TRAKYA KÖMÜRLERİNİN YIKAMA ÇALIŞMALARI WASHABILTTY STUDIES OF THRACE COALS

Benzer belgeler
Kömür Hazırlama ve Kömür Teknolojisi. Coal Preparation and Coal Technology

Merzifon Yöresi Linyit Kömür Ocakları Taban Damar Kömürünün Yıkanabilirlik Özelliğinin Araştırılması

EDİRNE (UZUNKÖPRÜ - KEŞAN) VE TEKİRDAĞ (MALKARA) LİNYİTLERİ KOMPOZİT YIKAMA ÇALIŞMALARI

SOMA BURUYAR ŞİRKETİNİN AGIR-ORTAM TAMBURU VE SİKLONUNDA KÖMÜR YIKAMA PERFORMANS ÇALIŞMASI

ESKiŞEHiR-MiHALIÇÇIK LiNYiTiNiN YlKANABiLME ÖZELLiKLERiNiN ARAŞTIRILMASI ÖZET

MADENCİLİK. Cilt Volume XXIX. Sayı No 1. Mart March 1990 ÖZET

KÖMÜRÜN ENERJİDEKİ YERİ

ÜLKEMİZDEKİ BAZI KÖMÜRLERİN YÜZDÜRME-BATIRMA TEST SONUÇLARININ MATEMATİKSEL OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ

GAP Bölgesinde Bulunan Adıyaman-Gölbaşı Linyiti, Diyarbakır-Hazro Kömürü ve Şırnak Asfaltitinin Yıkanabilme Özellikleri

Kömür Tüketimi-Termik Santrallar

TÜRKİYE LİNYİTLERİNİN YIKANABİLİRLİĞİ WASHABILITY OF TURKISH LIGNITES

G.L.l. TUNÇBİLEK TOZ KÖMÜRLERİNİN OPTİMAL DEĞERLENDİRİLEBİLİRE OLANAKLARININ ARAŞTIRILMASI

Soylu Endüstriyel Mineraller A.Ş.'nin Pomza Zenginleştirme Tesisindeki Jig Performanslarının Değerlendirilmesi

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN İŞLETME LABORATUVARI DENEY ADI: AGREGA ELEK ANALİZİ VE GRANÜLOMETRİ EĞRİSİ

Çayırhan Bölgesi Kömürlerinin Değerlendirilmesi

KÖMÜR YÜZDÜRME-BATIRMA DENEYLERİ

SEKKÖY (TKİ-GELİ) KÖMÜR HAZIRLAMA TESİSİNİN PERFORMANSININ DEĞERLENDİRİLMESİ EVALUATION OF SEKKÖY (TKİ-GELİ) COAL WASHING PLANT PERFORMANCE

İNCE BOYUTLU SEMİKOKLARIN BRİKETLENDİKTEN SONRA EV YAKITI OLARAK KULLANILMASI Use of Briguetted Fine Semicokes as Domestic Fuel

M-Eğrisi ve Kullanımı

2012 ve Sonrası için Türkiye nin Kömür Performansı. Türkiye Madencilik Zirvesi Alp Gürkan, Yönetim Kurulu Başkanı.

ÇANAKKALE-ÇAN LİNYİTİNİN KURUMA DAVRANIŞI

YAKITLAR JEOLOJİSİ DERS PROGRAMI

AZDAVAY KÖMÜRLERİNİN ZENGİNLEŞTİRİLME VE BİRİKETLENME OLASILIĞININ ARAŞTIRILMASI

LİNYİTLERİMİZDEN DAHA FAZLA VE DAHA TEMİZ ENERJİ ÜRETİMİNİ GERÇEKLEŞTİRDİK. LAVVAR ARTIKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ VE TESİS UYGULAMALARI

Cumali Taştekin EÜAŞ Maden Sahaları Daire Başkanı (V)

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ CEVHER HAZIRLAMA LABORATUVARI ll YÜZDÜRME-BATIRMA DENEYİ

TÜRKİYE NİN DOĞALGAZ POTANSİYELİ

Grafik 14 - Yıllara Göre Madencilik ve Taş Ocakçılığı Faaliyetlerinin Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla İçerisindeki Payı ( )

ÇAN KÖMÜRLERİNİN ANALİZ KRİTERLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN ARAŞTIRILMASI

Batman Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Güz

SEYİTOMER LİNYİT İŞLETMESİ (SLİ) KÖMÜRLERİNİN BEKLEMEYE BAĞLI OLARAK ISIL DEĞER DEĞİŞİMİ

Kömür ve Doğalgaz. Öğr. Gör. Onur BATTAL

TÜRKİYE 2013 YILLIK ENERJİ İSTATİSTİKLERİ RAPORU

KÖMÜRÜN GÖRÜNÜMÜ, Mehmet GÜLER Maden Mühendisleri Odas Yönetim Kurulu Üyesi

ÇANKIRI İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

ENERJİ. KÜTAHYA

MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN VE TÜNEL KAZILARINDA MEKANİZASYON LABORATUVAR DENEY FÖYÜ

Cilt Volume ÖZET ABSTRACT

Klasik ve İstatistiksel Rezerv Hesaplama Yöntemlerinin Hüsamlar Linyit Sahası İçin Karşılaştırılması

AFŞİN-ELBİSTAN LİNYİTİNİN KURUTULMASI VE NEM İÇERİĞİNİN DARBE DAYANIMINA ETKİSİ *

KÖMÜR YIKAMA LÂVVARLARINDA PROSES DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ. Turgut YALÇIN (*)

İÇİNDEKİLER TABLO VE ŞEKİLLER...

