Demokratik Qüvvələrin Milli Şurasının Azərbaycan Respublikası prezidentliyinə namizədi Cəmil Həsənlinin seçki platforması Başlıqlar HÖRMƏTLİ SEÇİCİLƏR!...2 HÖRMƏTLİ HƏMVƏTƏNLƏR!...3 MİLLİ ETİMAD HÖKUMƏTİNİN KONSTİTUSİYA-HÜQUQİ İSLAHATLARININ ƏSAS İSTİQAMƏTLƏRİ...4 MÜXTƏLİF SAHƏLƏRDƏ HƏYATA KEÇİRİLƏCƏK İSLAHATLARIN ƏSAS TEZİSLƏRİ...4 QARABAĞIN İŞĞALDAN AZAD EDİLMƏSİ SAHƏSİNDƏ...5 KORRUPSİYAYA QARŞI MÜBARİZƏ SAHƏSİNDƏ...6 İQTİSADİ İNKİŞAF SAHƏSİNDƏ......6 SOSİAL SİYASƏTLƏ BAĞLI...8 SOSİAL TƏMİNAT, TƏHSİL, SƏHİYYƏ VƏ EKOLOGİYA SAHƏSİNDƏ...8 XARİCİ SİYASƏTLƏ BAĞLI......10 SÖZ AZADLIĞI VƏ KİV SAHƏSİNDƏ...11 AZƏRBAYCANDA YAŞAYAN DİGƏR XALQLARA MÜNASİBƏT......11 DİNİ AZADLIQLARA DAİR...11 ƏZİZ HƏMVƏTƏNLƏR!...12 1

HÖRMƏTLİ SEÇİCİLƏR! Ölkəmiz böyük bir siyasi kampaniyanın - prezident seçkilərinin astanasındadır. Növbəti beş ildə Azərbaycanın kimlər tərəfindən və necə idarə olunması müəyyən edilir. Belə bir həlledici məqamda mən Sizə müraciət edirəm. Oktyabrın 9-da keçiriləcək seçkilər xalqımızı uzun illər sürükləndiyi əzablardan qurtarmaq, ölkəmizin dərin uçuruma yuvarlanmasının qarşısını almaq üçün nadir şanslarımızdan biridir. Bugünkü rejimin 20 illik sülalə hakimiyyəti dönəmində Siz addımbaşı haqsızlıq, ədalətsizlik və basqılarla üzləşdiniz, öz vətəninizdə məhkum xalqa çevrildiniz. Bütün bunlardan qurtulmaq məqamı yetişmişdir. Son vaxtlar cəsarətli jurnalistlərimizin araşdırmaları nəticəsində ofşor zonalarda və müxtəlif xarici dövlətlərdə oğurluq pulların və gizli şirkətlərin aşkarlanması, nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların hesabatlarında ölkəmizdəki acınacaqlı durumun təsviri, kürü diplomatiya sının iflasa uğraması, parlament yerlərinin satılması ilə bağlı yayılan rüsvayçı videomateriallar Azərbaycan hakimiyyətinin əsl mahiyyətini ortaya qoymuşdur. Baş verənlərin yalnız bir qismini sadaladıqda dəhşətli bir mənzərə yaranır. Məsələn: - artıq 10 ildir ki, Nyu-York məhkəməsi ARDNŞ-in xarici şirkətlərə satılması üçün Azərbaycan tərəfinə rüşvət verilməsi ilə bağlı araşdırmalar aparır; - tamah məqsədi ilə adamları oğurlayan, lazım gələndə onları qətlə yetirən quldur dəstələri məhz güc nazirliklərində yuva salıb fəaliyyət göstərir; - beynəlxalq insan hüquqları təşkilatlarının hesabatlarında deyilir ki, ölkəmizin hüquq-mühafizə orqanları mülki azadlıqları boğan təzyiq aparatına çevrilib; - ölkəmiz hər birinin öz qanunsuz silahlı dəstələri olan, vətəndaşlarla feodal qaydaları ilə rəftar edən yüksək vəzifəli oliqarxlar arasında bölüşdürülüb; - korrupsiyanın səviyyəsinə görə Azərbaycan dünyada ön yerlərdən birini tutur və beynəlxalq aləmdə hökumətimiz korrupsiyalaşmış rejim kimi qəbul edilir. Korrupsiya artıq ölkəmizdə sistemli xarakter daşıyır və rəsmi idarəçilik şəbəkəsinə çevrilmişdir; - milli sənayemiz neft amilindən kənara çıxmayıb və qeyri-neft sektorunun yaradılması söz olaraq qalır; - insanların qanuni mülkiyyəti əllərindən zorakılıqla alınır, sahibkarlar gəlirlərinin çox hissəsini rejimin oğurluq xəzinəsinə keçirməyə məcbur edilir; - torpaqların paylanmasından sonra yeridilən soyğunçuluq siyasəti nəticəsində kənd əhalisinin çoxu yenə də torpaqsız qalmışdır; - 60 mindən çox vətəndaşımız ədalətli kompensasiya ödənilmədən öz evlərindən çıxardılıb; - sel və daşqınlardan, zəlzələdən ziyan çəkən minlərlə insan taleyin ixtiyarına buraxılıb, onlar üçün ayrılmış 1 milyard manata yaxın yardım vəsaiti məmurlar tərəfindən mənimsənilib; - elə bir həftə yoxdur ki, hərbi hissələrdə, qeyri-döyüş şəraitində həlak olan əsgərlərimiz barədə informasiyalar mətbuatın gündəmini zəbt etməsin; - fərqli düşünən insanlar və onların ailə üzvləri daim təqib olunur, qanunsuz olaraq həbsə atılır, işgəncələrə məruz qoyulur, yüksək məbləğlərlə cərimələnir, iş yerlərindən qovulurlar; 2

- gizli videoların yayılması ilə bütün ölkə gördü ki, deputat mandatı bir neçə milyon dollara satılır. Elə bu da təsdiq edir ki, bu hakimiyyətin dövründə bir dəfə də olsun nə ali, nə də yerli hakimiyyət orqanlarına azad və ədalətli seçkilər keçirilməyib; - hakimiyyət qurumlarının özləri də etiraf edir ki, təhsilin səviyyəsi ildən-ilə aşağı düşür. 