TMS 7 NAKİT AKIŞ TABLOLARI M. Vefa TOROSLU Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Mayıs 2009
Tanım Nakit akış tablosu, bir faaliyet dönemi içerisinde işletmede ortaya çıkan nakit akımlarını; işletme faaliyetlerine, yatırım faaliyetlerine ve finansman faaliyetlerine göre ayrı ayrı gösteren bir mali tablodur. 2
Tanım (Devam) Nakit akış tablosu, tahakkuk esasına göre belirlenen finansal tablo bilgilerinin nakit esasına göre ilgililere sunulması için kullanılır. Nakit akış tablosu, nakit giriş ve çıkışlarını ve işletmenin nakit durumunu göstermek amacıyla düzenlenir. 3
Standardın Amacı Standardın amacı, işletme, yatırım ve finansman faaliyetlerinden dönem buyunca elde edilen nakit akışlarını sınıflandıran nakit akış tablosu vasıtasıyla, bir işletmenin nakit ve nakit benzerlerindeki tarihi değişikliklere ilişkin bilgi sağlaması hususunu düzenlemektedir. 4
Standardın Kapsamı İşletmeler bu standarda göre Nakit Akış Tablosu hazırlamalı ve finansal tabloların hazırlandığı her dönem için finansal tabloların ayrılmaz parçası olarak sunmalıdır. Finansal tablo kullanıcıları, işletmenin nakit ve nakit benzeri varlıklarını nasıl oluşturduğu ve nasıl kullandığı ile ilgilenmektedirler. 5
Tanımlar (Devam) Nakit: İşletmedeki nakit ile vadesiz mevduatı. Nakit Benzeri: Tutarı belirli bir nakde kolayca çevrilebilen kısa vadeli ve yüksek likiditeye sahip ve değerindeki değişim riski önemsiz olan yatırımlar. Nakit Akışları: Nakit ve nakit benzerlerinin giriş ve çıkışları. 6
Tanımlar (Devam) İşletme Faaliyetleri: Bir işletmenin ana gelir getirici faaliyetleri ile yatırım ve finansman faaliyeti olmayan diğer faaliyetleri. 7
Tanımlar (Devam) Yatırım Faaliyetleri: Uzun vadeli varlıkların ve nakit benzerleri içerisinde yer almayan diğer yatırımların elde edilmesi ve elden çıkarılmasına ilişkin faaliyetler. 8
Tanımlar (Devam) Finansman Faaliyetleri: Öz kaynaklar ile yabancı kaynakların (borçlanmaların) yapısında ve tutarında değişiklik meydana getiren faaliyetler. 9
Nakit Benzeri Kavramı Nakit benzerleri, kısa vadeli nakit yükümlülükler için elde bulundurulan ve yatırım amacıyla veya diğer amaçlarla kullanılmayan varlıklardır. Değeri kesinlikle saptanabilen bir nakde dönüştürülebilmeli. Değerindeki değişim riski önemsiz olmalı. Vadesi 3 ay veya daha az olan yatırımlar nakit benzeri yatırım olarak kabul edilir. 10
Nakit Akış Tablosunun Sunumu Nakit akış tablosunda nakit akışları, faaliyet temeline göre sınıflandırılarak raporlanmaktadır. İşletme Faaliyetleri Yatırım Faaliyetleri Finansman Faaliyetleri 11
İşletme Faaliyetleri İşletme faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışları, dış finansman kaynaklarına ihtiyaç duyulmadan aşağıdaki faaliyetlerin mümkün olup olmadığı hususlarında temel bir gösterge teşkil etmek üzere sunulur. Borçlarını geri ödeyebilmesi, Faaliyetlerini sürdürebilmesi, Kar payı ödemelerini yapabilmesi Yeni yatırımlara başlayabilmesi. 12
İşletme Faaliyetleri (Devam) İşletme faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışları, genellikle işletmenin ana gelir getirici faaliyetleriyle ilgili olup, net karın veya zararın belirlenmesinde yer alan işlem ve olaylardan kaynaklanır. 13
İşletme Faaliyetleri Örnekleri Satılan mallardan ve verilen hizmetlerden (satışlardan) elde edilen nakit girişleri, Royalti, ücret, komisyon ve diğer hasılatla ilgili nakit girişleri, Mal ve hizmetler için yapılan ödemelerden kaynaklanan nakit çıkışları, 14
