GÜMRÜK İŞLEMLERİNİN KOLAYLAŞTIRILMASI İLE İLGİLİ YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK RAPORU 1. GİRİŞ Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından ithalat ve ihracata yönelik tüm Gümrük işlemlerinde çeşitli kolaylıklar sağlamayı hedefleyen Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği 10.01.2013 Tarih ve 28524 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Bu yönetmelik ile gümrük işlemlerinde emniyet ve güvenlik kontrollerine ilişkin kolaylaştırmalardan yararlanmak üzere belge verilmesine ilişkin düzenlemeler yer almaktadır. Yönetmeliğin amacı, gümrük mevzuatına göre yetkilendirilmiş yükümlü statüsü için gereken koşulları, başvuruda aranacak belgeleri, sertifikanın verilmesi ve bu sertifikanın süresi, yenilenmesi, değiştirilmesi, askıya alınması, geri alınması ve iptali ile bu sertifika kapsamında faydalanılacak izinli gönderici, onaylanmış ihracatçı, eksik beyan, kısmi teminat, götürü teminat uygulamaları ve emniyet ve güvenlik yönlü kolaylaştırmalar ile bu uygulama ve kolaylaştırmalardan faydalanma yetkilerinin askıya alınması, geri alınması ve iptali ile gümrük mevzuatından kaynaklanan diğer basitleştirilmiş uygulamalara ilişkin usul ve esasları belirlenmektir. Bu çalışmamızda, anılan Yönetmelik ile yapılan düzenlemelerin ana hatları ve bu kapsamda düzenlenecek olan YMM Raporu konusundaki özellikler değerlendirilecektir. 2. YETKİLENDİRİLMİŞ YÜKÜMLÜ STATÜSÜ VE SERTİFİKASI: Anılan Yönetmeliğin, 4 üncü maddesinde yetkilendirilmiş yükümlü statüsü ve kapsamı belirlenmiştir. Buna göre, Yönetmeliğin 5 ila 8 inci maddelerde belirlenmiş koşulları sağlayan, gümrük mevzuatına göre serbest bölgeler dâhil Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik ve en az üç yıldır faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişiler ile 9 uncu maddede belirtilen kamu kurum ve kuruluşlarına gümrük mevzuatının öngördüğü basitleştirilmiş uygulamalardan ve Türkiye Gümrük Bölgesine eşya giriş ve çıkışı sırasında yapılan emniyet ve güvenlik kontrollerine ilişkin kolaylaştırmalardan yararlanmak üzere yetkilendirilmiş yükümlü statüsü tanınır. İkinci ve üçüncü fıkralarda belirtilenler hariç olmak üzere, üç yıldan daha kısa süredir faaliyette bulunan firmalara yetkilendirilmiş yükümlü statüsü tanınabilmesi için gereken ilave şartları, öncelikle sermaye büyüklükleri esas alınmak üzere belirlemeye Bakanlık yetkilidir. Yönetmeliğin 3(n maddesinde Sertifika: Bu Yönetmeliğin öngördüğü basitleştirilmiş uygulamalardan ve/veya emniyet ve güvenlik kontrollerine ilişkin kolaylaştırmalardan yararlanmak üzere yetkilendirilen kişiler adına düzenlenen yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası olarak tanımlanmıştır. 16 ncı maddede ise, yetkilendirilmiş yükümlü sertifikasının düzenlendiği tarihten sonraki ilk iş gününde geçerli hale geleceği, 94 ilâ 96 ncı madde hükümleri saklı kalmak kaydıyla, yetkilendirilmiş yükümlü sertifikasının süresiz olarak geçerli olduğu belirtilmiştir. 3. BELGE (SERTİFİKA) SAHİPLERİNİN YARARLANACAĞI KOLAYLIKLAR Belge sahiplerinin yararlanacağı kolaylıklar aşağıda belirtilmiştir.
