İÇİNDEKİLER 1. TOPRAK ANALİZLERİNE BAKIŞ... 1 TOPRAKLAR VE ÖZELLİKLERİ... 1 TOPRAK ANALİZLERİNİN AMACI ve TARIM YÖNÜNDEN ÖNEMİ... 2 TOPRAK ANALİZ YÖNTEMLERİ... 4 TOPRAK ANALİZLERİNDE HATA KAYNAKLARI... 8 DOĞRULUK DERECESİ ve ANALİZ HATASININ SAPTANMASI... 10 ANALİZ SONUÇLARININ HESAPLANMASI... 13 Sulandırma Faktörüne Göre Hesaplama... 14 Ağırlık İlkesine Göre Hesaplama... 16 KAYNAKÇA... 17 2. TOPRAK ÖRNEKLERİNİN ALINMASI VE ANALİZE HAZIRLANMASI... 21 TARLA TOPRAĞINDAN ÖRNEK ALINMASI... 23 DENEME PARSELLERİNDEN TOPRAK ÖRNEĞİ ALINMASI... 28 DENEME SAKSILARINDAN TOPRAK ÖRNEĞİ ALINMASI... 31 MEYVE BAHÇELERİNDEN TOPRAK ÖRNEĞİ ALINMASI... 32 TOPRAK PROFİLİNDEN ÖRNEK ALINMASI... 36 TOPRAK ÖRNEKLERİNDE HATA KAYNAKLARI... 42 TOPRAK ÖRNEKLERİNİN ANALİZE HAZIRLANMASI... 43 Kurutma... 43 Öğütme... 45 Saklama... 47 ANALİZ SONUÇLARININ İFADE EDİLMESİ... 47 TOPRAK ÖRNEKLERİNDE KURU MADDE BELİRLEMESİ... 48 ANALİZ İÇİN TOPRAK ÖRNEKLERİNİN ALINMASINDA ÖLÇEK KULLANILMASI... 49 KAYNAKÇA... 51 3. NEM BELİRLEMESİ... 55 105 o C de Kurutulan Toprakta Nem Belirlemesi... 55 TOPRAKTA DEĞİŞİK NEM SABİTELERİ... 56 Higroskopik Nem... 56 Nem Ekivalanı... 57 Su Tutma Kapasitesi... 59 Sürekli Solma Noktası... 61 Seramik Levha Yöntemi... 62 Nem Tutma Eğrisi... 64 KAYNAKÇA... 65 xi
4. TANE BÜYÜKLÜĞÜ DAĞILIMI BELİRLEMESİ... 67 HİDROMETRE YÖNTEMİ... 70 Pipet Yöntemi... 75 Elek Analizi ile Mekanik Olarak Tane Büyüklüklerinin Belirlenmesi... 82 KAYNAKÇA... 84 5. TOPRAK STRÜKTÜRÜ BELİRLEMESİ... 85 KURU AGREGAT BELİRLEME YÖNTEMİ... 87 YAŞ AGREAT BELİRLEME YÖNTEMİ... 89 KAYNAKÇA... 91 6. KÜTLE YOĞUNLUĞU BELİRLEMESİ... 93 SİLİNDİR YÖNTEMİ... 94 KESEK YÖNTEMİ... 96 KAYNAKÇA... 98 7. TANE YOĞUNLUĞU BELİRLEMESİ... 101 PİKNOMETRE YÖNTEMİ... 102 ÖLÇÜ BALONU YÖNTEMİ... 103 KAYNAKÇA... 104 8. TOPLAM POROZİTE BELİRLEMESİ... 105 TOPLAM POROZİTENİN BELİRLENMESİ... 107 TOPLAM POROZİTENİN HESAPLANMASI... 107 KAYNAKÇA... 109 9. ELEKTRİKİ İLETKENLİK... 111 DOYGUNLUK MACUNU EKSTRAKTINDA EC BELİRLEMESİ... 113 TOPRAK SU EKSTRAKTINDA EC 1:1 BELİRLEMESİ... 116 KAYNAKÇA... 118 10. ph ve TOPRAK ASİTLİĞİ BELİRLEMESİ... 119 TOPRAK ph'si VE ÖNEMİ... 119 TOPRAKTA ph BELİRLEMESİ... 125 Toprak: Su karışımında ph Belirlemesi... 125 Toprak: Kalsiyum Klorür Çözeltisi karışımında ph Belirlemesi... 126 Toprak : Potasyum Klorür Çözeltisi karışımında ph Belirlemesi... 128 TOPRAK ASİTLİĞİ BELİRLEMESİ... 