İşletme Faaliyetleri Örnekleri (Devam) Çalışanlara ve çalışanlar adına yapılan ödemelerden kaynaklanan nakit çıkışları, Sigorta şirketlerinin aldığı veya ödediği primler, tazminatlar, yıllık ödemeler ve poliçeyle ilgili diğer yükümlülükler nedeniyle oluşan nakit giriş ve çıkışları, 15
İşletme Faaliyetleri Örnekleri (Devam) Finansman veya yatırım faaliyeti ile doğrudan ilgili olmadığı sürece kurum kazancı üzerinden hesaplanan diğer vergiler ile ilgili nakit çıkışları veya söz konusu vergiler kapsamında alınan vergi iadeleri ile ilgili nakit girişleri, Alım satım amaçlı elde bulundurulan sözleşmelerle ilgili nakit girişleri ve çıkışları. 16
İşletme Faaliyetlerini Hesaplama Yöntemleri Brüt Yöntem (Dolaysız Yöntem) Net Yöntem (Dolaylı Yöntem) 17
Brüt Yöntem Bu yöntemde işletmenin muhasebe kayıtlarının incelenmesiyle veya gelir tablosu kalemlerinin yardımıyla, stoklarda ve faaliyetlerle ilgili alacak ve borçlarda dönem içinde meydana gelen değişiklikler belirlenir. Standartta brüt yönteme göre raporlama tercih edilmektedir. 18
Net Yöntem Net yöntem brüt yöntem kadar ayrıntılı ve açıklayıcı değildir. Nakit akış tablosunun bu yönteme göre düzenlenmesi durumunda işletme faaliyetlerinden sağlanan net nakit fazla ve eksiği belirtilmekte, faaliyetlerin neden olduğu nakit giriş ve çıkışlarının dökümü yapılmamaktadır. 19
Net Yöntem (Devam) Bu yöntemde başlangıç noktasını gelir tablosunda raporlanan net kar/zarar oluşturmaktadır. Daha sonra net nakit akışı sağlamayan (Amortisman, karşılık giderleri vb) hesapların net kara yaptığı etkiler düzeltilmektedir. 20
Net Yöntem (Devam) Net kar/zararda düzeltilmesi gereken unsurlar şunlardır: Dönem içerisinde stoklar, faaliyetle ilgili alacak ve borçlardaki değişiklikler, Amortisman, karşılıklar, ertelenmiş vergi, gerçekleşmemiş kambiyo kar zararları, iştiraklerin dağıtılmamış karları ve kontrol gücü olmayan paylar (azınlık payları), Nakit etkisi, yatırım veya finansman faaliyeti nakit akışlarıyla ilgili olan kalemler. 21
Yatırım Faaliyetleri Yatırım faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışlarının ayrı olarak gösterilir. Yatırım faaliyetleri bölümünde, gelecekte işletmeye gelir ve nakit akışı sağlaması öngörülen kaynaklar için yapılan harcamaların düzeyi gösterilir. 22
Yatırım Faaliyetleri Örnekleri Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ve diğer uzun vadeli varlıkların alımı ile ilgili nakit çıkışları. Bu ödemeler, aktifleştirilen geliştirme harcamalarını ve işletmenin inşa veya imal ettiği maddi duran varlıklara ilişkin giderlerle ilgili nakit çıkışlarını da içerir. Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ve diğer uzun vadeli varlıkların satışı ile ilgili nakit girişleri, 23
Yatırım Faaliyetleri Örnekleri (Devam) Nakit benzeri veya alım satım amacıyla elde tutulan araçlarla ilgili olmadığı sürece, başka bir işletmeye iştirak etmek veya o işletmenin borçlanma aracını satın almak için ve müşterek yönetime tabi teşebbüse (İş ortaklığına) katılmak için yapılan nakit çıkışları, 24
Yatırım Faaliyetleri Örnekleri (Devam) Nakit benzeri veya alım satım amacıyla elde tutulan araçlarla ilgili olmadığı sürece, başka bir işletmenin hisse senedinin veya borçlanma aracının veya işletmenin bir müşterek yönetime tabi teşebbüsteki (İş ortaklıklarındaki) payının satılması sonucu elde edilen nakit girişleri, 25
