TR41 Bursa Eskişehir Bilecik Bölge Planı Hazırlık Çalışmaları BİLECİK TARIM, TARIMA DAYALI SANAYİ VE ORMANCILIK BİLGİ NOTU

TR41 Bursa Eskişehir Bilecik Bölge Planı Hazırlık Çalışmaları BİLECİK TARIM, TARIMA DAYALI SANAYİ VE ORMANCILIK BİLGİ NOTU

TR41 BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK BÖLGE PLANI HAZIRLIK ÇALIŞMALARI BİLECİK TARIM, TARIMA DAYALI SANAYİ VE ORMANCILIK ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU BİLGİ NOTU Dünyada büyüyen gıda ihtiyacı ve özellikle güvenli gıdaya verilen önemin giderek artmasıyla, tarım sektörü vazgeçilemez önemini yeniden kazanma eğilimindedir. Köyden kente olan göçün artması ve böylelikle tarımla geçinen nüfusun azalmasına rağmen, dünyadaki gıda kalitesi, tüketicinin korunması ve sağlığına yönelik kontrol yapılarının güçlendirilmesi ihtiyacı tarımın farklı bir boyutta yol alma ihtiyacını doğurmaktadır. Aynı zamanda, dengeli ve sürdürülebilir kalkınmanın ayrılmaz parçası olan kırsal kalkınma da, tarımın yanında, kent ve kırsal arasındaki gelişmişlik farklılıklarının azaltılması, bu yolda kırsalda farklı geçim kaynaklarının oluşturulması adına ulusal stratejilerle de önem kazanmaktadır. Bu bilgi notunda, öncelikli olarak Bilecik ili için tarım sektörü değerlendirilmiş, onun çerçevesindeki ormancılık, balık yetiştiriciliği gibi diğer alanlara da değinilmiştir. TARIM 1. Kırsal Nüfus 2012 yılı köy ve belde nüfusunun toplam nüfus içindeki payına göre 26 Düzey 2 bölgesi sıralandığında, bölgeler içinde TR41 Bursa Eskişehir Bilecik Bölgesi,TR52 İzmir Bölgesi'nden sonra en düşük dördüncü kırsal nüfus oranına sahip bölgedir. TR41 illeri 81 il içinde sıralama olarak incelendiğinde belde ve köylerde yaşan nüfusun toplamdaki payına göre en düşükten en yükseğe göre sıralandığında Bilecik ili on dördüncü sıradadır. Tablo 1- Belde/Köyler Nüfusu ve Kırsal Nüfus Oranı (%) Belde ve köyler nüfusu Kırsal Nüfus Oranı* (%) 2008 2009 2010 2011 2012 2008 2009 2010 2011 2012 Türkiye 17 905 377 17 754 093 17 500 632 17 338 563 17 178 953 25,04 24,47 23,74 23,2 22,72 TR41 446 657 440 385 431 643 424 046 414 243 12,97 12,55 12,01 11,66 11,25 Bilecik 303 089 300 671 296 921 292 322 286 159 28,73 26,59 23,07 24,94 24,09 Bursa 88 076 85 983 82 730 80 892 78 920 12,09 11,79 11,4 11,02 10,65 Eskişehir 55 492 53 731 51 992 50 832 49 164 11,87 11,38 10,82 10,35 9,99 Kaynak: TÜİK- ADNKS Not: Kırsal nüfus oranı için belde ve köy nüfusu oranının toplamdaki oranı alınmıştır. 1

Grafik 1. Kırsal Nüfus Oranı (%) Belde ve köylerde yaşayan nüfus açısından 81 il değerlendirildiğinde, Bursa en düşük kırsal nüfus oranına sahip 6., Eskişehir 5., Bilecik ise 14. ildir. Düzey 2 bölgeleri arasında, İstanbul, Ankara ve İzmir bölgelerinden sonra TR41 Bölgesi, dördüncü düşük kırsal nüfus oranına sahiptir. Tablo 2. Kırsal Nüfus Artış Hızı (%0) Türkiye TR41 Bursa Eskişehir Bilecik 2009-8,48-14,14-8,01-24,05-32,25 2010-14,38-20,05-12,55-38,57-32,9 2011-9,3-17,76-15,61-22,47-22,56 2012-9,25-23,39-21,31-24,68-33,36 Kaynak: TÜİK- ADNKS verileri kullanılarak hesaplanmıştır. Not: Kırsal nüfus için belde ve köy nüfusu alınmıştır. Bilecik ili, diğer TR41 illeriyle aynı şekilde kırsal nüfusunda düşüş yaşamaktadır, 2012 yıl sonu itibariyle bölgede kırsal nüfus düşüşü en fazla olan il olmuştur. Grafik 2. Kırsal Nüfus Artış Hızı Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı 2

