YATIRIMLARA SAĞLANAN DEVLET YARDIMLARINDA BAKANLAR KURULUNCA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

YATIRIMLARA SAĞLANAN DEVLET YARDIMLARINDA BAKANLAR KURULUNCA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER MUSTAFA AKIL GELİRLER BAŞKONTROLÖRÜ Bakanlar Kurulu nun 10.6.2002 tarih ve 2002/4367 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararı ile 21.12.2000 tarih ve 2000/1822 sayılı Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Yatırımlarında Devlet Yardımları Hakkında Kararında yatırımlara uygulanacak devlet yardımlarının neler olduğu ile bu yardımların hangi usul ve esaslar çerçevesinde verileceği belirlenmişti. Ancak 06.10.2006 tarih ve 26311 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 2006/10921 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar ile gerek 2002/4367 sayılı gerekse 2000/1822 sayılı Kararnameler yürürlükten kaldırılmıştır. 2006/10921 sayılı Karar ın amacı, Kalkınma Planları ve Yıllık Programlarda öngörülen hedefler ile Avrupa Birliği normları ve uluslararası anlaşmalara uygun olarak tasarrufları katma değeri yüksek, ileri ve uygun teknolojileri kullanan yatırımlara yönlendirmek, istihdam yaratmak, yatırım eğiliminin devamlılığını ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak, bölgeler arası dengesizliklerin giderilmesini temin etmek, küçük ve orta ölçekli işletmelerin uluslararası düzeyde rekabet edebilmelerini teminen yatırım, üretim, kalite ve standartlarını artırmalarını ve istihdam yaratmalarını sağlamak, çevre korumaya yönelik yatırımlar, ileri teknoloji gerektiren yatırımlar ile bu yatırımlara ilişkin araştırma ve geliştirme faaliyetlerini desteklemek olarak tanımlanmıştır. Bahse konu 2006/10921 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 06.10.2006 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe konulan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda daha önceki uygulamayı esas alınmakla birlikte bazı yeni düzenlemeler de yapılmıştır. Yeni yapılan düzenlemeler ana başlıkları itibariyle aşağıda belirtilmiştir. 1- HANGİ YATIRIMLAR TEŞVİK EDİLMEKTEDİR? 2006/10921 sayılı Kararın 2/1-b maddesinde ifade edilen yatırım teşvik belgesi ve KOBİ teşvik belgesi ne bağlanmış aşağıda belirtilen yatırımlar teşvik edilmektedir. Teşvik Belgesine bağlı olarak teşvik edilen yatırımlar; i- AR-GE yatırımları ii- Çevre yatırımları iii- KOBİ lerin yapacağı yatırımlar iv- Yabancı sermayeli yatırımlar v- İmalat ve tarımsal sanayi sektörü yatırımlarıdır. Kararnamenin 5 inci maddesine göre teşvik belgesi almak için başvurularını doğrudan Hazine Müsteşarlığı na yapılacak yatırımlar aşağıdaki gibidir. i- AR-GE yatırımları ii- Çevre yatırımları iii- KOBİ lerin yapacağı yatırımlar

2 iv- Yabancı sermayeli yatırımlar vi- Sabit yatırım tutarı 8.000.000.-YTL i yi aşan imalat ve tarımsal sanayi sektörü yatırımları Buna karşın; i- İmalat ve tarımsal sanayi sektöründe olmakla birlikte yukarıda belirtilen yatırımlar dışında kalanlar ile ii- İmalat ve tarımsal sanayi sektöründe 8.000.000.-YTL tutarını aşmayan teşvik belgesi müracaatları firmanın tercihine bağlı olarak Ticaret, Sanayi ve Deniz Ticaret Odaları ile Ticaret Borsaları Birliğine yapılabileceği gibi doğrudan Hazine Müsteşarlığı na da yapılabilecektir. 