GEF Küçük Destek Programı (SGP) Proje Final Raporu 01/07/2012 31/03/2013 Gümüşhane Ormanları nda Biyolojik Çeşitlilik Odaklı Ormancılık PROJENİN BAŞLAMA VE BİTİŞ TARİHLERİ 29/12/2012 31/03/2013 Arazi çalışmalarıyla hakkında veri toplanıp gözlem yapılan 47 potansiyel alanlardan 16 tanesinin doğal yaşlı orman, üç tanesinin de yüksek ağaç türü zenginliği gösteren özelliklere sahip olduğu belirlenmiştir. Bu belirleme yapılırken arazi gözlem notları, uzman raporları ve habitat fotoğraflarında faydalanılmıştır. Bu kapsamda ekolojik süreçler ve yaşambirlikleri ele alınmıştır. Koruma öncelikli ekolojik süreçlerin ortaya çıktığı yapılardan birisi doğal yaşlı orman alanlarıydı. Doğal yaşlı orman olarak ayrılabilecek orman alanlarındaki ortalama meşcere yaşı, çok yaşlı ağaçların varlığı, devrik ve dikili kuru şeklinde ölü odun birikiminin yüksek olması ve ilgili orman parçasına uzun süredir (en az 20-40 yıldır) pek bir insan müdahalesinin olmamış olması gibi kriterler değerlendirilmiştir. Bunların yanı sıra doğal yaşlı orman alanlarında bulunması beklenen türlerin de varlığı dikkate alınmaya çalışılmıştır (örn. kara ağaçkakan). Bir diğer ekolojik süreç olarak yüksek ağaç türü zenginliğinin bulunduğu orman alanları da Gümüşhane Orman İşletme Müdürlüğü sınırları içerisinde ele alınmıştır. Arazi çalışmalarından belirlenen üç alanın hepsi bu kategoride değerlendirmeye alınmıştır. Bu alanlarda en az beş ila on iki ağaç türünün birlikteliği ile oluşmuş orman meşcereleri tespit edilmiştir. Karışıma giren türler arasında sarıçam, göknar, titrek kavak, meşe türleri, kayacık, akçaağaç türleri, fındık, ardıç, alıç türleri, söğüt türleri ve kızılağaç bulunmuştur. Alanı da içine alan bölgede daha önce yapılmış olan Anadolu Çaprazı ve Karadeniz Bölgesi Sistematik Koruma Planlaması çalışmalarında tespit edilen koruma öncelikli yaşambirlikleri olan yüksek dağ meşe ormanı ve meşe çalılığı ile dağ sarıçam-kafkas göknarı ormanı için halihazırda belirlenen alanların bir kısmına gidilmiştir. Bu alanlar asıl olarak belirli bir koruma hedef yüzdesi belirlenerek zonlama aşamasında (Faaliyet 1.3) ele alınmış ve önceliklendirmeleri yapılmıştır. Uygulama zonlarının oluşturulmasına yönelik çalışmalar, bölgede bulunan ve ormancılık uygulamalarından önemli ölçüde etkilenen hedef temsilci biyoçeşitlilik unsurlarının değerlendirilmesini içermektedir. Değerlendirmelere 36 tür ve ekolojik süreçler açısından önemli Biyolojik Çeşitliliğin Diğer Unsurları (doğal yaşlı ormanlar ve yüksek ağaç türü zenginliği olan alanlar) dahil edilmiştir. Ayrıca, işletme sınırları içindeki Koruma Öncelikli Alanlar da bulunan 6 öncelikli biyoçeşitlilik unsuru da (4 kelebek türü ve 2 yaşambirliği) değerlendirmelerde ele alınmıştır. (Bkz. Tablo 1). Zonlar oluşturulurken, her bir unsur için hedeflenen minimum alanın uygun zona dahil edilmesi hedeflenmiştir. Tür yayılışlarına ilişkin temel çalışmalardan sonra, oluşturulan uygulama zonları İşletme Müdürlüğü görevlileri ile birlikte yapılan değerlendirmelerden sonra revize edilmiş ve sonuçlandırılmıştır. Türler ve diğer unsurların gruplanması, ormancılık faaliyetlerinden etkilenme durumlarına ve tehdit kategorilerine göre gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda ele alınan biyolojik çeşitlilik unsurlarının yer verildiği zonlar Tablo 2. de gösterilmiştir.