2008 2007 2. Ekonomide Tarımsal Üretimin Payı TR41 Bölgesi, toplam GSKD ile 2008 yılı değerleri itibariyle 26 bölge içinde İstanbul ve Ankara bölgelerinden sonra üçüncü sırada yer almaktadır. Tarım sektörü bazında Türkiye de sektörlere göre Gayri Safi Katma Değer (GSKD) rakamlarına göre, tarımın GSKD deki payı 2007-2008 yıllarında değişmeyerek % 8,5 kalmış, ancık TR41 Bölgesi için tarım sektörünün GSKD i rakamsal olarak 2 967 432 000 TL den 3 096 864 000 TL ye çıkmış olmasına rağmen tarımın GSKD içindeki payı %5,8 den %5,5 e gerilemiştir. TR41 Bölgesi genelinde %12,35 artan GSKD, bölgedeki tarım sektöründe %4,36 olarak artmıştır. Bölgedeki sektör payları gözönüne alındığında, bölgede hizmetler sektörü GSKD inin Türkiye deki hizmetler sektörü GSKD inde yaşanan artışın üzerinde %15,65 olarak etkisi vardır. Tablo 3. Sektörlerin Gayri Safi Katma Değerdeki (GSKD) Payı 2007-2008 Tarım Sanayi Hizmetler TR Türkiye 8,5 27,8 63,7 TR41 Bursa, Eskişehir, Bilecik 5,8 43,6 50,5 TR Türkiye 8,5 27,2 64,3 TR41 Bursa, Eskişehir, Bilecik 5,5 42,1 52,4 Kaynak: TÜİK- Ulusal Hesaplar Kaynak: TÜİK- Ulusal Hesaplar Grafik 3. 2008 Yılı Türkiye ve TR41 Bölgesi için Sektörlerin Gayri Safi Katma Değer İçindeki Payı Yıllar itibariyle, tarım sektörünün GSKD içindeki payı bölgeler itibariyle sıralandığında, 2008 yılında TR41 Bölgesi, tarım sektörünün GSKD i içinde en düşük paya sahip beşinci bölge olmuştur. Ancak, TR41 bölgesi tarım sektörü GSKD i miktar olarak incelendiğinde, tarım sektörünün GSKD içindeki önemi birbirine yakın olan bölgelerden TR81 Zonguldak, Karabük, Bartın ile karşılaştırıldığında, TR41 bölgesi tarım sektörü GSKD bu bölgenin yaklaşık beş katı, TR31 İzmir Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı 3

bölgesinin ise 1,5 katıdır. Bu nedenle, yıllar itibariyle TR41 bölgesinde düşüş yaşandığı gözlemlense de Türkiye açısından TR41 bölgesi hala tarım sektörü anlamında önemli bir katma değer sağlayıcısıdır. Grafik 4. Yıllar Göre Tarım Sektörünün Bölge GSKD İçindeki Payı Tarım sektörünün bölge katma değerindeki payında yaşanan azalma gibi, TR41 Bölgesi tarımının Türkiye tarım sektörü GSKD içinedeki payı da 2007 yılından 2008 yılına %4,61 den %4,28 e düşmüş, paralel olarak da tarıma katkı açısından da sıralamadaki yeri 10. Sıradan 12. Sıraya gerilemiştir. Tablo 4. Bölgenin Tarım Faaliyet Kolundaki Gayri Safi Katma Değerinin Türkiye Tarım Gayri Safi Katma Değeri İçindeki Payı (Cari fiyatlarla) 2007-2008 (Yıllara göre en yüksekten düşüğe göre ilk 12 sırada yer alan Düzey 2 Bölgeleri sunulmuştur) Bölge Bölge Bölge Adı 2007 Bölge Adı 2008 Kodu Kodu TR Türkiye 100,00 TR Türkiye 100,00 TR62 Adana, Mersin 7,79 TR33 Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak 8,48 TR33 Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak 7,66 TR62 Adana, Mersin 7,28 TR61 Antalya, Isparta, Burdur 7,05 TR61 Antalya, Isparta, Burdur 6,56 TR32 Aydın, Denizli, Muğla 5,86 TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya 6,21 TR52 Konya, Karaman 5,61 TR32 Aydın, Denizli, Muğla 6,15 TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya 5,41 TR52 Konya, Karaman 5,61 TRC2 Şanlıurfa, Diyarbakır 4,91 TR22 Balıkesir, Çanakkale 5,12 TR22 Balıkesir, Çanakkale 4,91 TR63 Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye 4,70 TR63 Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye 4,63 TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane 4,50 TR41 Bursa, Eskişehir, Bilecik 4,61 TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova 4,43 TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane 4,51 TRC2 Şanlıurfa, Diyarbakır 4,30 TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova 3,98 TR41 Bursa, Eskişehir, Bilecik 4,28 Not: 2007 ve 2008 yılları için bölgeler, paylarına göre her yıl için ayrı sıralanmıştır. Kaynak: TÜİK- Ulusal Hesaplar rakamlarından hesaplanmıştır. Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı 4