Büro : Bölüm Sekreterliği Adana, 22 / 04 /2014 Sayı : /

AR& GE BÜLTEN. Ülkemiz önemli maden yataklarına sahip olup belirli madenlerde kendine yetebilen ender ülkelerden birisidir.

FARKLI KÖMÜRLERİN ÇENELİ KIRICIDA KIRILMASI SONUCU OLUŞAN ÖZGÜL YÜZEY ALANI ÜZERİNE BİR DENEYSEL ÇALIŞMA

BAZI YERLİ KÖMÜRLERİN TERMOGRAVİMETRİK KARAKTERİSTİKLERİNE İSTATİSTİKSEL YAKLAŞIM

DECEMBER BAZI TÜRK LİNYİTLERİNİN AÇIK HAVADA DAĞILABİLİRLİK ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ ÖZET

AGREGA GRONULÜMETRİSİ. Sakarya Üniversitesi

ELEKTRİK ENERJİSİ TALEP TAHMİNLERİ, PLANLAMASI ve ELEKTRİK SİSTEMİNİN DETAYLI İNCELENMESİ

KÖMÜR RUTUBETİNİN TÜRKİYE'DEKİ BAZI LİNYİTLERİN ÖCÜTÜLEBİLİRLİĞİNE ETKİSİ

ERGENE (TRAKYA) HAVZASININ JEOLOJİSİ ve KÖMÜR POTANSİYELİ. bulunmaktadır. Trakya Alt Bölgesi, Marmara Bölgesi nden Avrupa ya geçiş alanında, doğuda

Süzdürme durulama elekleri. İri şist. Ara ürün. Süzdürme. 2.Ağır oram siklonu. Süzdürme. durulama elekleri. Süzdürme durulama elekleri

DECEMBER KOZAĞAÇ (MUĞLA) BEYAZ MERMERİNİN FİZİKOMEKANİK VE SÜREKSİZLİK ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

TÜRKİYE 6. KÖMÜR KONGRESİ The Sixth Coal Congress of TURKEY

Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ VE LİNYİT KAYNAKLARIMIZ

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ CEVHER HAZIRLAMA LABORATUVARI l ELEK ANALİZİ DENEYİ

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ

KÖMÜR YÜZDÜRME-BATIRMA DENEYLERİ

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ DEKANLIĞI DERS/MODÜL/BLOK TANITIM FORMU. Dersin Kodu: JEO 4174

Türkiye 19. Uluslararası Madencilik Kongresi ve Fuarı. IMCET2005, tunir. Türkiye Haziran 2005

a Şekil 1. Kare gözlü elek tipi

KÖMÜR HAZIRLAMA TEKNOLOJİSİNDEKİ GELİŞMELER

Afşin-Elbistan Termik Santralleri Elektrik Üretiminden Çok İklimi Değiştiriyor

Türkiye nin Enerji Teknolojileri Vizyonu

TÜRKİYE KÖMÜR ARAMALARI

İşletmesinde Toz Problemi TKİ. OAL. TKİ Maden Müh.

Zonguldak Havzası Kömürlerindeki Empüritelerin Kok Üretimi Açısından İrdelenmesi

Hidroelektrik Enerji. Enerji Kaynakları

ENERJİ ÜRETİMİ VE ÇEVRESEL ETKİLERİ

MTA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ NE AİT İLK PATENT ÇİMENTOSUZ HAFİF YAPI MALZEMESİ ÜRETİM YÖNTEMİ

UZAYSAL VE DOLU GÖVDELİ AŞIKLARIN ÇELİK ÇATI AĞIRLIĞINA ETKİSİNİN İNCELENMESİ

beton karışım hesabı

MİHALIÇÇIK (ESKİŞEHİR) KÖMÜRLERİNİN ZENGİNLEŞTİRME OLANAKLARININ ARAŞTIRILMASI

ÇEŞME YARIMADASI RÜZGÂR SANTRALLERİNİN İLETİM SİSTEMİNE BAĞLANTISI

Kriging Yarıçapının Önemi ve Rezerv Tahminine Etkisi: Örnek Bir Uygulama

FARKLI KÜL ORANLARINDAKİ KÖMÜRLERİN YIKANABİLME ÖZELLİĞİNİN TESBİTİNDE M-CM YÖNTEMİNİN KULLANIMI

SEKTÖR: ENERJİ (TERMİK-KOJENERASYON)

ESKİŞEHİR KENT MERKEZİ YANMA KAYNAKLI EMİSYON ENVANTERİ ÇALIŞMASI

Ek Form 9 DETAY ARAMA FAALİYET RAPORU. RAPORUN BAŞLIĞI: Başlık raporun konusunu ve içeriğini kısaca, açık ve yeterli bir biçimde ifade edecektir.