2013-cü ilin buraxılış imtahanlarında IX sinif şagirdlərinin bütün ölkə üzrə 46,6 faizinin doğma ana dilindən 2 qiyməti alması təhsilimizin hansı fəlakətin içində olmasının aydın göstəricisidir; - 2 milyondan çox vətəndaşımız işsizlik ucbatından ölkəni tərk edib. Bu isə respublikanın əmək qabiliyyətli əhalisinin yarısına bərabərdir. Bundan əlavə, regionlarda dözülməz həyat şəraiti hökm sürdüyünə görə, əhalinin 40 faizi paytaxta köçməyə məcbur olub. Rəsmi məlumatlara görə, ölkə büdcəsinə daxil olmaların 92 faizi Bakı şəhərinin, 8 faizi isə qalan bütün Azərbaycanın payına düşür. Təkcə bu fakt regionlarda gerçək durumun necə ağır olduğunu bilməyə yetərlidir; - əqidələrinə görə təqib olunan minlərlə Azərbaycan vətəndaşı siyasi mühacir kimi xarici ölkələrə sığınmağa məcbur olub; - Bakı şəhəri son illərdə yaşayış xərclərinin səviyyəsinə görə dünyanın ən bahalı şəhərlərindən birinə çevrilib, şəhərsalma və tikinti işləri yoxsul və sosial cəhətdən imkansız ailələrin Bakının mərkəzindən ətraf yerlərə köçürülməsi ilə müşayiət olunur; - ölkədə qalan vətəndaşların da əksəriyyəti imkan düşən kimi vətəni tərk etməyə çalışır; - beynəlxalq təşkilatların hesablamalarına görə, son illər ərzində xalqımıza məxsus olan 48 milyard dollar pul qanunsuz olaraq ölkədən çıxardılaraq ofşor zonalarda yerləşdirilib. Ölkənin milli sərvətləri və maliyyə resursları hakim elitanın əlinə keçib; - Azərbaycanın yüksək vəzifəli məmurları son illərdə dünyada ən çox korrupsiyalaşmış hakimiyyət elitası kimi tanınmaqdadır. Göründüyü kimi, məhz bu rejimin 20 illik hakimiyyətindən bizə bu cür dəhşətlər miras qalmışdır. Məgər Vətən uğrunda canından keçən şəhidlərimiz öz qanlarını belə bir müstəqillik naminə axıtmışdılar? 1991-ci ildə Dövlət Müstəqilliyinin Bərpası Haqqında Konstitusiya Aktı qəbul edilərkən bəyəm xalqımız üçün belə bir gələcək arzulamışdıq? Əgər bu cür idarəçilik bundan sonra da davam edəcəksə, ölkəmizi daha təlatümlü günlər gözləyir. HÖRMƏTLİ HƏMVƏTƏNLƏR! Mən Vətənimizin taleyinə biganə olmayan hər kəsə müraciət edir və hamını ölkəmizin dərin bir uçuruma sürüklənməsinin qarşısını almaq naminə fəal olmağa çağırıram. İndi bizim qarşımızda çox çətin bir tarixi vəzifə durur: biz öz dövlətimizi yenidən yaratmalıyıq, çünki bu gün ölkəni idarə edən qurumu dövlət adlandırmaq, sadəcə olaraq, mümkün deyil. Bunun üçünsə siyasi və ideoloji baxışlarındakı kiçik fərqlərə baxmayaraq, müstəqillik və demokratiya tərəfdarı olan bütün vətənpərvər qüvvələrin geniş koalisiyası yaranmışdır. Bu, Demokratik Qüvvələrin Milli Şurasıdır və hazırkı mübarizənin önündə məhz Milli Şura gedir. Milli Şuranın məqsədi elə bir demokratik, hüquqi dövlət yaratmaqdır ki, ölkənin bütün vətəndaşları bərabər haqlara malik olsun, yalan və zorakılıqlar məngənəsində boğulmadan, öz övladlarının gələcəyindən qorxmadan təmiz və ləyaqətli ömür yaşaya bilsinlər. 3

Milli Şuranın təməl prinsiplərinə görə, azadlıq olmayan yerdə inkişaf da yoxdur, zülm üzərində bərqərar olan dövlət isə əvvəl-axır məhvə məhkumdur. Bərabərlik, azad seçkilər, münsiflər məhkəməsi və söz azadlığı - bax, biz bu siyasi prinsiplərə əsaslanan bir dövlət qurmaq istəyirik. Milli Şura Azərbaycanın gələcəyini dünyanın demokratik ölkələri ilə bir cərgədə görmək istəyir və odur ki, əsas xarici siyasət kursumuz Avroatlantik məkana inteqrasiya və qonşu dövlətlərlə qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq münasibətlərinin qurulması olacaq. Yaxın 10 ildə ölkəmiz siyasi, iqtisadi və sosial inkişaf baxımından Avropa Birliyinin əsas standartlarına cavab verəcək. Bu məqsədlə dövlət quruculuğu, iqtisadi inkişaf və insan hüquqları sahəsində beynəlxalq təşkilatlar qarşısında götürülmüş bütün öhdəliklərə əməl ediləcək. Milli Şura ölkəmizdə fəaliyyət göstərən bütün demokratik qüvvələri bir araya gətirən son 20 ilin ən böyük ictimai-siyasi koalisiyası olmaqla, Azərbaycanı düşdüyü indiki dərin böhrandan çıxarmağa qadir hazır konsepsiyaya, kadr potensialına və siyasi iradəyə malikdir. Biz nəzərdə tutduğumuz işlərin bir çoxunu 2 il ərzində həyata keçirməyi planlaşdırırıq. Hakimiyyətə gələcəyimiz təqdirdə bacarıqlı, potensiallı, xalqına səmimi xidmət göstərmək istəyənlərdən ibarət Milli Etimad Hökuməti quracağıq. İlk görəcəyimiz işlərdən biri mövcud iqtidarın öz maraqlarına uyğunlaşdırdığı, avtoritar ambisiyalarına xidmət etmək üçün bərbad hala saldığı Konstitusiyamızı təkmilləşdirmək, Azərbaycan xalqının millimənəvi dəyərlərinə, ümumbəşəri prinsiplərə, beynəlxalq təcrübəyə uyğun olaraq bu sahədə müəyyən islahatlar aparılmasına çalışmaqdır. MİLLİ ETİMAD HÖKUMƏTİNİN KONSTİTUSİYA-HÜQUQİ İSLAHATLARININ ƏSAS İSTİQAMƏTLƏRİ Dövlət hakimiyyətinin təşkili Konstitusiyaya uyğun olaraq yenidən qurulacaq; Prezidentin icra səlahiyyətləri Nazirlər Kabinetinə veriləcək, Nazirlər Kabineti hökumət statusu daşıyacaq; Nazirlər