129 Toplam Toprak Asitliği Belirlemesi... 130 Değişebilir Toprak Asitliği Belirlemesi... 131 Ekstrakte Edilebilir Toprak Asitliği Belirlemesi... 133 Değişemez Toprak Asitliği Belirlemesi... 136 Toplam Potansiyel Toprak Asitliği Belirlemesi... 136 KAYNAKÇA... 138 11. KİREÇ VE KİREÇ GEREKSİNİMİ BELİRLEMESİ... 141 KİREÇ VE KİREÇ BELİRLEMESİ... 141 TİTRİMETRİK YÖNTEMLER... 145 Yöntem I.... 145 Yöntem II... 147 xii
KALSİMETRİK YÖNTEMLER... 148 Yöntem I... 148 Yöntem II... 154 KİREÇ GEREKSİNİMİ ve BELİRLEMESİ... 159 SMP Yöntemi (Tek Tampon Çözeltili)... 161 Adams ve Evans Yöntemi... 164 KAYNAKÇA... 166 12. DEĞİŞEBİLİR KATYONLARIN BELİRLENMESİ... 169 KAYNAKÇA... 172 13. KATYON DEĞİŞİM KAPASİTESİ BELİRLEMESİ... 173 AMONYUM ASETAT YÖNTEMİ... 177 Değişebilir Katyonların Belirlenmesi... 178 Katyon Değişim Kapasitesinin (KDK) Doğrudan Belirlenmesi... 179 SODYUM ASETAT YÖNTEMİ... 181 KAYNAKÇA... 184 14. ORGANİK MADDE BELİRLEMESİ... 187 DİKROMAT YÜKSELTGENME YÖNTEMLERİ... 189 Değiştirilmiş Walkley ve Black Yöntemi... 189 Değiştirilmiş Mebius Yöntemi... 194 AĞIRLIK YİTMESİ YÖNTEMİ... 198 KAYNAKÇA... 199 15. AZOT BELİRLEMESİ... 201 TOPLAM AZOT BELİRLEMESİ (NO 2 ve NO 3 hariç)... 204 TOPLAM AZOT BELİRLEMESİ (NO 2 ve NO 3 dahil)... 209 SPEKTROFOTOMETRİK AMONYUM (NH 4 ) BELİRLEMESİ... 213 İndofenol Mavi Renk Yöntemi... 213 EKSTRAKTE EDİLEBİLİR NO 3 -N BELİRLEMESİ... 217 Amonyum Bikarbonat DTPA Ekstraksiyon Yöntemi... 218 Kalsiyum Klorür Ekstraksiyon Yöntemi... 222 KAYNAKÇA... 225 16. FOSFOR BELİRLEMESİ... 229 TOPLAM FOSFOR BELİRLEMESİ... 232 Sülfürik asit + Hidrojen Peroksit + Hidroflorik Asit ile Yakma Yöntemi... 232 TOPLAM ORGANİK FOSFOR BELİRLEMESİ... 235 FİKSE EDİLEN FOSFORUN BELİRLENMESİ... 239 BİTKİYE YARAYIŞLI FOSFOR BELİRLEMESİ... 242 Sodyum Bikarbonat Yöntemi... 242 Amonyum Bikarbonat DTPA Yöntemi... 246 Bray ve Kurtz No.1 Yöntemi... 248 Mehlich No. 3 Yöntemi... 252 Kalsiyum Klorür Yöntemi... 255 KAYNAKÇA... 257 xiii
17. POTASYUM BELİRLEMESİ... 261 TOPLAM POTASYUM BELİRLEMESİ... 265 Hidroflorik Asit ve Perklorik Asit Yöntemi... 265 EKSTRAKTE EDİLEBİLİR POTASYUM BELİRLEMESİ... 268 Amonyum Asetat Yöntemi... 268 Amonyum Bikarbonat (AB) DTPA Yöntemi... 271 Mehlich No.3 Yöntemi... 274 Kalsiyum Klorür Yöntemi... 277 KAYNAKÇA... 279 18. KALSİYUM BELİRLEMESİ... 283 TOPLAM KALSİYUM BELİRLEMESİ... 285 Hidroflorik Asit ve Perklorik Asit Yöntemi... 