T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI LABORATUVAR HİZMETLERİ ALANI ÇERÇEVE ÖĞRETİM PROGRAMI

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI LABORATUVAR HİZMETLERİ ALANI ÇERÇEVE ÖĞRETİM PROGRAMI Ankara, 2011

ÖN SÖZ Dünya nüfusunun hızla artması, tarımsal ve hayvansal üretimde verimin artırılmasını zorunlu hâle getirmiştir. Buna paralel olarak insanların güvenli ve doğal tarımsal ürünlere yönelmesi, bu alandaki araştırma geliştirme ve analiz çalışmalarının önemini artırmıştır. Bu alanda yapılan laboratuvar çalışmaları giderek yaygınlaşmaktadır. Bilim ve teknolojinin hızla gelişmesi, tüketici ve üreticilerin daha bilinçli hâle gelmesi, ülke politikasına bağlı olarak uluslararası standart ve kaliteyi yakalama gerekliliği üretim ve hizmet kalitesinin yükseltilmesi ihtiyacını doğurmuştur. Buna bağlı olarak laboratuvarların geliştirilmesi, sayılarının artırılması, bilimsel ve teknolojik gelişimlere paralel olarak analizlerin çeşitlenmesi bu alandaki nitelikli ara eleman ihtiyacını artırmıştır. Laboratuvar Hizmetleri Alanı Programı nın hazırlanmasında, Millî Eğitim Bakanlığında görevli uzman ve alan öğretmenleri, sektör ve meslek kuruluşları temsilcileri, üniversitelerden alan uzmanları ve meslek elamanları ile iş birliği içinde çalışılmıştır. 1

İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ... 1 GİRİŞ... 3 SEKTÖR... 4 ÖĞRETİM PROGRAMI İLE İLGİLİ GENEL AÇIKLAMALAR... 5 ÇERÇEVE ÖĞRETİM PROGRAMI HAFTALIK DERS ÇİZELGESİ... 8 PROGRAMIN UYGULANMASINA İLİŞKİN AÇIKLAMALAR...10 PROGRAMDA YER ALAN DERSLER...11 1. ORTAK DERSLER...11 2. ALAN/DAL DERSLERİ...11 ALAN ORTAK DERSLERİ...11 MESLEKİ GELİŞİM...11 LABORATUVAR TEMEL İŞLEMLERİ...11 MİKROBİYOLOJİDE TEMEL İŞLEMLER...13 DAL DERSLERİ...14 İŞLETMELERDE BECERİ EĞİTİMİ...14 MİKROBİYOLOJİK ANALİZLER...14 TOPRAK ANALİZLERİ...15 YEM ANALİZLERİ...15 KLİNİK BİYOKİMYA...16 HİSTOLOJİ...16 PARAZİTOLOJİ...16 İMMÜNOSEROLOJİ...17 SU ANALİZLERİ...17 YAPRAK ANALİZLERİ...17 GÜBRE ANALİZLERİ...18 TOPRAKTA İZ ELEMENT VE AĞIR METAL ANALİZLERİ...18 BİTKİSEL ÜRÜN ANALİZLERİ...18 HAYVANSAL ÜRÜN ANALİZLERİ...19 3. SEÇMELİ DERSLER...19

GİRİŞ Laboratuvar hizmetleri alanı; tarım ürünlerinin üretiminde verim ve kalite artışı, güvenli ürün elde edilmesi ve hayvan sağlığına yönelik laboratuvar çalışmalarının yürütüldüğü hizmet alanıdır. Bilim ve teknolojinin hızla gelişmesi, tüketici ve üreticilerin daha bilinçli hâle gelmesi, ülke politikasına bağlı olarak uluslararası standart ve kaliteyi yakalama gerekliliği üretim ve hizmet kalitesinin yükseltilmesi ihtiyacını doğurmuştur. Bu durum ise hem üretim aşamasında hem de piyasadaki ürünler için laboratuvar analizlerine olan ihtiyacı artırmıştır. Daha önceleri kamunun görevi gibi algılanan laboratuvar hizmetleri artık birçok işletmenin bünyesinde yapılır hâle gelmiştir. Bu anlamda laboratuvar sayılarının artması ve gelişmesi, analizlerin bilimsel ve teknolojik gelişmelere paralel olarak çeşitlenmesi bu alandaki nitelikli ara eleman ihtiyacını artırmıştır. Buna bağlı olarak Ortaöğretim Projesi kapsamında Laboratuvar Hizmetleri Alanı Öğretim Programı nın modüler sisteme uygun olarak geliştirilmesine ihtiyaç duyulmuştur. Laboratuvar Hizmetleri Alanı Öğretim Programı nın sektör analizine dayalı olarak modüler esaslı hazırlanması, ülkemiz ekonomisi açısından çok önemli olan bu sektöre kalifiye eleman yetiştiren mesleki ve teknik eğitim sistemine yeni bir eğitim anlayışı getirmektedir. Laboratuvar Hizmetleri Alanı Çerçeve Öğretim Programı nda; 1. Tarım laboratuvarı dalı yer almaktadır. Öğretim programlarını hazırlama çalışmaları kapsamında yapılan sektör araştırması sonucunda sektörde faaliyet gösteren meslekler saptanmış ve saptanan bu meslekler seviye gruplarına ayrılmıştır. Mesleklere ilişkin olarak saptanan bu yeterlikler, öğretim programları ve modüllerin temel dayanağını ve içeriğini oluşturmuştur. Öğretim programlarının ve modüllerin hazırlanmasında, iş yaşamının iş gücüne dönük gereksinimlerinin tüm yönleriyle dikkate alınması amacıyla sektörel kuruluşlarla karşılıklı görüş alışverişi ve iş birliği gerçekleştirilmiştir. Program geliştirme sürecinin her aşamasında, Türkiye ve dünya ölçeğinde faaliyet gösteren firmalar ve meslek kuruluşları temsilcileri, ticaret ve sanayi odaları ve üniversiteler ile iş birliği yapılmıştır. Sözü edilen kurum ve kuruluşların eğitim sorumluları, uzmanları ve meslek elemanlarıyla iletişim kurulmuş, bu kişilerin program çalışmalarına doğrudan katkıları sağlanmıştır. Sektör taraması ve mesleki yeterliklerin belirlenmesi sonucunda, Türkiye genelinde sektörünün ihtiyaçları ve iş gücünden beklentileri tespit edilmiş, bu ihtiyaç ve beklentiler program çalışmalarının dayanağını oluşturmuştur. Öğretim programı, laboratuvar hizmetleri alanı altında yer alan mesleklerde ulusal ve uluslararası düzeyde meslek elemanlarından beklenen yeterliklere ve standartlara uygun olarak hazırlanmıştır. Laboratuvar hizmetleri alanı altında yer alan mesleklerde diploma ve sertifikaya dayalı eğitim verilmesi gerekmektedir. Bu amaçla, program çalışmaları sırasında geliştirilen tüm modüllerden sertifika programları hazırlanarak her yaşta ve düzeyde bireye mesleki yeterlikler kazandıracak yaşam boyu mesleki eğitim olanakları sunulacaktır. 3

