NamıkKemalÜniversitesi ISSN:1302*7050 TekirdağZiraatFakültesiDergisi JournalofTekirdagAgriculturalFaculty AnInternationalJournalofallSubjectsofAgriculture Cilt/Volume:10Sayı/Number:2Yıl/Year:2013
Sahibi/Owner NamıkKemalÜniversitesiZiraatFakültesiAdına OnBehalfofNamıkKemalUniversityAgriculturalFaculty Prof.Dr.AhmetİSTANBULLUOĞLU Dekan/Dean EditörlerKurulu/EditorialBoard Başkan/EditorinChief Prof.Dr.SelçukALBUT ZiraatFakültesiBiyosistemMühendisliğiBölümü DepartmentBiosystemEngineering,AgriculturalFaculty salbut@nku.edu.tr Üyeler/Members Prof.Dr.M.İhsanSOYSAL Zootekni/AnimalScience Prof.Dr.BülentEKER BiyosistemMühendisliği/BiosystemEngineering Prof.Dr.ServetVARIŞ BahçeBitkileri/Horticulture Prof.Dr.TemelGENÇTAN TarlaBitkileri/FieldCrops Prof.Dr.MüjganKIVAN BitkiKoruma/PlantProtection Prof.Dr.AydınADİLOĞLU ToprakBilimiveBitkiBesleme/SoilScienceandPlantNutrition Prof.Dr.FatihKONUKCU BiyosistemMühendisliği/BiosystemEngineering Prof.Dr.SezenARAT TarımsalBiyoteknoloji/AgriculturalBiotechnology Doç.Dr.ÖmerAZABAĞAOĞLU TarımEkonomisi/AgriculturalEconomics Doç.Dr.MustafaMİRİK BitkiKoruma/PlantProtection Doç.Dr.ÜmitGEÇGEL GıdaMühendisliği/FoodEngineering Yrd.Doç.Dr.DevrimOSKAY TarımsalBiyoteknoloji/AgriculturalBiotechnology Yrd.Doç.Dr.HarunHURMA TarımEkonomisi/AgriculturalEconomics Yrd.Doç.Dr.M.RecaiDURGUT BiyosistemMühendisliği/BiosystemEngineering İndeksler/Indexingandabstracting CABItarafındanfull*textolarakindekslenmektedir/IncludedinCABI DOAJtarafındanfull*textolarakindekslenmektedir/Includedin DOAJ EBSCOtarafındanfull*textolarakindekslenmektedir/Includedin EBSCO FAOAGRISVeriTabanındaİndekslenmektedir/IndexedbyFAO AGRISDatabase INDEXCOPERNICUStarafındanfull*textolarakindekslenmektedir/ IncludedinINDEXCOPERNICUS TUBİTAK]ULAKBİMTarım,VeterinerveBiyolojiBilimleriVeri TabanıTVBBVT)Tarafındantaranmaktadır/IndexedbyTUBİTAK] ULAKBİMAgriculture,VeterinaryandBiologicalSciencesDatabase YazışmaAdresi/CorrespondingAddress TekirdağZiraatFakültesiDergisiNKÜZiraatFakültesi59030TEKİRDAĞ E*mail: ziraatdergi@nku.edu.tr Webadresi: http://jotaf.nku.edu.tr Tel: +902822502007 ISSN:1302 7050
DanışmanlarKurulu/AdvisoryBoard BahçeBitkileri/Horticulture Prof.Dr.KazımABAK ÇukurovaÜniv.ZiraatFak.Adana Prof.Dr.Y.SabitAĞAOĞLU AnkaraÜniv.ZiraatFak.Ankara Prof.Dr.JimHANCOCK MichiganStateUniv.USA Prof.Dr.MustafaPEKMEZCİ AkdenizÜniv.ZiraatFak.Antalya BitkiKoruma/PlantProtection Prof.Dr.MithatDOĞANLAR MustafaKemalÜniv.ZiraatFak.Hatay Prof.Dr.TimurDÖKEN AdnanMenderesÜniv.ZiraatFak.Aydın Prof.Dr.IvankaLECHAVA AgriculturalUniv.Plovdiv*Bulgaria Dr.EmilPOCSAI PlantProtectionSoilCons.ServiceVelence*Hungary GıdaMühendisliği/FoodEngineering Prof.Dr.YaşarHIŞIL EgeÜniv.MühendislikFak.İzmir Prof.Dr.FevziKELEŞ AtatürkÜniv.ZiraatFak.Erzurum Prof.Dr.AtillaYETİŞEMİYEN AnkaraÜniv.ZiraatFak.Ankara Prof.Dr.ZhelyazkoSIMOV UniversityofFoodTechnologiesBulgaria TarımsalBiyoteknoloji/AgriculturalBiotechnology Prof.Dr.HakanTURHAN ÇanakkaleOnsekizMartÜniv.ZiraatFak.