2-YATIRIM TEŞVİK BELGESİ MÜRACAATLARI İÇİN HANGİ BELGELER GEREKLİDİR? Teşvik belgesi alınması için gerekli belgeler şunlardır; i- Yatırımı gerçekleştirecek şirketi temsil ve ilzama yetkili kişilere ait imza sirküleri, ii- Şirket kuruluşunu ve şirketin nihai durumunu gösterir Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi veya Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Sicil Gazetesi, iii- Yatırım Bilgi Formu ve eki bilgi ve belgeler, (2006/10921 sayılı Karar a istinaden çıkarılacak Tebliğ ile belirlenecektir). iv- Saymanlık ii hesabına yatırılan tutara ilişkin makbuz (bütçeye irat kaydedilmek üzere Teşvik belgesine ilişkin müracaat Müsteşarlığa yapılacak ise T.C.Merkez Bankası A.Ş. nezdindeki Saymanlık hesabına 400.-YTL, odalara yapılacak ise Saymanlık hesabına 300.-YTL, ilgili sanayi odası hesabına da 100.-YTL yatırılır. Bu meblağlar hiç bir surette iade edilmez). İlgili sanayi odalarınca yatırım teşvik belgesi ile ilgili olarak Hazine Müsteşarlığınca çıkarılacak tebliğle belirlenecek tamamlama ekspertiz ücretleri dışında, yapılacak diğer işlemler için başka hiçbir isim altında ücret talep edilemeyecektir. Ticaret, Sanayi ve Deniz Ticaret Odaları ile Ticaret Borsaları Birliğine yapılacak müracaatlar, 2006/10921 sayılı Karar a istinaden çıkarılacak tebliğle belirlenecek esas ve usuller çerçevesinde ilgili odaca yapılacak değerlendirme sonuçları format halinde Hazine Müsteşarlığına iletilecek ve Müsteşarlığın yapacağı nihai değerlendirme sonucunda uygun görülen yatırımlar teşvik belgesine bağlanacaktır. Firmaya ait, aynı yatırım yeri ve konusunda düzenlenmiş halen geçerli teşvik belgesi bulunması halinde yeni teşvik belgesi düzenlenmeyecek. Ayrıca Müsteşarlığa yapılan müracaat tarihinden önce gerçekleştirilmiş bulunan yatırımlar için de teşvik belgesi talepleri dikkate alınmayacaktır.

3 3- ASGARİ SABİT YATIRIM TUTARLARI NE KADARDIR? 2006/10921 sayılı Kararın 2/1-c maddesinde bina ve arsa hariç, teşvik belgesi kapsamı mal ve hizmet üretimi için kullanılan her türlü makine teçhizat, tesisat ve mefruşat gibi sabit harcamalar yatırım malı olarak tanımlanmış olup, teşvik belgesi almak için asgari sabit yatırım tutarlarının; i- KOBİ lerin yatırımlarında asgari 200.000.-YTL, azami 2.000.000.- YTL, ii- KOBİ kapsamına girmeyen işletmelerin yatırımlarında asgari 1.000.000.-YTL, iii- Finansal kiralama şirketleri aracılığıyla yapılacak yatırımlarda ise finansal kiralama şirketleri için aranacak asgari yatırım tutarı 200.000-YTL, olması gerekmektedir. Bilindiği üzere bu tutarlar 2002/4367 sayılı Kararda kalkınmada öncelikli yörelerde yapılacak yatırımlarda 200.000.-YTL, diğer yörelerde yapılacak yatırımlarda 400.000.-YTL olarak uygulanmakta, finansal kiralama şirketleri aracılığıyla yapılacak yatırımlarda bu tutarlar %25 i olarak uygulanmaktaydı. 