Laboratuvar hizmetleri alanı çerçeve öğretim programı, teknolojik gelişmelere ve sektörün beklentilerindeki değişmelere paralel olarak güncellenebilecek bir yapıda tasarlanmıştır. Böylece tüm gelişme ve yenilikleri kısa sürede programa yansıtmak mümkün olabilecek ve mezunlar kazandıkları yeni mesleki yeterlikler doğrultusunda istihdam edilebileceklerdir. Programın bu esnek yapısıyla sektörün ve mesleki eğitim sisteminin gelişmesine önemli katkılar sağlayacağı düşünülmektedir. SEKTÖR Sektör, tarımsal üretimde çevrenin tahrip edilmeden, güvenli, verimli ve kaliteli ürünlerin elde edilebilmesi için yürütülen laboratuvar çalışmalarını kapsamaktadır. Günümüzde tüketicinin bilinçlenmesi, eğitim seviyesinin yükselmesi, hizmet ve ürün kalitesinin artması neticesinde ürünlerde kalite kontrole olan ihtiyaç da artmıştır. Bu durum ise hem üretim aşamasında hem de piyasadaki ürünler için laboratuvar analizlerine olan ihtiyacı artırmıştır. Tarımsal üretimde gübre, ilaç, koruyucu madde vb. girdilerin gereğinden fazla ya da az kullanıldığında üretimin düşük ve kalitesiz olması yanında çevre, insan ve hayvan sağlığına verdiği zararların telafisinin (bozulan toprakların ıslahı, kirlenen suların temizlenmesi, hayvan hastalıkları salgınlarının önlenmesi gibi) çok pahalı ve bazı hâllerde olanaksız olduğu görülmektedir. Laboratuvar analizlerine dayalı girdi kullanımının, ülke tarımına ve çiftçisine yapılabilecek en önemli stratejik yatırım ve eğitim hizmeti olduğu unutulmamalıdır. Bu kapsamda tarımsal üretim desteklemelerinde laboratuvar analizleri kademeli olarak zorunlu tutulmaya başlanmıştır. Hâlihazırda toprak analiz desteklemelerinde yetkilendirilmiş 281 adet toprak-bitki analiz laboratuvarı mevcut olup bu laboratuvarların sayısı her geçen gün artmaktadır. Laboratuvar hizmetleri alanı ile ilişkili sektörel beklenti, bu alanda eğitim-öğretim kurumlarının geliştirilerek alanında geçerli yöntem ve teknikleri kullanıp laboratuvar çalışmalarını yürüten ve mesleki gelişmeleri takip ederek kendini geliştiren bireylerin yetiştirilmesidir. 4

