İÇİNDEKİLER SUNUŞ İÇİNDEKİLER... III GİRİŞ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM HAREKÂT ALANININ COĞRAFİ VE TOPOĞRAFİK DURUMU, TARAFLARIN HAREKÂT PLANLARI, 5 İNCİ ORDU İLE 3 ÜNCÜ KOLORDU KARARGÂHLARINDAKİ FAALİYETLER 1. HAREKÂT ALANININ COĞRAFİ VE TOPOĞRAFİK DURUMU... 5 2. TARAFLARIN HAREKÂT PLANLARI... 7 a. 5 inci Ordunun Genel Grupman ve Savunma Planı... 7 b. İngiliz-Fransız Birleşik Kara ve Deniz Kuvvetlerinin Genel Grupmanı ve 25 Nisan Çıkarma Planı... 8 3. 5 İNCİ ORDU İLE 3 ÜNCÜ KOLORDU KARARGÂHLARINDAKİ FAALİYETLER... 9 a. Çıkarmanın İlk 48 Saatinde 5 inci Ordu Komutanlığındaki Durum... 9 b. 3 üncü Kolordu Karargâhındaki Faaliyetler... 19 İKİNCİ BÖLÜM KUMKALE ÇIKARMASI 1. ANADOLU YAKASINDA ALINMIŞ OLAN SAVUNMA DÜZENLERİ HAKKINDA GENEL AÇIKLAMALAR... 27 2. HER İKİ TARAFIN HAREKÂT PLANI VE DÜZENLERİ... 28 a. 15 inci Kolordunun Anadolu Yakasındaki Savunma Düzeni... 28 b. Fransızların Anadolu Yakası İçin Amfibi Harekât Planları ve Bu İşe Ayrılmış Olan Kuvvetleri... 32 (1) Çıkarma ve Gösteriş Hareketlerine Ait Plan... 33 3. AMFİBİ HAREKÂTIN OLUŞUMU VE KUMKALE MUHAREBELERİ... 34 a. Amfibi Harekâtın Oluşum Tarzı... 34 b. Anadolu Yakasında Türk Savunması ve Kumkale Muharebeleri... 35 c. Kumkale nin Fransızlar Tarafından Boşaltılması... 53 ç. Kumkale nin Boşaltılmasından Sonra Alınan Yeni Düzenler... 54 4. TARAFLARIN ZAYİAT DURUMLARI... 58 a. 15 inci Kolordunun Zayiatı... 58 b. Fransızların Zayiatı... 58 5. LOJİSTİK VE DİĞER İDARİ İŞLER... 58 6. KUMKALE ÇIKARMASI ÜZERİNE DÜŞÜNCELER... 59 III
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ARIBURNU ÇIKARMASI VE MAYIS SONUNA KADAR DEVAM EDEN HAREKÂT VE MUHAREBELER 1. ARIBURNU BÖLGESİNDE TARAFLARIN HAZIRLIK VE HAREKÂT PLANLARI... 61 a. 9 uncu Tümenin Kıyılar Hattındaki Gözetleme ve Güvenlik Düzenleri... 61 b. Anzak (Australian and New Zealand Army Corps; ANZAC) Kolordusunun Çıkarma Planı... 63 2. 25 NİSANDA ARIBURNU ÇIKARMASI VE İLK DÖNEM KIYI MUHAREBELERİ... 64 a. Çıkarmanın Başlangıcı... 64 b. Çıkarma ve Öğleden Önceki Muharebeler... 65 c. Arıburnu nda 25 Nisan 1915 Öğleden Sonraki Muharebeler... 76 ç. 77 inci Piyade Alayının Saat 15.30 da Başlayan Taarruzu... 78 d. 19 uncu Tümenin 25 / 26 Nisan 1915 Gece Taarruzu... 80 3. ARIBURNU BÖLGESİNDE NİSAN AYI SONUNA KADAR DEVAM EDEN KIYI MUHAREBELERİ... 83 a. 26 Nisan Günü Meydana Gelen Mevziî Hareketler... 83 b. Arıburnu Bölgesinde 27 Nisan 1915 Muharebeleri... 86 c. Arıburnu nda 27 / 28 Nisan Gece Taarruzu... 89 4. ARIBURNU BÖLGESİNDE İKİNCİ DÖNEM: MAYIS 1915 MUHAREBELERİ... 