Kabineti tam tərkibdə parlament tərəfindən seçkilərin nəticələrinə uyğun formalaşdırılacaq; Parlamentin buraxılması və yeni seçkilər keçirilməsi üçün dəqiq əsaslar və mexanizmlər müəyyən olunacaq; Parlament seçkilərində proporsional və mojaritar seçki sistemləri tətbiq ediləcək; Yerli özünüidarə orqanlarının səlahiyyətləri genişləndiriləcək, şəhər (rayon) icra hakimiyyəti orqanlarının səlahiyyətlərinin bir hissəsi mərhələlər üzrə bələdiyyələrə veriləcək, kənd və qəsəbə icra nümayəndəlikləri ləğv ediləcək və funksiyaları bələdiyyələrə keçəcək; Bakı və Gəncədə şəhər bələdiyyələri yaradılacaq; Bələdiyyələrin maddi-maliyyə bazası genişləndiriləcək və s. MÜXTƏLİF SAHƏLƏRDƏ HƏYATA KEÇİRİLƏCƏK İSLAHATLARIN ƏSAS TEZİSLƏRİ İlk öncə islahatların keçirilməsinə nəzarət edən dövlət agentliyi ilə yanaşı İslahatlar üzrə İctimai Şura yaradılacaq. Bu şurada ölkənin inkişafına töhfə verəcək mütəxəssislər, iş adamları, vətəndaş cəmiyyətinin təmsilçiləri və başqaları iştirak edə biləcəklər. 4

Repressiyalarla ölkədə əmin-amanlıq yaratmaq olmaz. Odur ki, ədalət və demokratiya bizim quracağımız dövlətin əsas prioriteti olacaq. Necə deyərlər, ədalət yoxdursa, barış da yoxdur. Bu istiqamətdə ilk atacağımız addım son iyirmi ildə ədalətsiz mühakimə olunmuş dustaqlar üçün veriləcək Qızıl Amnistiya olacaq. - Milli Şuranın proqram sənədlərinə uyğun olaraq seçkilərin azad və ədalətli keçirilməsinə, hakimiyyət bölgüsünə xüsusi diqqət veriləcək. Çünki xalqın iradəsi ilə formalaşmayan, bir-birinə nəzarət edən müstəqil hakimiyyət qolları olmadan ədalətdən, effektiv demokratik sistemdən danışmaq olmaz. - Müstəqil və ədalətli məhkəmə sisteminin yaradılması hökumətin başlıca vəzifələrindən biri olacaq. - Milli Şura ölkənin prezident idarəçiliyindən parlament respublikasına keçməsi ilə bağlı elan etdiyi prinsiplərə sadiq qalacaq və parlament seçkilərində qarışıq (mojaritar-proporsional) sistem tətbiq ediləcək. - Avropa standartlarına uyğun Seçki Kodeksi qəbul ediləcək, seçkilərin saxtalaşdırılması ən ağır dövləti cinayət hesab olunacaq. - Hökumətin xərclərinə nəzarət edən komitəyə müxalifətin nümayəndəsi başçılıq edəcək; bütün siyasi qüvvələr ictimai kütləvi informasiya vasitələrindən bərabər şəkildə istifadə edəcəklər. Nəhayət, cəmiyyət anlamalıdır ki, demokratik sistem müxalifətsiz mövcud ola bilməz. - Dövlət idarəetməsində və qulluğunda siyasi və inzibati vəzifələr bir-birindən ayrılacaq. - Əməyin mühafizəsinə xüsusi diqqət yetiriləcək. Bütün müstəqil həmkarlar təşkilatları qeydiyyata alınacaq, dövlət onların fəaliyyətinə hər cür şərait yaradacaq. - Demokratik sistemin effektiv fəaliyyəti üçün əsas şərtlərdən biri kimi dövlət idarəetmə institutları ictimai nəzarət altında olacaq, mətbuat və söz azadlığı tam şəkildə təmin olunacaq, bu sahədə qanunlar demokratikləşdiriləcək. Heç bir jurnalist öz yazılarına görə həbsxanaya düşməyəcək. - Siyasi sistemin və vətəndaş cəmiyyətinin inkişafına ciddi diqqət yetiriləcək. Siyasi partiyaların, ictimai birliklərin, xeyriyyəçilik fondlarının, biznes assosiasiyalarının, müstəqil həmkarlar təşkilatının qeydiyyatı və fəaliyyəti yolundakı bütün əngəllər aradan qaldırılacaq, dövlət onlara dəstək verəcək. Bu sahədə olan qanunvericilik təkmilləşdiriləcək. - Siyasi partiyalar və müstəqil ictimai təşkilatların rolu artırılacaq, onlar hökumətin fəaliyyətinə parlament və ictimai nəzarətin yaradılması prosesinə cəlb ediləcək. - Ölkədə avtoritar idarəçiliyin kökünü kəsmək məqsədi ilə əsaslı inzibati-idarəçilik islahatları aparılacaq, siyasi sistemdə seçkili orqanların daha da genişlənməsi istiqamətində əsaslı addımlar atılacaq. QARABAĞIN İŞĞALDAN AZAD EDİLMƏSİ SAHƏSİNDƏ... Milli Şuranın proqram sənədlərində deyildiyi kimi, atəşkəs rejiminin elan edilməsindən sonra nə dinc, nə də hərbi yolla həll edilməyən Qarabağ probleminə xüsusi diqqət yetiriləcək. Təəssüf ki, ötən 20 il ərzində işğal altında olan ərazilərin azad edilməsi istiqamətində əhəmiyyətli iş görülməmiş, 20 ildə 20 metr torpaq azad edilməmişdir. 10 il bundan əvvəllə müqayisədə işğal olunmuş ərazilər problemi ictimai fikirdə sonuncu yerlərə keçmişdir. Qarabağ məsələsi Azərbaycanın korrupsioner hakimiyyəti üçün ərazi məsələsindən daha çox beynəlxalq aləmə yarınmaq vasitəsinə çevrilib. Ordumuzu gücləndirilmək, hərbi sənayemizi inkişaf etdirmək əsas vəzifələrimizdən biri olacaq. Amma unutmaq lazım deyil ki, ölkədə demokratik islahatlar keçirmədən, onun beynəlxalq nüfuzunu 5