4- YATIRIM DESTEK UNSURLARI NELERDİR? Bilindiği üzere Gelir Vergisi Kanununda yapılan değişiklik ile 01.01.2006 tarihinden itibaren yatırım indirimi kaldırıldığından, bu uygulama yatırımlarda devlet yardımları kapsamından da çıkarılmıştır. Yeni düzenlemeye göre Hazine Müsteşarlığınca bu Karar a istinaden çıkarılacak tebliğle belirlenecek bölgesel ve sektörel kısıtlamalar çerçevesinde teşvik belgesi kapsamında yatırımlara sağlanabilecek destek unsurları ise şunlardır: i- Gümrük vergisi muafiyeti, ii- Katma değer vergisi istisnası, iii- Faiz desteği. Turizm Yatırım veya Turizm İşletme Belgesinin geçerlilik süresinin belirlenmesi ve onaylı belgenin ibraz edilmesi kaydıyla, belgeli turizm yatırımları veya işletmelerinin 2004 yılı Nisan ayından sonraki elektrik enerjisi giderlerinin, şantiye dönemi de dahil olmak üzere o bölgedeki mesken ve sanayi abonelerine uygulanan tarifelerden en düşüğü ile kendi abone grubuna uygulanan tarife arasındaki fark Hazine tarafından karşılanacaktır. Ancak 29.01.2004 tarihli ve 5084 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi veya 12.4.2002 tarihli ve 2002/4100 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı hükümlerinden yararlandırılması halinde bu destekten yararlanılması mümkün olamayacaktır. i-gümrük Vergisi Muafiyeti Kararın 7 nci maddesine göre teşvik belgesi kapsamındaki yatırım malları ile yeni model üretimine yönelik otomobil ve hafif ticari araç yatırımlarında yatırım dönemi içerisinde kalmak kaydıyla CKD aksam ve parçalarının ithali, yürürlükteki İthalat Rejimi Kararı gereğince ödenmesi gereken Gümrük Vergisinden muaf olacaktır.

4 Buna karşın makine ve teçhizat bedelinin %5 ini geçmemek kaydıyla yedek parçaların ve binek araçları, otobüs, çekici (Euro normlarına uygun yeşil motoru haiz olanlar hariç), treyler (frigorifik olanlar hariç), mobilya, yat, motorbot, kamyon (off road-truck tipi ile karayoluna çıkması mümkün olmayan kaya tipi damperli kamyonlar hariç), trans mikser, beton santrali, forklift, beton pompası, inşaat malzemeleri, porselenden ve seramikten mamul sofra ve mutfak eşyasının teşvik belgesi kapsamında ithal edilmesi halinde yürürlükteki İthalat Rejimi Kararı nda öngörülen oranlarda Gümrük Vergisi tahsil edilecektir. 2002/4367 sayılı Karar uyarınca teşvik belgesi kapsamında hammadde, aramalı ve işletme malzemesi ithal edilmesine izin verilmemekteydi. Ancak 2006/10921 sayılı Karar da yapılan değişiklikle ar-ge yatırımları için düzenlenecek yatırım teşvik belgeleri kapsamında hammadde, aramalı ve işletme malzemesi ithal edilebilmesine imkân tanınmış, Ar-ge yatırımları dışındaki diğer yatırımlar için düzenlenen teşvik belgesi kapsamında ham madde, ara malı ve işletme malzemesi ithal edilemeyecektir. Yine Teşvik belgesi kapsamında, bölgesel ve sektörel kısıtlamalar göz önüne alınarak; i- İthalat Rejimi Kararı uyarınca yayımlanan "Eski, Kullanılmış veya Yenileştirilmiş Olarak İthal Edilebilecek Maddelere İlişkin Tebliğ" hükümleri uyarınca ithali mümkün olan kullanılmış makine ve teçhizatın (karayolu nakil vasıtaları hariç), ii- İthalat Rejimi Kararı uyarınca ithaline izin verilen kullanılmış makine ve teçhizatın, iii- Kullanılmış komple tesisin, ithaline, proje bazında yapılacak değerlendirme sonucunda uygun görülmesi halinde izin verilebileceği hüküm altına alınmıştır. ii-katma Değer Vergisi İstisnası 25.10.1984 tarihli ve 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu gereğince, teşvik belgesi kapsamında yapılacak makine ve teçhizat ithal ve yerli teslimleri Katma Değer Vergisinden istisnadır. iii-faiz Desteği Kararın 9 uncu maddesine göre kalkınmada