3.1. Basitleştirilmiş Usullere İlişkin Kolaylıklar: İhracatta yerinde gümrükleme (ihracat eşyasını ihracat gümrük idaresine sunmadan işlemlerini kendi tesislerinden yapabilme), İzinli gönderici (transit eşyasını hareket gümrük idaresine sunmadan kendi tesislerinden sevk edebilme), Teminatlı işlemlerinde her bir işlem için ayrı teminat yerine götürü teminat uygulaması kapsamında tutarı önceden belirlenmiş süresiz ve düşümsüz teminat verebilme, Teminatlı işlemlerinde kısmi oranda teminat verebilme, Odalarca onay ve gümrük müdürlüklerince vize işlemlerine gerek kalmaksızın A.TR dolaşım belgesi düzenleyebilme, Eşyanın kıymetine bakılmaksızın Fatura Beyanı ve EUR. MED Fatura Beyanı düzenleyebilme, 3.2. Emniyet ve Güvenliğe İlişkin Kolaylıklar: Azaltılmış zorunlu bilgilerden oluşan özet beyan verebilme, İthalatta ve ihracatta gümrük işlemlerinin eşyanın tesliminden önce fiziki muayene ve belge kontrolünün olmadığı hat olan mavi hatta işlem görebilme, Taşıt üstü işlemlerde de mavi hattan yararlanabilme, Daha az belge kontrolü veya muayeneye tabi tutulabilme, Belge kontrolü veya muayenenin yapılacak olması halinde, bu işlemleri öncelikle gerçekleştirebilme. 3.3. Talebe Bağlı Olan ve Olmayan Kolaylıklar Yetkilendirilmiş yükümlü statüsünün sağladığı kolaylıkların bazılarından yararlanabilmek için ayrıca bir başvuruda bulunmaya gerek yokken ve bunlar için herhangi bir ek koşul aranmazken, bazıları için başvuruda bulunmak ve ilave koşulları karşılamak gerekir. Bu durumlar aşağıdaki tabloda belirtildiği gibidir. Talebe ve ek şartlara bağlı olmaksızın yararlanılabilecek kolaylıklar Azaltılmış zorunlu bilgilerden oluşan özet beyan verebilme. Daha az ve öncelikli olarak belge kontrolü veya muayeneye tabi tutulma. Eksik belgeyle beyanda bulunabilme. Kısmi teminat uygulamasından Talebe ve ek şartlara bağlı olarak yararlanılabilecek kolaylıklar İhracatta yerinde gümrükleme uygulaması kapsamında ihracat yapabilme. İzinli gönderici yetkisi kapsamında taşımacılık yapabilme. Götürü teminat uygulamasından Faydalanabilme.
Faydalanabilme. Mavi hattan (taşıt üstü dahil) yararlanabilme. Eşya türüne göre sınırlama olmaksızın tam beyanlı yaygın basitleştirilmiş usulden yararlanabilme. ATR Dolaşım Belgesi düzenleyebilme. Fatura Beyanı ve EUR. MED Fatura Beyanı Düzenleyebilme. 4. BELGENİN ALINMASI İÇİN GEREKLİ KOŞULLARI Yetkilendirilmiş yükümlü olmak isteyen başvuru sahiplerinde esas itibariyle 4 temel koşul aranılmaktadır: Güvenilirlik Koşulu Ticari Kayıtların Güvenilir ve İzlenebilir Olması Koşulu Mali Yeterlilik Koşulu Emniyet ve Güvenlik Koşulu 4.1. Güvenilirlik Koşulu Bu koşulun sağlanabilmesi için başvuru sahibi tarafından ciddi veya mükerrer olarak gümrük mevzuatı ihlali yapılmamış olması gerekir. Ayrıca, yönetim kurulu üyeleri, sermayesinin %10 undan fazlasına sahip gerçek kişiler ile gümrük ve dış ticaret işlemlerinde temsil yetkisini haiz çalışanlarının, kamu güvenliğini tehdit edici ciddi suç veya ciddi boyutta mali suçtan dolayı ceza veya mahkûmiyet kararının bulunmaması gerekir. 