Çanakkale Prof.Dr.KhalidMahmoodKHAWAR AnkaraÜniv.ZiraatFak.Ankara Prof.Dr.MehmetKURAN OndokuzMayısÜniv.ZiraatFak.Samsun Doç.Dr.TuğrulGİRAY UniversityofPuertoRico.USA Doç.Dr.KemalKARABAĞ AkdenizÜniv.ZiraatFak.Antalya Doç.Dr.MehmetAliKAYIŞ SelçukÜniv.ZiraatFak.Konya TarlaBitkileri/FieldCrops Prof.Dr.EsvetAÇIKGÖZ UludağÜniv.ZiraatFak.Bursa Prof.Dr.ÖzerKOLSARICI AnkaraÜniv.ZiraatFak.Ankara Dr.NurettinTAHSİN Agric.Univ.PlovdivBulgaria Prof.Dr.MuratÖZGEN AnkaraÜniv.ZiraatFak.Ankara Doç.Dr.ChristinaYANCHEVA Agric.Univ.PlovdivBulgaria TarımEkonomisi/AgriculturalEconomics Prof.Dr.FarukEMEKSİZ ÇukurovaÜniv.ZiraatFak.Adana Prof.Dr.HasanVURAL UludağÜniv.ZiraatFak.Bursa Prof.Dr.GamzeSANER EgeÜniv.ZiraatFak.İzmir Dr.AlbertoPOMBO ElColegiodelaFronteraNorte,Meksika TarımMakineleri/AgriculturalMachinery Prof.Dr.ThefanisGEMTOS AristotleUniv.Greece Prof.Dr.SimonBLACKMORE TheRoyalVet.Agr.Univ.Denmark Prof.Dr.HamdiBİLGEN EgeÜniv.ZiraatFak.İzmir Prof.Dr.AliİhsanACAR AnkaraÜniv.ZiraatFak.Ankara TarımsalYapılarveSulama/FarmStructuresandIrrigation Prof.Dr.ÖmerANAPALI AtatürkÜniv.ZiraatFak.Erzurum Prof.Dr.ChristosBABAJIMOPOULOS AristotleUniv.Greece Dr.ArieNADLER MinistryAgr.AROIsrael Toprak/SoilScience Prof.Dr.SaitGEZGİN SelçukÜniv.ZiraatFak.Konya Prof.Dr.SelimKAPUR ÇukurovaÜniv.ZiraatFak.Adana Prof.Dr.MetinTURAN AtatürkÜniv.ZiraatFak.Erzurum Doç.Dr.PasgualeSTEDUTO FAOWaterDivisionItaly Zootekni/AnimalScience Prof.Dr.AndreasGEORGOIDUS AristotleUniv.Greece Prof.Dr.IgnacyMISZTAL BreedingandGeneticsUniversityofGeorgiaUSA Prof.Dr.KristaqKUME CenterforAgriculturalTechnologyTransferAlbania Dr.BrianKINGHORN TheIns.ofGeneticsandBioinf.Univ.ofNewEnglandAustralia Prof.Dr.IvanSTANKOV TrakiaUniv.Dept.OfAnimalSci.Bulgaria Prof.Dr.NihatÖZEN AkdenizÜniv.ZiraatFak.Antalya Prof.Dr.JozsefRATKY Res.Ins.AnimalBreed.andNut.Hungary Prof.Dr.NaciTÜZEMEN AtatürkÜniv.ZiraatFak.Erzurum
TekirdagZiraatFakültesiDergisi/JournalofTekirdagAgriculturalFaculty2013101) İÇİNDEKİLER/CONTENTS T.Aktas,H.H.Orak,F.HasturkSahin,N.Ekinci EffectsofDifferentDryingMethodsonDryingKineticsandColorParametersofStrawberryTreeArbutusunedo L.)Fruit FarklıKurutmaMetodlarınınKocayemişMeyvesininArbutusunedoL.)KurumaKinetikleriveRenkParametreleri ÜzerineEtkileri... 1*12 O.O.Özer,U.İlkdoğan Box]JenkinsModeliYardımıylaDünyaPamukFiyatınınTahmini TheWorldCottonPriceForecastingByUsingBox*JenkinsModel... 13*20 B.C.Bilgili ÇankırıKentiKamusalYeşilAlanlarınınYeterliliğininUlaşılabilirlikYönündenDeğerlendirilmesi EvaluationofPublicGreenAreasAdequacyintheCityofÇankırıforAccessibility... 21*25 S.Selvi,A.Dağdelen,S.Kara KazdağlarındanBalıkesir]Edremit)ToplananveÇayOlarakTüketilenTıbbiveAromatikBitkiler MedicinalandAromaticPlantsConsumedAsHerbalTeaAndCollectedFromIdaMountainsBalıkesir*Edremit)... 26*33 P.Ö.Kurt,K.Yağdı BazıİleriEkmeklikBuğdayTriticumAestivumL.)HatlarınınBursaKoşullarındaKaliteÖzellikleriYönünden PerformansınınAraştırılması InvestigatıonofQualityTraitsPerformanceofSomeAdvancedBreadWheatTriticumAestivumL.)LinesUnderin BursaConditions... 