öncelikli yörelerde yapılacak yatırımlar ile KOBİ lerin yapacağı yatırımlar, ar-ge ve çevre konularında yapılacak yatırımların gerçekleştirilmesi için bankalardan (katılım bankaları dahil) kullanılacak en az 1 yıl vadeli yatırım kredileri ile ilgili olarak ödenecek faizin veya kâr payının YTL cinsi kredilerde 5 puanı, döviz kredilerinde ise 2 puanı, Hazine Müsteşarlığınca da uygun görülmesi halinde azami ilk 4 yıl için ödenmek kaydıyla bütçe kaynaklarından karşılanabilir. Aynı zamanda Ar-ge konusunda yapılacak yatırımların gerçekleştirilmesi için, Hazine Müsteşarlığınca uygun görülen işletme malzemelerinin teminine yönelik olarak bankalardan kullanılacak en az 6 ay ve en çok 12 ay vadeli işletme kredileri ile ilgili olarak; YTL cinsi

5 kredilerde ödenecek faizin veya kar payının 5 puanı, döviz kredilerinde ise 2 puanı bütçe kaynaklarından karşılanabilir. Proje bazında bütçe kaynaklarından karşılanabilecek azami yatırım kredisi faizi desteği miktarı, i- Ar-ge ve çevre yatırımları için 300.000.-YTL yi, ii- KOBİ yatırımları için 200.000.-YTL yi, iii- Kalkınmada öncelikli yörelerde yapılacak yatırımlar için 1.000.000.- YTL yi; iv- Ar-ge yatırımlarına yönelik işletme kredisi faizi desteği ise 100.000.-YTL yi, geçemeyecektir. Finansal kiralama şirketleri aracılığıyla yapılacak yatırımlar ile kullanılmış makine ve teçhizat için faiz desteği öngörülmemektedir. Aynı yatırım için faiz desteği uygulamasına yönelik olarak birden fazla aracı banka talepte bulunamayacaktır. Kullanılan kredilerin faiz, kâr payı veya anaparalarının firma tarafından itfa planlarında belirtilen sürelerde ilk defa geri ödenmemesi halinde, bu durum ilgili bankalar tarafından en kısa sürede Hazine Müsteşarlığına bildirilir ve takip eden dönemler için Hazine Müsteşarlığınca faiz desteği ödemeleri durdurulur. Yatırımcının kredi geri ödeme yükümlülüklerini yerine getirdiğinin bilahare ilgili bankaca Müsteşarlığa bildirilmesi halinde, bildirimi takip eden dönemler için faiz desteği ödemeleri başlangıçta öngörülen ödeme tarihlerinde herhangi bir uzatmaya gidilmeksizin tekrar başlatılır. Kredi geri ödemesine ait yükümlülüklerin aksamasının tekrarı halinde faiz desteği ödemesine son verilir. Banka, faiz desteğine esas olan kredinin teşvik belgesi kapsamı yatırım için kullandırılmasıyla yükümlüdür. Kredinin amacı dışında kullanıldığının tespiti halinde Hazine Müsteşarlığınca kullandırılan faiz desteği tutarına ilgili bankaca bu kapsamdaki krediye uygulanan faiz oranı uygulanmak suretiyle tespit edilecek meblağın 5 işgünü içerisinde bütçeye gelir yazılmak üzere Saymanlık hesabına yatırılması gerekmektedir. Aksi takdirde söz konusu meblağ Hazine Müsteşarlığınca T.C. Merkez Bankası A.Ş. ye verilecek talimata istinaden ilgili bankanın anılan Banka nezdindeki karşılık hesabından virman yapılmak suretiyle tahsil edilecektir. 5-YATIRIMLARIN DEVİR, SATIŞ, İHRAÇ, KİRALAMA VE NAKİL İŞLEMLERİ NASIL YAPILACAKTIR? 2006/10921 sayılı Kararın 13 üncü maddesi ile yapılan düzenleme sonucunda; yatırım tamamlama vizesi yapılmış teşvik belgesi kapsamındaki makine ve teçhizatın, devir, satış, ihraç veya kiralanması söz konusu yatırım mallarının teminini müteakip 3 yılı doldurmuş olması halinde serbest bırakılmıştır.