möhkəmləndirmədən istər diplomatik, istərsə də hərbi sahədə uğur qazanmaq mümkün deyil. Ölkənin beynəlxalq nüfuzu isə ilk növbədə demokratiyanın, insan hüquqlarının səviyyəsindən birbaşa asılıdır. Birdəfəlik bilmək lazımdır ki, beynəlxalq birlik öz xalqının hüquq və azadlıqlarını tapdalayan hər hansı rejimə digər xalqlara münasibətdə eyni siyasəti yeritməyə imkan verməyəcək. Bir sözlə, Dağlıq Qarabağın qaytarılması yalnız Azərbaycanın demokratikləşməsindən keçir. Əsgər və zabitlərin hüquqlarının müdafiəsi, onların öz xidməti vəzifəsini şərəflə yerinə yetirməsi, orduda korrupsiyanın qarşısının alınması, şəffaflığın və hesabatlılığın təmin edilməsi üçün hərbi sahədə islahatlar həyata keçiriləcək. KORRUPSİYAYA QARŞI MÜBARİZƏ SAHƏSİNDƏ... - Bu hakimiyyətin məqsədli siyasəti nəticəsində korrupsiya ölkədə elə geniş bir miqyas almışdır ki, onunla mübarizəyə bütün xalqımız səfərbər olunmalıdır. Bunun üçün ilk növbədə siyasi iradə, təmiz insanlar, köklü islahatlar, azad mətbuat və beynəlxalq təşkilatların dəstəyi lazımdır. Korrupsiya ilə mübarizə üçün qurumlararası yeni orqan təsis ediləcək. Antikorrupsiya siyasətini həyata keçirməkdən ötrü hüquqi baza yaradılması prosesinə rəvac veriləcək. Korrupsiyaya qarşı mübarizə aparan qurumlar əsasən müxalifət, mətbuat və ictimaiyyətin nümayəndələrindən təşkil ediləcək; - Təkcə dövlət məmurlarının yox, onların ailə üzvlərinin maliyyə vəziyyəti də ciddi dövlət və ictimai nəzarət altında olacaq. Dövlət başçısından tutmuş kiçik ranqlı məmurlara və onların yaxın qohumlarına kimi hamı öz əmlakı və maliyyə vəziyyəti barədə bəyannamələr təqdim edəcək. Bəyannamələr ictimai əlçatan olacaq, bu barədə informasiyalar uyğun dövlət qurumlarının internet saytında yerləşdiriləcək. - Mədən sənayesində şəffaflıq təşəbbüsü daha geniş formatda həyata keçiriləcək, Hasilatın Pay Bölgüsü kontraktlarının (HPB) şəffaflığı təmin olunacaq, dövlət büdcəsindən xərcləmələrin və dövlət şirkətlərinin xərclərinin şəffaflığı və hesabatlılığı, eləcə də HPB kontraktlarında iştirak edən yerli və xarici şirkətlərin fərdi hesabatlılığı və xərcləmələrinin şəffaflığı təmin olunacaq. - Hərtərəfli işlənib hazırlanmış yeni Milli Antikorrupsiya Strategiyası qəbul ediləcək. Bu strategiyanın əsasını qanunun aliliyi və həm siyasi müxalifət, həm də vətəndaş cəmiyyəti tərəfindən hökumət qərarlarına opponentlik etmək üçün qurumların yaradılması təşkil edəcək. Milli Antikorrupsiya Strategiyasının hazırlanmasında vətəndaş cəmiyyətinin strukturları fəal şəkildə iştirak edəcək, Korrupsiya ilə Mübarizə üzrə İctimai Komitə yaradılacaq. - Dövlət məmurlarının və onların ailəsinin yaşayışını təmin edəcək layiqli əməkhaqqı siyasəti həyata keçiriləcək. Onların pensiya və digər sosial təminatları daha yüksək səviyyədə təmin olunacaq. - Mütəxəssislərin hesablamalarına görə, kriminal siyasi sistem ildə 4 milyard manatdan çox vəsaiti xalqdan oğurlayır. Yuxarıda göstərilən islahatlar və antikorrupsiya tədbirləri nəticəsində büdcə oğurluqları və əhalidən zorla pul qopartmaq halları kəskin şəkildə azalacaq, nəticədə əhalinin maddi rifah halı 25 faiz yüksələcək. İQTİSADİ İNKİŞAF SAHƏSİNDƏ... Azad olmayan ölkədə azad bazar iqtisadiyyatı ola bilməz. Məlum olduğu kimi, iqtisadi inkişaf demokratiyanın və iqtisadi azadlıqların səviyyəsindən birbaşa asılıdır. Biz, Milli Şura olaraq, iqtisadi subyektlərin hüquqlarının tam bərabərliyinin və sağlam rəqabətin tərəfdarıyıq. Əgər iqtisadi 6

subyektlərin biri rejimin tam qəyyumluğu altında, digəri isə daimi məmur basqıları altında fəaliyyət göstərirsə, bu, artıq azad bazar iqtisadiyyatı deyil, sağlam rəqabət deyil və belə iqtisadiyyat inkişaf edə bilməz. Liberallaşdırma, inhisarsızlaşdırma, yaxşı idarəetmə, açıq hökumət - iqtisadi inkişafın əsas prinsipləri məhz bunlardır. Biz ölkədə mütərəqqi iqtisadi və inzibati islahatlar aparmaq yolunda beynəlxalq maliyyə qurumları ilə sıx əməkdaşlıq etməyin tərəfdarıyıq. Ölkədə iqtisadi fəaliyyətin stimullaşdırılmasına yönəlik vergi siyasəti aparılacaq: - sosial vergilər işçilərin və sahibkarların maraqlarını balanslaşdırmaq prinsipini nəzərə almaqla müəyyənləşəcək və 18 faizdən yuxarı olmayacaq; - adekvat əmlak vergisi müəyyənləşəcək, əlavə dəyər vergisi 15 faizə qədər azaldılacaq; - istehsalın inkişaf etdirilməsinə, vətəndaşların fərdi mənzil tikintisinə və onların uşaqlarının ali təhsilinə çəkilən xərclərdən alınan vergilər azaldılacaq; - ictimai maliyyə vəsaitləri üzərində ciddi parlament və vətəndaş nəzarəti tətbiq ediləcək. Ölkənin maliyyə