ELEK ANALİZİ meş (mesh) numarası

AYLIK ENERJİ İSTATİSTİKLERİ RAPORU-5

ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI

ÖZGEÇMİŞ Doç. Dr. AYŞE DİLEK ÇUHADAROĞLU

Prof. Dr. Ali DURMAZ Gazi Üniversitesi Enerji-Çevre Sistemleri ve Endüstriyel Rehabilitasyon (GEÇER) Araştırma Merkezi Direktörü

YOZGAT İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

AYLIK ENERJİ İSTATİSTİKLERİ RAPORU-7

AFYONKARAHİSAR İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

Türkiye 16. Madencilik Kongresi / 16 th Mining Congress of Turkey, 1999, ISBN

UFALANMA FARKLILIĞINDAN YARARLANILARAK YOZGAT AYRIDAM LİNYİTİNİN ZENGİNLEŞTİRİLEBİLİRLİĞİNİN İNCELENMESİ

AN INVESTIGATION OF WASHABILITY CHARACTERISRICS OF LIGNITES FROM YENİÇUBUK-GEMEREK DISTRICTS BY MGS

YENİLENEBİLİR ENERJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Türkiye Güneş Enerjisi Geleceği Solar TR2016, 06 Aralık

2. Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu, Ekim 1997 izmir Türkiye

İTALYA İSPANYA PORTEKİZ YUNANİSTAN TÜRKİYE

ENERJİ ÜRETİM SANTRALLERİ MALİYET ANALİZİ

Özgül Ağırlık Farkı veya Gravite ile Zenginleştirme

ENERJİ VERİMLİLİĞİ MÜCAHİT COŞKUN

TÜRKİYE ELEKTRİK SİSTEMİ (ENTERKONNEKTE SİSTEM)

DÜNYA KÖMÜR YATAKLARI GONDWANA KITASI BİTUMLU KÖMÜR YATAKLARI KUZEY AMERİKA VE AVRUPA TAŞKÖMÜR YATAKLARI

ÜLKEMİZ ENERJİ BÜTÜNLEMESİNDE MARMARA ve TRAKYA BÖLGESİ KÖMÜRLERİNİN YERİ

TEKSTİL SEKTÖRÜNDE ENTEGRE KİRLİLİK ÖNLEME. Halime BEDİRHANOĞLU Çevre Uzmanı Su ve Toprak Yönetimi Dairesi Başkanlığı

Transkript:

Türkiye Komur Kongresi Bildiriler Kitabı, 9 Mayıs, Zondguldak, Türkiye Proceedings of the th Turkish Coal Congress, May 9,, Zonguldak, Turkey TRAKYA KÖMÜRLERİNİN YIKAMA ÇALIŞMALARI WASHABILTTY STUDIES OF THRACE COALS Ertem TUNCALI, Nuri ŞAHİN ve Sadi CİVELEKOĞLU, MTA Genel Müdürlüğü, MAT Dairesi, 65 Ankara ÖZET Trakya' daki kömür sahalarının çoğu özel sektöre ait olup, bu sahalardaki teknolojik testler yeterli ve ayrıntılı değildir. Bu nedenle birbirinden bağımsız ve oldukça dağınık yapılan üretim çalışmaları ile de Trakya'daki kömür potansiyelinden yeterince yararlanilmamaktadir. Türkiye'nin yılı itibariyle termik santral, sanayi ve ısınma amaçlı kömür tüketimi 64, milyon tondur. Bu tüketim değerlerine karşın, ülkemizde bulunan yıkama tesislerinin sayısı ve kapasitesi kömür (linyit) üretimimizin çoğunluğunu kömür hazırlama İşlemlerinden geçirmeye yeterli değildir. Bu genel değerlendirmeler kömürlerimizin pahalı olmayan çeşitli yöntemlerle İyileştirilebilir özelliklerinin belirlenmesini ve buna uygun yeni tesislerin kurulmasını zorunlu kılmaktadır. Çalışmamızda, 6 + 5 mm ve boyut küçülterek 5+,5 mm boyutlarında yapılan yıkama çalışmaları ile toplam sahadan 4 ü iyileştirilebilir bulunmuştur. Bu araştırmada 5 milyon ton'un üzerinde toplam rezervi olan Trakya'daki sahalardan tarafımızdan yapılan çalışmalarda 6,5'ine karşılık gelen miktarı (86,9 milyon ton) incelenmiş ve 9'ının (78,5 milyon ton) iyileşebilir Özellikler gösterdiği saptanmıştır. ABSTRACT Most of the coal fields of Thrace belong to private sector and technological test performed on these coals are not sufficient. The coal potential of Thrace can not fully be beneficiated because of small and independent production works. In Turkey a total of 64, million tons of coal are consumed by thermal power plants, house hold and industrial usages in. The number of coal washing plants in Turkey is not sufficient. Coal from 4 out of coal fields are washable according to washability studies carried out in 6+5 mm and 5+,5 mm size intervals. The results shows that coals which previous defined as nonwashable in 6+5 mm size interval in Turkey can turn into washable coals by decreasing washability size. In this study approximately 6,5 (86,9 millon ton) of total Thrace coal reserve (over 5 million ton) is examined and shown that 9 (78,5 million ton) of the studied coals are dressable. 99

