SİRKÜLER 2008/02 SİRKÜLERİN Tarihi : 08.01.2008 Konusu Mevzuat Yasal Dayanak : Asgari Geçim İndirimi 01.01.2008 Tarihinden İtibaren Uygulanmaya Başladı : 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu : 04.12.2007 Tarih Ve 26720 Sayılı Resmî Gazete de Yayımlanan 265 Seri Nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği 1) Asgari Geçim İndirimi Nedir? Asgari geçim indirimi; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının; - Mükellefin kendisi için ; % 50 - Çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş için ; % 10 - Çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere ilk iki çocuk için ; % 7,5 - diğer çocuklar için ; % 5 idir. 2) Asgari Geçim İndirimi Uygulamasından Kimler Yararlanabilir? Asgari geçim indirimi uygulamasından ücretleri gerçek usulde vergilendirilen gerçek kişiler yararlanabilecektir. Asgari geçim indiriminden, ücret gelirlerini yıllık beyanname ile bildirenler de yararlanabilecektir. Gelir Vergisi Kanununun 61 inci maddesi kapsamında değerlendirilen ücret geliri elde edenler, örneğin sosyal güvenlik destekleme primi ödemek suretiyle çalışanlar ile kurumların yönetiminde görevli olanlar da genel hükümlere göre asgari geçim indiriminden yararlanacaklardır. 3) Asgari Geçim İndirimi Uygulamasından Kimler Yararlanamaz? Ücretleri diğer ücret kapsamında vergilendirilen hizmet erbabı, Dar mükellefiyet kapsamında ücret geliri elde edenler, Başka bir kanun hükmü (3218, 4490, 4691 sayılı kanunlar v.b.) uyarınca Ücretlerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmayanlar, Ücret geliri elde etmeyen diğer gerçek kişiler. 4) Asgari Geçim İndirimi Hangi Tarih İtibariyle Başlayacaktır?
Asgari geçim indirimi uygulaması, 2008 yılından itibaren elde edilecek ücret gelirlerine uygulanmak üzere, 01/01/2008 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir. 5) Asgari Geçim İndirimindeki Çocuk ve Eş Tabirinin Anlamı Nedir? İndirimin uygulamasında çocuk tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dahil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları, eş tabiri ise, aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri ifade eder. 6) Her İki Eş Birden Çalışıyor İse Çocuklara Ait İndirimden Hangi Eş Faydalanacaktır? İndirimden çocuklar için eşlerden yalnızca birisi faydalanabilecektir. Eşlerin her ikisinin de ücretli olması halinde çocuklar yalnızca sosyal güvenlik yönünden tabi oldukları eşin bildirimine dahil edilecektir. 7) Asgari Geçim İndirimi Tutarının, Ücretlinin Aylık Hesaplanan Vergisinden Fazla Olması Halinde Neler Yapılacaktır? Asgari geçim indirimi tutarının, ücretlinin aylık hesaplanan vergisinden fazla olması halinde, fazlası dikkate alınmayacaktır. Ücretlinin faydalanacağı azami indirim tutarı, elde ettiği ücret geliri üzerinden hesaplanan gelir vergisi ile sınırlı olduğundan, mahsup edilecek kısmın fazla olması halinde ücretliye herhangi bir iade yapılmayacaktır. 8) Asgari Geçim İndirimi Tutarı Nasıl Hesaplanacaktır? Asgari geçim indirimi (A.G.İ.) tutarı, ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgarî ücretin yıllık brüt tutarına 1. maddede yer alan oranların uygulanması ile bulunan tutarın, gelir vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine karşılık gelen oranla çarpımı sonucu bulunur. Söz konusu formül aşağıdaki gibidir. A.Geç.İnd.Tutarı= ((Asgari Ücretin Yıllık Brüt Tutarı x Asgari Geçim İndirimi Oranı) x % 15)/12 9) Yıl İçinde Asgari Ücrette Meydan Gelen Artışlar Asgari Geçim İndirimi Uygulamasını Nasıl Etkileyecektir? Asgari geçim indiriminin yıllık tutarı, her ücretli için asgarî ücret üzerinden hesaplanan yıllık vergi tutarını aşamayacak ve yılı içerisinde asgari ücret tutarında meydana gelen değişiklikler, asgari geçim indirimi uygulamasında dikkate alınmayacaktır. 10) Onsekiz Yaşını Doldurmuş Çocuklardan Öğrenimi Sona Erenler İçin Neler Yapılacaktır? Onsekiz yaşını doldurmuş çocuklardan öğrenimi sona erenler, öğrenimin sona erdiği ayı takip eden aydan itibaren anne veya babasının asgari geçim indirimi hesabında dikkate alınmayacaklardır. 11) İşyeri veya İşvereni Değişenlerde Asgari Geçim İndirimi Nasıl Uygulanacaktır?