resurslarının ayrı-ayrı vəzifəli şəxslərin əlinə keçməsi əhalinin iqtisadı asılılığının yeni formasını doğurmuşdur. Dövlətin maliyyə ehtiyatlarını vətəndaşlara ili 25 faizdən çox olan kredit kimi vermək bank talançılığından başqa bir şey deyildir. Belə yüksək kredit faizləri ölkənin iqtisadi inkişafına deyil, yüksək vəzifəli şəxslərin varlanmasına xidmət edir. Bunu nəzərə alaraq: - ölkənin maliyyə ehtiyatlarından səmərəli istifadə edilməsinin iqtisadı əsasları hazırlanmalı; - bank kreditlərinin illik faizləri dünya standartlarına uyğunlaşdırılmalı; - soyğunçu siyasət nəticəsində bankların əsarətinə düşmüş vətəndaşların kredit faizlərinin ədalətli həddə endirilməsi istiqamətində zəruri addımlar atılmalıdır. Eyni zamanda aşağıda qeyd olunan addımların atılması və islahatların həyata keçirilməsi ölkə iqtisadiyyatının güclənməsinə, əhalinin sosial rifah halının yaxşılaşmasına xidmət edəcək: - Dövlətin maraqlarına uyğun şəkildə maliyyə amnistiyasının verilməsi; - Dövlət Neft Fondunun xaricdə saxlanan vəsaitlərinin zəruri bir hissəsinin ölkə iqtisadiyyatının inkişafına yönəldilməsi; - İnhisarçılıqla mübarizə üçün Rəqabət Məcəlləsi nin qəbulu və gizli iqtisadiyyatın miqyasının azaldılması nəticəsində real iqtisadiyyatın genişləndirilməsi; - Ölkəmizin beynəlxalq iqtisadi inteqrasiya prosesinin sürətləndirilməsi (Ümumdünya Ticarət Təşkilatına üzvlük, Avropa Birliyi strukturları ilə sıx əməkdaşlıq və s.); - Orta və kiçik sahibkarlığın investisiya və texnologiya yardımları ilə stimullaşdırılması üçün dövlət proqramlarının həyata keçirilməsi; - Qeyri-neft sektorunun, xüsusilə aqrar sahənin əsas prioritet kimi diqqətdə saxlanılması, kənd təsərrüfatı istehsalı və ixracında potensiala uyğun hədəflərə yetmək üçün islahatlara başlanılması; - Azad bazarın inkişafını stimullaşdırmaq üçün vergi və gömrük siyasətinin beynəlxalq təcrübəyə əsasən yenidən tənzimlənməsi; - Büdcə vəsaitlərinin idarə edilməsi üzərində nəzarət mexanizmlərinin sərtləşdirilməsi və büdcə oğurluqlarına qarşı ciddi mübarizə aparılması; - Mərkəzi Bankın daha yumşaq şərtlərlə kredit siyasəti aparması, bankların kredit faizlərinin istismarçı həddinin depozit dərəcələrinə uyğunlaşdırılması, rəqabətli bank mühitinin yaradılması. 7

SOSİAL SİYASƏTLƏ BAĞLI Demokratik Qüvvələrin Milli Şurasının vahid namizədi hakimiyyətə gəldiyi andan ilk növbədə ölkə əhalisinin həyat səviyyəsini yaxşılaşdırılmaq məqsədi ilə aşağıdakı tədbirlərin həyata keçirilməsinə çalışacaq: 1. Həyat yaşayış parametrlərinə uyğun sosial normativlər (yaşayış minimumunun miqdarı, minimal pensiya, sosial yardımın miqdarı və s) təyin ediləcək. 2. Əhali zəruri istehlak məhsullarının qiymət artımından və defisit məhsul çatışmazlığından yaşayış minimumu vasitəsilə müdafiə ediləcək. 3. İşsizlik probleminin həll edilməsinə, məşğulluğun səmərəli təminatına, peşələr üzrə kadr hazırlığına ciddi fikir veriləcək və bu sahədə təxirə salınmaz tədbirlər həyata keçiriləcək. 4. Pensiya təminatı yaxşılaşdırılacaq. 5. Uşaq evlərinin, internatların, qocalar evlərinin saxlanmasına diqqət və qayğı artırılacaq. 6. Sosial transfertlərin (işsizlərə kömək, 3 yaşına qədər uşaqlara birdəfəlik və aylıq ödəmələr, mənzil subsidiyaları və s. ) dolğun və səmərəli təminatı həyata keçiriləcək. 7. Sosial xidmətlər üzrə aztəminatlı ailələrə effektli yardım siyasəti yürüdüləcək. 8. Əhaliyə keyfiyyətli səhiyyə xidmətləri göstəriləcək və onlar tam sosial sığorta ilə təmin ediləcək. 10. Mövcud minimum əməkhaqqı ( 93,5 manat) cari qiymətlərlə bir nəfərə tələb olunan yaşayış minimumuna (165 manata) çatdırılacaq. SOSİAL TƏMİNAT, TƏHSİL, SƏHİYYƏ VƏ EKOLOGİYA SAHƏSİNDƏ... Sosial təminat, təhsil və səhiyyə sahəsində qanunvericiliyə və onun tətbiqi praktikasına yenidən baxılacaq: dövlətin sosial yardımı sadə adamların ehtiyaclarını nəzərə almalıdır. Digər tərəfdən, bu yardımların mənimsənilməsinin, onun büdcə vasitələrinin talanması vasitəsinə çevrilməsinin qarşısı alınacaq, bürokratik süründürməçiliyə son qoyulacaq. Ölkənin iqtisadi potensialı pensiyaların, tələbə təqaüdlərinin, şəhid ailələrinə, müharibə veteranlarına və qaçqınlara verilən yardımın bu insanların normal həyat şəraitini təmin edəcək qədər olmasına imkan verir. Biz əhalinin aztəminatlı hissəsinin problemləri ilə də ciddi məşğul olacağıq. Ölkədə yaşayan 1,3 milyon pensiyaçının layiqli həyat təminatına xüsusi diqqət yetiriləcək, uzun illər əməyini, sağlamlığını, intellektini cəmiyyətə vermiş bu adamların şərəfli yaşayış haqqı təmin ediləcək. Gələn ildən pensiyaların orta məbləği 260 manat - hazırkı məbləğindən 100 manat çox olacaq. Hər il orta hesabla 25 faiz artırılan pensiyaların məbləği 2018-ci ildə 632 manata çatdırılacaq. 