ÖĞRETİM PROGRAMI İLE İLGİLİ GENEL AÇIKLAMALAR SEKTÖR ALAN ALANIN TANIMI ALANIN AMACI LABORATUVAR HİZMETLERİ LABORATUVAR HİZMETLERİ Laboratuvar hizmetleri alanı altında yer alan dalların yeterliklerini kazandırmaya yönelik eğitim ve öğretim verilen alandır. Laboratuvar hizmetleri alanı altında yer alan mesleklerde sektörün ihtiyaçları, bilimsel ve teknolojik gelişmeler doğrultusunda gerekli olan mesleki yeterlikleri kazanmış nitelikli meslek elemanları yetiştirmek amaçlanmaktadır. DAL PROGRAMLARI, TANIMLARI VE AMAÇLARI GİRİŞ KOŞULLARI İSTİHDAM ALANLARI EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI TARIM LABORATUVARI Tanımı: Tarım laboratuvar teknisyeninin sahip olması gereken, tarımsal üretim ve hayvan sağlığına yönelik laboratuvar uygulamaları ve teknolojileri ile ilgili yeterlikleri kazandırmaya yönelik eğitim ve öğretim verilen daldır. Amacı: Laboratuvar hizmetleri alanında tarım laboratuvarı mesleğinin yeterliklerine sahip meslek elemanları yetiştirmek amaçlanmaktadır. Öğrencilerin sağlık durumu, laboratuvar hizmetleri alanı altında yer alan mesleklerin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olmalıdır. Laboratuvar hizmetleri alanından mezun olan öğrenciler, seçtikleri dal/meslekte kazandıkları yeterlikler doğrultusunda kamu ve özel sektöre ait; 1. Toprak analiz laboratuvarları, 2. Yaprak analiz laboratuvarları, 3. Gübre analiz laboratuvarları, 4. Su analiz laboratuvarları, 5. Yem analiz laboratuvarları, 6. Tarımsal ürün analiz laboratuvarları, 7. Tohumluk analiz laboratuvarları, 8. Hayvan sağlığına yönelik biyokimya, histoloji ve parazitoloji laboratuvarları, 9. Mikrobiyoloji laboratuvarları vb. yerlerde çalışabilirler. 1. Program, mesleki ve teknik eğitim alanında diplomaya götüren ortaöğretim kurumları ile belge ve sertifika programlarının uygulandığı her tür ve derecedeki örgün ve yaygın mesleki ve teknik eğitim-öğretim kurumlarında uygulanmaktadır. 2. Programın uygulanabilmesi için laboratuvar hizmetleri alanı standart donanımları ve mesleklerin gerektirdiği ekipmanlar sağlanmalıdır. 5

EĞİTİMCİLER ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YATAY VE DİKEY GEÇİŞLER 1. Millî Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumlarına öğretmen olarak atanacakların atamalarına esas olan alanlar ile mezun oldukları yükseköğretim programları ve aylık karşılığı okutacakları derslere ilişkin çizelgeye uygun olanlar görev almalıdır. 2. Programın uygulanmasında gerektiğinde laboratuvar hizmetleri alanında sektör deneyimi olan usta öğretici, teknisyen ve meslek elemanlarından yararlanılabilir. Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Sınıf Geçme ve Sınav Yönetmeliği ne göre çeşitli ölçme araçları kullanılarak öğrencilerin değerlendirilmesi esastır. Buna göre; 1. Dersin altındaki modüllerin işlenişi sırasında kazandığı (bilgi, beceri ve tavırlar) yeterlikler, ölçme değerlendirme ölçütlerine göre değerlendirilir. 2. Okulda, işletmede ve kendi kendilerine yaptıkları tüm öğrenim faaliyetleri değerlendirilerek öğrencilerin dersteki başarısı belirlenir. Program; geniş tabanlı ve modüler yapıda düzenlendiğinden, Mesleki ve Teknik Eğitim Yönetmeliği çerçevesinde yatay ve dikey geçişlere olanak sağlanır. 1. Alan/dalda sertifika, belge ve diplomaya götüren tüm programlar ve dallar arasında geçiş yapılabilir. 2. Diploma almaya hak kazanan öğrenci, laboratuvar hizmetleri alanının devamı niteliğindeki programların veya bu alana en yakın programların uygulandığı yüksek öğretim programlarına devam edebilir. BELGELENDİRME 1. Mezun olan öğrenciye alanda/dalda diploma verilir. 2. Öğrencinin seçtiği dal ile ilgili aldığı tüm dersler ve modüller diploma ekinde belirtilir. 3. Öğrenciye, programdan ayrıldığında veya mezun olduğunda, kazandığı yeterlikleri gösteren ve bir yaygın mesleki ve teknik eğitim programı ile aynı yeterlikleri kazanan kişilerle eş değer belge verilir. 4. Öğrencinin kazandığı mesleki yeterlikler sertifikaya yönelik belgelendirmelerde değerlendirilir. EĞİTİM SÜRESİ 1. Alan programının toplam eğitim süresi, 9. sınıftan sonra 3 öğretim yılı olarak planlanmıştır. 2. Eğitim süresinin okul, işletme ve bireysel öğrenme için ayrılmış dağılımı, laboratuvar hizmetleri alanı haftalık ders çizelgesi, dersler ve modüller ile ilgili açıklamalarda belirtildiği gibi uygulanır. 6

ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ İŞ BİRLİĞİ YAPILACAK KURUM VE KURULUŞLAR ÖĞRENCİ KAZANIMLARI EĞİTİM-ÖĞRETİM FAALİYETLERİ Modüler öğretime yönelik ağırlıklı olarak bireysel öğrenme yöntem ve teknikleri uygulanır. 1. Öğretmenler öğrencilere rehberlik eder. 2. Öğrenciler kendi kendine öğrenmeye teşvik edilir. 3. Öğrencilerin aktif olması sağlanır. 4. Öğrenciler araştırmaya yönlendirilir. 5. Öğrenciler kendi kendilerini değerlendirebilir. 6. Öğrencilere yeterlik kazandırmaya yönelik yöntem ve teknikler uygulanır. Öğrenciler, programın gerektirdiği öğretim faaliyetleri, istihdam olanakları ve planlama konularında çevredeki üniversiteler, sivil toplum örgütleri, laboratuvar hizmeti veren özel ve kamu kurum/ kuruluşları ve meslek elemanları ile iş birliği yapılarak yönlendirilir. Programın sonunda seçtiği dala/mesleğe yönelik olarak öğrenci; 1. Genel kültüre yönelik bilgi ve becerileri kazanacaktır. 2. Ulusal ve uluslararası iş gücünden beklenen temel yeterlikleri kazanacaktır. 3. Alanın altında yer alan dallara ait temel yeterliklerine sahip olacaktır. 4. Dalın/mesleğin gerektirdiği bilgi ve becerileri kazanacaktır. 5. Dalın/mesleğin gerektirdiği özel mesleki yeterlikleri kazanacaktır. 1. Haftalık ders çizelgesinde yer alan dersler ve bu derslerin altındaki modüllerin içeriğindeki eğitimöğretim uygulamaları yapılır. 2. Kazandırılacak yeterliklerin özelliklerine göre sektör ile iş birliği yapılarak iş başında eğitim faaliyetleri gerçekleştirilir. 3. Sektörde oluşan değişim ve gelişimlerin incelenebilmesi amacıyla gezi, gözlem ve inceleme çalışmaları yapılabilir. 7