Tablo 2. Biyoçeşitlilik unsurlarının gruplanma süreci Unsurun Özellikleri Yüksek tehdit kategorisine sahip ve/veya nadir endemik/bölgesel endemik Her türlü uygulamadan etkilenecek unsurlar Ekolojik fonksiyon açısından önemli Diğer Biyolojik Çeşitlilik Unsurları Kısıtlı ölçekte müdahaleyi kaldırabilecek olan türler Unsur Adı Acantholimon hypochaerum Acantholimon iconicum Aethionema sintenisii Alchemilla armeniaca Arenaria scariosa Barbarea integrifolia Caardus onopordioides subsp. turcicus Centaurea pulcherrima var. freyni Echinops sintenisii Elymus longearistatus Elytrigia lazica subsp. lomatolepis Hesperis brevisicapa Hieracium mannagettae Hieracium polygonifolium Hieracium subrosulatum Hieracium tamderense Hieracium tersundagense Linaria sintenisii Onosma obtusifolium Paracaryum erysimifolium Salix trabzonica Silene bayburtensis Taraxacum bessarabicum ssp gumushanicum Tragopogon fibrosus Tripleurospermum heterolepis Uechtritzia armena Vicia quadrijuga Aegypius monachus Doğal Yaşlı Ormanlar Yüksek Ağaç Türü Zenginliği olan Ormanlar Mertensiella caucasica Dendrocopos major Accipiter gentilis Boloria euphrosyne Pernis apivorus Rana macrocnemis Ursus arctos Esas olarak değerlendirileceği zon Çekirdek Zon Geçiş Zonu Proje No: TUR/SGP/OP5/STAR/11/02 SGP Proje Final Raporu 2
Unsurun Özellikleri Koruma öncelikli alanlarda öncelikli tür ve yaşambirlikleri Unsur Adı Capreolus capreolus Aricia torulensis Erebia aethiops Coenonympha arcania Satyrium ilicis Tecer Alt-Ekolojik Bölge Yüksek Dağ Meşe Ormanı ve Meşe Çalılığı Tecer Alt-Ekolojik Bölge Dağ Sarıçam-Kafkas Göknar Ormanı Esas olarak değerlendirileceği zon Türler için temsil hedefleri belirlenirken genel kural %10 temsil hedefinin altına düşmemektir. Bu çalışmada türler için temsil hedefleri tür uzmanlarının katılımıyla belirlenirken, türün ne ölçüde tehdit altında olduğu, işletme müdürlüğü içindeki yayılışının Türkiye genelindeki yayılışına oranı, bireylerin yaşama alanı büyüklüğü gibi faktörler göz önüne alınmıştır. Buna göre hedef unsurlara yönelik belirlenen zonlara göre alansal koruma hedefleri Tablo 3. te verilmiştir. Tablo 3. Tüm biyoçeşitlilik unsurları için, çalışma bölgesi içindeki alanların miktarları ve iki zon için hedefler Biyoçeşitlilik unsuru Toplam Alan Çekirdek zon Toplam hedef (Ha) için hedef (%) (%) Aegypius monachus 79 100 - Tüm bitki türleri (1. Zon alanları) 2344 100 - Tüm bitki türleri (2. Zon alanları) 1291 100 100 Doğal Yaşlı Ormanlar 1189 100 - Yüksek Ağaç Türü Zenginliği olan - Ormanlar 491 100 Accipiter gentilis 53832-10 Boloria euphrosyne 27-100 Capreolus capreolus 87564.4-10 Dendrocopos major 15480.3-15 Mertensiella caucasica 18309.7-8 Pernis apivorus 46359.6-10 Rana macrocnemis 65181.9-8 Ursus arctos 127280-10 Tecer Alt-Ekolojik Bölge Yüksek Dağ Meşe Ormanı ve Meşe Çalılığı 430.749-65 Tecer Alt-Ekolojik Bölge Dağ Sarıçam- Kafkas Göknar Ormanı 7263.95-50 Diğer kelebek türleri: Aricia torulensis, Erebia aethiops, Coenonympha arcania, Satyrium ilicis alanları 548-100 Zonlama hedeflerini dikkate alarak yapılan optimizasyon çalışması ve orman işletme müdürlüğü ile yapılan değerlendirme çalışması sonucunda üretilen final zonlama haritası Şekil 1. de verilmiştir. Proje No: TUR/SGP/OP5/STAR/11/02 SGP Proje Final Raporu 3