3. Tarımda İşgücü Tarım işkolundaki işgücüne bakıldığında, 2012 yılı itibariyle TR41 bölgesinde istihdam edilenlerin %12,2'si tarım sektöründe yer almaktadır ve bu oran Türkiye oranı olan %24,6'nın yarısı kadardır. Bu oran ile TR41 Bölgesi, İstanbul, Ankara ve İzmir'den sonra sektörel olarak tarımda en az istihdamı barındıran dördüncü bölgedir. Kaynak: TÜİK- Hanehalkı İşgücü Anketi Sonuçları Grafik 5. Türkiye ve TR41 Bölgesi İçin İstihdam Edilenlerin İşkollarına Göre Dağılımı Yıllar itibariyle sektörel bazda işgücü istatistiklerine göre, 2008-2012 yılları ele alındığında, 2010-2012 yılları arasında Türkiye bazındaki tarımda işgücü oranıyla TR41 bazındaki oran aynı eğilimi göstermiştir. Sonuç olarak, son beş yıl çerçevesinde TR41 Bölgesinin tarım işgücü oranıyla Türkiye geneli için tarımsal işgücü oranı aynı değişimi göstermemektedir. Kaynak: TÜİK- Hanehalkı İşgücü Anketi Sonuçları Grafik 6. Tarım Sektöründe İstihdam Edilenlerin Oranı (%) Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı 5

Grafik 7. TR41 Bölgesi Tarımda İstihdam (15+ Yaş) 4. Tarımsal Krediler Türkiye de alınan tarım kredilerine bakıldığında, 2008-2011 yıllarında arasında 2,5 katına çıkmış, aynı zamanda toplam kredi içindeki payı da %3,42 den %4,05 e yükselmiştir. Bilecik ili için de toplam kredi miktarı arttığı gibi, tarım kredisi miktarı da artış göstermiş, ancak oran olarak aynı artış gerçekleşmemiştir. Tablo 5. 2008-2011 Yılları TR41 İlleri Tarımsal Kredileri (bin TL) Tarım Kredi 2008 2009 2010 2011 Türkiye 9 834 008 11 489 293 17 723 331 24 527 567 TR41 618 910 754 069 1 011 387 1 322 588 Bursa 361 245 486 465 698 984 948 400 Eskişehir 193 733 198 929 234 627 275 434 Bilecik 63 932 68 675 77 776 98 754 Toplam Kredi İçinde Tarım Kredisinin Payı (%) Türkiye 3,42 3,65 3,93 4,05 TR41 5,11 6,04 5,58 5,28 Bursa 3,92 5,23 5,06 4,90 Eskişehir 8,09 7,53 6,53 5,79 Bilecik 13,04 12,84 11,01 10,37 Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği 5. Tarımda Dış Ticaret Bilecik ili tarımdaki ihracatı, son beş yıl içinde önemli bir artış yaşamış, ihracat yaklaşık ondokuz katına çıkmıştır. TR41 tarım ihracatının %4,27 si Bilecik ilinin tarım ihracatından oluşmaktadır. Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı 6