34*43 A.Balkan,T.Gençtan EkmeklikBuğdaydaTriticumAestivumL.)OsmotikStresinÇimlenmeVeErkenFideGelişimiÜzerineEtkisi EffectOfOsmoticStressOnGerminatıonAndEarlySeedlingGrowthinBreadWheatTriticumAestivumL.)... 44*52 M.F.Baran,B.Akbayrak TarımMakineleriHibeProgramınınKırklareliİlininMekanizasyonGelişimineEtkisi TheEffectofAgriculturalMachineryGrantProgramonMechanizationDevelopmentinKırklareli... 53*57 Ş.Doğan,İ.Aytekin,S.Boztepe AnadoluMerinosuKoyunlarındaMemeTipleriİleMemeÖzellikleri,SütVerimiVeBileşenleriArasındakiİlişkiler TheRelationshipsBetweenUdderTypesAndUdderCharacteristics,MilkYieldAndComponentsinAnatolianMerino Sheep... 58*69 A.İstanbulluoğlu,M.C.Bağdatlı,C.Arslan KaramenderesHavzasıTopraklarındaBazıAğırMetallerinCr,Ni,Pb)KirliliğininAraştırılması ToEvaluatedWithTrendAnalysisOfLong*AnnualRainfall:Tekirdag*CorluDistrictApplication... 70*77 A.A.Okur,H.E.Şamlı EffectsofStorageTimeAndTemperatureonEggQualityParametersandElectricalConductivitiesofEggs DepolamaSüresiveSıcaklığınınYumurtaKaliteParametreleriveElektrikİletkenliğiÜzerineEtkileri... 78*82 Ö.Karabulut,K.Bellitürk FarklıMagnezyumKaynaklarınınAsitTopraklardaYetiştirilenMısırBitkisininPotasyum]Kalsiyum]Magnezyum İçeriğineEtkisi TheEffectOfDifferentMagnesiumSourcesOnPotassium*Calsium*MagnesiumContentsOfAMaizePlantWhichis GrowninAcidSoils... 83*91 N.Y.Delice,O.Guneser,Y.K.Yuceer ConsumerExpectationandPreferenceofEzineCheese EzinePeynirindeTüketiciTercihiveBeklentisi... 92*103 S.Altıkat,A.Çelik ToprakYüzeyPürüzlülüğüÖlçümYöntemlerininKarşılaştırılması ComparativeofMeasurementMethodsOfSoilSurfaceRoughness... 104*109
Altıkat)ve)Çelik))2013)10)2)) Toprak'Yüzey'Pürüzlülüğü'Ölçüm'Yöntemlerinin'Karşılaştırılması' S.'Altıkat 1' ' 'A.'Çelik 2' 1 IğdırÜniversitesiZiraatFakültesiBiyosistemMühendisliğiBölümü,76000/IĞDIR 2 AtatürkÜniversitesiZiraatFakültesiTarımMakinalarıBölümü,25240/ERZURUM' Tarla koşullarında iki yıl süreyle yürütülen bu araştırmada yüzey pürüzlülüğünün belirlenmesinde yaygın olarak kullanılan zincir ve profilograf yöntemlerinin karşılaştırılması amaçlanmıştır. Bu amaçla iki yöntemde iki farklı azaltılmış toprak işleme ile geleneksel toprak işleme yöntemiyle işlenmiş alanda denenmiştir. Azaltılmış toprak işleme yöntemlerinde; yatay rotorlu toprak frezesi RT1) ve dikey rotorlu toprak frezesi RT2) kullanılırken, gelenekseltoprakişlemeyöntemindect)isekulaklıpulluk+disklitırmık+sürgükombinasyonundanyararlanılmış veyüzeypürüzlülüğüzincirveprofilografyöntemleriylebelirlenerekkarşılaştırmalaryapılmıştır. Eldeedilensonuçlaragöreenpürüzlütoprakyüzeylerigelenekseltoprakişlemeyöntemindeeldeedilmiştir.Yüzey pürüzlülüğü açısından azaltılmış toprak işleme yöntemleri arasında istatistiksel anlamda önemli bir fark gözlenmemiştir. Profilograf yöntemiyle belirlenen pürüzlülük değerleri zincir yöntemi ile belirlenen değerlerden dahayüksekbulunmuştur. Anahtar'Kelimeler:'zinciryöntemi,profilografyöntemi,azaltılmıştoprakişleme,gelenekseltoprakişleme,agregat dağılımı