Yıl içinde işyeri veya işvereni değişen ücretliler, yeni işyerlerinde veya işverenleri nezdinde çalışmaya başladıkları aydan itibaren asgari geçim indiriminden yararlanmaya devam edeceklerdir. 12) Net Ücret Üzerinden Anlaşmak Suretiyle Çalışanlar Da Asgari Geçim İndirimi Uygulaması Nasıl Olacaktır? Net ücret üzerinden anlaşmak suretiyle çalışanlar da asgari geçim indiriminden yararlanacak olup, hesaplanan vergiden mahsup edilen asgari geçim indirimi tutarları net ücretleri ile birlikte ücretliye ödenecektir. 13) Sakatlık İndiriminden De Faydalanmakta Olan Birinin Asgari Geçim İndirimi Uygulaması Nasıl Olacaktır? Sakatlık indiriminden faydalanan ücretlinin gelir vergisi matrahı hesaplanırken sakatlık indirimi de mahsup edilecek, sakatlık indiriminin mahsubundan sonra kalan gelir vergisi matrahı üzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarından da yıllık asgari geçim indirimi tutarının 1/12'si mahsup edilecektir. Ancak mahsup edilecek tutar, kalan gelir vergisi tutarını aşamayacağından yalnızca kalan gelir vergisi tutarı kadar olacaktır. 14) Ay İçinde Herhangi Bir Nedenle Eksik Çalışanlarda Asgari Geçim İndirimi Uygulaması Nasıl Olacaktır? Gelirin kısmî döneme ait olması halinde, ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu süreye isabet eden indirim tutarları esas alınacağından hesaplanan yıllık tutarın 1/12'si olan tutar dikkate alınacak ve söz konusu ay için kesilen gelir vergisinden mahsup edilecektir. 15) Medeni Durum ve Eşin Gelirinin Olmadığının Tespiti Nasıl Yapılacaktır? Ücretliler, medeni durumları ve çocuk sayıları ile eşinin iş ve gelir durumu hakkında Tebliğ ekinde yer alan "Aile Durumu Bildirimi" (EK:1) ile işverenlerine bildirimde bulunacaklardır. Durumlarında herhangi bir değişiklik olması halinde (evlenme, boşanma, ölüm, doğum vb.) bu değişiklikleri işverene bir ay içerisinde bildireceklerdir. Asgari geçim indirimi oranını etkileyen değişiklikler, söz konusu değişikliğin işverene bildirildiği tarih itibariyle uygulanacak olup, eşlerin her ikisinin de ücretli olması halinde çocuklar yalnızca sosyal güvenlik yönünden tabi oldukları eşin bildirimine dahil edilecektir. Bu uygulamada eşin çalışmadığı ve herhangi bir gelirinin olmadığına ilişkin olarak (aksi tespit edilmediği sürece) ücretlinin beyanı yeterli olacaktır. Sadece ücret geliri elde eden eş, "çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş" kapsamında değerlendirilmeyecektir. Bunlar dışındakiler ise çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş kapsamında değerlendirilecek olup, münhasıran emekli maaşı alanlar da çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş olarak kabul edilecektir.
16) Durumlarında herhangi bir değişiklik olması halinde (evlenme, boşanma, ölüm, doğum vb.) Asgari Geçim İndirimi Hangi Tarih İtibariyle Güncellenecektir? Durumlarında herhangi bir değişiklik olması halinde (evlenme, boşanma, ölüm, doğum vb.) değişikliğin meydana geldiği tarih itibariyle Asgari Geçim İndirimi güncellenerek uygulanacaktır. 17) Asgari Geçim İndirimine Ait Bordronun Nasıl Düzenlenecektir? Asgari geçim indirimi bordrosunun düzenlenmesine ilişkin ilkeler aşağıda gösterilmiştir. * İşverenler, kendilerinde mevcut medeni durum ve çocuk sayısı ile ilgili bilgiler doğrultusunda, her yıl Ocak ayı itibariyle örneği Tebliğe ekli "Asgari Geçim İndirimine Ait Bordro" yu (EK:2) düzenleyeceklerdir. * Her bir ücretlinin yararlanacağı asgari geçim indirimi ayrı ayrı hesaplanarak bordroda ilgili aya ait sütunda gösterilecektir. * Yıl içerisinde meydana gelen değişiklikler için ayrı bir bordro düzenlenebileceği gibi değişiklikler aynı bordro üzerinde de gösterilebilecektir. * Bordro işveren nezdinde muhafaza edilecek olup, istendiği takdirde yetkililere ibraz edilecektir. 