BAUHAUS OKULU VE EĞİTİM ANLAYIŞI

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 25, Mart 2016, s. 274-283 BAUHAUS OKULU VE EĞİTİM ANLAYIŞI Özet Ceyhun KONAK 1 Bauhaus yirminci yüzyılın ilk yarısında sanat, tasarım ve mimarlık eğitimi vermiş, mimari, endüstriyel tasarım ve şehir planlama gibi alanlara yeni yaklaşımlar getirmiş bir okuldur. Endüstri devrimiyle birlikte hayatın her alanında meydana gelen değişikliğe paralel olarak plastik sanatlardaki değişim, sanatçı yetiştiren kurumları da yenilenmeye zorlamıştı. Bu bağlamda Bauhaus yeni bir mimari akım yaratarak, sanatın tüm dallarına etkisi olmuştur. Özellikle Endüstri çağında ortaya çıkan yeni yaşam tarzına yönelik sanatın ve sanatçının rolü üzerine yapılan çalışmalara öncülük etmiştir. Bauhaus un hedefleri arasında sanatçıyı içinde yaşadığı toplumun sosyal konuları hakkında bilinçlendirmek ve sorumluluk yüklemek vardı. Okulun genel yaklaşımı, sanatın referanslarının insanların yararına kullanılması temelinde şekillenmiştir. Anahtar Kelimeler: Bauhaus, Temek Dizayn, Mimarlık, Modern Sanat, Tasarım Okulu BAUHAUS SCHOOL AND CONCEPT OF EDUCATION Abstract Bauhaus is a school that provided art, design and architecture education in the half of the twentieth century and has brought new approaches to areas such as architecture, industrial design and city planning. Development of the plastic art corresponding to the development in all areas of life with industrial revolution forced artist training institutions to regeneration. In this context, Bauhaus affected all forms of art by creating a new architecture tendency. It especially leaded to the works about the role of art and artist to the new life style rised in the industrial period. Raising awareness of the society that the artist live with about the social subjects and giving resposibility to them was one of the aims of Bauhaus among many others. The general approach of the school is formed on the basis of the usage of art references for benefit of people. keywords: Bauhaus, Basic Design, Architecture, Modern Art, Design School 1 Dr., Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Heykel Bölümü, ceykonak@gmail.com

275 Bauhaus Okulu Ve Eğitim Anlayışı 1.GİRİŞ Bir döneme damgasını vurmuş ve ardından gelen bir çok tasarım okulunu derinden etkilemiş olan Bauhaus okulu bünyesinde yetiştirdiği mimar ve sanatçılarla bir çok ilke de imza atmayı başarmış bir ekoldür. Tasarıma yaklaşım şekli fonksiyonel çözümlemeler ve soyutlamalardan geçen okulun eğitim anlayışında pratik çözümlemelerin soyut düzlemlerde ele alınıp teoride çözüldükten sonra pratik hayata geçirilmeleri esas alınmıştır. Böylece tasarımcının projenin herhangi bir aşamasında karşılaşabileceği problemlerin daha önceden yüzleşmesi ve çözümlemeler getirmesi hedeflenmiştir. Bu mantıkla oluşturulan temel tasarım dersi adeta bir simülasyon görevi görmüştür. Bu ders günümüzde de bir çok tasarım okulunda okutulmaktadır. 2.Amaç Bauhaus okulunun mimarlık, sanat ve tasarım alanına yaptığı katkı ve etkilerinin tanınması amaçlanmıştır. 3. Yöntem Bu makalede literatür tarama yöntemi, nitel araştırma yöntemlerinden olan betimsel analiz ve içerik analizi yöntemleri kullanılmıştır. Literatür tarama yöntemi ile elde edilen veriler belirlenen temalara göre özetlenmiş ve yorumlanmıştır. Bauhaus Okulu Ve Eğitim Anlayışı Bauhaus okulu Walter Gropius tarafından ilk olarak 1919 yılında Weimar da kurulmuş daha sonra Dessau ya son olarak da Berlin e taşınmıştır. Uzun bir kopukluk döneminden sonra sanat ile zanaatı tekrar birleştirme başarısını göstermiştir. Bauhaus da herhangi bir ürünün tasarımı yapılırken estetik kaygılar ve içerikten ziyade fonksiyonuna yönelik ihtiyaçlardan hareket edilmesi esas almıştır. Sanat ve mühendisliğin 19.yüzyıldaki gibi mutlaka birbirine yabancı kalması gerekmediğini, hatta bu ikisinin birbirinden yararlanabileceğini göstermeye çalışmıştır. Bauhaus un savunduğu kuramlar kimi zaman fonksiyonalizm sloganı ile özetlenir. Buna göre, eğer bir şey amacına uygun tasarlanırsa güzellik kendiliğinden gelecektir. 2 2 (GOMBRİCH, E.H. (1997). Sanatın Öyküsü, (Çev. Erol Erduran, Ömer Erduran), İstanbul: Remzi Kitabevi,(Kitabın Orijinal Basımı 1950) sf.560)