MESLEK LİSESİ LABORATUVAR HİZMETLERİ ALANI (TARIM LABORATUVARI DALI) ÇERÇEVE ÖĞRETİM PROGRAMI HAFTALIK DERS ÇİZELGESİ DERS KATEGORİLERİ ORTAK DERSLER DERSLER 9. SINIF 10. SINIF 11. SINIF 12. SINIF DİL VE ANLATIM (*) 2 2 2 2 TÜRK EDEBİYATI 3 3 3 3 DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ 1 1 1 1 TARİH 2 2 - - T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK - - 2 - COĞRAFYA 2 2 - - MATEMATİK 4 - - - GEOMETRİ 2 - - - FİZİK 2 - - - KİMYA 2 - - - BİYOLOJİ 2 - - - SAĞLIK BİLGİSİ 1 - - - FELSEFE - - 2 - YABANCI DİL 3 2 2 - BEDEN EĞİTİMİ 2 2 2 - GÖRSEL SANATLAR/MÜZİK 1 - - - TRAFİK VE İLK YARDIM - - - 1 TOPLAM 29 14 14 7 A L A N / D A L D E R S L E R İ ALAN ORTAK DERSLERİ DAL DERSLERİ MESLEKİ GELİŞİM - 2 - - LABORATUVAR TEMEL İŞLEMLERİ (*) - 7 - - MİKROBİYOLOJİDE TEMEL İŞLEMLER - 7 - - İŞLETMELERDE BECERİ EĞİTİMİ (*) MİKROBİYOLOJİK ANALİZLER (*) TOPRAK ANALİZLERİ YEM ANALİZLERİ KLİNİK BİYOKİMYA HİSTOLOJİ PARAZİTOLOJİ İMMÜNOSEROLOJİ SU ANALİZLERİ YAPRAK ANALİZLERİ GÜBRE ANALİZLERİ TOPRAKTA İZ ELEMENT VE AĞIR METAL ANALİZLERİ BİTKİSEL ÜRÜN ANALİZLERİ - - 22 28 HAYVANSAL ÜRÜN ANALİZLERİ ALAN/DAL DERS SAATLERİ TOPLAMI - 16 22 28 SEÇMELİ DERS SAATİ TOPLAMI 7 4 3 4 REHBERLİK VE YÖNLENDİRME 1 1 1 1 TOPLAM DERS SAATİ 37 35 40 40 8

ANADOLU MESLEK LİSESİ LABORATUVAR HİZMETLERİ ALANI (TARIM LABORATUVARI DALI) ÇERÇEVE ÖĞRETİM PROGRAMI HAFTALIK DERS ÇİZELGESİ DERS KATEGORİLERİ ORTAK DERSLER DERSLER 9. SINIF 10. SINIF 11. SINIF 12. SINIF DİL VE ANLATIM (*) 2 2 2 2 TÜRK EDEBİYATI 3 3 3 3 DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ 1 1 1 1 TARİH 2 2 - - T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK - - 2 - COĞRAFYA 2 2 - - MATEMATİK 4 - - - GEOMETRİ 2 - - - FİZİK 2 - - - KİMYA 2 - - - BİYOLOJİ 2 - - - SAĞLIK BİLGİSİ 1 - - - FELSEFE - - 2 - YABANCI DİL 6 4 4 4 BEDEN EĞİTİMİ 2 2 2 - GÖRSEL SANATLAR /MÜZİK 1 - - - TRAFİK VE İLK YARDIM - - - 1 TOPLAM 32 16 16 11 A L A N / D A L D E R S L E R İ ALAN ORTAK DERSLERİ DAL DERSLERİ MESLEKİ GELİŞİM - 2 - - LABORATUVAR TEMEL İŞLEMLERİ (*) - 7 - - MİKROBİYOLOJİDE TEMEL İŞLEMLER - 7 - - İŞLETMELERDE BECERİ EĞİTİMİ (*) MİKROBİYOLOJİK ANALİZLER (*) TOPRAK ANALİZLERİ YEM ANALİZLERİ KLİNİK BİYOKİMYA HİSTOLOJİ PARAZİTOLOJİ İMMÜNOSEROLOJİ SU ANALİZLERİ YAPRAK ANALİZLERİ GÜBRE ANALİZLERİ TOPRAKTA İZ ELEMENT VE AĞIR METAL ANALİZLERİ BİTKİSEL ÜRÜN ANALİZLERİ - - 22 28 HAYVANSAL ÜRÜN ANALİZLERİ ALAN/DAL DERS SAATLERİ TOPLAMI - 16 22 28 SEÇMELİ DERS SAATİ TOPLAMI 4 7 5 4 REHBERLİK VE YÖNLENDİRME 1 1 1 1 TOPLAM DERS SAATİ 37 40 44 44 9

