075001852600049002603000 0420030949000500035150000500040150000530045165000220050465000600052675200600 0586830005000646950003500696950002600731998000700757 CUBUGLAD97B 199606131 84859.0 830810 1917 dcu f eng u $ags 17000387 $a(cu-banc)ocm04680933 $a(cu-banc)glad97 $ai 19.16:105 10$aGilbert, Grove Karl,$d1843-1918. 10$aHydraulic -mining dâebris in the Sierra Nevada /$cby Grove Karl Gilbert 0 $awashington :$bu. S. Gov't Print. Off.,$c1917 $a154 p. :$bill., maps, plates ;$c29 cm 1 $ageological Survey professional paper,$vno.105 $aat head of title: Department of the Interior $amany of the plates printed o n both sides of leaf 0$aHydraulic mining. 0$aGold mines and mining$zsierra Nevada (Calif. and Nev.). $aunited States$bDistrict of Columbia$dWashington$9(1917) 0$aGeological Sur vey professional paper,$vno.105 $lbanc$x1$d\pf\$af868.s5.7$b.g56 $lengi$x220$atn 421$b.G5 $ncu 6
Elektronik Kaynaklar E-KİTAPLAR (Elektronik ortamda bulunan monograf kaynaklar) E-DEV-DOK(Elektronik ortamda bulunan devlet yayınları) E-İNDEKS (Elektronik ortamda bulunan dergi indeksleri) E-HARİTA (Elektronik ortamda bulunan haritalar) E-DERGİLER (Elektronik ortamda bulunan dergiler) Web Sayfaları MARC21 de Değişen Alanlar MARC Alanları(006) 006 Kayıt Türü m bilgisayar dosyası (computer file) 006 #am 7
MARC21 de Değişen Alanlar MARC Alanları(007) 007 Fiziksel tanımlama (Bilgisayar dosyaları için) Bütün bilgisayar dosya türleri için kullanılıyor. a Teyp kartuşu b - Chip kartuşu c Bilgisayar optik disk kartuşu f Teyp kasedi h Teyp bobini j Manyetik disk m Manyetik-optik disk o Optik disk r Uzaktan erişimli u Tanımsız z Diğer - Tanımlı bir kod yoktur MARC21 de Değişen Alanlar MARC Alanları(008) 008 Sabit uzunluktaki bilgi alanı (18-34) 26 Bilgisayar dosya türü (tek karakterlik alan) a Sayısal veri b Bilgisayar programı c İşaretler, kodlar d Dokümanlar e Bibliyografik veri f Font g Oyun h Ses i Etkileşimli programlar j Çevrimiçi sistem ve servis m Birleşik u Bilinmeyen z Diğer - Herhangi bir kod tanımlanmamış 8
MARC21 de Değişen Alanlar MARC Alanları(516) 516 Not alanı (Bilgisayar dosya türü) 516 Text (citations) 516 8 Electronic serial in ASCII text. 516 Text (electronic journal) 516 8 Available in ASCII, Acrobat, and PostScript file formats 516 Electronic journal articles are available in portable document format (PDF). Abstracts are in HTML 516 8 Text and JPEG graphics formats 516 8 Electronic journal issued in formatted-text files: TeX, DVI, PostScript, and PDF 516 8 Bit-mapped images; PDF, PostScript, and TIFF formats available for printing 516 8 Most issues in PDF format; some html MARC21 de Değişen Alanlar MARC Alanları(530) 530 Not alanı ( Ulaşılabilir diğer formlar) 530 Also issued in a print edition. 530 Also available in print with title: Chemicals in our community. 530 Available in a print edition, with title: Bibliography and index of geology. 530 Electronic version of: Metabolic engineering. 530 Print version available. 530 Online version of the print title. 530 Online version of the print: Neighborhood networks nnewslines. 530 Also available on the Internet via the World Wide Web. 530 Tables of contents and selected articles also available online. 530 Issued also in electronic format under title: Copyright and new media legal news. 9