Ceyhun Konak 276 Resim 1. Bauhaus'un Dessau'da Walter Gropius tarafından tasarlanmış merkez binası maketi, 1925-26 Bauhaus'un sanat anlayışı, kitlelerin sorunlarına çözüm getirmekti. Böylece daha hümanist bir çevre yaratılmasında, sanatçıya sorumluluk ve görev yüklemeyi de amaçlıyordu. Kurucusu Walter Gropius un benimsediği yeni ve fonksiyonel bir tarzdı. Fonksiyonellik yeni mimaride eskiye göre bir türlü vazgeçilemeyen süse ve gösterişe engel oluyordu. Bu yüzden yeni mimarlıkta biçim fonksiyonelliğe bağlı gelişmekteydi. İşe uygunluk ve ihtiyaca göre hareket etme Bauhaus anlayışının gözden uzak tutamadığı bir kural haline geliyordu. Burada üzerinde durulması gereken gerçek, eski taş mimarlığı ile yine ona ait statik hesapları ve tekniklerinin 19.yy.dan itibaren gereksinim duyulan yeni yapıların kurulmasına olanak vermemesi nedeniyle, tarihe karışmak zorunda olduklarıydı. 3 3 (TURANİ, A. 1998, Çağdaş Sanat Felsefesi, Remzi Kitapevi sf.47)

277 Bauhaus Okulu Ve Eğitim Anlayışı Resim 2. Bauhaus'un Dessau'da Walter Gropius tarafından tasarlanmış merkez binası, 1925-26 Gropius un amacı sanat ve zanaatı birleştirerek, fonksiyonel ve aynı zamanda sanatsal ürünler yaratmaktı. Sanatsal becerinin üzerine endüstriyel tasarım metotları adapte ederek, bir anlamda sanatın hayata entegre edilmesini hedefliyordu. Sanatla zanaatın entegrasyonu derken güdülen amaç, sanat eserinde teori ve pratiği birbirinden ayrılmaz hale getirmektir. Başka bir deyişle, söz konusu eserin tasarlanma ve imal edilme safhalarını bölünmez bir bütün halinde görmektir. Buna ortaçağ ın, tarımsal düzenin organik zanaat anlayışına dönüş de diyebiliriz. Ne var ki, Bauhaus makinayı çağdaş düzenin üretim aracı olarak kabul ettiği için mekanik çoğalma olayı da bundan böyle bir gerçek olarak karşımıza çıkacaktır. Çare yeni şartlara uygun bir tasarlama sistemi getirmekti. Öznel müdahaleler yerine nesnel kurallara, peşin kararlara dayanan Endüstri Dizaynı yeni düzenin tasarlama sistemi olarak kısa zamanda bütün dünyaya kendini empoze etmesini bilmiştir. Sanatta nesnel kuralların bir takım analizlerle araştırılması ve bu yoldan elde edilen temel elemanlarla yeni sentezlere gidilmesi ise aslında Temel Dizayn dan başka bir şey değildir. Böylece Bauhaus un sanat-zanaat entegrasyonu amacını sağlayan yolun mutlaka temel dizayndan geçtiğini açıkça görmekteyiz. 4 4 (ÖZER, B. 2004, Kültür Sanat Mimarlık, Yapı Yayınlarısf.320)