Comparative'of'Measurement'Methods'Of'Soil'Surface'Roughness' The aim of this two]year experimental research is compare to soil surface roughness methods which chain and profilograph.'forthispurpose,twodifferentreducedtillageandconventionaltillagesystemswereused.thetillage treatmentswere:reducedtillage1horizontalaxisrotarytiller]rt1),reducedtillage2verticalaxisrotarytiller] RT2)andconventionaltillagemoldboardplow+diskharrow+float CT).Soilsurfaceroughnesswasdeterminedby usingbothchainandprofilographmethods.' According to the results, the greater soil surface roughness values were obtained with conventional tillage methods.however,therewasnostatisticallysignificantdifferenceforsoilsurfaceroughnessbetweenthereduced tillage systems. Soil surface roughness values with profilograph methods were found to be higher comparing to chainmethod. Keywords:chainmethod,profilographmethod,reducedtillage,conventionaltillage,aggregatedistribution Giriş' Toprak yüzey pürüzlülüğü, toprak parçacıklarının rastgele düzenlenmesi ile oluşan, yüzey konfigürasyonudur Guillobez ve Arnaud 1998). İşlenen toprağın yüzey pürüzlülüğü; kullanılan toprakişlemealetvemakinalarınınperformansını değerlendirmede, tohum yatağı hazırlamada ve toprak]su erozyonunu kontrol etmede önemli bir etmendirromkensvewang1987).ayrıca,yüzey pürüzlülüğü;evaporasyonveinfiltrasyonaçısından da önem arz etmektedir. Toprak yüzey pürüzlülüğüneetkiliolanparametrelerarasındailk sırayıtoprakişlemeyöntemlerialmaktadır. Toprak yüzeyinde ortaya çıkan pürüzlülük değişik koşullardan kaynaklanmaktadır. Bu koşullar; toprak parçacıklarının büyüklüğünden dolayı oluşan mikro kabarma değişimleri, keseklerden dolayı meydana gelen değişim, kullanılan toprak işleme aletlerine bağlı olarak meydana gelen sistematik yüzey değişimleri ve toprak yapısında varolandeğişimlerdir.mikroagregatyadatoprak parçacıklarının büyüklüğünden dolayı meydana gelen mikro kabarma değişimlerinde; pürüzlülük bütün yönlerde üniform olup, yüzeyde meydana gelen değişim 0]2 mm arasında olmaktadır. Keseklerdenmeydanagelendeğişimde;kullanılan toprak işleme aletlerinin yapısal özellikleri, ilerleme hızı, iş derinliği ve toprak özelliklerine bağlı olarak toprakta meydana gelen parçalanma sonucu oluşan pürüzlülük söz konusudur. Toprak işleme aletlerine bağlı olarak meydana gelen pürüzlülük çoğunlukla dalgalı olup, tamamen işleyici organların yapısal özelliğine bağlı olarak değişim göstermektedir. Tarlanın yapısında var 104
olan pürüzlülüklerde ise çoğunlukla topoğrafik özelliklerönplanaçıkmaktadırromkensvewang 1986). Toprak işleme aletleri rastgele ve belirli bir periyoda sahip dalgalı yüzeyler oluşturmaktadır Guzha, 2004). Eğer pürüzlülük ölçümü sürüm yönüne dik olacak şekilde yapılırsa; hem rastgele hem de dalgalı yüzey pürüzlülük ölçümü yapılmakta, sürüm yönüne paralel ölçümde ise sadece rastgele yüzey pürüzlülüğü belirlenmiş olmaktadır. Buna ilaveten sürüm yönüne dik ve paralel ölçümler arasındaki fark, dalgalı yüzey pürüzlülüğü olarak tanımlanmaktadır