285 EKSTRAKTE EDİLEBİLİR KALSİYUM BELİRLEMESİ... 289 Amonyum Asetat Yöntemi... 289 Mehlich No.3 Yöntemi... 292 KAYNAKÇA... 295 19. MAGNEZYUM BELİRLEMESİ... 299 TOPLAM MAGNEZYUM BELİRLEMESİ... 301 Hidroflorik Asit ve Perklorik Asit Yöntemi... 301 EKSTRAKTE EDİLEBİLİR MAGNEZYUM BELİRLEMESİ... 305 Amonyum Asetat Yöntemi... 305 Mehlich No.3 Yöntemi... 309 Kalsiyum Klorür Yöntemi... 312 KAYNAKÇA... 315 20. KÜKÜRT BELİRLEMESİ... 317 TOPLAM KÜKÜRT BELİRLEMESİ... 319 EKSTRAKTE EDİLEBİLİR KÜKÜRT (SO 4 -S) BELİRLEMESİ... 326 Monokalsiyum Fosfat Yöntemi... 326 Kalsiyum Klorür Yöntemi... 330 KAYNAKÇA... 334 21. DEMİR BELİRLEMESİ... 337 TOPLAM DEMİR BELİRLEMESİ... 339 Hidroflorik Asit, Nitrik Asit, Perklorik Asit ve Sülfürik Asit Yöntemi... 339 EKSTRAKTE EDİLEBİLİR DEMİR BELİRLEMESİ... 342 DTPA (Dietilentriaminpentaasetik asit) Yöntemi... 342 DTPA + NH 4 HCO 3 Yöntemi... 346 Kalsiyum Klorür Yöntemi... 349 KAYNAKÇA... 351 22. MANGAN BELİRLEMESİ... 355 TOPLAM MANGAN BELİRLEMESİ... 356 Hidrojen Peroksit, Hidroflorik Asit, Nitrik Asit, Perklorik Asit ve Sülfürik Asit Yöntemi... 356 EKSTRAKTE EDİLEBİLİR MANGAN BELİRLEMESİ... 360 DTPA (Dietilentriaminpentaasetik asit) Yöntemi... 360 DTPA + NH 4 HCO 3 Yöntemi... 364 xiv
Kalsiyum Klorür Yöntemi... 366 Değişebilir Mangan Belirleme Yöntemi... 369 KAYNAKÇA... 371 23. BOR BELİRLEMESİ... 375 EKSTRAKTE EDİLEBİLİR BOR BELİRLEMESİ... 377 Sıcak Su Ekstrakt Yöntemleri... 377 a) Kürkümin Yöntemi... 377 b) Azometin-H Yöntemi... 381 c) AAS ya da ICP-OES Yöntemleri... 384 Mehlich No.3 Yöntemi... 386 Kalsiyum Klorür Yöntemi... 389 KAYNAKÇA... 391 24. ÇİNKO BELİRLEMESİ... 395 TOPLAM ÇİNKO BELİRLEMESİ... 397 Hidroflorik Asit, Nitrik Asit, Perklorik Asit ve Sülfürik Asit Yöntemi... 397 EKSTRAKTE EDİLEBİLİR ÇİNKO BELİRLEMESİ... 400 DTPA (Dietilentriaminpentaasetik asit) Yöntemi... 400 DTPA + NH 4 HCO 3 Yöntemi... 403 Sulu Hidroklorik Asit Yöntemi... 406 Kalsiyum Klorür Yöntemi... 408 KAYNAKÇA... 410 25. BAKIR BELİRLEMESİ... 415 TOPLAM BAKIR BELİRLEMESİ... 417 Hidroflorik Asit, Nitrik Asit, Perklorik Asit ve Sülfürik Asit Yöntemi... 417 EKSTRAKTE EDİLEBİLİR BAKIR BELİRLEMESİ... 420 DTPA (Dietilentriaminpentaasetik asit) Yöntemi... 420 DTPA + NH 4 HCO 3 Yöntemi... 424 Kalsiyum Klorür Yöntemi... 427 KAYNAKÇA... 429 26. MOLİBDEN BELİRLEMESİ... 431 EKSTRAKTE EDİLEBİLİR MOLİBDEN BELİRLEMESİ... 