4.2. Ticari Kayıtların Güvenilir Ve İzlenebilir Olması Koşulu Bu koşulun sağlanabilmesi için başvuru sahibinin ticari ve varsa taşımaya ilişkin kayıtlarının gümrük kontrollerinin doğru ve etkin bir şekilde yapılabilmesine elverişli ve eşya hareketlerini gösterecek şekilde izlenebilir olması gerekir. Ayrıca, ticari faaliyetlerine ilişkin belgelerinin düzgün bir şekilde arşivlenmesi ve korunması ile başvuru sahibinin bilgisayar sistemini yetkisiz girişlerden korumaya ve verilerini güvenceye almaya yönelik uygun bilişim teknolojisi güvenlik önlemlerine sahip olması gerekir. 4.3. Mali Yeterlilik Koşulu Bu koşulun sağlanabilmesi için başvuru sahibinin, taahhütlerini karşılamaya yeterli bir mali durumda bulunması ve hakkında iflas işlemleri başlatılmamış olması gerekir. 4.4. Emniyet Ve Güvenlik Koşulu Bu koşulun sağlanabilmesi için başvuru sahibinin aşağıdaki özellikleri taşıyor olması gerekir; Binalarının, sevkiyat sahalarının ve kargo bölümlerinin izinsiz giriş ve sızmaları önleyecek nitelikte olması,
Eşyaya ve taşıma araçlarına izinsiz müdahaleleri önleyecek tedbirleri almış olması, Kendi otokontrolünü sağlıyor olması, Birlikte çalıştığı kişi ve kuruluşların nasıl iş yaptıklarını kontrol ediyor olması, Hassas pozisyonlardaki çalışanları hakkında periyodik olarak güvenlik araştırması yapıyor olması. 5. YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK RAPORU Yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası başvurusu için başvuru sahibinin mali yeterlilik koşulunu yerine getirmesi gerektiği yukarıda ifade edilmiştir. Bu çerçevede başvuru sahibinin mali yapısının başvuru yılından önceki üç yıl esas alınmak suretiyle, yeminli mali müşavir tarafından incelenerek, olumlu görüşle rapora bağlanmış olması gerekir. Üç yıldan daha az süre faaliyette bulunan kişilerin mali yapısı, yeminli mali müşavir tarafından mevcut veriler incelenerek rapora bağlanır. Ocak ilâ Mart ayları içerisinde yapılacak başvurularda bir önceki yıla ilişkin mali tabloların tamamlanamamış olması halinde, yeminli mali müşavir tarafından yapılacak incelemede başvuru yılından önceki ikinci, üçüncü ve dördüncü yıl esas alınır. Üç yıldan daha az süredir faaliyette bulunan kişilerin mali yapısının yeterli olup olmadığının raporda yer alan veriler üzerinden ve gerekirse Genel Müdürlükçe uygun görülecek ilave incelemeler sonucunda ayrıca tevsik edilmesi gerekir. YMM Raporu Hakkında Değerlendirme, Düzenlenecek raporun formatı esas itibariyle Yönetmeliğe Ek olarak verilmiş olup söz konusu rapor 6 bölümden oluşmakta olup, kısaca bu başlıklar aşağıdaki gibidir; Raporun ilk 4 bölümü genel açıklamaları içermektedir. Bu bölümler sırasıyla, İncelemeyi yapan YMM hakkında bilgiye ilişkin bölüm, Dayanak sözleşme bilgisine ait bölüm, Tespiti yapılan şirkete ilişkin bölüm ve Şirket ile ilgili genel bilgiler bölümüdür. Beşinci bölüm ise hesap İncelemelerine ilişkin bölümü oluşturmaktadır. Hesap İncelemeleri kapsamında 5 temel inceleme yapılması öngörülmektedir; 1. Mal ve Hizmet Alış ve Satış Faturaları Üzerinden Yapılan İncelemeler; Bu kapsamda mal ve hizmet alış ve satış faturaları inceleme konusu yapılmaktadır. 2. Nakit Hareketleri ve Borç Alacak ilişkilerine ilişkin incelemeler. 3. Bilanço hesaplarına ilişkin İncelemeler. 4. Gelir Tablosu Hesapları Hakkında Açıklamalara yer verilen incelemeler. 5. Finansal Analiz ile ilgili Açıklamalar, Bu bölümde Likidite oranları, Aktif yapıyla ilgili oranlar, Verimlilik oranları, Mali Yapı ile ilgili oranlar ve Karlılık oranları hesaplanıp yorumlanması istenilmektedir.