Merril ve ark.1999). Toprak yüzey pürüzlülüğünü belirlemede birçok yöntemgeliştirilmiştir.buyöntemlerdenilki,ince ve uzun çelik çubukların belirli aralıklarla dikey hareket edecek şekilde delikli bir ahşap destek üzerine yerleştirildiği profil metrelerdir. Bu çelik çubuklar vasıtasıyla yüzey profili çıkarılarak pürüzlülükbelirlenmektedir.buyöntemlekuipers 1957) yüzey pürüzlülük indeksini R=100 log 10 S S=standartsapma)olarakbelirtmiştir. MekanikyöntemlerdenbirdiğerideSaleh1993) tarafından geliştirilen zincir yöntemidir. Bu yöntemin teknolojisinin düşük olması, tarlada pratik kullanılması ve hızlı ölçüm yapılması gibi büyük avantajları vardır. Bu yöntemlerden başka yüksek teknolojiye dayanan; optik, lazer ve radar sistemlerininkullanıldığıyöntemlerdesonyıllarda yaygınlaşmıştır. Bu çalışmanın amacı yüzey pürüzlülüğü belirlenmesinde yaygın olarak kullanılan profilografvezinciryöntemlerinikarşılaştırmaktır. Çizelge1.Denemealanınaaitbazıtopraközellikleri Table1:Somesoilphysicalproperties ToprakÖzellikleri Altıkat)ve)Çelik))2013)10)2)) Araştırmada elde edilen sonuçlar doğrultusunda toprak yüzey pürüzlülüğünün belirlenmesine yönelik çalışmalarda iki yöntem arasında bir fikir eldeedilebilecektir Materyal've'Yöntem' Araştırma, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkezi ne ait deneme alanında 2006 ve 2007 üretim periyodunda yürütülmüştür. Deneme alanına ait bazıtopraközellikleriçizelge1 deverilmiştir. Araştırmada iki farklı azaltılmış toprak işleme yöntemiilegelenekseltoprakişlemeyönteminden yararlanılmıştır. Azaltılmış toprak işleme yöntemlerinde; yatay rotorlu toprak frezesi RT1) vedikeyrotorlutoprakfrezesirt2)kullanılırken, geleneksel toprak işleme yönteminde CT) ise kulaklı pulluk+ diskli tırmık + sürgü kombinasyonundan yararlanılmıştır. Denemeler tam şansa bağlı bloklar deneme planına göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Deneme alanı 3 m genişliğinde ve 30 m uzunluğunda parsellere ayrılmıştır.topakişlemederinlikleriyatayvedikey rotorlutoprakfrezelerinde12cmkulaklıpullukta 20cmolarakbelirlenmiştir.Araştırmada49.4kW gücünde Ford 5000S marka traktörden yararlanılmıştır. Traktör ilerleme hızı tüm denemelerde 1.5 ms ]1 olacak şekilde sabit tutulmuştur. Deneme traktörünün; sabit ilerleme hızlarında kullanılmasını sağlamak amacıyla, DICKEY John firması tarafından üretilen DJCMS100 çok amaçlı monitör ve DJRVS II hız radarındanyararlanılmıştır. OrtalamaDeğerler Kum%) 32.3 Silt%) 44.1 Kil%) 23.57 TekstürSınıfı Tınlı HacimağırlığıMgm ]3 ) 1.11 PenetrasyondirenciMPa) 1.2 Nemiçeriği%) 19.4 105