MARC21 de Değişen Alanlar MARC Alanları(538) 538 Not alanı (Sistem detayları) 538 Mode of access: Internet via the World Wide Web. 538 Mode of access: World Wide Web. 538 Mode of access: Online access via Internet. 538 Mode of access: World Wide Web via Internet at the NSF web site. 538 System requirements: World Wide Web browser, Internet connectivity, and Adobe Acrobat reader. 538 System requirements: Web browser. 538 System requirements: World Wide Web browser, Internet access, and RealPage viewer. 538 System requirements: Internet access; World Wide Web browser. 538 Mode of access: Internet via the Navy web site. 538 Mode of access: Internet via the Dept.'s web site. 538 Mode of access: Electronic mail, FTP, gopher, and World Wide Web. 538 Mode of access: Electronic mail, FTP, gopher, telnet, and World Wide Web. For e-mail subscription, send to: listserv@library.berkeley.edu, the message: sub cites [first name last name]. For telnet access, telnet to MELVYL.UCOP.EDU and enter the command: SHOW CURRENT CITES. Also distributed on the PACS-L and PACS-P lists. 538 Mode of access: Electronic mail and World Wide Web. For e-mail subscription, sent to listproc@unc.edu, the message: SUBSCRIBE PRICES [first name last name]. 538 System requirements: WWW browser such as Netscape, and/or SilverPlatter WinSPIRS, MacSPIRS, or UNIX client software. 538 RealAudio player required to listen to digital audio recordings MARC21 de Değişen Alanlar MARC Alanları(856) 856 Elektronik yer ve ulaşım Göstergeler (indicator) İlk Gösterge # - Bilgi tanımlanmamış 0 - Email 1 - FTP 2 - Remote login (Telnet) 3 - Dial-up 4 - HTTP 7 Ulaşım şekli altalan l $2 de tanımlanmış 10
MARC21 de Değişen Alanlar MARC Alanları(856) 856 Elektronik yer ve ulaşım Göstergeler (indicator) İkinci Gösterge # - Bilgi tanımlanmamış 0 Kaynak 1 Kaynağın versiyonu 2 İlgili kaynaklar 8 Oluşturulmuş ş ş sabit alan gösterilmez MARC21 de Değişen Alanlar MARC Alanları(856) Altalanlar (subfield) $a - Host name (R) $b Access number (R) $c Compression information (R) $d Path (R) $f Electronic name (R) $g Uniform Resource Name (R) $h - Processor of request (NR) $i Instruction (R) $j - Bits per second (NR) $k - Password (NR) $l - Logon (NR) $m - Contact for access assistance (R) 11
MARC21 de Değişen Alanlar MARC Alanları(856) Altalanlar $n - Name of location of host (NR) $o - Operating system (NR) $p - Port (NR) $q - Electronic format type (NR) $r - Settings (NR) $s - File size (R) $t - Terminal emulation (R) $u - Uniform Resource Locator (NR) $v - Hours access method available (R) $w - Record control number (R) $x - Nonpublic note (R) $z - Public note (R) $2 - Access method (NR) $3 - Materials specified (NR) $6 - Linkage (NR) $8 - Field link and sequence number (R) MARC21 de Değişen Alanlar MARC Alanları(856) Örnekler 856 4 0 $u http://www.absearch.com 856 4 1 $3 Online version. $z URL: $u http://www.library.northwestern.edu/journal/matcorr/ 856 4 0 $3 Full text: check e-journal site for available issues. $u http://www.journals.cup.org/owadba/owa/issuesinjournal?jid=dp P 856 4 $u http://firstsearch.oclc.org $z Address for accessing the journal using authorization number and password through OCLC FirstSearch Electronic Collections Online 856 4 0 $z Available online, 1999- $u http://link.springer- i y.com/link/service/journals/10111/index.html 856 4 0 $3 Hitachi review, 1995- $u http://www.hitachi.co.jp/sp/tje/index.html 12