18) Muhtasar Beyanname Veren İşverenlerce Yapılacak İşlemler Nelerdir? İşverenler, her yılın Ocak ayında düzenleyecekleri asgari geçim indirimine ait bordroda, her aya ilişkin ücretliler için hesaplayacakları asgari geçim indirimi tutarını göstereceklerdir. Mevcut bilgilere göre hesaplanan yıllık asgari geçim indirimi tutarının her aya isabet eden kısmı, ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir. Ücretliye yansıtılacak tutar ücret ödemesinin yapıldığı dönemde ücret bordrosunda açılan "Asgari Geçim İndirimi" satırında gösterilecek ve işveren tarafından ilgili aya ilişkin verilecek muhtasar beyannamede tevkif suretiyle kesilen vergiler toplamından mahsup edilerek kalan tevkifat tutarı ödenecektir. Mahsup edilecek asgari geçim indirimi, ücretlinin o aydaki ücretinden kesilen gelir vergisinden fazla olamayacaktır. Aşması halinde ise aşan kısım için herhangi bir iade uygulaması yapılmayacaktır. Muhtasar beyanname üzerinde asgari geçim indirimi tutarının mahsup edilebilmesi için, söz konusu tutarın mutlak suretle ücretlilere ödenmiş olması gerekmektedir. Ücretlilere ödenmeyen tutarların mahsup edilmesi halinde bu tutar işverenlerce muhtasar beyanname üzerinden eksik beyan edilmiş ve ödenmemiş gelir vergisi tevkifatı olarak addolunacaktır. Üç aylık dönemler halinde muhtasar beyanname veren işverenler de her yılın Ocak ayından itibaren asgari geçim indirimi tutarını her ay ücret ödemesi sırasında ücretliye peşin olarak ödeyeceklerdir.
Örneğin, Ocak-Şubat-Mart dönemine ilişkin asgari geçim indirimi tutarı, Nisan ayında verilecek muhtasar beyannamede mahsup konusu yapılacaktır. 19) Muhtasar Beyanname Vermek Zorunda Olmayan İşverenlerce Yapılacak İşlemler Nelerdir? Genel bütçeye dahil olan daireler, yaptıkları gelir vergisi tevkifatı için Gelir Vergisi Kanununun 100 üncü maddesine göre muhtasar beyanname vermemektedir. İşverenler, her yılın Ocak ayında düzenleyecekleri asgari geçim indirimine ait bordroda, her aya ilişkin ücretliler için hesaplayacakları asgari geçim indirimi tutarını göstereceklerdir. Bu daireler, hak kazanılan asgari geçim indirimi tutarını, çalışanlarına ödeyecekleri ücretler üzerinden tevkif edecekleri vergiden mahsup edecekler, böylece de ücretlilere, mahsup edilen vergi tutarı kadar ödeme yapılmış olacaktır. 20) Birden Fazla İşverenden Ücret Alan Ücretlilerde Asgari Geçim İndirimi Uygulaması Nasıl Olacaktır? Aynı zamanda birden fazla işverenden ücret alınması halinde, asgari geçim indirimi uygulaması, en yüksek ücretin elde edildiği işveren tarafından gerçekleştirilecektir. Ücretliler medeni durumu ve çocuk sayısı hakkında bildirimlerini, en yüksek ücret geliri elde ettikleri işverene vererek uygulamanın ilgili işverence yerine getirilmesini sağlayacaklardır. En yüksek ücretin hangi işverenden alınacağının belli olmaması halinde, indirimden yaralanacağı işvereni ücretli kendisi belirleyecektir. Ücretlinin aynı anda birden fazla işverenden dolayı asgari geçim indiriminden faydalandığının tespiti halinde; oluşan vergi ziyaı, ücretliden cezalı olarak tahsil edilecektir. 21) Yıllık Beyanname Veren Ücretlilerde Asgari Geçim İndirimi Uygulaması Nasıl Olacaktır? * Tevkifata Tabi Olmayan Ücret Geliri İçin Yıllık Beyanname Verilmesi Gelir Vergisi Kanununun 95 inci maddesi gereği ücretlerinden vergi tevkif usulü cari olmayan ve bu nedenle ücretlerini yıllık beyanname ile beyan etmek zorunda olan ücretlilerde asgari geçim indirimi, yıllık beyannamede hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmek suretiyle gerçekleştirilecektir. Asgari geçim indiriminden faydalanmak isteyen ücretli; Tebliğ ekinde yer alan "Aile Durumu Bildirimi"ni (EK: 1) doldurarak yıllık beyannameye ekleyecektir. Öte yandan, tevkifata tabi olmayan ücretlerini yıllık beyanname ile beyan etmek zorunda olan ücretliler bu beyannameye diğer gelir unsurlarını da dahil etmeleri halinde asgari geçim indirimi, yıllık beyannamede beyan edilen ücret gelirlerine isabet eden vergiden mahsup edilecektir.