l.deneysel ÇALIŞMALAR. 6 + 5 mm boyutu.. Örnek Hazırlama ve Yıkama Öncesi Kimyasal Analizler Deneysel çalışmalar için sahanın her birinden 5 kg örnek alınıp Şekil l'deki akım şemasına uygun olarak yıkama örneği hazırlanmıştır. Örnek yerlerini gösterir harita Ek l'de verilmiştir Yıkama örneklerinin tankta kolayca çalışılabümesi ve şist ayırımını sağlamak amacıyla, çeneli kırıcı ile kırılmış, kırılan kömür Örnekleri 5 mm'lik elek İle sınıflandırılmıştır. 6 mm'den iri örneklerin tankta yıkanmasının zor olması nedeniyle, üst boyut 6 mm alınmıştır. 6 + 5 mm'lik kısım ise yıkama örneği olarak ayrılmıştır. Yıkanabilirlik özelliğinin incelenen saha sayısına göre dağılımı Çizelge l'de, 6 + 5 mm'nin yıkama öncesi ağırlık değerleri ile yıkama öncesi kül ve toplam kükürt değerleri kuru kömür bazına göre Çizelge 'de verilmiştir. Yıkama Sonrası Analiz Numunesi ( kül ve toplam S tayini) Şekil. Deneysel çalışmalar akün şeması. Çizelge. 6+5 mm'de yıkanabilirlik özelliklerine göre sahaların sayısal dağılımı. Yer Trakya Kolay 4 Yıkanabilirlik özellimi Zor Çok zor Yıkanamaz 5 Toplam

Çizelge. Trakya kömürlerinin kuru bazda 6 + 5 mm boyutu yıkama öncesi değerleri ve yıkanabilme durumu. Numune alınan sahalar Edirne DemırhanlıHacıumur EdıraeMençKüçukdoganca EdırneUzunköprtıÇavuşlu EdırneUzuoköpruKarapürçek EdırneUzunköprUMeşelı tstanbulağaçh TekırdagMalkaraBatkın TekırdağtaalkaraDavutelı TekırdağMalkaraKınkalı TekırdağMalkaraKürtüllÜ TekırdağMalkaraOrtadere TekırdağMalkaraTopçular TekırdağSarayEdırköy RırklarelıPınarhısar TekirdagMalkaraBaglançı Tekirdağ MalkaraKürtüllU EdırneUzunköprüGazıalı EdmıeUzunköprUHannanlı EdıroeUzunköprüTürkobası EdırneKeşanBegendık EdırneDemırhanlıKarayusuflu EdıraeKeşan Karacaah EdırneKeşanKüçükdoganca EdınıeKeşan Yenımuhacır EdırneUzunköprüHarmanlı EdıraeUzuaköprüKestanbolu KırklarelıPınarhısarAkören TekırdağMalkaraHaskoy TekırdagMalkaraPınnççeşme TekırdagMalkaraSanyar Kül 8,4,7,8,96,96 8,47 9,45,94 5,5,88 6,9,8 4,69 4,5,69 6,6 7, 5,9 5,9 7,6 7,5,6,56 9,9 4, 8,74 6,4 6,9 9, 4, Toplam S,87,46,9 i,6 4,6,4,67,7,99 5,64,6, 4,7,8 4,4,96,59,6,4,57,8 4,9,64 4,58,78,,78,87,87,5 Ağırlık 8,85 84, 8,5 86, 88,7 75,69 88,96 8, 9, 75, 8,5 88,4 87,8 9, 8,4 84,45 9,7 85,7 86,89 86, 8, 79,67 9,7 65,5 8,4 79,8 78,5 84, 76,67 7, Yıkanabılme durumu ( Jıg ile ) Kolay İt II Tas Çok zor Yıkanamaz H n.. Yıkama Çalışmaları Yıkama numunesi, kömür parçacığmda bulunabilecek gözeneklere ZnCh yerleşmemesi için 6 saat su içinde bekletilmiş ve sonra,,7 g / cm yoğunluk aralığında ZnCb sıvısı ile yıkanmıştır. yüzen ve en son,7 g / cm 'de batan ürünler alınarak yıkama tamamlanmıştır. Yıkama ürünlerinin kolay kuruması için bol suyla yıkanmış ve açık havada kurutulmuş, sonra tartılarak kuru kömür bazına göre kül ve toplam kükürt değerleri elde edilmiştir. Yıkama Eğrilerinin Değerlendirilmesi Analiz sonucu elde edilen kül ve toplam kükürt değerleri ile ağırlık değerinden yıkama eğrileri ve toplam kükürt eğrisi çizilmiştir Çalışmalarımızda değerlendirme, +, yoğunluk eğrisinin kumülatif yüzen ağırlık değerinin oluşturduğu apsis

üzerinde kalması ve yıkama yoğunluğunun,55 g / cm ' den küçük olmasına göre yapılmış olup, kolay yıkanabilir kabul edilmektedir (Şahın ve diğerleri, 999,),6 g / cm 'de zor ve,7 g / cm, de ise çok zor yıkama yapılabilmektedir. Böyle bir değerlendirme, kömürün jig ile kolayca yıkanıp yıkanmayacağını ortaya koyar Eğri değen altında ise, ağır ortam ile yıkama yapılmalıdır. Kolay yıkanabilir kömüre bir örnek Şekil 'de verilmiştir. Yoğunluk, (Gr/cm,4 ),5,6,6 Ağırlık,5 (P) 6,54 P 4,89, 5,9 Kul 5,7 (C), C 9,6 47,6 6,7,5 Yüzen 5,7 86,59, 9,48, 94,7,, 5,8, Batan 5,8 76,95 9,4,4 46,7 8,5 55,65 5,9 6,7 Komur 54,8 Eğnsı 89, 9,9 97,5, (±,) SpGr 68,4 8, 8,5 5,9 YoöunİLk (gr/cm),9,8,7,6,5,4,, Şekil. TekirdağMalkaraOrtadere Kömür Yıkama Değerleri (6 +5mm) Çizelge 'de değerlendirilebilir kömürlere ait yıkama sonrasına gore kül azalması, Çizelge 4' de ise toplam kükürt azalması değerler verilmiştir.

