İL HIFZISSIHHA KURUL KARARI Karar Tarihi :28.09.2006 Karar No : 09 GÜNDEM: Trabzon İli Genelinde Kullanılan İçme ve Kullanma Suları İle İlgili Su Sanitasyon Çalışma Programının Hazırlanması İl Hıfzısıhha Kurulu Vali Yardımcısı M. Bahattin ATÇI Başkanlığında toplanarak aşağıdaki kararlan almıştır. Trabzon İli Genelinde Kullanılan İçme ve Kullanma Suları İle İlgili Su Sanitasyon Çalışma Programının Hazırlanması Sağlık Müdürlüğü' nce ; Dünya üzerindeki içme suyu kaynaklarında hissedilir derecedeki azalmanın, gerek evsel gerekse endüstriyel atıkların önlem alınmadan çevreye bırakılan kısımlarının su kaynaklarını kirletmesi bunun yanı sıra dünyadaki ekolojik değişikliklerin, halk sağlığı çalışmalarındaki yetersizliklerin mikroorganizmalardaki yapı değişiklikleri gibi etkenlerin bir arada su ile bulaşan enfeksiyonların artmasına ve su ile bulaşan enfeksiyöz ishallerin dünyadaki ölüm nedenleri arasında 2.sırayı almasına neden olduğu,bu durumun ülkemizde ve İlimizde de farklı olmadığı, özellikle İlimizin coğrafi yapısı nedeni ile yerleşimin ya akarsu havzalarında veya havzaların denize ulaştığı sahil şeridinde veya kırsal kesimde dağlık ve engebeli arazı üzerinde dağınık bir şekilde konuşlandığı, özellikle yerleşim yerlerinin büyük bir kısmının evsel atıklarını alt yapı yetersizliğinden ( tekniğine uygun nihai arıtımla sonlandırılmamış kanalizasyon yapısı) dolayı önlem alınmadan toprak ve su gibi alıcı ortama bırakıldığı, bunun sonucu olarak su kaynaklarının hızlı bir kirlenmeye (bakteriyolojik kirlenme) maruz kaldığı, bu olumsuzlukların yanı sıra kaynağında temiz olan suyun şebekedeki uygun olmayan (kırık borular, hasar görmüş maslak ve depolar) yapı nedeni ile dağıtım sırasında bakteriyel bulaşmaya uğrayabileceği belirtilerek bu durumun sonuç itibari ile su ile bulaşan enfeksiyonların görülme sıklığını artırdığı ancak suların dezenfeksiyonuna önem verilmesi, atık hijyeninin sağlanması, insanlara sağlık ve hijyen konularında eğitim verilmesi gibi hususlarda çalışmalar yapılırsa su ile bulaşan hastalıkların görülme sıklığında büyük ölçüde azalma olabileceği, Yine Sağlık Müdürlüğünce, özellikle yaz aylarında mevsimsel özelliklerden dolayı belirgin bir artış gösteren enfeksiyöz ishallerin önlenebilmesi ve il içinde toplumun yeterli, temiz içme ve kullanma suyu tüketebilmesinin sağlanması için İl Sağlık Müdür Yardımcısı Başkanlığında bir izleme ve değerlendirme biriminin kurulduğu ifade edilerek bu birimin ; İlimizde Su Sanitasyonu konusunda yapılan son beş yıllık (2000-2006 Temmuz Yılları arası) çalışma verilerini değerlendirdiğinde; Her yıl için içme sularından alınan bakteriyolojik örneklerin (yılda ortalama yaklaşık 700( numune ) yapılan analizleri neticesinde bu örneklerin yaklaşık 1/3 oranındaki sayısının Gıda Maddeler Tüzüğüne uygun çıkmamış olduğu sağlık açısından tüketilmesi uygun olmayan sular olara! belirlendiği, uygun çıkmayan bu suların tamamına yakın kısmının (% 85-90 ) ya düzenli dezenfeksiyon ünitesi bulunmayan veya hiçbir dezenfekte ünitesi kullanılmadan halka arz edilen suların tüketildiği belde, İlçe belediyeleri ile kırsal kesimdeki yerleşim yerlerinden alındığının tespit edildiği, Bu bağlamda yapılan bir başka değerlendirmede ise, İlimizde bulunan 77 İlçe ve Belde Belediyesine ait toplam 420 su deposundan 105 tanesinden dezenfekte edilmiş olar suların halka ar: edildiği ( bu depolardan 50 tanesinde Trabzon Belediyesi, Esiroğlu Arıtım Tesislerinde otomatik olarak klorlanan su bulunmaktadır. ) Bunun yanı sıra İlimizdeki 7 büyük grup suyu da dahil olma! üzere grup veya birliklerin bakım ve onarımından sorumlu olduğu diğer su tesislerinin (köylerde