Tablo 6. Tarım İhracatı 208-2012 bin Dolar Türkiye TR41 Bursa Eskişehir Bilecik 2008 10 297 030 200 389 175 367 24 300 722 2009 10 242 840 215 765 175 655 38 602 1 507 2010 11 528 536 305 943 240 533 58 774 6 637 2011 13 784 187 352 055 260 195 80 156 11 704 2012 14 585 283 323 834 243 911 66 105 13 818 Grafik 8. TR41 İllerinin Tarım İhracatının Türkiye Tarım İhracatı İçindeki Payı Not: Tarım ihracatı içine Dünya Ticaret Örgütü'nün tanımlarına göre STIC (Standard International Trade ClUluslararası Standart Ticaret Sınıflaması) 'e göre gıda ürünleri ve canlı hayvanlar kapsanmıştır. Kapsanan bölümler, 0- Gıda ve canlı hayvanlar (Balıklar ve diğer deniz ürünleri hariç), 1- İçecekler ve tütün, 4- Hayvansal ve bitkisel sıvı yağlar, katı yağlar ve mumlar ve 22- Yağlı tohumlar ve yağlı meyveler. Grafik 9. STIC (Uluslararası Standart Ticaret Sınıflaması) e Göre TR41 İlleri İhracatı 2008-2012 Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı 7

Grafik 10. 2012 Bilecik Tarım İhracatının Dağılımı 6. Tarımsal Üretim Değeri Bilecik ili bitkisel ürün değeri, 2009-2008 arası %2,88, 2008-2007 arası %19,86, 2011-2010 arası %6,52 artmıştır. Türkiye genel bitkisel üretim değeri içindeki payı 2008-2011 yıllarında %0,57'inin altına düşmemiş, hem miktar ve hem de Türkiye içindeki payı açısından aynı yıllarda rakamsal olarak büyük bir değişiklik kaydedilmemiştir. Grafik 11. TR41 İlleri Bitkisel Üretim Değeri Tablo 7. TR41 İlleri Bitkisel Üretim Değeri Değişimi (%) TR41 Bursa Eskişehir Bilecik 2009-2008 9,52 10,29 10,81 2,88 2010-2009 -2,03-13,29 27,13 19,86 2011-2010 17,28 21,06 13,57 6,52 verilerinden hesaplanmıştır. Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı 8

Grafik 12. TR41 İlleri Canlı Hayvanlar Değeri Tablo 8. Bitkisel, Canlı Hayvan ve Hayvansal Ürünler Değeri 2008-2011 Bitkisel üretim değeri (1000 TL) Canlı hayvanlar değeri (1000 TL) Hayvansal ürünler değeri (1000 TL) 2008 369 771 116 140 139 947 2009 380 421 115 648 129 760 2010 455 955 158 975 159 803 2011 485 689 204 542 42 365 Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK Grafik 13. Kişi Başına Tarımsal Üretim Değeri Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı 9

7. Tarımsal Yapı 7.1. Tarım Alanı Bilecik ilinde tarım alanını en büyük oranla ekilen alandan oluşmakta, Grafik 14. Bilecik Tarım Alanı Dağılımı Not: Meyve alanları plantasyon (toplu) alanlar olup, dağınık ağaçların alanları dahil edilmemiştir. Sebze bahçeleri ve süs bitkileri alanına örtü altı alanları da dahildir. Tablo 9. Niteliklerine Göre Örtüaltı Alanı (dekar) Toplam (dekar) Alçak tünel (dekar) Cam sera (dekar) Plastik sera (dekar) Yüksek tünel (dekar) 2007 960 10-821 129 2008 1 348 - - 1 219 129 2009 1 873 - - 1 634 239 2010 2 270 - - 1 996 274 2011 2 342 - - 2 054 288 8. Bitkisel Üretim 8.1. Bitkisel Üretim Bilecik ilinin sebze ürünleri grubundaki en önemli ürünü domatestir. Domates ekili alanının %93,79'unda sofralık domates yetiştirilmektedir. Bilecik ekili alanının %21,33'ünde domates ekili olmaktadır, üretimi ise toplam Bilecik sebze üretiminin %38,44'ünde karşılık gelmektedir. Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı 10

Tablo 10. Bilecik-2012 Yılı Seçilmiş Sebzeler Ekilen Alan (Dekar) Üretim (Ton) Domates 19 313 112 519 Karpuz 12 854 72 440 Kavun 9 299 21 414 Hıyar 1 725 16 208 Fasulye (Taze) 8 848 9 269 Ispanak 7 663 8 997 Soğan (Taze) 4 501 8 516 Marul (Kıvırcık) 3 101 8 166 Biber (Salçalık) 1 742 5 064 Bezelye (Taze) 5 460 4 274 Kaynak: TÜİK Not : Değerler hem açıkta hem de örtü altı üretimi kapsamaktadır. Grafik 15. Bilecik Seçilmiş Sebzelerin Üretimi Bilecik te örtü altı sebze ve meyveciliği gelişmiş, son yıllarda örtü altı üretimi iki katının üzerinde çıkmıştır. Tablo 11. Örtü Altı Sebze ve Meyve Üretimi (Ton) Türkiye TR41 Bursa Eskişehir Bilecik 2007 5 052 796 26 695 5 217 5 069 16 409 2008 5 063 265 35 930 5 560 7 047 23 323 2009 5 524 777 44 437 4 794 7 411 32 232 2010 5 750 466 54 158 6 350 8 810 38 998 Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı 11

