SIVILAR YÜZEY GERİLİMİ Bir sıvı içindeki molekül diğer moleküller tarafından sarılmıştır. Her yöne eşit kuvvetle çekilir.daha düşük enerjilidir. Yüzeydeki molekül için durum farklıdır Her yönde çekilmediklerinden yüksek enerjili bir durumda daha düşük enerjili olma isteği oluşur. Yüzeydeki moleküller içteki moleküllere göre birbirine daha çok yaklaşır. Yüzeyde bir büzülme ve küçülme meydana gelir Bir molekül kalınlığında sıvı zarı oluşur.. Havuza atlarken suya dik olarak girersek sıvı zarı yırtılır. Yüksekten dengesiz bir şekilde suya düşersek sıvı zar beton etkisi yapar. YÜZEY GERİLİMİNE ÖRNEKLER Böcekler su üzerinde rahatlıkla durabilmekte ve yürüyebilmektedir. Fırça sudan çıkarıldığında bütün kıllar birbirine yapışır. Kıllar üzerindeki suyun yüzey gerilimidir. Sıvı yüzeyindeki tanecikler içe ve yanlara çekilir. Büzülerek en küçük yüzeye sahip olmak isterler.
YÜZEY GERİLİMİNİ ETKİ EDEN FAKTÖRLER 1- SIVININ CİNSİ Tanecikler arası çekim kuvveti büyük olan sıvı yüzey gerilimi Tanecikler arası çekim kuvveti küçük olan sıvıların yüzey gerilimi Kaynama noktası büyük olan sıvıların yüzey gerilimi daha büyüktür. 2- SICAKLIK Sıcaklığı arttırılan bir sıvının yüzey gerilimi azalır. 3-BASINÇ:Sıvı üzerindeki gaz yoğunluğunun artırılması yüzey gerilimini bir miktar azaltır.4- SIVININ SAFLIĞI (Yabancı madde ilavesi) Çözücünün yüzey gerilimini düşüren maddelere YÜZEY AKTİF MADDELER denir. SABUN, DETERJAN, ORGANİK ASİTLER, ALKOLLER, AMİNLER, KETONLAR Yüzey aktif bir madde sulu çözeltiye konduğunda polar kısmı suda, apolar kısmı dışarıda olacak şekilde yüzeye yerleşir. Yüzey gerilimini azaltır. Bu maddelerin az miktarı suyun yüzeyini tek bir katmanla bütünüyle örter. Çözücünün yüzey gerilimini değiştirmeyen maddeler YÜZEY İNAKTİF MADDELER denir. ORGANİK ASİTLERİN TUZLARI, ŞEKER, GLİSERİN TUZLAR YÜZEY GERİLİMİNİ NASIL DEĞİŞTİRİR?İyonik tuzlar, genellikle sulu çözeltilerin yüzey gerilimini saf suya göre arttırırlar, fakat bu artma yağ asitleri ve benzeri bileşikler (yüzey aktif maddeler) tarafından meydana getirilen düşme kadar değildir. Her sıvının kendine ait yüzey gerilim katsayısı vardır.ve ayırtedici özelliktedir.
ADHEZYON- KOHEZYON ADHEZYON: Sıvı- cam arasındaki çekim kuvvetleridir. KOHEZYON: Sıvı molekülleri arasındaki çekim kuvvetleridir. ADHEZYON > KOHEZYON : Yüzeyi ıslatır. KAPİLER ETKİ KOHEZYON > ADHEZYON : Yüzeyi ıslatmaz. ADHEZYON > KOHEZYON Buna KAPİLER ETKİ denir. Sıvı molekülleri kılcal boruda yükselir. KAPİLER ETKİYE ÖRNEKLER: Süngerin kağıt havlunun suyu emmesi Kesme şekerin ucunu yavaşça suya dokunduğumuzda şekere temas eden çayın hızlıca üst kısımlara doğru hareket etmesi Gaz lambalarında sıvı haldeki gazın içine fitil daldırılır. Ağaçlar kökleri ile topraktan aldıkları suyu kapiler etki ile yapraklarına kadar iletir. KOHEZYON > ADHEZYON Sıvı kılcal boruda azalır. NOT: Kılcal borudaki sıvının yükselme miktarı borunun çapı ile ters orantılıdır. Çap arttıkça yükselme miktarı azalır.