Altıkat)ve)Çelik))2013)10)2)) Şekil1.Zinciryöntemiileyüzeypürüzlülüğününbelirlenmesi Figure1.Determinationsoilsurfaceroughnesswithchainmethod Hızradarısensörü12VDCgerilimlebeslenmekte olup yerden yüksekliği 60 cm ve yatayla 35 açı yapacak şekilde, ön ve arka tekerlekler arasında traktör gövdesine monte edilirken, hız monitörü direksiyonsimidininönkısmındakabinkonsoluna monteedilmiştir. Yatay ve dikey rotorlu toprak frezeleri 270 min ] 1devir /dak. rotor devrinde çalıştırılmıştır. Toprak hacim ağırlığının belirlenmesinde silindir yönteminden, penetrasyon direncinin belirlenmesinde ise koni uç açısı 60 olan analog göstergeli Eijkelkamp Eijkelkamp Agrisearch Equipment, Giesbeek, The Netherlands), marka toprakpenetrometresindenyararlanılmıştır. Toprağın parçalanma derecesini belirlemek amacıyla;0 10cmderinliktenherparselden3 er tekerrürlü olmak üzere yaklaşık 5 kg ağırlığındaki toprak örnekleri kürek yardımıyla alınarak laboratuara taşınmıştır. Toprak örnekleri laboratuar ortamında, yaklaşık 2 ay kurumaya bırakıldıktan sonra elek analizine başlanmıştır Çelik 1998; Altıkat, 2005). Elek analizinde özelliklerianonymous1974)dabelirtilen63,32, 16,8,4,2ve1mm likdelikçaplarınasahip,kare delikli elekler kullanılarak toprak örnekleri 8 ayrı fraksiyona ayrılmıştır. Eleme işlemi için titreşim süresivefrekansıayarlanabilenmekanikefe]2001 Smarkaeleksarsıcıdanyararlanılmıştır. Elde edilen tüm çap grupları genel bir değerlendirme amacıyla; <1 mm, 1]8 mm ve >8 mmolmaküzereüçgrupesasalınarakanalizetabi tutulmuştur Çelik 1998). Ayrıca; tüm çap gruplarını bir arada değerlendirme olanağı veren ortalama ağırlık çapı değerleri de belirlenmiştir Adam ve Erbach, 1992, Demir ve ark. 1996). Araştırmada yüzey pürüzlülüğünü belirlemek amacıylazincirveprofilografolmaküzereikifarklı yöntem kullanılmıştır. Zincir yönteminde, özellikleri Saleh 1993) te belirtilen bir zincir kullanılarak ekim yönüne dik ve paralel ölçümler yapılmıştırşekil1). Elde edilen değerler aşağıda verilen eşitlikte kullanılarak toprak yüzey pürüzlülüğü hesaplanmıştırsaleh1993). R=1]L2/L1))*100 1) Burada; R :Yüzeypürüzlülüğü%) L1 :Düzyüzeydekizinciruzunluğucm)ve L2 : Pürüzlü yüzeydeki zincir uzunluğu cm) dir. Profilograf yönteminde ise denemelerde okunan çubuk yüksekliklerinin standart sapması dikkate alınarak yüzey pürüzlülüğü aşağıdaki eşitlik kullanılarakbelirlenmiştirkuipers,1957). R=100*log 10 S R=Yüzeypürüzlülüğü%) S:StandartSapma 2) 106
Altıkat)ve)Çelik))2013)10)2)) Çizelge 2. Toprak işleme sistemlerinin agregat dağılımı ve Ortalama ağırlıklı Çap değerlerine MWD) etkileri Table2.EffectsofsoiltillagesystemsontheaggregatesizedistributionandMWD Toprakişlemeyöntemleri 2006 <1mm 1]8mm%) >8mm%) MWDmm) RT1 35.9a 28.1a 36b 9.9b RT2 34.2a 27.1a 38.7b 10.4b CT 29.4b 22.2b 48.4a 15.3a Toprakişlemeyöntemleri 2007 <1mm 1]8mm%) >8mm%) MWDmm) Araştırma'Bulguları' RT1 33.4a 28a 38.6b 10.7b RT2 32.1a 27.8a 40.1b 11.1b CT 24.9b 22.6b 52.5a 17a Toprağın agregasyon durumu toprak yüzey pürüzlülüğüne doğrudan etkili olan parametreler arasında yer almaktadır. Araştırmada kullanılan toprak işleme yöntemlerinin agregat dağılımına olan etkileri Çizelge 2 de verilmiştir. Çizelge incelendiğinde her iki yılda da geleneksel toprak işleme yöntemi diğer iki azaltılmış toprak işleme yöntemlerine göre toprak yüzeyinde daha büyük agregatlarınoluşumunanedenolmuştur.bununla beraber toprağın agregat durumu üzerinde azaltılmış toprak işleme