PROGRAMIN UYGULANMASINA İLİŞKİN AÇIKLAMALAR Çerçeve öğretim programı ile öğrencilere, alan/dallar ile ilgili temel bilgi ve becerileri kazandırmanın yanı sıra; öğrencinin yeniliğe, değişime uyum sağlayabilen, çevresindeki insanlarla sağlıklı iletişim kurabilen, hedeflerini belirleyip bunlara ulaşmak için girişimlerde bulunabilen, yaratıcı, eleştiriye açık ve mesleki yeterliklere sahip bireyler olarak yetiştirilmesi hedeflenmiştir. Program 4 yıl olarak tasarlanmıştır. Programın temel yapısı oluşturulurken 9. sınıfta ortak dersler, 10. sınıfta ortak dersler ile alan ortak dersleri, 11 ve 12. sınıflarda ise ortak dersler, dallara özel derslerin okutulması planlanmıştır. Bu derslerin içerikleri belirlenirken ulusal ve uluslararası iş gücünden beklenen temel yeterlikler, sektör araştırmaları ve mesleki yeterlikler dikkate alınmıştır. Alanda yer alan tüm dallara yönelik ortak yeterlikleri kazandıran dersler ağırlıklı olarak 10. ve 11. sınıfta verilmektedir. 12. sınıfta diplomaya götüren dala ait yeterlikleri içeren dersler yer almaktadır. Öğrenci 10. sınıfta alanda eğitim-öğretime başlar. 10. sınıfın sonunda ise bölgesel ve sektörel ihtiyaçlar, okulun donanımı, öğretmen ve fiziki kapasitesi ile öğrencilerin mesleki yeterlikleri de dikkate alınarak dal seçimi yapılır. Öğrencilerin alan ve dal seçimlerinde bölgesel istihdam olanakları dikkate alınır. Alan ortak derslerine ait modüllerin tamamı aynen uygulanır. 11 ve 12. sınıflarda dalın seçmeli meslek dersleri ve modüllerin seçimi koordinatör öğretmen, zümre öğretmenleri ve sektörde bulunan meslek elemanları ile iş birliği içinde; birbirine temel teşkil eden modüllerin öncelik sırası, okul koşulları, yerel ve bölgesel sektörün ihtiyaçları dikkate alınarak yapılır. Çerçeve öğretim programları, haftalık ders çizelgeleri, dersler ve modüllerin içerikleri ile ilgili bilgiler ders bilgi formları ve modül bilgi sayfalarında verilmiştir. Her okul sektör beklentilerini, değişen koşulları ve mesleklerin gelişimini programa yansıtabilir. Gerektiğinde 11 ve 12. sınıfta zorunlu dal derslerinin dışındaki mesleğe özgü derslere ait modüller ve modül içerikleri değiştirilip geliştirilebilir. Bu değişiklikler, koordinatör öğretmen, zümre öğretmenleri ve sektörden meslek elemanları ile iş birliği içinde yapılır. Yapılan değişiklikler, okulun bağlı bulunduğu ilgili öğretim dairesine gönderilir ve bakanlıkça uygun bulunan değişiklikler uygulanır. Haftalık ders çizelgelerinde; ortak dersler ve alan/dal dersleri belirtilmiştir. Alan/dal dersleri modüllerden oluşmaktadır. Bu derslerdeki her modülün içeriğini öğrencilere kazandırmak için tasarlanan toplam öğrenme süresi 40 saat olarak planlanmıştır. Bu süre; öğretmen rehberliğinde ve öğrencinin kendi kendine çalışacağı süreleri kapsamaktadır. Örneğin 40/32 olarak belirlenmiş bir modülün; 32 saati öğretmen rehberliğinde çalışılacak süreyi, kalan 8 saat ise öğrencinin kendi kendine bağımsız olarak çalışacağı süreyi göstermektedir. Haftalık ders çizelgesinde haftalık ders saati belirlenmemiş derslerin sürelerinin belirlenmesinde; dersler altında yer alan modüllerin toplam süresi dikkate alınır. 10

1. ORTAK DERSLER PROGRAMDA YER ALAN DERSLER Talim ve Terbiye Kurulunun belirlemiş olduğu dersler, ders saatleri ve programlar uygulanır. 2. ALAN/DAL DERSLERİ Laboratuvar hizmetleri alanında yer alan meslekler/dallar için temel bilgi ve becerileri kapsayan ders grubunu oluşturur. Alan ve dalların özelliklerine göre, öncelikle 10. ve 11. sınıflar olmak üzere, üç yıla yayılarak programa yerleştirilmiştir. Alan/dal dersleri içinde (*) ile belirtilen dersler alan ve dalların zorunlu dersleridir. Bu dersler Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Sınıf Geçme ve Sınav Yönetmeliği nin 33. maddesi uyarınca yıl sonu başarı ortalaması ile başarılı sayılmayacak derslerdir. Laboratuvar hizmetleri alanında yer alan dallar/meslekler için alınması zorunlu olan dersler tabloda verilmiştir. DAL Tarım Laboratuvarı BAŞARILMASI ZORUNLU DERSLER MESLEK LİSESİ VE ANADOLU MESLEK LİSESİ Laboratuvar Temel İşlemleri Mikrobiyolojik Analizler İşletmelerde Beceri Eğitimi ALAN ORTAK DERSLERİ Laboratuvar hizmetleri alanının alan ve tüm dalları ile ilgili ortak ve mesleki yeterlikleri kazandırmayı amaçlayan derslerdir. MESLEKİ GELİŞİM Öğrencinin yaşam boyu kullanabileceği ve mesleki gelişmesine yararlı olabilecek; iyi ilişkiler kurabilme, öğrenmeyi öğrenme, bilgiye ulaşma, girişimcilik ve iş fikirleri üretme, işe uyum sağlama, kendini geliştirme ve problem çözme gibi bilgi ve becerilerin verildiği derstir. Bu derste öğrenciye, meslek elemanlarının sahip olması gerekli ulusal ve uluslararası iş gücünden beklenen temel yeterlikleri kazandırmak amaçlanmaktadır. 11