2015-ci ildən ölkədə minimum əməkhaqqı səviyyəsi 172 manat təyin ediləcək. 2016-cı ildə 215 manata, 2017-ci ildə 268 manata, 2018-ci ildən isə 335 manata çatdırılacaq. Büdcədən təhsilə ayrılan vəsait 40 faiz, səhiyyəyə ayrılan vəsait isə iki dəfə artırılacaq və insanların təhsil səviyyəsinin yüksəldilməsinə, etibarlı səhiyyə xidmətinin həyata keçirilməsinə nəzarət mexanizmi tətbiq ediləcək. Qiymət artımından qorunmaq üçün büdcə təşkilatlarında çalışan işçilərin maaşı və pensiyaları indeksləşdiriləcək. 8

Xəstələrin müayinə və müalicə üçün kütləvi şəkildə qonşu ölkələrə axışması, vəzifəli şəxslərin ölkə səhiyyəsindən imtina etməsi vətənimizin tibb xidmətinə inamı sarsıtmışdır. Bəyan edilsə də, yalnız sözdə mövcud olan pulsuz səhiyyə əvəzinə məcburi tibbi sığorta sistemi tətbiq ediləcək. Dövlət məmurları, həssas qrupa daxil olanlar, 18 yaşınadək uşaqlar, hamilə qadınlar, 57 yaşından yuxarı qadınlar və 63 yaşından yuxarı kişilər dövlətin hesabına tam pulsuz sığorta paketinə malik olacaq ki, bu da onların həm dövri müayinə, həm müalicə və həm də dərman təminatı ehtiyaclarını qarşılayacaq. - dövlətin hər bir vətəndaşa verdiyi sığorta polisi onun istədiyi və inandığı həkimə müraciət etməsinə imkan yaradacaq; - Azərbaycan vətəndaşları üçün ağır cərrahi əməliyyatlar dövlət hesabına həyata keçiriləcək; - həkimlərin məsuliyyəti artırılacaq, dərman dövriyyəsinə nəzarət gücləndiriləcək; - səhiyyə işçilərinin əməkhaqqı normal həyat səviyyəsinə uyğunlaşdırılacaq. Təhsildə korrupsiyaya və savadsız mütəxəssislər hazırlamaq ənənəsinə son qoyulacaq: - təhsilin mərkəzi siması olan müəllimlərin layiqli yaşayış şəraiti təmin ediləcək, onlara ləyaqətli əməkhaqqı ödənilməklə yanaşı, ödənilən vəsaitin orta məktəbdə şagirdin, ali məktəbdə tələbənin biliyinə çevrilməsinə effektli nəzarət mexanizmi yaradılacaq; - tələbə və şagirdlərin müəllimlərin dediklərini əzbərləməsini yox, onlarda müstəqil düşünməyi, bilgilərə tənqidi yanaşma vərdişləri aşılamağı nəzərdə tutan yeni təhsil proqramı tətbiq ediləcək; - təhsil müəssisələri və təhsil prosesi ideologiyasızlaşdırılacaq; - ali təhsil sahəsində vahid Avropa təhsil məkanına daxil olmaq üçün Boloniya prinsipi tam şəkildə tətbiq olunacaq; - Təhsil İslahatı üzrə İctimai Şura yaradılacaq; - Ali təhsil müəssisələrində təhsilin keyfiyyətini qiymətləndirmək üçün Təhsil Nazirliyindən kənarda müstəqil ekspertlərdən, elm xadimlərindən və qeyri-hökumət təşkilatlarının nümayəndələrindən ibarət Akkreditasiya Agentliyi yaradılacaq. Hazırda Təhsil Nazirliyinin nəzdində fəaliyyət göstərən akkreditasiya şöbəsi Boloniya prosesinin prinsiplərinə ziddir, çünki həmin şöbə öz nazirliyinin rəhbərlik etdiyi ali təhsil müəssisələrinin fəaliyyətini obyektiv qiymətləndirə bilməz; - kadr siyasətində və idarəetmədə korrupsiyaya və yerliçilik siyasətinə son qoyulacaq. Məktəblərə və ali təhsil müəssisələrinə qanunsuz qəbul ağır cinayət hesab ediləcək; - dərsliklər hərtərəfli ekspertizadan keçiriləcək. Dərsliklər şəffaf bir proseslə, geniş müzakirələrdən sonra və alternativ əsaslarla hazırlanacaq; - universitetlər özünüidarəçilik, tələbələr və müəllimlər akademik azadlıq hüququ əldə edəcəklər; - tələbələrə təhsil haqqını ödəmək üçün aşağı faizlə 10 illik uzunmüddətli bank kreditləri veriləcək; - orta məktəblərə də müəyyən dərəcədə özünüidarəçilik hüququ verilməli, valideynlər təhsil prosesinə aktiv şəkildə cəlb edilməli, məktəb direktorları valideyn və müəllim komitələri tərəfindən seçilməlidir; - məktəblər Avropa standartlarına uyğun olaraq 12 illik təhsil sisteminə keçməlidir; - ali təhsil müəssisələrində büdcə və qazanılmış vəsaitlərin xərclənməsində şəffaflıq təmin ediləcək, bu məqsədlə vaxtaşırı monitorinqlər aparılacaq; - təhsil müəssislərimizin müstəqil büdcəsi formalaşdırılacaq. Onların keyfiyyət göstəriciləri (məsələn, ali məktəbə daxil olan məzunlarının sayı) ilə maliyyələşmə səviyyəsinə təsir edəcək. Daha yaxşı göstəriciləri olan təhsil müəssisələrinə dövlət büdcəsindən daha çox vəsait ayrılacaq ki, bu da müəllimlərin əməkhaqlarının normal artımına gətirib çıxaracaq; 9