Şekil 1. Final zon haritası. Kırmızı alanlar çekirdek zonları, mavi alanlar ise tampon zonları göstermektedir. İlçe isimleri ve orman şefliği sınırları belirtilmiştir. Zonlama çalışmasına yönelik olarak hazırlanan detaylı uzman raporunda (Ek. 7b) çalışmanın aşamaları ve sonuçları hakkında detaylı bilgiler verilmektedir. Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü nde 15-16 Ocak 2013 te biyolojik çeşitlilik çalışmasının değerlendirilmesi için bir çalıştay yapılmıştır. Çalıştaya Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü ile Gümüşhane Orman İşletme Müdürlüğü nden yönetici ve şefler, Doğa Koruma Merkezi nden ise proje yürütücüsü katılmıştır. İki gün süren çalıştay boyunca çalışma hakkında bilgi verilmiş ve önerilen koruma öncelikli zonlar haritası üzerinde çalışılmıştır (Ek 8b. Çalıştay Kitapçığı, kapak sayfası). Gümüşhane OİM çalışma alanındaki sosyal baskılı alanlar (kaçakçılık, orman işletmesine halkın karşı gelmesi gibi), diğer kurumların başlamış ya da başlayacak projeleri (maden vb.), önceki plan döneminde başlayıp yeni plan döneminde tamamlanacak ormancılık çalışmaları (gençleştirme, orman yolu yapımı vb.) ve kadastro gibi konular hakkında güncel durumu ortaya koymuştur. Bu bilgiler ışığında koruma öncelikli zonlar haritasında gerekli görülen değişiklikler not alınmıştır. Şekil 2. Sonuçların değerlendirildiği çalıştaydan bir görüntü Proje No: TUR/SGP/OP5/STAR/11/02 SGP Proje Final Raporu 4
Trabzon OBM de gerçekleştirilen çalıştay boyunca katılımcılara koruma öncelikli zonlarda yer alan biyolojik çeşitlilik unsurları alan alan gösterilmiş ve yeni planda uygulamaya konulacak kısıtlar ve farklılıklarla ilgili (mevsimsel, orman yapısının korunmasına yönelik tedbirler vb.) bilgiler detaylı bir şekilde açıklanmıştır. Farklı özellikteki orman tipleri ve işletme amaçlarına yönelik örnek uygulama olanakları değerlendirilmiştir. Koruma öncelikli zonların kesin sınırlarının belirlenmesi ise çalıştay sonucunda gerekli görülen değişikliklerin yeniden ele alınarak ikinci ek bir zonlama çalışmasını gerektirdiğinden bu çalıştayda yapılamamıştır. Yeni amenajman planı ile biyolojik çeşitlilik çalışmasının aynı yıl içerisinde yapılmış olmasından dolayı, koruma öncelikli zonlarda yapılması önerilecek ve plana girecek uygulamaların neler olduğunun belirlenmesi için tüm işletme müdürlüğünün orman envanteri sonuçlarının tamamlanmasının yerinde olacağı ve çıkacak bu sonuca göre orman amenajman planını yapacak başmühendislerle ikinci bir toplantı yapılmasının uygun olacağına karar verilmiştir. Çalıştay