kullanılan sular ) hiçbirinde dezenfeksiyon ünitelerinin çalıştırılmadığı ( bu tesislerden sadece Merkez Karakaya Grup Suyunun dezenfeksiyon ünitesinin mevcut olduğu ancak halihazırda klorlama işleminin yapılamadığı) nın tespit edildiği, Sağlık Müdürlüğü elemanlarınca özellikle kırsal kesimde klorlama çalışmalarının yapıldığı büyük bir özveri ile yürütülen bu çalışmaların suların dezenfeksiyonu konusunda yeterli olmayacağı belirtilmiştir. Sonuç olarak; Halk Sağlığı açısından büyük önem arz eden su sanitasyonu konusunda başta belediyelik yerler olmak üzere tüm yerleşim birimlerinde tüketilen suyun günün 24 saati klor ihtiva edecek şekilde dezenfekte edilmesi hususunun sağlanması için gerekli çalışmaların yapılması hususu kurula arz edilmiştir. Kurula müşavir üye olarak katılan kurumlardan, İller Bankası 17. Bölge Müdürlüğü 1 nce Belediyelerin talepleri doğrultusunda kurumları tarafından projelendirilen ve tekniğine uygun inşa edilen su tesislerinin, dezenfeksiyon ünitelerinin kurulup çalıştırılabileceği şekilde tesis edildiği, belediyelerin dezenfeksiyon konusundaki tüm taleplerinin kurumları vasıtası ile karşılanabileceği ayrıca belediyelere teslim edilmiş içme suyu tesislerinde zaman içinde meydana gelen arızaların yine belediyelerin talebi doğrultusunda kurumlarınca giderilebileceği hususları kurula arz edilmiştir Karakaya Grup Suyu Bakım ve Onarımından sorumlu olarak seçilen Gürbulak Belediye Başkanı ise toplam 32 köye hizmet veren Karakaya Grup Suyunun İl Özel İdare Genel Sekreterliğince kesin kabul işlemlerinin tamamlanmadığı, sistemde var olan eksikliklerin kısa zamanda çözüme kavuşturulacağı, dezenfeksiyon ünitesinin önümüzdeki günlerde çalıştırılacağı hususu kurula arz edilmiştir, İl Özel İdare Genel Sekreterliği temsilcilerince, belediyelik alanlar dışındaki yerleşim yerlerine su şebeke sistemlerinin kurumlarınca tesis edildiği, köylerdeki su tesislerinin bu amaçla kurulmuş birlikler eliyle tesis edilip teslim edildiği, önümüzdeki yıllar içinde bu alanlarda tekniğine uygun, yeni su şebeke sistemlerinin tesis edilmesi hususunda çalışmaların planlandığı, mevcut tesislerin bakım ve onarımlarının ise kurumlarının genel kurullarında görüşülmesi akabinde alınacak kararlar doğrultusunda yapılabileceği hususları kurula arz edilmiştir. Mahalli İdareler İl Müdürlüğü' nce mevcut yasalar gereği kurumların ( Belediyeler ve Muhtarlıklar ) yapmakla sorumlu oldukları işlerin ifası ile yükümlü oldukları aksı tespit edildiği durumlarda gereken yasal müeyyidenin uygulanacağı kurula arz edilmiştir. Kurulca yukarıda belirtilen hususlar doğrultusunda Trabzon İli Su Sanitasyon Çalışmalarının aşağıda belirtilen plan dahilinde yürütülmesine; 1- Sağlık Müdürlüğünce; a) İl Sağlık Müdür Yardımcısı Başkanlığında İl Sanitasyon Çalışmalarının takıp edileceği İzleme Değerlendirme Biriminin çalışmalarına devam etmesine, b) Öncelikle kent dışı yerleşim alanlarından (köyler ) başlamak üzere bu bölgelerde kullanılan içme ve kullanma su kaynaklarının sayısı, bu kaynaklan