Çizelge. 6 + 5 mm'de yıkama sonrası kül azalması. Numune alınan sahalar EdimeMeriçKüçukdoğanca EdırneUzunköprüÇavuşlu EdİrneUzunkopruKarapürçek EdimeUzunkbprîiMeşeli IstanbulAğaçlı KırlareliPmarhisar TekirdağMalkaraBatkın( ) TekirdağMalkara Davutelı TekirdağMalkaraKarayusuflu TekirdağMalkaraKınkalİ TekirdağMalkaraKürtülliı( ) TekirdağMalkara Ortadere TekirdağMalkaraTopçular Tekirdağ SarayEdirköy TekirdagMalkaraBaglançi TekirdağMalkaraKürtüUü{) EdırneUzunköpruGazıalı EdıraeUzunköprü Harmanlı() Edirne UzunköprûTürkobası EdirneKeşanBeğendik Yıkama Öncesi kul,7,8.96,96 8,47 4,5 9,45,94 8,4 5,5,88 6,9.8 4,69,69 6.6 7, 5,9 5,9 7,6 kül, 8,, 6, 7, 4,4 6, 8, 7, 4,5,5,9,8 4,4 6,, 6, 4, 5, 6, Kül azalması 4,64,8 66,7 6,97 7.6,69 7,74 6,87 6,79 6,96,74 9,95 7,48,6 9,48 4,84 4.48,6,5 9,4 Yıkanabilme durumu (Jıgile) Kolay II n II Zor rr Çok zor Çizelge 4.6 + 5 mm'de yıkama sonrası toplam kükürt azalması Numune alman sahalar EdırneMeriçKüçükdoganca EdirneUzunköprü Çavuşlu EdırneUzunköpruMeşeli IstanbulAğaçlı KırklareliPınarhisar Tekirdağ MalkaraBatkın Tekirdağ MalkaraDavutelı Tekirdağ MalkaraKarayusuflu Tekirdağ MalkaraKuıkalı Tekirdağ MalkaraKürtüllU(l) Tekirdağ MalkaraOrtadere Tekirdağ SarayEdirköy Tekirdağ MalkaraBaglariçi Edirne UzunköprüGazİalİ EdirneKesanBegendik toplam S,46,9 4,6,4,8.67.7.87 ( 99 5,64,6 4,7 4,4,59,57 toplam S,,8,75,,8,5,45,7,8,6,98 4,,4,4, Kükün azalması 7,8,98,7 5,96,55 9, 5, 5,9 9,9 7,6 9,88,64,5 7,48 5,97 Yıkanabilme durumu (Jıgile) Kolay n Zor Çok zor. 5+,5 mm boyutu Konumuzla ilgili ilk yayınlanan bildiride (Şahin ve diğerleri, 999), 6 + 5 mm boyutunda yıkanamaz olarak tespit edilen sahalarda yıkama çalışmalannın farklı

boyutlarda ve sahanın değişik bölümlerinden alınacak örneklerle tekrarlanarak kısmen de olsa olumlu sonuçlar alınabileceği vurgulanmıştır. Çizelge 'ye göre yıkaması yapılan sahadan 'u yıkanamaz olarak saptanmıştır. Bu sahanın 9'undan yeniden örnek alınmış, Çizelge 5'de yıkanabilirlik özelliğine göre saha dağılımları gösterilmiştir. Bu sahalar üzerinde Bölüm.'de ki çalışma ve değerlendirmeler yapılmıştır. Çizelge 5. 5+,5 mm'de yıkanabilirlik özelliklerine göre sahaların sayısal dağılımı. Yer Trakya Kolay Yıkanabilirlik özelliği Zor Çok zor Yıkanamaz 5 Toplam 9 Örnek hazırlama için Şekil 'de ki akım şeması, 5+,5 mm için uygulanmıştır. değerler Çizelge 6'da verilmiştir. Çizelge 6 5 +,5 mm boyutu kuru bazda yıkama öncesi değerleri ve yıkanabilme durumu. Numune Alınan Sahalar EdımeKesanYemmtıhacır EdırneUzunkopruHarmanlı TekırdağMalkaraPınnççeşme EdırneKeşanKüçükdoganca EdirneKeşanKaracaalı EdırneUzunköprüKestanbolu KırklarelıPınarhısarAkören TekırdağMalkaraHasköy TekırdağMalkaraSanyar Kül,6 5,7 7,75 9, 7, 8,75,9 4,54 9,89 Toplam S 4,,8,6,9,4,88 4,7,64,76 Ağırlık 99,4 99, 98,5 99,7 97,47 99, 95,6 98,55 98,5 Yıkanabilme durumu ( Jıg üe ) Zor H H Çok zor Yıkanamaz H H Üst boyut, serbestleşmenin daha iyi olması için 5 mm ve alt boyut ise flotasyon boyutu olan +,5 mm olarak düşünülmüştür.,5 mm ise şlam kabul edilerek işlem dışı bırakılmıştır. Bu kısmın ağırlık değeri, tüm örneğin,68' i olup, oldukça küçüktür. Yıkama kafesinin göz açıklığı, mm alınmış, +,5 mm'lık örnekler kafeste tutularak yıkanmaları sağlanmıştır. yapılan değerlendirme ile çizilen grafikler, 6+ 5mm için Şekil ' de ve 5+,5 için ise Şekil 4'de kıyaslama amacıyla aynı saha için verilmiştir.,,4,5,6,7,7 5,6 5, 6,6,6 5,6 7,4 7,66 4,95 8,8 6, 47,9 7,5 5,6,9 46,9 56,97 6,58, 7,66,7 8,9,98 4,4 4,4 94,84 69,7 5,8 4, 7,4 4.4: 4,5 5,46 6, 67,6 7,5 7,7 8,6 5,95 59,78 8,9 4,76 6,68 5,66 4, 4