Ceyhun Konak 278 Resim 3. Bauhaus Okulunun Logosu Temel dizayn dersi fikri ilk Bauhaus da oluşmuş ve günümüzde dünyadaki çoğu mimarlık okullarınca benimsenmiştir. Temel dizayn, belirli bir sanat dalında (söz gelimi mimaride, heykelde, seramikte) somut verilerle belirlenmiş işlevlere cevap verecek yapıtları tasarlayıp biçimlendirecek sanatçıları, bu çalışmalarında karşılaşabilecekleri çeşitli hallere hazırlamayı amaçlar. Diğer bir söyleyişle, gerçek konuları biçimlendirirken sanatçının çözmesi gerekebilecek çeşitli problemleri soyut örnekler, alıştırmalar niteliğinde ona önceden tanıtmaya, öğretmeye çalışır. 5 Temel dizayn dersiyle öne çıkan bu soyutlama yaklaşımı kısa zamanda benimsenerek sanatın diğer alanlarına da sıçramıştı. Non-figüratif denen bu yeni anlayışın, yüzyılımız dışında tarihte hiçbir kez yer almadığı ve bu anlayışın hiçbir kavrama ve sembolleştirmeye dayanmadığını bilmekte yarar vardır. Non-figüratif çalışan sanatçı, kendi bulduğu soyut biçim ve renklere, doğa ile hiçbir bağlantı kurmadan, aynen bir müzisyenin soyut notaları kompoze ettiği gibi bir anlayışla varmaktadır. 5 (ÖZER, B. a.g.e..sf.329)

279 Bauhaus Okulu Ve Eğitim Anlayışı Resim 4. Wassily Kandinsky, Çember İçinde Çember, 1923 Philadelphia Sanat Müzesi, Louise ve Walter Arensberg Kolleksiyonu Bauhaus grubu sanatçıları, yan yana renkli yüzeylerin birbirlerine etkilerini, tek renkli bir yüzey üzerinde yer alan diğer tek renkli bir yüzeyin resimsel işlevini ve nokta, doğru, eğri ya da kesik ve dalgalı çizgilerin kompozisyonel işlevlerini araştırıyorlar ve böylece bir biçim ve renk grameri yakalamaya çalışıyorlardı. 6 6 (TURANİ, A. a.g.e. sf.120)

Ceyhun Konak 280 Resim 5. Paul Klee, Senecio, 1922, Basel Sanat Müzesi Bauhaus'taki ilk öğretmenler genelde sanatçılardan oluşuyordu. Modern resimle ilgili sayısız fikir üretildi. Wassily Kandinsky, Paul Klee ve diğer Bauhaus sanatçıları resimlerin geleneksel kavramlarından uzaklaşarak, soyutlamaya ve sanatsal tasarımın teorilerini ve yasalarını analiz etmeye yöneldiler. Kandinsky, dış gerçekliği iç gerçeklikten ayırarak dış gerçekliği kullanmaktan vazgeçti. Bu adım, modern sanat açısından çok önemliydi. Kandinsky iç gerçekliği ifade etmek için yoğun renkler, rastlantısal fırça darbeleri, kıvrak, yumuşak çizgiler ve belirli bir formu olmayan şekiller kullandı. O ilk soyut dışavurumcuydu. İçsel gerçekliği geleneksel olmayan

281 Bauhaus Okulu Ve Eğitim Anlayışı soyut bir biçimde ifade eden ilk sanatçıydı; böylece kendi duygu ve düşüncelerini araştıranların görebileceği içselliğin canlılığını ortaya çıkardı. Kullandığı yeni yöntem, geleneksel sunum yöntemlerinden daha iyiydi; çünkü içsel gerçeklik, dış gerçeklikle karşılaştırıldığında soyut görünüyor ve yaratıcı bir biçimde yorumlandığında canlılığını daha çok gösteriyordu. 7 4. Tartışma Resim 6. Wassily Kandinsky, Çapraz Çizgi, 1923, Tale Galerisi Temel dizayn fikri somut pratikten uzak, soyut çözümlemeleri içeriyor olsa da getirdiği önerilerle farklı bir soyut sanat fikrinin oluşumuna ön ayak olmuştur. Görünüşte aşırı ve tuhaf gelen birçok deneme bile, bugün benimsediğimiz tasarımların geliştirilmesinde önemli rol oynamıştır. O zamanlarda üzerinde çalışılan yeni biçimler ve renk düzenlemeleri, bugün grafik sanatlarının en sıradan ürünleri haline gelmiştir. Bunları reklam afişlerinde dergilerde ve dokumalarda gördüğümüzde oldukça normal karşılıyoruz. 5. Sonuç Bauhaus yeni biçim ve motif birleşimlerinin, günlük yaşama girmeden önce denendiği bir alan olmuştur. Bauhaus un yarattığı etki alanı sanat eğitimi kurumları açısından bakıldığında da aynı derecede önem taşımaktadır. Bugün sanat eğitiminde pek çok okul için Bauhaus un bir model olduğunu söylemek mümkündür. 7 (KUSPIT, K. 2006, Sanatın Sonu, Metis Yayınları, sf.115)