6 Ancak 3 yıllık sürenin doldurulup doldurulmadığına bakılmaksızın, tamamlama vizesi yapılmamış teşvik belgeleri kapsamındaki makine ve teçhizatın, yatırımın bütünlüğünün bozulmaması kaydıyla veya bütünü ile birlikte; i- Teşvik belgeli bir başka yatırım için devri, ii- Teşvik belgesi olmayan bir başka yatırımcıya satışı, iii- İhracı, iv- Kiralanması, Hazine Müsteşarlığı nın iznine bağlanmıştır. Teşvik Belgesi kapsamında temin edilen makine ve teçhizatın, üretilecek mal veya hizmetlerin teşvik belgesi sahibi yatırımcı tarafından satın alınması koşuluyla diğer bir yatırımcıya herhangi bir ücret alınmaksızın geçici olarak verilmesi veya kiralanması da Hazine Müsteşarlığı nın iznine tabidir. Söz konusu Kararın 13/4 ve 5 inci maddesinde Teşvik Belgesi kapsamında yer alan yatırımlardan tamamlama ve belgede kayıtlı özel şartların vizesi yapılabilecek durumda olan firmaların cebri icra takiplerine konu olması veya iflas masasına girmesi durumunda, yatırımcı, icra veya iflas organı tarafından icra ile satışın veya iflasın kesinleşme tarihinden önce talep edilmesi halinde Hazine Müsteşarlığı nca teşvik belgesinin tamamlama vizesi yapılabilir. Ancak, satışın kesinleşmesi halinde kesinleşme tarihi itibarıyla varsa satış için gerekli süreleri doldurmamış olan makine ve teçhizata yönelik olarak yararlanılan destekler 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde tahsil edileceği, Yatırımcı firmanın ilgili kanun hükümlerine göre tasfiyeye girmesi halinde de firmanın, ilgili tasfiye kurulunun veya organının talebi üzerine işlem yapılabileceği hüküm altına alınmıştır. Kararın 14 üncü maddesinde de yatırımların nakli, Teşvik belgesi kapsamı yatırımların nakline, bölgesel ve sektörel kısıtlamalara bağlı olarak ve gidilecek yöreye göre fazladan yararlanılan desteklerin 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uyarınca geri ödenmesi koşuluyla Müsteşarlıkça izin verilebilir şeklinde düzenlenerek, nakil nedeniyle fazladan yararlanılan teşviklerin geri alınması uygulamasına geçilmiştir. 6-YATIRIMLARIN BİTİRİLMESİNDE EK SÜRE UYGULAMASI NASIL OLACAKTIR? Asıl olarak teşvik belgesi kapsamına alınan yatırımların proje bazında yapılacak değerlendirme sonucunda öngörülecek sürede bitirilmesi gerekmektedir. Buna karşın Kararın 15/1 inci maddesinde yatırımın öngörülen sürede gerçekleştirilememesi halinde teşvik belgesinde kayıtlı ilk sürenin yarısı kadar ek süre verilebileceği hüküm altına alınmıştır. Yine, 2006/10921 sayılı Karar a istinaden çıkarılacak tebliğle belirlenecek mücbir sebep veya fevkalade hal durumlarında da bu süre Hazine Müsteşarlığı nca değerlendirilerek ilave ek süre verilebileceği gibi ilgili diğer mevzuat gereği başka bakanlık, kamu kurum ve kuruluşlarından alınması gerekli izin ve ruhsat gibi diğer belgelerin temini veya kamu kurum ve kuruluşlarının uygulamaları sonucu firmaların faaliyetlerini durdurmalarından veya yürütememelerinden