uygulamaları arasında istatistikselolarakfarkbulunmamıştır. Çizelgeincelendiğindetoprakparçacıkdağılımının yarsınından fazlasının 8 mmden daha küçük olduığu görülmektedir. Bu sonuçlar aşağıda verilen çoğu araştırıcıların sonuçlarıyla tutarlı olduğu görülmektedir. Jain ve Agraval 1970), tohum yatağının 3.2 6.4 mm çapındaki parçacıklardanoluşmasınınbitkigelişiminiolumlu yöndeetkileyeceğinibelirtmişlerdir.heege1974), tohum yatağı parçacık büyüklüğünün 5 mm den küçük olması gerektiğini belirtirken, Johnson ve Taylor 1960), 2]4 mm den küçük parçacıkların %30 oranında bulunduğu tohum yatağında en iyi bitki çıkışının elde edildiğini bildirmişlerdir. Baver veark.1972),bitkiçıkışıiçineniyitoprakparçacık dağılımının %50 oranında 3.17 6.35 mm çapında olmasını önermiştir. Akalan 1973), iyi bir ürün verimi için tohum yatağında 2]3 mm çapındaki toprak parçacıklarının çoğunlukta olması gerektiğiniifadeederken,ahmad a1983)görebu değer5]10mm,adamveerbach a1992),göre1] 5mm,Logsdonveark. a1987)göreise3]6mm olmalıdır. Araştırmada toprak yüzey pürüzlülüğü zincir ve profilograf olmak üzere iki farklı yöntemle belirlenmiş ve elde edilen sonuçla Çizelge 3 de verilmiştir. Gereksürümyönünedikvegerekparalelyapılan ölçümlerde,enpürüzlüyüzeylergelenekseltoprak işlemenin uygulandığı parsellerde elde edilmiştir. Buna ilaveten yatay ve dikey rotorlu toprak frezeleri arasında yüzey pürüzlülüğü açısından istatistikselanlamdabirfarkbulunmamıştır.zincir ve profilograf yöntemlerinde elde edilen pürüzlülükdeğerlerikıyaslandığındaiseprofilograf yöntemindekipürüzlülükoranlarızinciryöntemine göre daha yüksek bulunmuştur. Profilograf yönteminde kullanılan profilografın çubuk aralıklarının oldukça dar olması bu yöntemle yapılan ölçümün hassasiyetinin de artmasına neden olmuştur. Geleneksel toprak işlemenin uygulandığı parsellerde elde edilen agregasyon değerlerine bakıldığında bu yöntem ile işlenen parsellerde hem 8 mm den büyük çaplı agregat oranının fazlalığı hem de ortalama ağırlıklı çap değerlerinin diğer yöntemlere göre daha büyük olması tarla yüzeyinin de diğer yöntemler ile işlenen parsellere göre daha pürüzlü olmasına nedenolmuştur. 107
Çizelge3.Toprakişlemesistemlerininyüzeypürüzlülüğüneetkileri Table3.Effectsofsoiltillagesytemsonthesoilsurfaceroughness 2006 Toprakişleme sistemleri Sürümyönünedik %) ZincirYöntemi Sürümyönüne paralel%) Sürümyönünedik %) Altıkat)ve)Çelik))2013)10)2)) ProfilografYöntemi Sürümyönüne paralel%) RT1 3.10b 1.20b 52.31b 31.41b RT2 3.46b 1.10b 52.62b 31.80b CT 4.75a 1.59a 58.39a 35.15a Toprakişleme sistemleri Sürümyönünedik %) ZincirYöntemi Sürümyönüne paralel%) 2007 Sürümyönünedik %) ProfilografYöntemi Sürümyönüne paralel%) RT1 4.12b 2.12b 53.24b 20.44b RT2 4.44b 2.17b 55.24b 22.14b CT 5.15a 3.11a 58.24a 32.14a Sonuçlar Araştırmada geleneksel toprak işleme yöntemi, diğer azaltılmış toprak işleme yöntemlerine göre dahapürüzlübirtoprakyüzeyioluşumunaneden olmuştur. Azaltılmış toprak işleme yöntemleri gelenekseltoprakişlemeyönteminegöretoprakta