Şekil. TekirdağMalkaraPİrinççeşme kömür yıkama değerleri(6 + 5 mm) M,5,6.7,7 59,88 5,95 8,95,4,8,6 4, 7,95 4,56 5,7 59,88 85,8 94,78 97,9,,6 5,4 7,5 8,4 9,6 4, 4,7 5,,8 9,6,7 4, 46,86 5,7 7,85 9, 96,5 98,96, 4,9, 5,,8 5

Şekil 4. TekirdağMalkaraPinnççeşme kömür yıkama değerleri (5 + 5 mm) 5+,5 mm boyutundaki örneklerin yıkama sonrası kül azalması Çizelge 7'de, toplam kükürt azalması Çizelge 8'de verilmiştir. Çizelge 7. 5 + s 5mm boyutu yıkama sonrası kül azalması Örnek Alınan Sahalar Edirne Keşan Yenımuhacır Edirne Uzunköprü Harmanlı TekırdağMalkara Pınnççeşme Edirne Keşan Kuçukdoganca kül,6 5,7 7,75 9, kul 9,, 7, 6,5 Kul azalması 9,59 65,98 4,,56 Yıkanabılme durumu (Jıgıle) Zor» Çok zor 6

Çizelge 8. 5 +,5 mm boyutu yıkama sonrası toplam kükürt azalması. Örnek Alınan Sahalar EdırneKeşanYenımuhacır TekirdağMalkaraPırınççeşme EdirneKesanKücukdoßanca toplara S 4,,6,9 toplam S 4,,9,8 Toplam S azalması,,8,8 Yıkanabılme durumu (Jıgıle) Zor Çok zor. Yıkama verimliliği ve rezervlerin değerlendirilmesi Trakya kömürleri ile ilgili olarak yapılan yıkama çalışmaları ne yazık ki çok az sayıda ve ayrıntıdadır. Var olan iki yıkama çalışması TekirdağSaray (Kumru ve Şahin, 99) ve istanbulyeniköy (Önal, Acarkan ve Toroğlu, 988) sahalarına aittir. Yıkama verimliliği, yıkama öncesi kül ve toplam kükürt değerlerinin yıkama sonrası elde edilen kül ve toplam kükürt değerlerine göre azalma miktarlarıdır. Yıkama verimliliğinin sağlanması, bu konuda yapılacak teknolojik çalışmaların sonunda elde edilen verilere göre yıkama tesislerinin kurulmasıyla doğrudan ilişkilidir. Türkiye'nin yılı itibariyle termik santral, sanayi ve ısınma amaçlı kömür tüketimi 64, milyon tondur (Ünver, 999, ETKB, APK Kurulu, ). Bu tüketim değerlerine karşın, ülkemizde bulunan özel amaçlı yerleşik tipte veya esnek modül tipte kurulmuş yıkama tesislerinin sayısı taşkömürü İçin kurulan tesislerin dışında 9 olup, toplam kapasitesi 475 ton/saat'tir. Bu tesislerin sayısı ve kapasitesi linyit üretimimizin çoğunluğunu kömür hazırlama işlemlerinden geçirmeye yeterli değildir (Özbayoğlu, 999). Bu genel değerlendirmeler kömürlerimizin pahalı olmayan çeşitli yöntemlerle iyileştirilebilir özelliklerinin belirlenmesini ve buna uygun yeni tesislerin kurulmasımda zorunlu kılmaktadır. Bu çalışmada da özellikle Trakya kömürleriyle ilgili olarak çok sayıda sahadan derlenen örnekler üzerinde yapılan yıkama çalışmaları ve verimliliğine ilişkin değerlendirmeler üzerinde durulmuştur. Tüm sahaların öngörülen boyutlara göre yıkama öncesi kül ve toplam kükürt, yıkama sonrası kül ve toplam kükürt ve azalma değerlerinin, damar kalınlıklarına göre elde edilen ağırlıklı ortalamaları özetle Çizelge 9'da verilmiştir. Çizelge 9. Yıkama verimliliğinin ağırlıklı ortalama değerleri. Boyut 6 + 5 mm 5 +,5 mm Boyut 6 +5 mm 5 +,5 mm kul 6,64 7,68 toplam S,6,75»kul 4, 6,8 toplam S,84,47 Kül azalması,69,75 Toplam S azalması 9,99 7,9 Yıkama verimliliğinin saha bazında sayısal olarak değişimlerinin ayrıntılı sonuçlarını görebilmek amacıyla, yıkanabilirlik özelliğide dikkate alınarak kül değerleri, 'luk artış aralığına (Çizelge ), toplam kükürt değerleride l'lik artış aralığına göre (Çizelge ) ayrılarak guruplandırılmış ve grafiklerde gösterilmiştir (Şekil 5 ve 6). 7