- ümumtəhsil şəbəkəsində, həmçinin elm, mədəniyyət və səhiyyə müəssisələrində çalışan müəllimlərin, alimlərin, məmurların maaşlarının 2-3 dəfə artırılması nəzərdə tutulur, müəllimlərin və həkimlərin, eləcə də elm-mədəniyyət adamlarının təqaüdləri dövlət qulluqçusu statusu ilə hesablanaraq ödəniləcək; - universitetlərdə imtahansız təhsil sisteminə keçilməsinin elmi əsasları və mexanizmləri hazırlanacaq. Biz ekoloji qanunların sərtləşdirilməsinin və onların sözsüz icrasının tərəfdarıyıq. On illərdir ki, nəzarətsiz, səriştəsiz təsərrüfatçılıq fəaliyyəti ucbatından ətraf mühitə çox böyük ziyanlar vurulub. Rəngarəng, zəngin, nadir təbii incilərimizi bərpa etmək bizim həm də gələcək nəsillər qarşısındakı borcumuzdur. Odur ki, şirkətlərin ekoloji sərmayələrinin stimullaşdırılması və eyni zamanda onların fəaliyyətinin ekoloji monitorinqlərinin aparılması üçün hüquqi əsaslar yaradılacaq. XARİCİ SİYASƏTLƏ BAĞLI... Azərbaycan iqtidarının son 20 ildə yürütdüyü adı balanslaşdırma olan xarici siyasət, əslində, ölkəmizin beynəlxalq aləmdə təklənməsinə, imicinin zədələnməsinə və mötəbər reytinq siyahılarında qeyri-azad ölkə, korrupsiyalaşmış ölkə, mətbuatın düşməni, siyasi məhbuslar ölkəsi və s. kimi tanınmasına yol açıb. Bir çox ölkələrdə və nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlarda kürü diplomatiyası kimi tanınan Azərbaycanın xarici siyasəti ölkəmizi nəinki uzaq Avropa ölkələri ilə, hətta yaxın qonşularımızla yaxşı olmayan münasibətlər çərçivəsinə salıb. Biz hakimiyyətə gələcəyimiz təqdirdə Avro-atlantik məkana inteqrasiya kursuna sadiq qalmaqla yanaşı, yaxın qonşularımızla sıx əməkdaşlıq və mehriban qonşuluq prinsipləri çərçivəsində münasibət quracağıq. Türkiyə ilə münasibətlərimiz yenidən iki qardaş ölkəyə layiq olan səviyyəyə çatdırılacaq; gedişgəliş, ideya və əmtəə mübadiləsi yolunda hərtərəfli əməkdaşlığa mane olan hallar aradan qaldırılacaq. Biz öz qonşularımız olan Rusiya və İranla bərabərhüquqlu əməkdaşlığı genişləndirəcək və inkişaf etdirəcəyik. Bizimlə eyni taleyi bölüşən, ardıcıl demokratik inkişaf yolu tutmuş Gürcüstan və Ukrayna ilə əlaqələri genişləndirəcəyik. Azərbaycan Ümumdünya Ticarət Təşkilatının üzvü olmalıdır. Bu, ölkənin dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya olmasını sürətləndirəcək, investisiya mühitinin yaxşılaşdırılmasına kömək edəcək, iqtisadi islahatların aparılması üçün xarici ölkələrin dəstəyini təmin edəcək, beynəlxalq keyfiyyət standartlarının tətbiqinə şərait yaradacaq, istehsalın rəqabət qabiliyyətini artıracaq. Nəticədə əhalinin hər cür ucuz və keyfiyyətli mallar almaq imkanı olacaq və ölkədə böyük sosial bəlaya çevrilmiş inhisarçılığa son qoyulacaq. Biz belə hesab edirik ki, demokratik dünya hərtərəfli inkişaf etmiş demokratik Azərbaycanla əməkdaşlıqda maraqlıdır. Məhz buna görə də biz təhlükəsizlik və dayanıqlı inkişaf naminə daha çox demokratik ölkələr və beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq etmək istəyirik. Bu yolda ən birinci rəmzi addım demokratik ölkələrin vətəndaşları üçün viza rejiminin ləğvi olacaq. Bütün bunları həyata keçirtmək üçün ilk növbədə siyasi iradə lazımdır və biz belə bir iradəyə sahibik. Bu işləri görərkən biz müstəqil düşüncəli, yüksək ixtisaslı, peşəkar və bacarıqlı kadrlarla yanaşı, həm ölkə daxilində, həm də xaricdə təhsil alan minlərlə gənc və istedadlı mütəxəssisin də müasir dünyagörüşünə, gücünə və bacarığına arxalanacağıq. İctimai həyatımızın hər bir sahəsinin inkişafı üçün dövlət proqramlarının həyata keçirilməsi məhz onlara tapşırılacaq. Bu gün isə dünya səviyyəli həmin mütəxəssislərin əksəriyyəti ölkənin idarəçiliyinə heç yaxın da buraxılmır. 10

SÖZ AZADLIĞI VƏ KİV SAHƏSİNDƏ... Söz azadlığının əsasında kütləvi informasiya və kommunikasiya vasitələrinin azadlığı durur. Bunsuz müasir cəmiyyətdə fikir, ifadə azadlığı, plüralizm, qarşılıqlı anlaşma və əməkdaşlığı təmin etmək praktik olaraq mümkün deyil. Bu sahədə ilk vəzifə KİV və KKV-nin siyasi hakimiyyətin diktaturasından azad edilməsi üçün şərait yaradılmasıdır. Bu istiqamətlərdə aşağıdakı tədbirlər nəzərdə tutulur: 1. Qabaqcıl beynəlxalq standartlara uyğun olan media reklam bazarı və nəşrlərin yayımı sisteminin qurulması yolu ilə KİV-in iqtisadi müstəqilliyi və çiçəklənməsi üçün şərait yaradılacaq. Əngəllər aradan qaldırılarsa və beynəlxalq təcrübəyə uyğun stimullar yaradılarsa, 2018-ci ilə kimi KİV-in reklam bazarının 300 milyon manata çatdırılması mümkündür. Bu zaman əldə edilən gəlirlərin 60%-i onlayn və çap KİV-lərinə düşməlidir. Nəşrlərinin hər evə və hər vətəndaşa çatmasını təmin edəcək mətbuat yayımı şəbəkəsi qurulmalıdır. İnternetin texniki səviyyəsi bütün əhalini əhatə etmək və informasiyanın çatdırılması sürəti üzrə beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılmalıdır. 