* Birden Fazla İşverenden Ücret Alınması Dolayısıyla Ücret Gelirinin Yıllık Beyanname İle Beyan Edilmesi Asgari geçim indirimi uygulaması işverenler aracılığıyla gerçekleştirileceğinden tevkifata tabi ücretlerini yıllık beyanname ile beyan eden ücretliler yıllık beyannamelerinde indirim uygulamasına ilişkin olarak herhangi bir bildirimde bulunmayacaklardır. Ücretlerinden vergi tevkifatı yapılan ve işverenler aracılığıyla yıl içinde asgari geçim indiriminden yararlanan mükelleflerin, tevkifata tabi ücret gelirlerini yıllık beyannameye dahil etmeleri halinde, beyan edilen gelir üzerinden hesaplanan vergiden, yıl içinde kendisine ödenen ücret üzerinden kesilen gelir vergisinin asgari geçim indirimi mahsup edilmeden önceki tutarı mahsup edilecektir. Böylelikle kaynakta vergileme sırasında ücretliye ödenmiş olan asgari geçim indirimi tutarlarının, yıllık beyanname üzerinden yapılan vergileme sonucunda da ücretlide kalması sağlanmış olacaktır. 22) Ödenmesi Gereken Gelir Vergisinin Eksik Hesaplanması Halinde Uygulanacak Cezai Müeyyideler Nelerdir? 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 341 inci maddesinde aşağıdaki hükme yer verilmiştir. "Vergi ziyaı, mükellefin veya sorumlunun vergilendirme ile ilgili ödevlerini zamanında yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi yüzünden verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesini veya eksik tahakkuk ettirilmesini ifade eder. Şahsi, medeni haller veya aile durumu hakkında gerçeğe aykırı beyanlar ile veya sair suretlerle verginin noksan tahakkuk ettirilmesine veya haksız yere geri verilmesine sebebiyet vermek de vergi ziyaı hükmündedir. Yukarıdaki fıkralarda yazılı hallerde verginin sonradan tahakkuk ettirilmesi veya tamamlanması veyahut haksız iadenin geri alınması ceza uygulanmasına mani teşkil etmez." Buna göre, işverenler tarafından hizmet erbabının ücret gelirlerinden kesilen gelir vergisinden mahsup edilen asgari geçim indirimi tutarının, o ayki ücretiyle birlikte ücretliye nakden ödenmesi gerekir. Aksi takdirde, ücretliye nakden ödenmeyen asgari geçim indirimi, işverenler tarafından haksız yere yapılan bir mahsup işlemi niteliği taşıyacak ve tevkif suretiyle kesilen verginin bu tutar kadar olan kısmı, muhtasar beyanname ile eksik beyan edilmiş olacaktır. Bu nedenle, yukarıda belirtilen şekilde ücretliye nakden ödenmeyen asgari geçim indirimi o ayda eksik beyan edilmiş vergi tevkifatı olarak kabul edilerek, bu vergiler için de işverenler hakkında cezalı tarhiyat yapılacaktır. 23) Asgari Geçim İndirimi Hesaplamasını Bir Örnekle Açıklar mısınız? Çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi ile dört çocuğu bulunan bir asgari ücretlinin 2008 yılının Ocak ayında yararlanabileceği asgari geçim indirimi tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır. (Asgari ücret tutarı olarak halen uygulanan 608,40-YTL dikkate alınmıştır.)
2008/Ocak ayında Asgari Ücretin Yıllık Brüt Tutarı (608,40 x 12 ) 7.300,80 Asgari Geçim İndirimi Oranı 0,85 Mükellefin kendisi için 0,50 Mükellefin eşi için 0,10 Mükellefin çocukları için 0,25 Asgari Geçim İndirimine Esas Tutar (7.300,80 x % 85) 6.205,68 Asgari Geçim İndiriminin Yıllık Tutarı (6.205,68 x % 15) 930,85 Asgari Geçim İndiriminin Aylık Tutarı (930,85 / 12) 77,57-2008 yılı Ocak Ayı Brüt Ücreti 608,40-2008 yılı Ocak Ayı Tevkifat Matrahı 517,14-2008 yılı Ocak Ayı Ücretinden Hesaplanan Gelir Vergisi 77,57-2008 yılı Ocak Ayı Mahsup Edilecek Asgari Geçim İndirimi Tutarı : 77,57-2008 yılı Ocak Ayı Ödenecek Gelir Vergisi 0,00 Yukarıda da görüleceği üzere 4 çocuklu eşi çalışmayan bir asgari ücretlinin elde etmiş olduğu ücretin tamamı vergi dışı bırakılmış oluyor. Asgari Geçim İndirimi Bordrosuna Ulaşmak İçin Tıklayınız!