kullanan hane ve nüfus sayısı, mevcut depoların sayısı, durumları ve varsa şebeke hatlarını gösterir krokilerin her köy için ayrı ayrı hazırlanarak bir su envanteri oluşturulmasına, c) Yerleşim yerlerinde kullanılan su kaynaklarının sağlık açısından izlenebilmesi için o bölgenin sağlık ocağı elemanlarınca bölgenin nüfusu göz önünde bulundurularak belirlenen numune alma sıklığına göre şebekenin bütünüyle kontrolü sağlayacak şekilde tespit edilen odak noktalarından bakteriyolojik numuneler alınması, numune analiz sonuçlarının Gıda Maddeleri Tüzüğüne uygun çıkmaması durumunda İl İzleme Birimince hazırlanan Su Sanitasyon Takip Formunun doldurularak
kirlilik bulaşma noktalarının tespiti, ilgili birimlere bildirilmesi, suyun sıhhi şartlara haiz oluncaya kadar bu çalışmaların sürdürülmesine, d) İl genelinde her sağlık ocağı bölgesi dahilinde, su dağıtım sistemlerinin klorlama etkinliğinin izlenmesi dezenfeksiyon işlemlerinin yeterli yapılıp yapılmadığının tespiti amacıyla tüketime verilen şebeke sularında günlük bakiye klor ölçümlerinin yine şebekenin bütününü yansıtacak şekilde yapılması, uygun olmayan sonuçların günlük olarak ilgili birime bildirilmesine, e) Belediyelik alanlar dışındaki yerleşim yerlerinde tüketime verilen şebeke sularının ( Bir şebeke sistemi vasıtasıyla dağıtımı yapılan bakım ve onarımından sorumlu birim olan köy muhtarlığına ait sular ) sürekli dezenfeksiyonunun sağlanması için köy muhtarlığı ile koordinasyon kurulması, gerekli dezenfeksiyon ünitesi kuruluncaya kadar sağlık ocağı personeli tarafından dezenfeksiyon konusunda eğitim verilecek olan köy Muhtarlarına bir belge karşılığı aktif klor içeren dezenfektan maddelerin teslim edilmesi bu doğrultuda suların dezenfeksiyonunun kalıcı çözümler sağlanıncaya kadar gerçekleştirilmesine, f) Bir şebeke sistemi bulunmayan yerleşim bölgelerinde kullanılan ferdi depo, kuyu ve benzen su kaynaklarının dezenfeksiyonu için ferdi dezenfeksiyon tabletlerinin dağıtılarak bu suların mutlak surette dezenfekte edilerek kullanılmasının sağlanmasına, 2- Belediyelerce yapılacak İşler; Belediye teşkilatı bulunan yerleşim yerlerinde tüketime verilen içme ve kullanma sularının, suyun kaynağından ve isale hattının her türlü kirlenmeye karşı korunması dezenfeksiyonunun aksatılmadan yapılması belediyelerin en önemli görevleri arasında bulunduğu gerçeğinden hareketle, a) İçme ve kullanma sularına ait kaynak, depo ve şebekelerin muhtemel kirlenmelere karşı koruyucu tedbirlerin alınmasına, senede en az iki kere depo, maslak ve isale hatlarının teknik bakım ve temizliklerinin yapılması, gerekli durumlarda İller Bankası 17.Bölge Müdürlüğü ile koordinasyon kurulmasına, b) Su şebeke ve depoların bakım, onarım ve güvenliğinden sorumlu olacak elemanların yetkili birimlerce (Belediye veya ilgili muhtarlıklar) istihdam edilerek bu bağlamda görevlendirilmesine c) Su ile bulaşan bulaşıcı ve salgın hastalıklara zamanında müdahale edilebilmesi ve etkin bir şekilde mücadele edilebilmesi için belediyelerce mevcut su şebeke sisteminin kaynak, depo, isale hattı, klorlama üniteleri dahil tüm bilgileri içeren plan ve krokileri hazır bulundurmaları, talep edildiğinde sağlık teşkilatı yetkililerince ibraz edilmesine,, d) Belediyelerce, şebeke sistemine verilen suyun mutlak surette dezenfekte edilerek verilmesinin sağlanması, bunun