daha küçük agregat oluşumuna neden olmuş ve bunun bir sonucu olarak daha düzgün toprak yüzeyieldeedilmiştir. Ekim yönüne dik ve paralel yapılan ölçümlerde profilograf yöntemiyle belirlenen pürüzlülük değerlerizinciryöntemiilebelirlenendeğerlerden Kaynaklar' Adam, K. M. and D.C. Erbach, 1992. Secondary tillagetolleffectonsoilaggregation.transacions oftheasae,356),1771]1776. Ahmad,D.1983.Rotarytillage pastandpresent. Pertanika,6.55 67. Akalan, İ. 1973. Toprak fiziği. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 527, Ders Kitabı No:172,s:506,Ankara. Altıkat, S. 2005. Farklı toprak parçalama ve ekim sırasında sıkıştırma düzeylerinin buğdayda tarla filizi çıkışına olan etkileri üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen dahayüksekbulunmuştur.zinciryöntemioldukça pratikveuygulanabilirliğikolaybiryöntemolması nedeniyle birçok araştırmada tercih konusu olmaktadır.ancak,buaraştırmadadagörülmüştür ki profilograf yöntemi ile belirlenen yüzey pürüzlülüğüdeğerlerizinciryönteminegöredaha gerçekçiolabilmektedir. Teşekkür' Bu araştırmanın yürütülmesinde sağladığı maddi destekten dolayı Atatürk Üniversitesi Bilimsel AraştırmaProjeleriBirimi neteşekkürederiz. BilimleriEnstitüsüTarımMakinalarıAnabilimDalı, Erzurum. Anonymous, 1974. Standart test method for particlesizeanalysisofsoil.americansocietyfor Testing and Materials. Annual Book of ASTM Standards,Philadelphia. Baver, L.D., W.H. Gardner and W.R. Gardner, 1972. Soil physics. John Wiley and Sons, Inc., Newyork. Demir, F., M., Konak, H, Doğan. ve H. Hacıesferoğulları, 1996. Izgara kulaklı pulluk ile gelenekselkulaklıpulluğunişkalitesi,güçtüketimi ve toprağın fiziksel özelliklerine etkisi. Selçuk 108
Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 911), 161] 170. Guillobez, S. and M Arnaud, 1998. Regionalized soil roughness indices. Soil and Tillage Research, 45:419]432. Guzha, A.C, 2004. Effects of tillage on soil microrelief, surface depression storage and soil waterstorage.soilandtillageresearch,46:105] 114. Heege, H.J. 1974. Seeding methods performance for cereals, rape, and beans. Transactions of the ASAE,363):653]661. Jain,N.K.andJ.P.Agrawal.1970.Effectofclod sizeintheseedbedondevelopmentandyieldof sugarcane.soilsci.soc.amer.proc.,34,795]797. Johnson, W.H. and G.S. Taylor 1960. Tillage treatment for corn on clay soils. Transactions of theasae,32),4]7. Altıkat)ve)Çelik))2013)10)2)) Kuipers,H.1957.Areliefmeterforsoilcultivation studies.neth.j.agric.sci.,5:255]262. Logsdon, S.D., J.C Parker and RB. Reneau. 1987. Rootgrowthasinfluencedbyaggregatesize.Plant andsoil,99,267]275. Merrill, S. D., C. Huang, T M. Zobeck and D.L. Tanaka. 1999. Sustaining the Global Farm. Selected papers from the 10th. International Soil ConservationMeeting,pp.594]600. Romkens, M.J.M. and J.Y. Wang. 1987. Soil roughness changes from rainfall. Transactions of ASAE301):101]107. Saleh, A.. 1993. Soil roughness measurement, chain method. Journal of Soil and Water Conservation48:527]529. 109