Yatırım Faaliyetleri Örnekleri (Devam) Finansal kurumların yaptıkları işlemler hariç olmak üzere, işletmeler tarafından üçüncü kişilere verilen avans ve borçlara ilişkin nakit çıkışları, Finansal kurumların yaptıkları işlemler hariç olmak üzere, işletmelerin üçüncü kişilere verdikleri avans, kredilerden yapılan tahsilatlar, 26
Yatırım Faaliyetleri Örnekleri (Devam) Alım satım amacıyla yapılanlar ve finansman faaliyetleriyle ilgili olanlar hariç, vadeli işlem veya forward sözleşmesi, opsiyon sözleşmeleri ve swap sözleşmelerine ilişkin nakit giriş ve çıkışları. 27
Finansman Faaliyetleri Finansman faaliyetlerine ilişkin nakit akışları, işletmeye sermaye sağlayanların işletmenin gelecekteki nakit akışlarından talep edecekleri kısmın belirlenmesini sağlamak üzere ayrı olarak açıklanır. 28
Finansman Faaliyetleri Örnekleri Hisse senedi ve diğer öz sermaye araçlarının ihracından sağlanan nakit girişleri, Sermayenin azaltılması veya işletmenin kendi hisse senetlerini almasıyla ilgili nakit çıkışları, Borçlanma araçları ihracı ve diğer uzun ve kısa vadeli krediler ile sağlanan nakit girişleri, 29
Finansman Faaliyetleri Örnekleri (Devam) Borç ödemelerine ilişkin nakit çıkışları, Finansal kiralama sözleşmelerinden kaynaklanan borç ödemelerine ilişkin nakit çıkışları. 30
Yabancı Paraya Dayalı İşlemler Yabancı paraya dayalı işlemlerden kaynaklanan nakit akışları, nakit akışı gerçekleşme tarihindeki kurlar üzerinden ilgili işletmenin fonksiyonel para birimine çevrilir. Kur farklarından kaynaklanan realize olmamış kazanç ve kayıplar nakit akışı olarak kabul edilmez. 31
Faiz ve Temettüler Nakit akış tablosunda, faiz ve temettülere ilişkin nakit giriş ve çıkışları ayrı ayrı açıklanır. Bu kalemlerin her biri dönemler arasında tutarlı bir şekilde işletme, yatırım veya finansman faaliyetleriyle ilgili oluşlarına göre sınıflandırılır. 32
Vergiler Vergilerle ilgili nakit akışları ayrıca açıklanır. Bu nakit akışları, açık olarak finansman ve yatırım faaliyetleriyle ilişkili olmadıkları takdirde işletme faaliyetlerinden nakit akışı olarak sınıflandırılır. 33
Nakit Akışı Yaratmayan İşlemler Yatırım ve finansman faaliyetlerinden nakit ve nakit benzeri kullanımı gerektirmeyen işlemler nakit akış tablosunda yer almaz. Bu işlemler, diğer finansal tablo veya dipnotlarda yer alır. Bunlar; Aktiflerin borçlanma veya finansal kiralama yoluyla elde edilmesi, Bir işletmenin hisse senedi ihracı yolu ile elde edilmesi, Borçların özkaynağa dönüştürülmesi. 34
ÖRNEK Umut Ticaret Ltd. Şti. nin 31.12.2007 ve 31.12.2008 tarihli bilançoları ile 2008 yılı gelir tablosu aşağıda verilmiştir. İşletme yıl içerisinde maliyet bedeli 400.- TL, birikmiş amortismanı 240.- TL olan demirbaşını 280.- TL peşin bedel ile satmıştır. İşletmenin 2008 yılı amortisman gideri 700.- TL dir. Ayrıca yıl içerisinde ortaklara 500.- TL kar payı ödemesi yapılmıştır. Bu bilgiler çerçevesinde işletmenin nakit akış tablosu brüt yönteme göre hazırlanacaktır. 35
Aktif A K T İ F HAZIR DEĞERLER TİCARİ ALACAKLAR Alıcılar STOKLAR GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAH. Gelecek Aylara Ait Giderler MADDİ DURAN VARLIKLAR (Net) Demirbaşlar Birikmiş Amortismanlar (-) 31.12.2007 12.350 14.690 14.690 14.800 650 650 2.200 3.600 (1.400) 31.12.2008 13.600 15.150 15.150 13.550 730 730 1.340 3.200 (1.860) Aktif Toplamı 44.690 44.370 36