Dersin Modülleri Süre Kazandırılan Yeterlilikler İletişim 40/8 Bilgiye Ulaşma ve Veri Toplama 40/8 Sağlıklı ve etkili iletişim kurmak ve sürdürmek Öğrenme ihtiyaçları doğrultusunda bilgi ve veri toplamak Girişimci Fikirler Üretme 40/8 Uygulanabilir girişimci (iş) fikirler üretmek Girişimci Fikri Geliştirme 40/8 Girişimci (iş) fikri geliştirmek ve planlamak İş Kurma ve Geliştirme 40/16 İş Güvenliği ve İşçi Sağlığı 40/8 Çevre Koruma 40/8 Problem Çözme 40/8 İşletme kurma ve geliştirmeyle ilgili faaliyetleri yürütmek İşçi sağlığı mevzuatına uymak ve iş güvenliği önlemlerini almak Çevreye karşı duyarlı olmak ve çevreyi korumak Kendini geliştirerek karşılaştığı problemleri çözmek LABORATUVAR TEMEL İŞLEMLERİ Laboratuvar güvenliği, analiz öncesi ve sonrası işlemler, çözeltiler, karışımları ayırma, katı ve sıvıların ölçümü, kimyasal tepkimeler, kalibrasyon eğrisi, gravimetrik ve volümetrik analiz işlemleri ile ilgili konuların verildiği derstir. Bu derste öğrenciye, laboratuvarda güvenli çalışma ortamı sağlama, analiz öncesi ve sonrası işlemleri yapma, katı ve sıvılarda ölçüm yapma, karışımları ayırma, kimyasal tepkimeleri inceleme, çözelti hazırlama, volümetrik ve gravimetrik analiz işlemlerini yapma, kalibrasyon eğrisi oluşturma ile ilgili yeterlikleri kazandırmak amaçlanmaktadır. Laboratuvar Güvenliği 40/16 Laboratuvarda güvenli çalışma ortamı sağlamak Analiz Öncesi ve Sonrası İşlemler 40/16 Analiz öncesi ve sonrası işlemleri yapmak Katı ve Sıvılarda Ölçüm 40/24 Katı ve sıvılarda ölçüm yapmak Karışımları Ayırma 1 40/24 Karışımları Ayırma 2 40/24 Karışımları ayırmak Kimyasal Tepkimeleri İnceleme 40/16 Kimyasal tepkimeleri incelemek 12

Analiz Çözeltileri 1 40/32 Analiz Çözeltileri 2 40/16 Çözelti hazırlamak Volümetrik Analiz İşlemleri 40/32 Volümetrik analiz işlemleri yapmak Gravimetrik Analiz İşlemleri 1 40/16 Gravimetrik analiz işlemleri yapmak Gravimetrik Analiz İşlemleri 2 40/24 Kalibrasyon Eğrisi Oluşturma 40/24 Kalibrasyon eğrisi oluşturmak MİKROBİYOLOJİDE TEMEL İŞLEMLER Mikroorganizmalar ve özellikleri ile sterilizasyon, dezenfeksiyon, besi yeri, dilüsyon, kültür elde etme, boyama yöntemleri ve mikroskobik inceleme ile ilgili konuların verildiği derstir. Bu derste öğrenciye, mikroorganizmaların özelliklerini inceleme, sterilizasyon ve dezenfeksiyon yapma, dilüsyon serileri ve besiyeri hazırlama, mikrobiyolojik kültür elde etme, preparat hazırlayarak boyama ve mikroskopta inceleme yapma yeterliklerini kazandırmak amaçlanmaktadır. Mikroorganizmaların Özellikleri 40/32 Mikroorganizmaların özelliklerini incelemek Sterilizasyon ve Dezenfeksiyon 1 40/32 Sterilizasyon ve dezenfeksiyon Sterilizasyon ve Dezenfeksiyon 2 40/16 yapmak Besiyeri Dilüsyon Serileri Hazırlama Mikrobiyolojik Kültür 1 40/32 Mikrobiyolojik Kültür 2 40/24 Mikroskobik İnceleme Boyama Yöntemleri 40/32 Besiyeri hazırlamak 40/32 Dilüsyon serileri hazırlamak Mikrobiyolojik kültür elde etmek 40/32 Mikroskopta inceleme yapmak 40/32 Preparatı boyamak 13