6. Raporun sonuç bölümü iki kısımdan oluşmakta olup birinci kısımda, yukarıdaki değerlendirmeler ışığında, Şirket ile ilgili fiili durumun, şirketin muhasebe kayıt ve belgelerinin mevzuata uygun olup olmadığı, Şirketin incelenen mali tablolar itibarıyla borç, ücret, vergi ve sair yükümlülüklerini yerine getirip getirmediği, Şirketin incelenen mali tablolar itibariyle inceleme döneminde kar edip etmediği, Muhasebe kayıtlarının, ilgili mali bilgi, belge ve verilerin düzenli tutulup tutulmadığı, söz konusu kayıtlara, bilgi, belge ve verilere istenildiğinde kolayca erişim sağlanıp sağlanamayacağı, Taahhütlerini karşılamaya yeterli bir mali durumda olduğu Tespit edilecektir. Raporun sonuç bölümünün ikinci kısmında ise incelenen konular dikkate alınarak (olumlu ya da olumsuz ) sonuca varılmıştır şeklinde duruma uygun bir ifadeye yer verilecektir. 6. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Yetkilendirilmiş yükümlü kişi sertifikası dış ticaret işlemlerinde çok önemli kolaylık ve hız kazandıran bir uygulama olup, aynı zamanda tasarruf sağlamaya elverişli bir sistem getirmektedir. Yetkilendirilmiş yükümlü, gümrük yükümlülüklerini yerine getiren, kayıt sistemi düzenli ve izlenebilir olan, mali yeterlilik, emniyet ve güvenlik standartlarına sahip bulunan, kendi oto kontrolünü yapabilen güvenilir firmalara gümrük işlemlerinde birtakım kolaylık ve imtiyazlar tanıyan uluslararası bir statüdür. Ayrıca, sertifika sahiplerinin güvenilir, belli suçlara muhatap olmamış, vergi ile ilgili sorumluluklarını yerine getirmiş, gümrükte olumsuzluklara karışmamış olması şartlarına sahip olmaları aranmaktadır. Bu sürecin en önemli koşullarından biri YMM Raporu ile talep edilen bilgilerin denetim standartlarına uygun bir tarzda hazırlanmasıdır. Firma ile YMM arasında Bağımsız Denetim veya Kurumlar Vergisi Tasdiki sözleşmesi bulunması halinde bu raporun hazırlanması daha kolay olabilecektir. Herhangi bir sözleşmenin olmadığı durumlarda firma kayıtlarının standartlara uyun bir şekilde incelenmesi ve olumlu olumsuz yorum yapacak sonuca varılması gerekmektedir. Platformda yapılan tartışmalarda aksine bir belirleme yapılmadığına göre incelemeye esas tabloların VUK na uygun hazırlanmış mali tablolara uygun olacağı ağırlıklı görüş olarak ortaya çıkmıştır. Ayrıca Sorumluluk konusunda meslek mensuplarının 3568 sayılı Meslek Yasası ve Gümrük Kanununda belirtilen mevzuat hükümleri ile muhatap kalınabileceği ifade edilmiştir.
YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR RAPORU EK : YMM RAPORU ÖRNEĞİ Rapor Sayısı: Rapor Tarihi: Tespit Dönemi: 1. İNCELEMEYİ YAPAN YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRİN Adı Soyadı: Bağlı Olduğu Mesleki Şirketi Bağlı Olduğu Oda Oda Sicil No: Ruhsat No: İş Adresi ve Telefonu 2. DAYANAK SÖZLEŞMESİNİN Tarihi: Sayısı: 3. TESPİTİ YAPILAN ŞİRKETİN Ticaret Unvanı Kanuni Merkez Adresi Ticaret Siciline Kayıtlı Bulunduğu Yer: Kayıtlı Bulunduğu Vergi Dairesi: Ticaret Sicil Numarası: Vergi Numarası: 4. GENEL BİLGİLER 4.1 Sermayesinin %10 undan Fazlasına Sahip Ortaklar: Bu kısımda, şirketin toplam sermayesinin %10 undan fazlasına sahip ortakların ad ve soyadları, T.C Kimlik Numaraları (tüzel kişiler için ticaret unvanı, ticaret sicil numarası ve vergi kimlik numarası), sermaye pay oranları ve ikametgâh adresleri belirtilecektir. 4.2 Muhasebeden Sorumlu Kişilere İlişkin Bilgiler: Bu kısımda, şirketin muhasebe ve mali işlerinden sorumlu olan kişilerin ad ve soyadları, görevli oldukları birimler, görevleri ve unvanları (3568 sayılı Kanun hükümlerine göre serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavir unvanlarından birine sahip olup olmadıkları) yazılacaktır. 4.3 Şirketin Yasal Defterlerinin Tasdikine İlişkin Bilgiler: Bu kısımda, şirketin bir önceki takvim yılında tutulan kanuni defterlerinin türleri, tasdik tarih ve numaraları ile tasdik eden merciiler yazılacaktır. 4.4 Şirketin Muhasebe ve Defter Kayıtlarına İlişkin Bilgiler:
Bu kısımda, aşağıdaki sorular konuyla ilgili yapılan incelemeler de belirtilerek yanıtlanacaktır. 4.4.1 Şirket muhasebe kayıtları ve mali bilgi ve belgeleri şirket merkezinde mi tutulmaktadır? Tutulmuyor ise nerede tutulmaktadır ve istenildiğinde merkezden bu bilgi ve belgelere kolayca erişim sağlanabilmekte midir? 4.4.2 Şirketin muhasebe kayıtları bilgisayar aracılığıyla mı tutulmaktadır? Şirketin muhasebe kayıtları bilgisayar aracılığıyla tutuluyor ise bunun için hangi bilgisayar programı veya programları kullanılmaktadır? 4.4.3 Şirketin muhasebe kayıtları tek düzen muhasebe sistemine uygun olarak tutulmakta mıdır? 4.4.4 Defter kayıtlarına dayanak teşkil eden belgeler usulüne uygun olarak düzenlenmiş midir, düzgün bir şekilde şirket kayıtlarına geçirilmiş midir ve gerçeği yansıtmakta mıdır? 4.4.5 Defter kayıtları nizamına ve genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun olarak tutulmakta mıdır? 4.4.6 Şirketin ticari ve mali bilgi ve belgeleri, Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanununda belirtilen yasal saklama süresi içerisinde istenildiği takdirde ibraz edilebilecek şekilde düzenli olarak saklanmakta mıdır, bu belgelerin saklanması için arşiv oluşturulmuş mudur? 