2. Jurnalistlərə qarşı cinayət təqibinin qanunvericilik qaydasında qarşısı alınmalı və məhkəmə cərimələri Avropa standartlarına uyğunlaşdırılmalıdır. 3. Xüsusi dövlət təhsil proqramı vasitəsilə yüksək peşəkarlığa malik jurnalist kadrların hazırlanması üçün şərait yaradılmalıdır. 4. Jurnalistlərin dövlət informasiya resurslarına çıxışı ciddi dərəcədə asanlaşdırılmalı və onların dövlət orqanlarından əngəlsiz şəkildə informasiya alması təmin edilməlidir. AZƏRBAYCANDA YAŞAYAN DİGƏR XALQLARA MÜNASİBƏT... Azərbaycan çoxmillətli ölkədir və öz müstəqilliyini respublika üzrə keçirilən referendumda təsdiq edib. Ona görə də ölkədəki bütün xalqların siyasi, mülki və mədəni hüquqları bərabər olmalıdır. Biz belə hesab edirik ki, bu gün milli azlıqları narahat edən problemləri məhz həqiqi demokratiyanın yaranması ilə aradan qaldırmaq olar. Bəzən milli azlıqların nümayəndələri hansısa insan hüquqlarının pozulması faktını bütövlükdə öz etnik qruplarına qarşı diskriminasiya faktı kimi qəbul edirlər. Bu sahədə problemlər həm ölkə, həm də yerli səviyyədə keçirilən azad seçkilər və həmçinin bələdiyyələrə real səlahiyyətlər verməklə həll oluna bilər. Milli azlıqların mədəni və mənəvi hüquqları Avropa Şurasının Milli Azlıqların Müdafiəsi Haqqında Çərçivə Konvensiyası na uyğun təmin ediləcək. DİNİ AZADLIQLARA DAİR... Bu gün islam inanclı vətəndaşların və mömin şəxslərin təqib edilməsi, onların qurama narkotika və silah saxlama ittihamları ilə həbs edilməsi, heç bir əsas olmadan tez-tez dini təmayüllü təşkilatların xarici xidmət orqanları ilə əlaqələndirilməsi iqtidarın siyasi xəttinə çevrilmişdir. Hakimiyyət orqanlarının süni şəkildə quraşdırdığı belə hallar, dini azadlıqlarla bağlı ölkədə yaranmış problemlər bizi narahat edir. Hakimiyyət dini ekstremizmlə mübarizə pərdəsi altında hökumətin nəzarətindən kənar fəaliyyət göstərən dini icmaların və dindarların fəaliyyətini məhdudlaşdırır. Hətta konstitusiyaya sadiq olan dini birliklər də təqiblərə məruz qalır, onların fəaliyyət azadlığı və dinc yığıncaqlar keçirtmək hüquqları tapdalanır. Milli Şura bütün dini icmalarla konstitusiyamız daxilində dialoqa 11

hazırdır. Dinc dini birliklərə qərəzli münasibət keçmişdə qalmalıdır. Konstitusiyada nəzərdə tutulan dini azadlıqlar bərpa edilməlidir. Dünyəvi və dini icmalar bir-birini başa düşməyə və bir-birilərinə kömək olmağa çalışmalıdırlar. ƏZİZ HƏMVƏTƏNLƏR! Dövlətimizin xilası və dirçəldilməsi Milli Şuranın başlıca məqsədidir və biz bu məqsəddən bir addım da geri çəkilməyəcəyik. Hakimiyyət hər vəchlə nümayiş etdirməyə çalışır ki, Milli Şuranın bütün cəhdləri nəticə verməyəcək və bundan sonra da, son iyirmi ildə olduğu kimi, öz talançılıq siyasətini davam etdirəcək, ölkə vətəndaşlarının azad və firavan gələcək uğrunda mübarizəsinin qarşısını amansızla alacaq. Ancaq dünya çox dəyişib və xalqların azadlıq istəyinə qarşı gedənlərin taleyi göz qabağındadır. Xalqımız daha korrupsiya diktaturasının tapdağı altında yaşamaq istəmir. Yeni nəsil həyatlarını dəyişmək və ləyaqətlə yaşamaq istəyir. Onların əksəriyyəti korrupsiyaya uğramış repressiv sistemə Bəsdir! deyir. Azadlıq texnologiyaları adlandırılan internetin, sosial şəbəkələrin və digər yeni texnologiyaların inkişafı nəticəsində hakimiyyət informasiya və azad birliklər üzərində nəzarətini itirib. Rejimin öz ömrünü uzatmaq üçün istifadə etdiyi təbii ehtiyatlar tükənir. Təbii ehtiyatların bu böhranı təkcə iqtisadi yox, siyasi stabilliyə də öz mənfi təsirini göstərəcək. Diktaturalarla mübarizə artıq bütün dünyanı bürüyüb. Diktatura dünyada beynəlxalq təhlükəsizliyi təhdid edən amil kimi qiymətləndirilir. Demokratik dünya diktaturaya bütün bəşəriyyətə bədbəxtlik gətirən biabırçılıq və quldarlıq kimi baxır. Azadlıq erası gəlib və bu halda Azərbaycan nəhəng demokratiya okeanında tək ada kimi qala bilməz. Əziz həmvətənlər, bu gün Milli Şura sizə, ölkənin bütün vətənpərvər qüvvələrinə səslənir: Vətənimizin dirçəlməsi naminə birləşin və fəal olun, çünki indi yalnız sizin yox, həm də sizin övladlarınızın və bütövlükdə ölkəmizin taleyi həll olunur! İradə ortaya qoyun, taleyinizi özünüz müəyyən edin, tarixinizi səsinizlə yazın, doğrunun yanında olun. Ləyaqətli həyata, ədalətli cəmiyyətə nail olmağın yolu yalnız bundadır. Heç bir şübhə yoxdur ki, sizin dəstəyinizlə Milli Şuranın ideyaları qalib gələcək və Vətənimiz çiçəklənəcək! 12