DAL DERSLERİ Laboratuvar hizmetleri alanında yer alan dallara özel ve mesleği destekleyici yeterlikleri kazandıracak dal dersleri, ağırlıkla son sınıflarda yer alan, iş başında veya işletmelerde uygulanması öngörülen derslerdir. Çerçeve Öğretim Programı Haftalık Ders Çizelgesi nden dalın özelliğine uygun dersler, okul türüne ve okutulacağı yıla göre seçilir. Dallarda diplomaya götürecek derslerin belirlenmesinde dalı destekleyici diğer derslerden de seçim yapılarak program oluşturulur. Seçilen derslerin içeriği ise çevredeki meslek elemanlarının, okuldaki koordinatör öğretmenlerin ve alan öğretmenlerinin kararı ile bölgesel düzeyde mesleğin yeterliklerini ve sektörün ihtiyaçlarını karşılayan modüllerden seçilerek oluşturulur. Seçilen derslerin ders saatleri, derslerin altındaki modüllerin süresine ve içeriğine göre belirlenir. Teknik liselerde, meslek liselerine oranla dört yıl boyunca daha fazla akademik yeterliklerin kazandırılmasından dolayı dal derslerindeki modüllerin seçiminde ve uygulanmasında öğrencilerin bu akademik becerilerini kullanabileceği modüllere ve uygulamalara ağırlık verilebilir. İŞLETMELERDE BECERİ EĞİTİMİ Her okul, işletmelerde beceri eğitimi dersinin içeriğini, ağırlıklı olarak dala ait modüller olmak üzere bölgesel özellikler dikkate alınarak sektörün beklentilerini yansıtacak modüllerden sektör temsilcileri, okuldaki koordinatör öğretmenler ve alan öğretmenlerinin kararı ile oluşturur. Ancak bölgesel özellikler ve sektör beklentilerini yansıtacak modüllere ihtiyaç duyulması hâlinde yeni modül içerikleri hazırlanabilir. Hazırlanan yeni modül, İl İstihdam ve Meslek Eğitim Kurulu onayı ile uygulamaya konulur ve bir örneği okulun bağlı bulunduğu ilgili öğretim dairesine gönderilir. İşletmelerde Beceri Eğitimi Dersi Mesleki ve Teknik Eğitim Yönetmeliği nin ilgili hükümlerine göre yapılır. İşletmelerde beceri eğitimi yapılmayan okul türlerinde öğrenciler, ilgili mevzuat doğrultusunda staj yaparlar. MİKROBİYOLOJİK ANALİZLER Kültürel ve mikroskobik sayım yöntemleri, mikroorganizma sayımı, biyokimyasal testler ve antimikrobiyal madde testleri ile ilgili konuların verildiği derstir. Bu derste öğrenciye, kültürel ve mikroskobik sayım yöntemlerini uygulama, mikroorganizma sayımı yapma, biyokimyasal testler ve antimikrobiyal madde testleri yapma ile ilgili yeterlikleri kazandırmak amaçlanmaktadır. Kültürel Sayım 40/32 Kültürel sayım yöntemlerini uygulamak Mikroskobik Sayım 40/32 Mikroskobik sayım yöntemlerini uygulamak 14

Mikroorganizma Sayımı 40/32 Mikroorganizma sayımı yapmak Biyokimyasal Testler 40/32 Biyokimyasal testler yapmak Antimikrobiyal Madde Testleri 40/32 Antimikrobiyal maddeler ile ilgili testler yapmak TOPRAK ANALİZLERİ Toprağın fiziksel ve kimyasal analizleri ile ilgili konuların verildiği derstir. Bu derste öğrenciye, toprak numunesi alma, numuneyi analize hazırlama, toprakta fiziksel analizler, verimlilik ve makro besin elementi analizleri yapma ile ilgili yeterlikleri kazandırmak amaçlanmaktadır. Toprak Numunesini Analize Hazırlama 40/32 Toprak numunesi alarak analize hazırlamak Toprakta Fiziksel Analizler Toprakta Verimlilik Analizleri Toprakta Makro Besin Elementi Analizleri 1 Toprakta Makro Besin Elementi Analizleri 2 40/32 Toprakta fiziksel analizler yapmak 40/32 Toprakta verimlilik analizleri yapmak 40/32 Toprakta makro besin elementi analizleri yapmak 40/24 YEM ANALİZLERİ Yemlerde fiziksel ve kimyasal analizler ile ilgili konuların verildiği derstir. Bu derste öğrenciye, yemlerden numune alarak analize hazırlama, kuru madde, kül, protein, yağ, karbonhidrat ve mineral madde analizleri yapma ile ilgili yeterlikleri kazandırmak amaçlanmaktadır. Yem Numunesini Analize Hazırlama 40/24 Yem numunesi alarak analize hazırlamak Yemlerde Kuru Madde ve Kül Analizleri 40/32 Yemlerde kuru madde ve kül analizleri yapmak Yemlerde Protein Analizleri 40/32 Yemlerde protein analizleri yapmak 15

Yemlerde Yağ ve Karbonhidrat Analizleri Yemlerde Mineral Madde Analizleri 40/32 40/32 Yemlerde yağ ve karbonhidrat analizleri yapmak Yemlerde mineral madde analizleri yapmak KLİNİK BİYOKİMYA Kanın özellikleri, kanda biyokimyasal testler, idrar ve gaita analizleri ile ilgili konuların verildiği derstir. Bu derste öğrenciye, kanın özelliklerini inceleme, kanda biyokimyasal testler yapma, idrar ve gaita analizleri yapma ile ilgili yeterlikleri kazandırmak amaçlanmaktadır. Kanın Özellikleri -1 40/32 Kanın Özellikleri -2 40/24 Kanın özelliklerini incelemek Kanda Biyokimyasal Testler İdrar Analizleri Gaita Analizleri 40/32 Kanda biyokimyasal testler yapmak 40/24 İdrar analizleri yapmak 40/16 Gaita analizleri yapmak HİSTOLOJİ Mikroskobik inceleme için doku preparatı hazırlanması ile ilgili konuların verildiği derstir. Bu derste öğrenciye, doku preparatı hazırlama ve doku preparatını boyama ile ilgili yeterlikleri kazandırmak amaçlanmaktadır. Doku Preparatı -1 40/32 Doku Preparatı -2 40/32 Doku preparatı hazırlamak Doku Preparatını Boyama 40/32 Doku preparatını boyamak PARAZİTOLOJİ Gaitanın parazitolojik muayenesi, uyuz ve kan parazitlerinin incelenmesi ile ilgili konuların verildiği derstir. Bu derste öğrenciye, gaitada parazit muayenesi yapma, kanda ve deri kazıntısında parazit arama ile ilgili yeterlikleri kazandırmak amaçlanmaktadır. 16