Çizelge. 6+5 mm'de kül yıkama verimliliği değerleri KUİ >,, > Toplam K T z 4 5 5 9 K 4 Z 5 T 5 9 K Kolay yıkanabilir, Z Zor yıkanabilir, T Toplam Yıkama Verimliliği Sayısal, 5, 6,, Şekil 5, Yıkama verimliliğinin kül kategorilerine göre saha bazında değişimi Çizelge 'da yıkama öncesi toplam lo'dan az kül içeren, arası kül içeren, arası kül içeren 5, 'dan fazla kül içeren saha bulunmaktadır. Yıkama sonrası bu sayılar sırasıyla aynı aralıklarda toplam, 5,, olarak değişmiştir. ve 'dan daha fazla kül içeren sahaların, yıkama sonrası kül değerindeki azalma nedeniyle daha az kul içerikli bölümlerde ( lo'dan küçük ve arası) yer almasına ilişkin bu değişim yıkama verimliliğinin bir göstergesidir. Çizelge 6+5 mm'de toplam kükürt yıkama verimliliği değerleri TS >,,,4 4,5 Toplam K 5 Z T 5 4 4 K 6 Z T 6 4 Yıkama Verimliliği Sayısal 5 5,,75 TS Toplam kükürt, K Kolay yıkanabilir, Z Zor yıkanabilin 8

Şekil 6. Yıkama verimliliğinin toplam kükürt kategorilerine göre dağılımı Çizelge ll'de toplam kükürt değerleri l'lik kükürt artış değerlerine göre saha sayısı göz önüne alınarak gunıplandınlmış, yıkama öncesi ile yıkama sonrası toplam saha adetlerinin karşılaştırılması yapılmıştır. Buna göre, yıkama sonrası 'den kuçuk,, toplam kükürt değerlerine sahip saha adedinde artma, 45 aralığında azalma olması, yüksek kükürt değerlerinin yıkama ile daha aşağı değerlere düşebileceğinin (yıkama verimliliğinin) göstergesidir 4 aralığında ise herhangi bir değişiklik olmamıştır. Çizelge 5+,5 mm kül yıkama verimliliği değerleri. KüI >,, > Toplam Z çz T 4 Z ÇZ T 4 Z Zor yıkanabilir, ÇZ Çok zoryıkanabıhr, T Toplam Yıkama Verimliliği Sayısal Şekil 7 Yıkama verimliliğinin kül kategorilerine göre dağılımı 9

Çizelge TS >,,,4 4,5 Toplam 5+,5 mm Z çz T 'de /c toplam kükürt yıkama verimliliği değerleri. Z çz T Yıkama Verimliliği Sayısal Şekil 8 Yıkama verimliliğinin toplam kükürt kategorilerine göre dağılımı Çizelge ve II 'deki değerlendirme, Çizelge ve içinde yapılmış kül değerlerinde bir öncekine göre benzer sonuçlar görülmesine karşın, kükürt değerlerinde önemli bir değişiklik gözlenmemiştir.mta tarafından yapılan araştırmalara göre Trakya'nın toplam kömür rezervleri 54, milyon ton olarak belirlenmiştir. Ancak bu kömür rezervlerinin 5'süıden çoğu (69, milyon ton) muhtemel ve kaynak kategonsmdedır (Çizelge 4) Bu nedenle toplam rezerv olarak verilen miktarın 4'ın üzerinde risk taşıdığını gözardı etmemek gerekir. Çizelge 4 Trakya komur rezervleri (Denurok, 99) YER EdıraeDemırhanlıGeçkınlı * EdırneMençK Doğanca * EdırneMençKarayusufiu 4EdırneUzunköprüHarmanh * 5EdımeEneZ'Çavuşköy ** 6 istanbul KemerburgazAğaçlı ** 7IstanbulSılıvnSıneklı 8KIrklarehVızeTopcuköy 9TekirdaëSarayK Yoncall TekırdaESaraySafaalan TekırdağSarayEdırköv * TekırdagMalkaraAhmetpaşa * Tekırdag EvrenbeyKaramurat 4TekırdaeHasköyIbrıce * TOPLAM Görünür A K 4,8,8 5,7 8, 4,,7, 4,8 7,9 A Açık K Kapalı, (*) incelenen sahalar REZERVLER (Milyon Ton) Muhtemel Muhtemel Kaynak A K A+K K A+K 8, 56,8 5,7,5,5,5 69,4 4,, 7,7 8,4 6,7 6,9 4,4 4,5 5,4 8, Genel Toplam 75, 5,7,5,5,5 8,6 4, 7,5 47,5 4,4,8 54,