MARC21 de Değişen Alanlar MARC Alanları(856) Örnekler 856 4 0 $u http://webspirs.silverplatter.com/cgi-bin/er17.cgi $z Requires login and password 856 4 1 $z Link to the electronic version of this title: $u http://ojps.aip.org/dok/ 856 4 0 $u http://ojps.aip.org/dok/ 856 4 1 $3 Tables of contents and selected articles $u http://copyrightlaws.com/contents/ 856 2 melvyl.ucop.edu $b 192.35.222.222 $l show current cites 856 7 $u gopher.lib.berkeley.edu $d 1/ejrnls/Current.Cites / $p 73 $2 gopher 856 4 0 $3 current issue $u http://purl.access.gpo.gov/gpo/lps940 856 4 0 $u http://www.jstor.org/journals/01903187.html 856 4 0 $u http://ojps.aip.org/dok/ 856 4 1 $3 Tables of contents and selected articles $u http://copyrightlaws.com/contents/ Örnek (Türkiye) Bilkent Üniversitesi Kütüphanesi 13
Elektronik Kaynakların Kataloglanmasında Kullanılan Diğer Standartlar Tanımlamaya Yönelik ISBD(ER) (International Standart Bibliographic Description for Electronic Resources) Kayıt Girişine Yönelik Marc Marc21 ve diğerleri Metadata (data about data) Dublin core GILS ( Goverment Information Locator Service) RDF (Resource Description Framework) MODS MARC21 ve Dublin Core MARC Konu: 600, 610, 650, 651 Materyal Adı: 245$a, 245b Yazar adı: 100, 110, 700, 710 Yayıncı: 260$b Yayın Tarihi: 260$c Tanımlayıcılar: 010, 020, 022, 856$u Materyal Türü: 006, 008 Konu: subject Materyal Adı: title Dublin Core Yazar adı: author, creator, otheragent Yayıncı: publisher Yayın Tarihi: date Tanımlayıcılar: identifier Materyal Türü: object-type Materyal Şekli: 530, 538 Materyal Şekli : form, format Bağlantı: 772, 773, 775, 776, 780, 787 Dil : 008(35-37), 041, 546 Kaynak: 776, 786 Kapsam: 034, 045, 5133 Kullanım Hakkı: 017, 018 Bağlantı: relation Dil: language Kaynak: source Kapsam: coverage Kullanım Hakkı: rights 14
MODS: Metadata Object Description Schema 11 Haziran 2002 (LC) Yeni bir metadata sürümü Z39.50 için yeni imkanlar XML formatında hazırlanmış MARC kayıtlarını XML formatında gösterebilme Elektronik Kaynaklar için XML formatında tanımlanmış bir metadata örneği MODS: Metadata Object Description Schema Dublin Core dan daha zengin bir element seti MARC formatından daha basit Son kullanıcılar için yeni olanaklar Kütüphaneler için daha kolay kullanımlı 15
MODS: Metadata Object Description Schema MARC21 den üretilmiş Bir çok yeni alan eklenmiş, Daha zengin içerik Element düzeylerinde göre bağlatı yapabilme, kurabilme Herhangi bir özel katalog kodu kullanmıyor MODS: Metadata Object Description Schema 20 element ten oluşuyor 1. titleinfo [mandatory] 2. name 3. typeofresource [list in schema] 4. genre 5. publicationinfo 6. language 7. physicaldescription 8. abstract 9. tableofcontents 10. targetaudience 16
MODS: Metadata Object Description Schema 11. Note 12. cartographics 13. subject 14. classification 15. relateditem 16. identifier 17. location 18. accessconditions 19. extension 20. recordinfo [not repeatable] MODS: Metadata Object Description Schema Title <titleinfo> 245 $a$b$f$g$h$k <title> 245$n (and $f$g$h$k following $n) 245$p (and $f$g$h$k following $p) <partnumber> <partname> 245 ind2 is not 0 <nonsort></nonsort> around characters excluded from sort as indicated in indicator value 17
İlgili web siteleri http://www.loc.gov/marc http://lcweb.loc.gov/marc/umb/um01to06.html http://www.loc.gov/marc /marbi http://purl.org/dcdocuments/ http://www.ifla.org/documents/libraries/cataloging/dublin1.txt http://www.dlib.org/dlib/october00/baker/10baker.html http://www.gils.net/prof_v2.html http://www.ifla.org/vii/s13/pubs/isbd.htm http://www.oclc.org/oclc/cataloging/type.htm http://www.loc.gov/catdir/cpso/dcmb19_4.html http://staffweb.library.northwestern.edu/serials/iesca/rules/ http://www.fsc.follett.com/ e-mail: kcomlekci@tedankara.k12.tr 18