4.4.7 İnceleme yapıldığı tarih itibariyle, muhtasar, damga, katma değer, geçici vergi beyannameleri ve kurumlar vergisi beyannamesi süresinde verilmiş midir? Verilen beyannameler şirketin kanuni defter ve kayıtlarına ve mevzuata uygun mudur? 4.4.8 Şirketin Rapora Konu Yıl İçerisinde Ödediği Kurumlar Vergisi Tutarı (Rapora konu yıldan bir önceki yıl) : 4.4.9 Şirketin Hukuki Statüsü: Bu kısımda, şirketin inceleme yapıldığı tarih itibariyle, iflas etmediği/iflasının ilan edilmediği/iflasının ertelendiği, tasfiye halinde olmadığı/zorunlu tasfiye kararı verilmediği, işlerinin mahkeme tarafından yürütülmediği, konkordato ilan etmediği, işlerinin askıya almadığına ilişkin tespitler yer alacaktır. 5. HESAP İNCELEMELERİ 5.1 Mal ve Hizmet Alış ve Satış Faturaları Üzerinden Yapılan İncelemeler: 5.2 Nakit Hareketleri ve Borç-Alacak İlişkileri: 5.3 Bilanço Hesaplarına İlişkin İncelemeleri: 5.4 Gelir Tablosu Hesapları Hakkında Açıklamalar: 5.5 Finansal Analiz ile İlgili Açıklamalar: 5.5.1 Likidite Oranları Bu kısımda Cari Oran ve Asit Test Oranı belirtilecek ve kısaca yorumlanacaktır.
5.5.2 Aktif Yapıyla İlgili Oranlar Bu kısımda Stoklar/Aktif Toplamı, Kısa Vadeli Alacaklar/Aktif Toplamı ve Maddi Duran Varlıklar/Özkaynaklar oranları belirtilecek ve kısaca yorumlanacaktır. 5.5.3 Verimlilik Oranları Bu kısımda Stok Devir Hızı, Özvarlık Devir Hızı ve Aktif Devir Hızı oranları belirtilecek ve kısaca yorumlanacaktır. 5.5.4 Mali Yapı ile İlgili Oranlar Bu kısımda, Özvarlıklar/Pasif Toplamı, Kısa Vadeli Borçlar/Pasif Toplamı ve Toplam Borçlar/Pasif Toplamı oranları belirtilecek ve kısaca yorumlanacaktır. 5.5.5 Karlılık Oranları Bu kısımda, Özvarlık Karlılığı, Faaliyet Karlılığı ve Net Kar Marjı oranları belirtilecek ve kısaca yorumlanacaktır. 6. SONUÇ 6.1 Bu kısımda 4 ve 5 inci kısımda yer verilen bilgi ve değerlendirmeler göz önünde bulundurularak; 6.1.1 Şirket ile ilgili fiili durumun, şirketin muhasebe kayıt ve belgelerinin mevzuata uygun olup olmadığı; 6.1.2 Şirketin incelenen mali tablolar itibarıyla borç, ücret, vergi ve sair yükümlülüklerini yerine getirip getirmediği, 6.1.3 Şirketin incelenen mali tablolar itibariyle inceleme döneminde kar edip etmediği, 6.1.4 Muhasebe kayıtlarının, ilgili mali bilgi, belge ve verilerin düzenli tutulup tutulmadığı, söz konusu kayıtlara, bilgi, belge ve verilere istenildiğinde kolayca erişim sağlanıp sağlanamayacağı, Hususları, taahhütlerini karşılamaya yeterli bir mali durumda olduğu tespit edilecektir. 6.2 Bu bölümde Yapılan tespit ve incelemeler sonucunda 6.1 de belirtilen hususlar olumlu/olumsuz olarak sonucuna bağlanmıştır.(*) şeklinde duruma uygun ifadeye yer verilecektir. (*) 6.1 de belirtilen tüm hususların uygun olarak tespitinin yapıldığı durumda Olumlu, belirtilen bu hususlardan herhangi birine ilişkin olarak uygun olmadığı tespiti yapıldığı durumda ise Olumsuz görüş belirtilecektir.