sonucunda gerekli görülen değişikliklerle birlikte ikinci bir zonlama çalışması yapılmıştır. Bu çalışma sonucunda, orijinal zon haritasından çıkartılan zon alanlarında dolayı koruma hedeflerinde azalma görülen hedef türlere yönelik alanlar belirenmiş ve orman işletmesine sunulmuştur. Son haline karar verilen koruma öncelikli alanların sayısal haritaları oluşturulmuş ve plan yapıcı ekiple paylaşılmıştır. Sonuç zon haritası Şekil 1. de verilmiştir. Koruma öncelikli zonlarda yer alan her planlama ünitesi (bölmecik) için bu ünitede bulunan hedef biyolojik çeşitlilik unsurlarını hangilerinin olduğu bölmeciklerdeki biyoçeşitlilik unsurları tabloları hazırlanmıştır. Bu tablolar çok uzun oldukları için bu final raporunda yer verilmemiştir. Bu tablolar, Gümüşhane OİM planlarını yapan plancılarla paylaşılmıştır. Bu tablolara amenajman planında yer verilebilmesi için ek anahtar tablolar hazırlanmıştır. Bu anahtar tablolarda Gümüşhane OİM planlarında yer alan en ufak birimler olan orman bölmeciklerinden tampon zona giren her bir bölmecik için, bu bölmecikte bulunan hedef unsurların hangileri olduğunu gösteren bölmeciklerdeki biyoçeşitlilik unsurları tabloları, içerdikleri unsurlara göre sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırma sonucunda ortaya çıkan farklı tür kompozisyonlarına göre uygulama reçeteleri hazırlanmıştır. Bu reçetelere birkaç örnek Tablo 4. te verilmiştir. Bu reçetelerin amacı amenajman plancılarının ilgili her bölmecik için plan kararını vermesinde yol gösterici olması ve bunu plana aktarırken ilgili plan tablolarında bu reçetelerde yazan bilgileri tablolara eklemesinin kolaylaştırılmasıdır. Tablo 4. Uygulama reçetelerine örnekler İşlem Yapılmaması Kod* gereken Dönem 1 1-2- 3-6- 8 3. - 9. aylar arası 2 1-3- 5-8- 11 3. - 9. aylar arası Ortak Habitat İsteği (Korunması gerekenler) Orman kapalılığı, dikey tabakalılığı, mevcut ağaç çeşitliiği ve ormanaltı vejetasyonu itibariyle mevcut çeşitliliğin korunarak homojen/tek tipte bir yapıya dönüştürülmemesi; Sık orman altı örtüsünün, ormaniçi ve kenarı açıklık ve çalılıklarının, ormaniçi ve orman kenarı akarsular ile akarsu kenarı ve yakınlarındaki doğal otsu örtü, taşlık/kayalık örtü, dal/yaprak gibi döküntülerin korunması. Ormaniçi ve orman kenarı akarsular ile akarsu kenarı ve yakınlarındaki doğal otsu örtü, taşlık/kayalık örtü, dal/yaprak gibi döküntülerin ormaniçi ve kenarı açıklıkların korunması; Yaşlı ağaçlar ve azmanlar ile büyük kuş yuvalarının bulunduğu ağaçların korunması Proje No: TUR/SGP/OP5/STAR/11/02 SGP Proje Final Raporu 5