Tarla ürünleri açısından, Bilecik ilinin en önemli ürünü buğday olmakta, ardından silajlık mısır ve yem bitkileri gelmektedir. Tablo 12. Bilecik-2012 Yılı Seçilmiş Tahıl ve Diğer Tarla Ürünleri Üretim (ton) Buğday (Diğer) 64 719 Mısır (Silajlık) 41 628 Yonca (Yeşil Ot) 35 353 Fiğ (Yeşil Ot) 21 935 Arpa (Diğer) 21 351 Yulaf (Yeşil Ot) 15 205 Korunga (Yeşil Ot) 6 579 Şekerpancarı 5 026 Ayçiçeği (Yağlık) 4 844 Mısır (Hasıl) 2 496 Tablo 13. Bilecik-2012 Yılı Seçilmiş Meyveler Üretim (ton) Şeftali 25 885 Ayva 8 828 Kiraz 7 863 Üzüm (Sofralık-Çekirdekli) 5 625 Elma 5 102 Vişne 3 476 Nar 2 565 Erik 2 241 Zeytin (Sofralık) 2 089 Ceviz 1 293 Armut 1 178 8.2. Organik Tarım Türkiye de 2011 yıl sonu itibariyle organik bitkisel üretim yapan 15 642 çiftçi, organik hayvansal üretim yapmakta olan 205 çiftçi bulunmaktadır. Organik bitkisel üretim yapan çiftçilerin %1 i TR41 bölgesinde bulunmakta, TR41 bölgesinde organik hayvansal üretim yapan sadece 1 çiftçi bulunmaktadır. Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı 12

Tablo 14. OrganikTarım Organik bitkisel üretim yapan çiftçi Organik Tarım Yapılan Alan (ha) Organik bitkisel üretim miktarı (ton) sayısı 2007 15 15 19 2008 23 18 265 2009 22 23 365 2010 17 24 279 2011 21 29 369 Kaynak: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 8.3. İyi Tarım Türkiye de İyi Tarım Uygulamaları (İTU) 07/12/2010 tarihli ve 27778 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İyi Tarım Uygulamaları Hakkında Yönetmelik hükümleri doğrultusunda yürütülmektedir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ndan 2010 yılından beri Bilecik ten İyi Tarım Uygulamaları Sertifikası almış üreticiler bulunmaktadır. Tablo 15. İyi Tarım Uygulaması Yapılan Üretim Alanı (dekar) 2007-2010 Türkiye TR41 Bursa Eskişehir Bilecik 2008 60 231 1 086 1 086 - - 2009 1 702 804 4 207 2 863 1 344-2010 781 741 14 457 11 552 2 217 688 2011 499 632 8 423 7 914 368 141 Kaynak: Gıda Hayvancılık ve Tarım Bakanlığı - Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü Tablo 16. İyi Tarım Uygulayan Üretici Sayısı 2010 Türkiye TR41 Bursa Eskişehir Bilecik 2010 4 540 501 431 11 59 2011 3 042 200 186 4 10 Kaynak: Gıda Hayvancılık ve Tarım Bakanlığı - Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü 9. Hayvancılık 9.1. Canlı Hayvanlar 2011 yıl sonu itibariyle Türkiye koyun varlığının %0,26'sı, keçi varlığının %0,57'si Bilecik ilindedir. Bilecik TR41 Bölgesinin koyun varlığının %7,82'isine, keçi varlığının %18,63'üne sahiptir. Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı 13

Grafik 16. Bilecik Küçükbaş Hayvan Varlığı 2007-2011 Grafik 17. Bilecik Küçükbaş Hayvan Varlığı 2007-2011 Tablo 17. Kümes Hayvanları Sayısı (baş) Türkiye TR41 Bursa Eskişehir Bilecik 2007 273 548 489 11 809 286 6 615 965 3 344 987 1 848 334 2008 249 043 739 11 148 824 6 270 609 3 022 153 1 856 062 2009 234 082 206 10 630 288 5 872 112 3 520 762 1 237 414 2010 238 972 961 9 806 922 5 586 221 3 447 898 772 803 Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı 14