433 Amonyum Okzalat Yöntemleri... 433 a) Spektrofotometrik Yöntem... 433 b) AAS ve ICP-OES Yöntemleri... 437 Amonyum Asetat Yöntemi... 439 Amonyum Bikarbonat (AB) + DTPA Yöntemi... 442 KAYNAKÇA... 444 27. KLOR BELİRLEMESİ... 447 EKSTRAKTE EDİLEBİLİR KLOR BELİRLEMELERİ... 448 Cıva (II) Tiyosiyanat Yöntemi... 448 Potansiyometrik Yöntem... 451 AAS Yöntemi... 454 ICP-OES Yöntemi... 456 KAYNAKÇA... 458 xv
28. SODYUM BELİRLEMESİ... 461 TOPLAM SODYUM BELİRLEMESİ... 463 Hidroflorik Asit, Perklorik Asit Yöntemi... 463 EKSTRAKTE EDİLEBİLİR SODYUM BELİRLEMESİ... 467 Amonyum Asetat Yöntemi... 467 Mehlich No.3 Yöntemi... 469 Kalsiyum Klorür Yöntemi... 472 KAYNAKÇA... 474 29. KOBALT BELİRLEMESİ... 477 TOPLAM KOBALT BELİRLEMESİ... 478 EKSTRAKTE EDİLEBİLİR KOBALT BELİRLEMESİ... 485 DTPA (Dietilentriaminpentaasetik asit) Yöntemi... 485 DTPA + NH 4 HCO 3 Yöntemi... 487 Kalsiyum Klorür Yöntemi... 490 KAYNAKÇA... 492 30. SİLİSYUM BELİRLEMESİ... 495 TOPLAM SİLİSYUM BELİRLEMESİ... 496 Hidroklorik Asit, Nitrik Asit ve Hidroflorik Asit Yöntemi... 496 EKSTRAKTE EDİLEBİLİR SİLİSYUM BELİRLEMESİ... 500 Dithionit-Sitrat Yöntemi... 500 Asit Hidroksilamin Yöntemi... 503 Asit Amonyum Okzalat Yöntemi... 505 Amonyum Asetat Yöntemi... 508 KAYNAKÇA... 510 31. ALÜMİNYUM BELİRLEMESİ... 513 TOPLAM ALÜMİNYUM BELİRLEMESİ... 514 Hidroklorik Asit, Nitrik Asitve Hidroflorik Asit Yöntemi... 514 EKSTRAKTE EDİLEBİLİR ALÜMİNYUM BELİRLEMESİ... 517 Dithionit-Sitrat Yöntemi... 517 Asit Hidroksilamin Yöntemi... 520 Asit Amonyum Okzalat Yöntemi... 522 Amonyum Asetat Yöntemi... 525 Potasyum Klorür Yöntemi... 528 KAYNAKÇA... 530 32. NİKEL BELİRLEMESİ... 533 TOPLAM NİKEL BELİRLEMESİ... 535 Hidrojen Peroksit, Hidroflorik Asit, Nitrik Asit ve Perklorik Asit Yöntemi... 535 EKSTRAKTE EDİLEBİLİR NİKEL BELİRLEMESİ... 538 DTPA (Dietilentriaminpentaasetik asit) Yöntemi... 538 AB + DTPA Yöntemi... 541 Kalsiyum Klorür Yöntemi... 544 Mehlich No.3 Yöntemi... 546 KAYNAKÇA... 549 xvi
33. SELENYUM BELİRLEMESİ... 551 TOPLAM SELENYUM BELİRLEMESİ... 553 Nitrik Asit, Hidroklorik Asit, Perklorik Asit, Sülfürik Asit ve Hidroflorik Asit Yöntemi... 553 EKSTRAKTE EDİLEBİLİR SELENYUM BELİRLEMESİ... 556 DTPA - AB Yöntemi... 556 Sıcak Su Yöntemi... 558 DTPA (Dietilentriaminpentaasetik asit) Yöntemi... 561 Sodyum Bikarbonat Yöntemi... 563 KAYNAKÇA... 566 EK ÇİZELGELER... 569 YAZAR DİZİNİ... 595 KONU DİZİNİ... 603 xvii