7 kaynaklanan süre nedeniyle, yatırımın verilen ek süreler de dahil belgede kayıtlı yatırım süresi sonuna kadar gerçekleştirilemediğinin yatırımcılar tarafından tevsik edilerek talep edilmesi halinde Hazine Müsteşarlığınca proje bazında ek süre verilebilecektir. Teşvik belgesinde yatırıma başlama tarihi Hazine Müsteşarlığı na veya odaya müracaat tarihidir. Yatırımın gerçekleşme durumu, altışar aylık dönemler halinde Müsteşarlığa bildirilir. Öngörülen süre veya ek süre bitimini müteakip altı ay içinde yatırımın tamamlama vizesinin yapılması için Hazine Müsteşarlığı na müracaat edilmesi gerekmektedir. Bu süre içerisinde müracaat edilmemesi halinde Müsteşarlık re sen tamamlama vizesi işlemlerini başlatabilir. Hazine Müsteşarlığınca uygun görülmesi halinde, yatırımların tamamlama vizesi işlemleri için ticaret ve sanayi odaları, sanayi odaları, ticaret odaları, deniz ticaret odaları, bankalar veya yatırımın bulunduğu il valiliği görevlendirilebilir. Yatırımların öngörülen süre içinde tamamlanamaması veya asgari ve azami yatırım tutarlarına uyulmaması halinde teşvik belgeleri iptal edilerek veya kısmi olarak müeyyide uygulanarak sağlanmış olan destek unsurları 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun çerçevesinde ilgililerden geri alınır. 7- DAHA ÖNCEKİ YILLARDA DÜZENLENEN TEŞVİK BELGELERİNDE UYGULAMA NASIL OLACAKTIR? Daha önceki yıllarda düzenlenen teşvik belgeleri ile ilgili uygulamalara söz konusu belge hangi Karar a istinaden verildiyse o Karar çerçevesinde devam edilecektir. Ancak, talep edilmesi halinde faiz desteği hariç olmak üzere 2006/10921 sayılı Karar ve bu Karar a istinaden çıkarılacak tebliğin lehe gelen hükümlerinin uygulanması da mümkün olacaktır. 2006/10921 sayılı Karar dan önceki kararlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgelerine ilişkin tamamlama vizesi işlemleri, 10921 sayılı Karar a istinaden çıkarılacak tebliğle belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde, ilgili kararlar ve teşvik belgesindeki kayıt ve koşullara bağlı kalınmaksızın mevcut haliyle yapılacak, varsa fazladan yararlanılan destek unsurları ilgili mevzuatı çerçevesinde tahsil edilecektir. 2002/4367 sayılı Karar a istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamındaki yatırımlarda, yatırıma başlama tarihinden itibaren 1 yıl içinde yatırım harcaması yapılması şartı aranmayacaktır. Aynı Karar a istinaden düzenlenen teşvik belgelerine, tebliğle belirlenecek mücbir sebep veya fevkalade hal durumlarında Hazine Müsteşarlığınca ilave ek süre verilmesi de mümkündür. 2006/10921 sayılı Karar ın yayımı olan 06.10.2006 tarihinden önce sonuçlandırılmamış yeni teşvik belgesi müracaatları, müracaat tarihinde yürürlükte bulunan Karar hükümleri çerçevesinde sonuçlandırılacak, ancak, talep edilmesi halinde 10921 sayılı Karar a istinaden teşvik belgesi düzenlenebilecektir. 2006/10921 sayılı Karar ın yayımı tarihinden önce yapılan müracaatlar için müracaat tarihinde yürürlükte bulunan karar uyarınca teşvik belgesi düzenlenmesi için;

8 i- 10.6.2002 tarihli ve 2002/4367 sayılı Kararnamenin eki Karar uyarınca odalara yapılan müracaatların, bu Karar ın yayımı tarihinden itibaren 30 gün içerisinde ilgili oda tarafından, ii- 21.12.2000 tarihli ve 2000/1822 sayılı Kararnamenin eki Karar a istinaden yapılmış olan müracaatların, bu Karar ın yayımı tarihinden itibaren 30 gün içerisinde aracı bankalar tarafından, Hazine Müsteşarlığına intikal ettirilmesi gerekmektedir. i Bu ve kararda yer alan parasal değerler Hazine Müsteşarlığın bağlı bulunduğu Bakan tarafından, bir katına kadar artırmaya veya %75 oranında azaltılabilir. ii Saymanlık: T.C. Merkez Bankası A.Ş. nezdindeki Müsteşarlık merkez ödemelerini yapan Merkez Saymanlığını, ifade eder.