9.2. Arıcılık Tablo 18. Arıcılık Köy sayısı Toplam kovan Yeni kovan sayısı Eski kovan Bal üretimi (ton) Balmumu üretimi (ton) 2007 183 10 037 9 326 711 122 6 2008 189 10 507 9 800 707 142 6 2009 183 10 445 9 980 465 137 6 2010 176 10 137 9 685 452 134 7 2011 172 10 678 10 073 605 133 6 9.3. İpekböcekçiliği SS. Koza Tarım Satış Kooperatifler Birliği (Kozabirlik) ne bağlı olan Bursa, Bilecik, Alanya, Mihalgazi, Adana Satış Kooperatiflerinden üçü TR41 bölgesinde bulunmaktadır. 2011 yılı itibariyle TR41 illeri arasında ipekböcekçilikleri en yüksek yaş koza üretim miktarına sahip olan Bilecik, Türkiye illeri içinde Diyarbakır ve Antalya'dan sonra üçüncü sırada Türkiye yaş koza üretiminin %13,25'ine sahiptir. Grafik 18. TR41 İlleri Üretilen Yaş Koza Miktarı 2008-2011 Tablo 19. İpekböcekçiliği Köy sayısı Hane sayısı Açılan kutu sayısı (adet) Yaş koza (kg) 2008 28 230 686 20 980 2009 24 251 622 19 448 2010 25 172 525 16 254 2011 23 167 520 20 000 Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı 15

ORMANCILIK 2010 yılı Orman Amenajman planındaki orman alanlarına göre Bilecik ili Türkiye ormanlarının yaklaşık %1 ine ev sahipliği yapmaktadır. Tablo 20. Orman Alanı 2010 2010 Türkiye TR41 Bursa Eskişehir Bilecik Orman alanı (ha) 2 153 7091 1 064 484 484 330 351 506 228 649 Kaynak: Orman Genel Müdürlüğü- Orman Amenajman Planları Arşivi Orman Genel Müdürlüğü nce yürütülmekte olan ağaçlandırma faaliyetleri devam etmektedir. Tablo 21. Ağaçlandırma Faaliyetleri 2007-2010 Toplam ağaçlandırma faaliyetleri (hektar) Ağaçlandırma faaliyetleri (hektar) Özel ağaçlandırma faaliyetleri (hektar) 2007 - - - 2008 101 68 33 2009 32 32-2010 393 367 26 Kaynak: Orman Genel Müdürlüğü Ormancılık, ikincil orman ürünlerinin değerlendirilmesi ve pazarlanması ile kırsalda ayrı bir gelir getirici faaliyet olma potansiyeline sahiptir. BALIKÇILIK Bilecik ilinde içsu balıkçılığı ile kültür balıkçılığı yapılmaktadır. İçsu balıkçılığındaki balık miktarları yıllar itibariyle değişkenlik göstermektedir. Tablo 22. Balık Yetiştiriciliği (Kültür Balıkçılığı) - Yetiştirilen Balık Miktarları (ton) 2008 2009 2010 2011 Alabalık (İçsu) 2 982 2 989 2 485 1 100 TARIMA DAYALI SANAYİ Bilecik, tarım potansiyeli ile ürünle işleme merkezi yakınlığının gözetildiği takdirde, lojistik anlamda tarıma dayalı sanayinin gelişimine evsahiplik yapabilecek konumdadır. Halihazırda ülke çapında gıda sektörünün önderleri Bilecik te konumlanmış durumdadır. Tarıma dayalı sanayiye dahil olabilecek iş kolları istihdam verileri itibariyle büyüklüklülerine göre incelendiğinde Sosyal Güvenlik Kurumu nun kayıtlarındaki işkollarına göre 117 işyeri tarıma dayalı/gıda sektöründe görünmektedir. Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı 16

Tablo 23. Tarıma Dayalı Sanayii İstihdam ve İşyeri Sayıları İstihdam TR İçindeki Oranı İşyeri Sayısı TR İçindeki Oranı Bursa 16.799 4,6% 1.336 3,5% Eskişehir 7.674 2,1% 460 1,2% Bilecik 1.440 0,4% 117 0,3% TR41 25.913 7,0% 1.913 5,0% Türkiye 367.853 38.531 Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu Kayıtları, Haziran 2011 verileri. Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı 17