97 a. 1 Mayıs 1915 Günü Yapılan Gündüz ve Gece Taarruzları... 97 (1) Taarruzun Hazırlanışı... 97 (2) 1 Mayıs 1915 Taarruzunun Yapılışı... 101 (3) 1 / 2 Mayıs 1915 Gece Taarruzu... 103 b. 2-18 Mayıs 1915 Günleri Arasında Meydana Gelen Olaylar... 104 (1) 2 Mayıs 1915 Olayları... 104 (2) 4 Mayıs 1915 Kabatepe Olayı... 106 (3) 5-18 Mayıs 1915 Arasındaki Olaylar... 107 5. ARIBURNU BÖLGESİNDE EMİR VE KOMUTA DEĞİŞİKLİĞİ VE 18 MAYISA KADAR ÜST KOMUTA KADEMELERİNİN HAREKET TARZLARINA GENEL BİR BAKIŞ... 111 6. 19 MAYIS TAARRUZU... 119 a. Taarruz Harekâtına Ait İlk Hazırlıklar... 119 IV
b. Kuzey Grubu Komutanlığına Bağlı Birliklerin 17 Mayıstan Önceki Muharebe Durumları... 123 (1) Arıburnu Bölgesinde... 123 (2) Kabatepe Bölgesinde... 124 (3) Anafartalar Bölgesinde... 124 (4) Kuzey Grubu Komutanlığı İhtiyatı... 124 c. Son Hazırlıklar... 124 ç. 19 Mayıs Taarruzunun Yapılışı... 128 (1) Saat 03.30 dan Gün Ağarıncaya Kadar Yapılan Taarruzlar... 129 (2) 19 Mayıs 1915 Günü Taarruzları... 133 (3) 19 Mayıs Taarruzlarının Sonu ve Takip Eden Günlerdeki Durum.. 136 (4) 19 Mayıs Taarruzlarında Tümenlerin Verdikleri Zayiat... 137 (5) 19 Mayıs 1915 Taarruzunun Başlıca Başarısızlık Nedenleri... 137 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SEDDÜLBAHİR BÖLGESİNDE ÇIKARMA HAREKÂTI VE MAYIS 1915 SONUNA KADAR DEVAM EDEN MUHAREBELER 1. TARAFLARIN HAREKÂT PLANLARI... 139 a. İngiliz - Fransız Kuvvetlerinin Seddülbahir Çıkarmasına Ait Planları... 139 (1) Seddülbahir deki İngiliz - Fransız Çıkarma Kuvvetlerinin Harekât Tarzı ve Hedefleri... 140 b. Seddülbahir Çevresindeki Türk Savunması... 142 (1) 9 uncu Piyade Tümeninin 24 Nisan 1915 Günü Akşamındaki Savunma Düzeni... 143 (2) 26 ncı Alayın Savunma Düzeni... 143 (3) Seddülbahir Kıyılarında Bulunan 26 ncı Alay 3 üncü Taburunun 24 Nisan Akşamı Savunma Düzeni... 146 2. SEDDÜLBAHİR ÇEVRESİNDEKİ ÇIKARMALAR VE İLK DÖNEM KIYI MUHAREBELERİ... 148 a. 26 ncı Alayın 3 üncü Taburu Bölgesinde Yapılan Çıkarmalar ve Kıyı Muharebeleri... 148 (1) Çıkarmalar Başlarken... 148 (2) Çeşitli Noktalardaki Çıkarmalar ve Kıyılar Hattında Yapılan Muharebeler... 150 b. 26 ncı Alay Bölgesine Rastlayan Diğer Çıkarmalar... 157 c. 26 ncı Alay Bölgesinde 25 Nisan Akşamına Kadar Devam Eden Muharebeler... 162 V