VİSKOZİTE Sıvıların akmaya karşı gösterdiği dirençtir. AKICILIK- VİSKOZİTE ters orantılıdır. Viskozite büyük olan sıvının akıcılığı azdır. Viskozite küçük olan sıvının akıcılığı fazladır. VİSKOZİTE- SICAKLIKLA ters orantılıdır. Sıcaklık arttıkça VİSKOZİTE azalır. AKICILIK artar. TANECİKLER arası çekim kuvveti- VİSKOZİTE doğru orantılıdır. Tanecikler arası çekim kuvveti fazlaysa viskozite büyük Bal,Gliserin,Etilkol,ve suyun viskozitelerini kıyaslayalım
1.soru: 1.TEST: Aşağıdaki maddelerden hangisi yüzey aktif madde değildir? A)Organik Asitler B)Alkoller C)Esterler D)Şeker E) Aminler 4.soru: Y X 2.soru: Bir sıvının yüzey gerilimi I-sıcaklık II-Maddenin cinsi III-Saflık Niceliklerinden hangilerine bağlıdır? A)Yalnız I B)Yalnız II C)I ve II D)I ve III E)I,II,III 3.soru: I-Akıcılık II-Viskozite III-Moleküller arası çekim kuvveti Niceliklerinden hangileri balda suya göre daha fazladır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I ve III Bir sıvı için yukarıdaki grafik çizilmiştir. Bu grafikteki X ve Y değişkenleriyle ilgili I-X viskozite ise Y sıcaklıktır II-X akıcılık ise Y viskozitedir. III-X sıcaklık ise Y yüzey gerilimidir Yargılardan hangileri doğru olabilir? A)Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I,II,III 5.soru: Yüzey gerilimi ile ilgili I-Moleküller arası çekim kuvveti yüksek olan sıvıların yüzey gerilimi büyüktür II-Şeker ilave edilen suyun yüzey gerilimi azalır III-Yağmur damlalar şeklinde yağması yüzey geriliminin sonucudur. Yargılardan hangileri doğrudur? A) YalnızI B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E)I,II,III
6.soru: a b Kılcal boruya a ve b sıvıları konulduğunda aynı sıcaklıkta yukarıdaki şekiller elde ediliyor.buna göre: I-a sıvısı su olabilir II-b sıvısı civa olabilir III-Kılcal boruda a sıvısının yükselmesine adezyon,b sıvısının alçalmasına kohezyon kuvvetleri yol açar İfadelerden hangileri doğrudur? a)yalnız I b) Yalnız III c) I ve II d) I ve III e) I,II,III 7.soru sıcaklık H 2 O Etilalkol 0 7,56.10-4 2.10-4 25 7,17.10-4 2,18.10-4 50 6,79.10-4 1,98.10-4 Tabloda farklı sıcaklıkta yüzey gerilimi değerleri verilmiştir. Bu tabloya göre I-Sıcaklık arttıkça yüzey gerilimleri düşer II-Farklı sıvıların aynı sıcaklıklardaki yüzey gerilimleri farklıdır. III-Aynı sıcaklıkta yüzey gerilimi ayırt edicidir. Sonuçlarından hangileri çıkarılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I,II,III 8.soru: Akışkanların akmaya karşı gösterdikleri dirence viskozite denir. Buna göre aynı koşullarda I-Viskozitenin tersine akıcılık denir II-Viskozitesi küçük sıvılar viskozitesi büyük sıvılara göre daha hızlı akar III-Sıcaklık ve basınç değişimi viskoziteyi etkilemez Açıklamalarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E)I,II,III 9.soru: I-Sıcaklık artışı sıvıların yüzey gerilimini artırır. II-Yüzey Aktif maddeler yüzey gerilimini azaltır. III-Viskozitesi büyük olan sıvıların yüzey gerilimi de büyüktür. Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur? A)Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I,II,III 10.soru: Aşağıdaki özelliklerden hangisi yüzey gerilimine etki etmez.? A) Sıcaklık B) Safsızlık C) Basınç D) Maddenin cinsi E) Tanecik sayısı 11.SORU: Sıvılarla ilgili; I-Sıcaklık arttıkça yüzey gerilimi azalır II-Kohezyon>Adhezyon ise zemini ıslatmaz III-Moleküller arası etkileşim azaldıkça akıcılık artar Yargılardan hangileri doğrudur? A)Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I,II,III