Ceyhun Konak 282 KAYNAKLAR 1. GOMBRİCH, E.H. (1997). Sanatın Öyküsü, (Çev. Erol Erduran, Ömer Erduran), İstanbul: Remzi Kitabevi,(Kitabın Orijinal Basımı 1950) 2. TURANİ, A. 1998, Çağdaş Sanat Felsefesi, Remzi Kitapevi 3. ÖZER, B. 2004, Kültür Sanat Mimarlık, Yapı Yayınları 4. KUSPİT, D. 2006, Sanatın Sonu, Metis yayınları EXTENDED ABSTRACT Bauhaus is a school which has given the design and architecture education in the first half of the twentieth century and has brought a new approach to areas such as industrial and architectural designs and town planning. Changes in the plastic arts in parallel with the changes occurring in all areas of life with the industrial revolution has also forced the regeneration of the artist training institutions. In this context, creating a new architecture movement, Bauhaus has affected all branches of art. Bauhaus has pioneered the study of the role of the artist and the art for the new life style that emerged in the industrial era. The goal of Bauhaus is to raise awareness and responsibility about social issues in the society where the artist is living. The general approach of the school formed the basis of the usage of the benefit of the people of art's references. In performing any product design rather than aesthetics and content, to act has been based on the need for function. It worked on showing that it wasn't necessary to differentiate between art and engineering as in the 19 th century, even also showing that both domains can benefit from each other. Sometimes the theories defended by Bauhaus are summarized with the slogan of fontionalism. According to that, if anything is designed appropriately to his purpose, then beauty will come out from itself. Bauhaus art concept was to bring solutions to the problems of the masses. Thus, the creation of a more human environment, aimed at artists responsibilities and duties installation. According to the founder Walter Gropius; after the war a new architectural style should start, more functional, cheap and durable products for the production of a style. The purpose of combining arts and crafts Gropius was to create functional as well as artistic products. Adapting methods of industrial design on the artistic skills, it aims to integrate the arts into life in a sense. "The integration of art and craft then pursued goal is to make the theory and practice of art are inseparable. In other words, the question is to see the work of designing and manufacturing the phase of an indivisible whole. In the Middle Ages, we can say that the return to organic craft was understanding of the agricultural scheme. However, the Bauhaus machine mechanical reproduction event for contemporary scheme adopted as the production vehicle will also come across as a real henceforth. The remedy was to design a system suited to the new conditions. Subjective instead of objective rules for intervention, based on advance decision "Industrial Design" in a short time in order to design new systems all over the world have succeeded in imposing itself. Investigation by a number of objective analysis of the rules of art and the making of new synthesis with the basic elements obtained in this way is actually the "Basic Design" and not from anything else. Thus, we see clearly that the purpose of Bauhaus is to provide the integration of art-craft absolutely by the basic design.

283 Bauhaus Okulu Ve Eğitim Anlayışı The idea of basic design course has occurred in the first Bauhaus and today has been adopted by most architecture schools of the world. "Basic design, in particular art (for example in architecture, sculpture, ceramics) is to design shape and structure to respond to identified concrete data of function artists, various situations that may be faced in this study intended to prepare. In other words, the real issue will be required to solve various problems formatting abstract examples and exercises the artist is trying to teach to promote quality in him previously. Apparently, several and even bizarre attempts we adopt today has played an important role in the development of design. Then, the work on the new forms and color schemes has become the most common product of today's graphic art. They appear to us quite normal when we see them in magazines and advertising posters in weaving. The first it consisted of mostly teachers at the Bauhaus artists. It produced numerous ideas about modern pictures. Wassily Kandinsky, Paul Klee and other Bauhaus artists tended to analyze the theory of abstraction and artistic design and law away from traditional concepts of painting. Bauhaus combination of new forms and motifs has been tested before entering an area where daily life. In terms of domain created by the Bauhaus art education institutions it is also being equally important. Today, it is possible to say that the Bauhaus school of art education for many is a model.