Pasif P A S İ F MALİ BORÇLAR 8.300 6.500 TİCARİ BORÇLAR 12.400 11.520 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 260 550 Dönem Karı Yasal Yüküm. Karşılığı 260 550 GELECEK YILLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAH. 1.380 1.850 Gider Tahakkukları 1.380 1.850 ÖZKAYNAKLAR 22.350 23.950 Ödenmiş Sermaye 20.000 20.000 Dönem Karı 900 2.100 Geçmiş Yıl Karları 1.450 1.850 Pasif Toplamı 44.690 44.370 37
Gelir Tablosu (01.01.2008 31.12.2008) NET SATIŞLAR SATIŞLARIN MALİYETİ (-) BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI PAZARLAMA SATIŞ DAĞITIM GİD.(-) GENEL YÖNETİM GİDERLERİ (-) FAALİYET KARI VEYA ZARARI FAİZ GİDERİ (-) M.D.V. SATIŞ KARI DÖNEM KARI VERGİ KARŞILIĞI (-) DÖNEM NET KARI 78.000 (62.800) 15.200 (6.320) (4.750) 4.130 (1.600) 120 2.650 (550) 2.100 38
Nakit Akış Tablosu - 2008 A) İŞLETME FAALİYETLERİNDEN NAKİT AKIŞI 4.870 - Satışlardan Sağlanan Nakit Girişleri 77.540 - Satıcılara Ödemeler (62.430) - Faaliyet Giderleri İçin Yapılan Ödemeler (9.980) - Vergi Ödemesi (260) B) YATIRIM FAALİYETLERİNDEN NAKİT AKIŞI 280 - Demirbaş Satışından Nakit Girişi 280 C) FİNANSMAN FAALİYETLERİNDEN NAKİT AKIŞI (3.900) - Banka Kredisi Ödemesi (1.800) - Faiz Ödemesi (1.600) - Kar Payı Ödemesi (500) = DÖNEM NET NAKİT AKIŞI 1.250 DÖNEM BAŞI NAKİT 12.350 DÖNEM SONU NAKİT 13.600 39
Satışlardan Sağlanan Nakit Girişlerinin Hesaplanması (+) Dönem İçi Net Satışlar (+) Dönem Başı Ticari Alacaklar ( ) Dönem Sonu Ticari Alacaklar (+) Dönem Sonu Alınan Sipariş Avansları ( ) Dönem Başı Alınan Sipariş Avansları ---------- (=) Müşterilerden Yapılan Tahsilat Satışlardan Sağlanan Nakit Girişleri = 78.000 + 14.690 15.150 = 77.540 40
Satıcılara Yapılan Ödemelerin Hesaplanması (+) Satılan Malın Maliyeti (+) Dönem Sonu Mal Stoku ( ) Dönem Başı Mal Stoku (+) Dönem Başı Ticari Borçlar ( ) Dönem Sonu Ticari Borçlar ----------- (=) Satıcılara Yapılan Ödemeler Satıcılara Yapılan Ödemeler = 62.800 + 13.550 14.800 + 12.400 11.520 = 62.430 41
Faaliyet Giderleri İçin Yapılan Ödemelerin Hesaplanması (+) Faaliyet Giderleri ( ) Amortisman Giderleri (+) D.S. Gelecek Aylara Ait Giderler ( ) D.B. Gelecek Aylara Ait Giderler ( ) D.S. Gider Tahakkukları (+) D.B. Gider Tahakkukları ----------- (=) Faaliyet Giderleri İçin Yapılan Ödemeler Faaliyet Giderleri İçin Yapılan Ödemeler = 6.320 + 4.750 700 + 730 650 1.850 + 1.380 = 9.980 42
Vergi İçin Yapılan Ödemeler Vergi için yapılan ödemeler gelir tablosu ve bilançodaki vergi kalemlerinden elde edilir. Örneğimizde vergi için yapılan ödeme tutarı dönem başı bilançosundaki yasal yükümlülükler karşılığı olan 260.- TL dir. 43
Demirbaş Satışlarından Nakit Girişi Bu tür bilgiler günlük defter kayıtlarından tespit edilir. Örneğimizde bu tutar 280.- TL olarak verilmiştir. 44
Banka Kredisi Ödemesi Banka kredisi ödemesi tutarı bilançodaki mali borçlar kalemindeki değişimlerden hesaplanır. Örneğimizde bu tutar 1.800.- TL dir. 45
Faiz Ödemesi Tutarı Faiz ödemesi tutarı gelir tablosundan elde edilir. Örneğimizde bu tutar 1.600.- TL dır. 46
Kar Payı Ödemesi Bu tür bilgiler günlük defter kayıtlarından tespit edilir. Örneğimizde bu tutar 500.- TL olarak verilmiştir. 47