ç. 9 uncu Tümenin 25 / 26 Nisan Gecesi İçin Hazırladığı Plan ve Çeşitli Çıkarma Noktalarına Yapılan Gece Taarruzları... 171 d. 26 Nisan Kıyı Muharebeleri... 176 e. 26 ve 27 Nisan Günleri Meydana Gelen Diğer Olaylar... 183 f. 9 uncu Tümenin 27 / 28 Nisan Gece Taarruzu... 189 3. BİRİNCİ KİRTE MUHAREBESİ (28 NİSAN 1915)... 190 a. İngiliz ve Fransız Tümenlerinin Taarruz Hazırlıkları... 190 b. 9 uncu Piyade Tümeninin Savunma Düzeni... 191 c. Birinci Kirte Muharebesi (İngiliz Taarruzu)... 196 ç. Birinci Kirte Muharebesi nden Sonra Tarafların Durumu... 202 (1) 9 uncu Tümenin 28 Nisan Akşam Durumu... 202 (2) İngiliz ve Fransız Kuvvetlerinin Durumu... 203 d. Birinci Kirte Muharebesi Sırasında Diğer Olaylar... 204 e. İdari ve Lojistik İşler... 205 4. 1 / 2 VE 3 / 4 MAYIS GECELERİ YAPILAN TÜRK KARŞI TAARRUZLARI... 206 a. 1 Mayısa Kadar Meydana Gelen Olaylar ve Hazırlıklar... 206 (1) 29 Nisan 1915 Olayları... 209 (2) 30 Nisan 1915 Olayları... 212 (3) 1 Mayıs 1915 Olayları... 216 b. 1 / 2 Mayıs Gecesi Türk Karşı Taarruzu... 218 (1) Tarafların Durumu... 218 (2) 1 / 2 Mayıs Gecesi Yapılan Türk Taarruzu... 222 (a) Sağ Kısım (9 uncu Tümen) Kuvvetlerinin Harekâtı... 222 (b) Sol Kısım (7 nci Tümen) Kuvvetlerinin Harekâtı... 224 (3) 2 Mayıs Sabahı Başlayan İngiliz Karşı Taarruzları... 228 (4) 2 Mayıs Gününün Diğer Olayları... 230 c. 3 / 4 Mayıs Gecesi Türk Karşı Taarruzu... 232 (1) Güney Grubu Kuvvetlerinin Taarruz Hazırlıkları... 232 (2) 3 / 4 Mayıs Gece Taarruzu... 237 ç. Birinci Kirte Muharebesi nin Sonuna Kadar Seddülbahir deki Taraf Kuvvetlerinin Zayiatı... 251 (1) Türklerde... 251 (2) İngiliz ve Fransızlarda... 252 d. Birinci Kirte Muharebesi Döneminde Lojistik İşler... 252 VI
5. İKİNCİ KİRTE MUHAREBESİ (İNGİLİZ VE FRANSIZLARIN İKİNCİ KİRTE TAARRUZU) (6-8 MAYIS 1915)... 253 a. Tarafların Hazırlık Durumları... 253 (1) İngiliz ve Fransızların Taarruz Hazırlıkları... 253 (2) İngiliz ve Fransızların İkinci Kirte Taarruzu Başlarken Türk Savunma Kuvvetlerinin Durumu... 255 b. İngiliz ve Fransızların Yaptığı Kirte Taarruzunun Oluşum Şekli... 258 (1) 6 Mayıs Günü Harekâtı... 259 (2) 7 Mayıs Günü Harekâtı... 263 (3) 8 Mayıs Günü Harekâtı... 265 c. İkinci Kirte Muharebesi nde Tarafların Zayiatı... 267 6. MAYIS AYI SONUNA KADAR MEYDANA GELEN OLAYLAR VE TARAFLARIN DURUMLARI... 268 a. Diğer Cephe Olayları... 268 b. Deniz Kuvvetlerine Ait Önemli Olaylar... 269 (1) Muaveneti Milliye Muhbirinin Başarısı... 269 (2) Çanakkale Sularında Alman Denizaltı Gemileri... 270 (3) Barbaros Hayreddin ve Turgutreis Muharebe Gemilerinin Aşırma Atışları... 271 (4) Mayıs 1915 Sonunda Seddülbahir ve Bütün Cephede 5 inci Ordu Birliklerinin Durumu... 271 BEŞİNCİ BÖLÜM ÇANAKKALE CEPHESİ NDEKİ LOJİSTİK İŞLERE GENEL BİR BAKIŞ 1. LOJİSTİK İŞLER... 273 DİZİN... 275 KAYNAKLAR... 283 KRONOLOJİ... 285 EKLER... 287 VII