Kod* İşlem Yapılmaması gereken Dönem 3 2-5- 6-8 3. - 9. aylar arası 4 1-8- 11 5. - 10. aylar arası 5 3-5- 8 3. - 9. aylar arası Ortak Habitat İsteği (Korunması gerekenler) Sık orman altı örtüsü, (çalı, ağaççık, otsu örtü), ormaniçi ve kenarı açıklıkların korunması; Ormaniçi ve orman kenarı akarsular ile akarsu kenarı ve yakınlarındaki doğal otsu örtü, taşlık/kayalık örtü, dal/yaprak gibi döküntülerin korunması, özellikle su kaynakları çevresindeki kapalılığın kırılmaması; Yaşlı ağaçlar ve azmanlar ile büyük kuş yuvalarının bulunduğu ağaçların korunması. Orman kapalılığı, dikey tabakalılığı, mevcut ağaç çeşitliiği ve ormanaltı vejetasyonu itibariyle mevcut çeşitliliğin korunarak homojen/tek tipte bir yapıya dönüştürülmemesi; Yaşlı ağaçlar ve azmanlar ile büyük kuş yuvalarının bulunduğu ağaçların korunması; Sık orman altı örtüsünün, ormaniçi ve kenarı açıklık ve çalılıklarının korunması. 6 3-6- 8 4. - 9. aylar arası Sık orman altı örtüsü, (çalı, ağaççık, otsu örtü), ormaniçi ve kenarı açıklıkların korunması; Ormaniçi ve orman kenarı akarsular ile akarsu kenarı ve yakınlarındaki doğal otsu örtü, taşlık/kayalık örtü, dal/yaprak gibi döküntülerin korunması, özellikle su kaynakları çevresindeki kapalılığın kırılmaması. *1:Bozayı,, 2:Karaca, 3: Geyik, 5: Kara akbaba, 6: Kafkas semenderi, 8: Orman ağaçkakanı 11: Doğal yaşlı orman Çalışma ile tüm çıktılar tamamlanmış ve çıktılar (uzman raporları, zon haritaları, uygulama reçeteleri gibi) sayısal olarak işletme ve plan yapıcılar ile paylaşılmıştır. Ancak Gümüşhane OİM nin planı Mayıs 2013 döneminde tamamlanacağından, sonuçların imzalanması işi projenin tamamlanma tarihinden sonra olan bu döneme kalmıştır. Gümüşhane OİM alanında yapılan tüm arazi çalışmaları öncesinde, arazi çalışması yapılacak alanların bulunduğu orman işletme şefliklerinin şefleri ile bir toplantı yapılmıştır. Bu toplantılarda çalışmanın ana hedefleri ve çıktılarının yanı sıra, ilgili arazi çalışmasına konu olacak hedef biyolojik çeşitlilik unsurları hakkında şeflere bilgi verilmiştir. Ayrıca bu toplantılarda şeflerden de çalıştıkları sahalar ve buralarda yaptıkları gözlem ve tecrübelerine yönelik bilgi alınmıştır. Günlük olarak yapılan arazi çalışmalarının tümüne, gidilen bölgeyi tanıyan bir orman muhafaza memuru ile gidilmiştir. Gün boyu yapılan çalışmalar sırasında orman muhafaza memurlarına çalışılan hedef biyolojik çeşitlilik unsurları (türler, doğal yaşlı ormanlar vb.) hakkında sohbetler şeklinde bilgi verilmiştir. Proje No: TUR/SGP/OP5/STAR/11/02 SGP Proje Final Raporu 6
Şekil 3. Orman muhafaza memurlarıyla yapılan arazi çalışmalarından kareler Orman amenajman planlarına biyolojik çeşitliliğin entegrasyonunun tanıtımı ve entegre amenajman planlarının uygulanmasına yönelik değerlendirme toplantısı 24-25 Ocak 2013 tarihlerinde Rize de gerçekleştirilmiştir. Toplantıya Orman Genel Müdürlüğü nden Orman İdaresi ve Planlaması Daire Bşk., Odun Dışı Ürün ve Hizmetler Daire Bşk., Artvin Orman Bölge Müdürlüğü ve bağlı Şavşat ve Yusufeli Orman İşletme Müdürlükleri, Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü ve bağlı Gümüşhane Orman İşletme Müdürlüğü, Erzurum Orman Bölge Müdürlüğü ve bağlı Ardahan Orman İşletme Müdürlüğü, İstanbul Üniversitesi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi nden akademisyenler ile Doğa Koruma Merkezi nden proje yürütücüsü ve koordinatörü olmak üzere 28 kişi katılmıştır. Toplantıda orman amenajman planlarına biyolojik çeşitliliğin entegrasyonuna yönelik yapılan çalışmalar tanıtılmış; biyolojik çeşitliliğin entegre edildiği amenajman planlarında yer alan yeni konuları ve plan içerikleri uygulayıcılara açıklanmış, koruma öncelikli alanlardaki ormancılık uygulamalarına yönelik öneriler sunulmuş ve bunları yönelik tartışma ve değerlendirmeler yapılmıştır. Ayrıca uygulayıcıların (orman şeflerinin ve muhafaza memurlarının) koruma öncelikli alanlardaki çalışmalarında yaşadıkları sorunları, eksikliğini duydukları konuları, geliştirilmesi/değiştirilmesi gereken anlayış/davranışlara yönelik bilgi alınmış ve bunlara yönelik ortak fikirler/yaklaşımlar geliştirilmeye çalışılmıştır. Proje No: TUR/SGP/OP5/STAR/11/02 SGP Proje Final Raporu 7
Şekil 4. Toplantıdan kareler Çalışmayı ve sonuçlarını tanıtan ve yaygınlaştırılmasını amaçlayan ulusal bir çalıştay, Orman Genel Müdürlüğü merkez ve taşra teşkilatından geniş bir katılımı amaçlıyordu. Ancak OGM nin her iki biriminde yıl sonu ve başında yaşanan yoğunluktan ötürü, bu ulusal çalıştay gerçekleştirilemedi. Bunun yerine, amenajman planları 2013-2016 döneminde yenilenecek olan dokuz Orman Bölge Müdürlüğü nde Şubat-Mart 2013 dönemindeki iki aylık süre boyunca tanıtım toplantıları düzenlendi (Türkiye de 27 orman bölge müdürlüğü bulunuyor). Bunun yanı sıra 8 Mart 2013 te çalışmanın sonuçlarını Ankara daki merkez OGM teşkilatı ve üst düzey yetkililerine tanıtan bir kapanış toplantısı düzenlendi. Entegrasyon çalışmalarını tanıtmak ve önümüzdeki yıllarda plan yenilenmesi yapılacak orman bölge müdürlüklerinin çalışmalarına biyolojik çeşitliliğin de entegre edilmesini sağlamak amacıyla Kayseri, Amasya, Kastamonu, İstanbul, Adapazarı, Bursa, Eskişehir, Kütahya ve Konya Orman Bölge Müdürlükleri ziyaret edildi. Tüm ziyaretlerde ilgili bölge müdürlüğü en az bölge müdür yardımcısı seviyesinde toplantıya katılım sağladı. İstanbul, Kastamonu, Eskişehir ve Adapazarı OBM nde görevli mühendisler, şube müdürleri, müdür yardımcıları ve bölge müdürü düzeyinde geniş bir katılım sağlandı. Yarım gün süren toplantılarda öncelikle entegrasyon çalışmasının içeriği ve ardından Gümüşhane Ormanları çalışması örneği katılımcılara aktarıldı. Bunun ardından uzun süren bir soru-cevap ve tartışma bölümü ile toplantılar devam etti. Bu tartışma bölümlerinde sorulan teknik sorulara yanıt verilmesinin yanı sıra, ziyaret edilen bölge müdürlüğünde yapılabilecek bir çalışmanın kapsamı, içeriği, takvimi ve bütçesi konuları da masaya yatırıldı. Birkaç bölge müdürlüğünde 2013 yılı içinde yeni entegrasyon çalışmalarının hayata geçirilmesi konusunda olumlu görüşmeler yapıldı. Proje No: TUR/SGP/OP5/STAR/11/02 SGP Proje Final Raporu 8