Gaitada Parazit Muayenesi 1 40/32 Gaitada Parazit Muayenesi 2 40/24 Kan Parazitleri ve Uyuz 40/24 İMMÜNOSEROLOJİ Gaitada parazit muayenesi yapmak Kanda ve deri kazıntısında parazit aramak Hücre kültürü ve serolojik testler ile ilgili konuların verildiği derstir. Bu derste öğrenciye, hücre kültürü elde etme ve serolojik testler yapma ile ilgili yeterlikleri kazandırmak amaçlanmaktadır. Hücre Kültürü 40/32 Hücre kültürü elde etmek Serolojik Testler 40/32 Serolojik testler yapmak SU ANALİZLERİ Suların fiziksel ve kimyasal analizleri ile ilgili konuların verildiği derstir. Bu derste öğrenciye; sularda fiziksel analizler, katyon, anyon ve kirlilik analizleri yapma ile ilgili yeterlikleri kazandırmak amaçlanmaktadır. Sularda Fiziksel Analizler Sularda Katyon ve Anyon Analizleri Sularda Kirlilik Analizleri YAPRAK ANALİZLERİ 40/32 Sularda fiziksel analizler yapmak 40/32 Sularda katyon ve anyon analizleri yapmak 40/32 Sularda kirlilik analizleri yapmak Yaprakların fiziksel ve kimyasal analizleri ile ilgili konuların verildiği derstir. Bu derste öğrenciye, yaprak numunesi alarak analize hazırlama ve yaprak analizleri yapma ile ilgili yeterlikleri kazandırmak amaçlanmaktadır. Yaprak Numunesini Analize Yaprak numunesi alarak analize 40/32 Hazırlama hazırlamak Yaprak Analizleri Yapma 40/32 Yaprak analizleri yapmak 17

GÜBRE ANALİZLERİ Gübrelerin fiziksel ve kimyasal analizleri ile ilgili konuların verildiği derstir. Bu derste öğrenciye gübre numunesi alarak analize hazırlama ve gübre analizleri yapma ile ilgili yeterlikleri kazandırmak amaçlanmaktadır. Gübre Numunesini Analize Hazırlama Gübre Analizleri Yapma-1 40/24 Gübre Analizleri Yapma-2 40/32 Gübre numunesi alarak analize hazırlamak 40/16 Gübre analizleri yapmak TOPRAKTA İZ ELEMENT VE AĞIR METAL ANALİZLERİ Toprakta iz element ve ağır metal analizleri ile ilgili konuların verildiği derstir. Bu derste öğrenciye, toprakta mikro besin elementi analizleri ve ağır metal analizleri yapma ile ilgili yeterlikleri kazandırmak amaçlanmaktadır. Toprakta Mikro Besin Elementi Analizleri 40/32 Toprakta mikro besin elementi analizleri yapmak Toprakta Ağır Metal Analizleri 40/32 Toprakta ağır metal analizleri yapmak BİTKİSEL ÜRÜN ANALİZLERİ Bitkisel ürünlerde fiziksel ve kimyasal analizler ile ilgili konuların verildiği derstir. Bu derste öğrenciye; meyve ve sebze analizleri, tahıl analizleri ve tohumluk analizleri yapma ile ilgili yeterlikleri kazandırmak amaçlanmaktadır. Meyve ve Sebze Analizleri 40/24 Meyve ve sebze analizleri yapmak Tahıl Analizleri 1 40/16 Tahıl Analizleri 2 40/32 Tahıl analizleri yapmak Tohumluk Analizleri 40/24 Tohumluk analizleri yapmak 18

HAYVANSAL ÜRÜN ANALİZLERİ Hayvansal ürünlerde fiziksel ve kimyasal analizler ile ilgili konuların verildiği derstir. Bu derste öğrenciye; süt analizleri, et analizleri ve bal analizleri yapma ile ilgili yeterlikleri kazandırmak amaçlanmaktadır. Süt Analizleri 1 40/16 Süt Analizleri 2 40/24 Süt analizleri yapmak Et Analizleri 40/16 Et analizleri yapmak Bal Analizleri 1 40/24 Bal Analizleri 2 40/32 Bal analizleri yapmak 3. SEÇMELİ DERSLER Seçmeli dersler, Talim ve Terbiye Kurulunun Tebliğler Dergisi nde yayımlanan kararları ve Ortaöğretim Kurumları Haftalık Ders Dağıtım Çizelge ekinde belirtilen açıklamalar doğrultusunda; seçmeli genel bilgi, alan/dal ya da diğer alan/dalların derslerinden seçilebilir. Alınabilecek seçmeli dersler; sektör ihtiyaçları dikkate alınarak zümre öğretmenleri, koordinatör öğretmenler ve öğrenci talepleri doğrultusunda alanın ve dalların özelliklerine göre okul yönetimince belirlenir. Seçmeli derslerin seçiminde, varsa o derse ait diğer programlar sıra takip eder ve önceden alınması gereken dersler göz önünde bulundurulur. Seçmeli derslerin haftalık ders çizelgesinde belirtilen haftalık ders saati kadar alınması zorunludur. 19