için klorlama cihazlarının günün 24 saatinde mutlak çalışır durumda bulundurulması, arızalanan cihazların ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği sağlanarak derhal tamın yoluna gidilmesi, bitme, bozulma, onarım v. b. nedenlerle klorlamada eksiklik olmaması için klorlama cihazlarının yedekli olarak temin edilmesine, klorlama üniteleri olmayan veya tüm sisteme yetecek şekilde klorlama ünitesi bulunmayan belediyelere bu üniteleri temin etmeleri için üç aylık bir süre tanınmasına, süre sonunda yapılacak kontrollerde klorlama ünitesini halen temin etmemiş olan belediyelere mevcut yasalar doğrultusunda yasal müeyyide uygulanması için konunun Mahalli İdareler İl Müdürlüğüne bildirilmesine, 3- İl Özel İdare Genel Sekreterliği' nce Yapılacak İşler; Belediyelik alanlar dışındaki yerleşim bölgelerine temiz içme suyu sağlamak amacıyla yatırımların planlandığı ve tesis edildiği İl Özel İdare Genel Sekreterliği' nce ;
a) Günümüzde halen faaliyette olan ancak yapım tarihi önceki yıllara dayanan mevcut Grup Su Tesislerinin bir plan dahilinde yeniden mahallerinde incelenmesi, zaman içinde kullanımdan kaynaklanan bozulmaların olduğu, kısımların (depo, boru, v. b. ) tespit edilecek onarımların sağlanmasına, ayrıca bu tesislerde günün 24 saatte aktif klor içerecek şekilde suların dezenfeksiyonu için klorlama tekelerinin monte edileceği kısımlarla ilgili çalışmaların yapılmasına, b) İlimizde kırsal kesimce bir sistem dahilinde kullanılmayıp genel itibarıyla ferdi şekilde kullanılan su kaynaklarının tespiti, bir plan dahilinde bu kaynakların birleştirilerek o bölge için su şebeke sistemlerinin (grup suları) kurulması çalışmalarının yürütülmesine, 4- Köy muhtarlıklarınca yapılacak çalışmalar Gerek birlikler adına ve gerekse Köy Kanunu gereği köylülerin yapmakla zorunlu olduğu işlerin ( köy alanı içinde temiz su temini için gerekli sistemin inşası) takibi gerekçeleri ile köylerdeki su şebeke sistemlerinin sağlıklı su temin edilmesini sağlayacak şekilde faaliyette olmasından sorumlu merci olan Köy Muhtarlıklarınca, a) Bölgeleri dahilinde tüketilen içme ve kullanma sularına ait tüm şebeke sisteminin ( depo, isale hattı, maslak v.b ) sıhhi su temin edilecek şekilde bakım ve onarımının ayrıca, mevcut depolardan sıhhi şartlarda olmayanların ıslahına, köy içindeki şebeke sistemine ait boruların her türlü kırılma ve kontaminasyonlara karşı korunacak şekilde bakım ve onarımlarının yapılmasına, b) Köy içindeki mevcut depolardan dezenfeksiyon ünitesi ( sulu sistem ) koyulabileceklerin tespiti, cihazların teinini ve devamlı şekilde çalışmasını sağlayacak şekilde takibine, c) Dezenfeksiyon üniteleri sağlanıncaya kadar bölge sağlık ocaklarından temin edilecek aktif klor içeren maddelerin bu depolarda günlük dezenfeksiyonu sağlayacak şekilde kullanılmasının sağlanmasına, d) Muhtarlıklarınca, bölgelerinde bir şebeke dahilinde kullanılan su sistemleri bulunmuyorsa, bu sistemlerin kurulması için ilgili birimler ( İl Özel İdare Genel Sekreterliği, Köylere Hizmet Götürme Birliği v.b.) nezrinde gerekli müracaatların yapılmasına, Yukarıda belirtilen tüm çalışmaların Sağlık Müdürlüğü Su Sanitasyonu İzleme Birimince takibi, değerlendirilmesi, yapılacak çalışmaların sonuçlarının bir rapor halinde kurulun daha sonraki toplantılarına arz edilmesine oy birliği ile karar verilmiştir.