Bu rezervin tarafımızdan yapılan çalışmalarda 6,5'ine karşılık gelen miktarı (86,9 milyon ton) örneklenmiştir (Çizelge 5). Çızelgel5. Rezerv kategorilerine göre incelenen sahalar ve oransal büyüklükleri. Rezerv kategorileri Görünür (Açık) Görünür (Kapalı) Muhtemel (Açık) Muhtemel (Kapalı) Muhtemel (Açık+Kapah) Kaynak (Kapalı) Kaynak (Açık+Kap.) TOPLAM Rezervler (Milyon Ton) Tum sahalar 8, 7,9 7,7 6,7 4,5 8, 54, incelenen sahalar 5,7 4,8,5, 6,7 6, 86,9 Oran 9,,7 87,5,8 64,4 6,5 Yıkama sonuçlarına göre, Çizelge 4'de belirtilen sahalardan derlenen örneklerin 9'ı (78,5 milyon ton) seçilen yıkama boyutlarında iyileşebilir özellikler göstermiştir. Bu oran Trakya'nm tüm rezervleri gözönüne alındığında, hemen hemen tamamına yakın bölümünün yıkama çalışmaları ile çevreye duyarlı yakıt elde edilebileceğinin göstergesidir. Ek'deki haritadan görüleceği üzere, yoğun örneklemenin yapıldığı UzunköprüMeriçKeşanMalkara İlçelerinin arasında merkezi bir yerde kurulacak yıkama tesisinin, kömür üreticilerine hem temiz kömür eldesi hemde buna bağlı olarak pazarlama olanağı yüksek bir yakıt sağlayacağı çok açık olarak görülmektedir.. SONUÇLAR. Boyut küçültme ile de olsa, Trakya bölgesine ait sahadan alman örneklerden 4'ü değerlendirilebilir bulunmuştur..yapılan 5 +,5 mm boyutu yıkama çalışmaları, Türkiye genelinde yapılan çalışmalarda 6+5 mm'de yıkanamaz olarak görülen sahalardan derlenecek yeni örneklerle, boyut küçültülerek olumlu sonuçlar alınabileceğine ilişkin değerli bir veri oluşturmuştur.. Yıkama sonuçlarına göre, derlenen Örneklerin 9' ı seçilen yıkama boyutlarında iyileşebilir özellikler göstermiştir. Bu oran Trakya'nın tüm rezervleri gözönüne alındığında, hemen hemen tamamına yakın bölümünün yıkama çalışmaları ile çevreye duyarlı yakıt elde edilebileceğinin göstergesidir. 4.Değerlendirilebilir kömürler EdirneUzunköprü, EdirneMeriç, EdirneKeşan ve TekirdağMalkara yörelerinde bulunmaktadır. Kurulabilecek bir yıkama tesisinin yukarıda adı geçen merkezlere en uygun uzaklıkta bir yerde olması gözönüne alınmalıdır. Bu suretle kömür üreticilerine hem temiz kömür eldesi hemde buna bağlı olarak pazarlama olanağı yüksek bir yakıt sağlayacağı çok açık olarak görülmektedir

KAYNAKLAR Demîrok, Y., ve Uçakçıoğlu, A. (99) Dünya'da ve Türkiye'de Linyit, Asfaltit, Taşkömür, Bitümlü şist, Uranyum Rezervleri ve Üretimleri. MTA, Fizibite Etütleri Dairesi yayını, s.7. ETBK, APK Kurulu () Enerji Tabii Kaynaklar Bakanlığı, APK Kurulu İstatistikleri, Ankara. Gökmen, V., Memikoğlu, O., Dağlı, M., Öz, D., ve Tuncalı, E. (99) Türkiye Linyit Envanteri. MTA yayını, Ankara, s. 56. Kumru, C. ve Şahin, N. (99) TekirdağSaray Linyit Kömürünün Yıkanabilirlik Çalışması, MTA, MAT Dairesi, Arşiv no.754. s.7. Önal,G., Acarkan, N. ve Toroğlu, İ. (988) İstanbulYeniköy Linyitlerinin Zenginleştirilerek Değerlendirilmesi, 6. Kömür Kongresi, Zonguldak, s.7586. Özbayoğlu, G. (999) Kömür Yıkama Tesisleri ve Türkiye'deki Durum, Türkiye'nin Kömür Politikalan ve Temiz Kömür Teknolojileri Sempozyumu, Ankara, s. 99. Şahin, N., Gürpınar, G., Gürsoytrak, E., Kür, M. ve Tuncalı, E. (999) Türkiyenin Önemli Kömür Yataklarından Derlenen Örnekler Üzerinde Yapılan Yıkama Çalışmaları ve Değerlendirilmesi, Türkiye'nin Kömür Politikaları ve Temiz Kömür Teknolojileri Sempozyumu, Ankara, s. 68. Şahin, N., Gürpınar, G., Gürsoytrak, E., Kür, M. ve Tuncalı, E. () Türkiye Linyitlerinin Yıkanabilirliği,. Kömür Kongresi, KDZ. Ereğlisi / Zonguldak, s. 89. Ünver, T. ve Ünal, V. (999) Türkiye'nin Enerji Planlamasında Linyit Kaynaklarının Yeri. Türkiye II.Enerji Sempozyumu, 'lı yıllarda Ulusal Enerji Politikaları, TMMOBEMO, Ankara, s. 9.