Şekil 5. Orman Bölge Müdürlükleri nde yapılan toplantılardan görüntüler Ankara daki OGM Merkez teşkilatına Gümüşhane Ormanları çalışmasının sonuçlarını aktarmak, ve OGM nin entegrasyon çalışmalarının tüm birimlerince sahiplenilmeye ve desteklenmeye devam ettiğini paylaşmak amacıyla 8 Mart 2013 tarihinde Ankara da bir tanıtım ve kapanış toplantısı düzenlenmiştir. Bu toplantıya tüm OGM daire başkanlıklarından katılımcılar gelmiş, Orman İdaresi ve Planlaması Daire Başkanı ile yetkili Orman Genel Müdür Yardımcısı toplantıya katılım sağlamış ve konuşma yapmışlardır. Bu toplantıda da Gümüşhane çalışmasının sonuçları paylaşılmış, entegrasyon çalışmalarının artarak devam etmesine yönelik niyetler ve istekler ortaya konmuştur. Proje No: TUR/SGP/OP5/STAR/11/02 SGP Proje Final Raporu 9
Şekil 6. Tanıtım ve kapanış toplantısından görüntüler Bu etkinliklerin yanı sıra, biyolojik çeşitliliğin entegrasyonunun ve bu bağlamda koruma öncelikli olarak belirlenen alanların tanıtımına yönelik olarak hem orman işletme müdürlüğünü hem de Gümüşhane halkını ve ziyaretçilerini bilgilendirmek amacıyla üç adet yol kenarı panosu üretilmiştir. Bu panolarda Gümüşhane ormanlarında yayılış gösteren önemli orman türleri, doğal yaşlı ormanların örneği olan bir alan ve orman işletme müdürlüğü tarafından ağaçlandırma çalışmalarına konu edilmeyerek nadir ve endemik bozkır bitki türlerinin korunması için doğal haliyle korunacak bir alana yönelik üç adet pano üretilmiştir (bkz. Şekil 7). Bu panolar Gümüşhane Orman İşletme Müdürlüğü nce 2013 yılı yazı başında (hava koşullarının pano yerleştirilmesine uygun olacağı ilk dönem) belirlenen yol kenarı noktalarına yerleştirilecektir. Proje No: TUR/SGP/OP5/STAR/11/02 SGP Proje Final Raporu 10
Şekil 7. Gümüşhane de ormancılığa yönelik koruma öncelikli alanlardan bazılarını tanıtan yol kenarı panoları Proje No: TUR/SGP/OP5/STAR/11/02 SGP Proje Final Raporu 11
Proje No: TUR/SGP/OP5/STAR/11/02 SGP Proje Final Raporu 12
Proje No: TUR/SGP/OP5/STAR/11/02 SGP Proje Final Raporu 14
Proje Çalışmalarının Yer Aldığı İnternet Haberleri Proje No: TUR/SGP/OP5/STAR/11/02 SGP Proje Final Raporu 15
24-25.12.2013 tarihinde Rize de yapılan toplantının OGM internet sitesindeki haberi Proje No: TUR/SGP/OP5/STAR/11/02 SGP Proje Final Raporu 16
Proje çalışmaları kapsamında yapılan arazi çalışmalarının başladığı haberi DKM internet sitesinde yayınlandı Gümüşhane çalışması başlangıcındaki tanıtım toplantısı haberi DKM internet sitesinde yayınlandı Kastamonu Orman Bölge Müdürlüğü nde yaptığımız tanıtım toplantısının haberi www.kastamonudanhaber.com internet sitesinde yayınlandı. Proje No: TUR/SGP/OP5/STAR/11/02 SGP Proje Final Raporu 17
Doğa Koruma Merkezi nin Facebook sayfasında proje çalışmaları ile ilgili yayınlanan haberlerden örnekler: Proje No: TUR/SGP/OP5/STAR/11/02 SGP Proje Final Raporu 18
Proje No: TUR/SGP/OP5/STAR/11/02 SGP Proje Final Raporu 19
Proje No: TUR/SGP/OP5/STAR/11/02 SGP Proje Final Raporu 20