DİKEY BOYUTTA MÜLKİYET KOMŞULUĞU VE ÜÇ BOYUTLU KADASTRO İHTİYACI IMMOVABLE NEİGHBOURHOOD İN VERTİCAL DİMENSİON & NECESSİTY OF CADASTRE İN THREE DİMENSİON Yener TÜREN 1, Zafer TÜREN 2 1 Trakya Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu Mimarlık ve Şehir Planlama Bölümü Harita ve Kadastro Programı, Edirne, Türkiye 1 yenerturen@trakya.edu.tr 2 Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Adıyaman Kadastro İl Müdürlüğü, Adıyaman, Türkiye 2 zturen@tkgm.gov.tr ÖZET Günümüz kadastral sistemimizde, mülkiyet sınırlandırılmasının ana unsuru arazi ve araziye bağlı kullanım esasına göre yapılmaktadır. Arazi kullanımı ve yapı kullanımı esasına göre yapılan kadastral sınırlandırma ile mülkiyet sistemimiz oluşturulmuştur. Mülkiyetin tesisi, arazi sınırlandırılması yanı sıra dikey boyutta yapıya bağımlı olarak kat mülkiyeti ile doğmaktadır. Kadastro sistem, Standart topografik harita (STK), sayısal harita ve ortofoto harita gibi altlıklara dayalı yapılır. Günümüze kadar kadastro paftaları arazi üzerinde deniz seviyesine indi rgenmiş alanlar esas alınarak yapılmaktadır. Bu nedenle mülkiyet sınırlandırmaları iki boyutta gerçekleşmektedir. Mülkiyetin düşey olarak kullanımı kat mülkiyeti hakkı ile tesis edilmektedir. Bu durumda dikey olarak yapıdan bağımsız ayrı bir mülkiyetin sınırlandırılması mümkün olmamaktadır. Dikey olarak mülkiyet ise kat mülkiyetine geçiş ile gerçekleşmektedir. Oysaki kat mülkiyeti arazi üstünde oluşan yapıya bağımlı bir mülkiyeti ön görmektedir. Mülkiyetin yapıdan bağımsız üç boyutta değerlendirilmesi günüm üz ihtiyaçlarındandır. Dikey boyutta mülkiyet komşuluğu yapı ortadan kalkınca yok olmaktadır. Mülkiyet kavramının dikey boyutta yapıdan bağımsız şekilde tesisi için üç boyutlu kadastroya geçişin sağlanması gerekmektedir. Bu çalışmada mülkiyet ve kat mülkiyeti ile malikler açısından yatay ve dikey taşınmaz komşulukları ele alınmıştır. Karşılaşılan sorunlar irdelenmiş ve taşınmaz komşuluğuna ilişkin ülkemizdeki üç boyutlu kadastro ihtiyacı, yurt dışındaki uygulamalardan örnekler verilerek ortaya konmaya çalışılmıştır. Anahtar kelimeler: Taşınmaz komşuluğu, Kat mülkiyeti, Üç boyutlu kadastro. ABSTRACT Today in our cadastral system, the main factor of cadastral property boundary determination are made on the basis land and land-bound of usage. Our cadastral proprietary system is created by land use and building use with accordance with the principles of cadastral boundary determination. The determination of the property are born with the boundary determination of land as well as in the vertical dimension depending on the structure condominium. Cadastral system is made based on base, such as standard topographic map (STK), digital maps and orthophoto maps. Until today, on the land, cadastral maps are done on the basis reduced to s ea level of fields. Therefore the property boundary determination takes place in two dimensions. Use of property of vertically are established with the right of property ownership In this case, the boundary determination of a property which is independent from the structure vertically is not possible. Vertical ownership takes place with the transition to condominium. However condominium foresee structure of property ownership on the land. The ownership interpret different from structure in three dimensions is the need of the day. The vertical dimension of the neighborhood ownership dissapear when the structure is destroyed. It is necessary to achieve the transition to the three-dimensional from the vertical dimension Cadastre to establish Property of the concept of the structure. In this study, owners of immovable property ownership and ownership types in terms of horizontal and vertical are discussed. Problems are examined and three-dimensional surveying the real needs of our country for the neighborhood, giving examples of practices abroad it has tried to reveal. Keywords: Konu Immovable neighborhood, Condominium, Three-dimensional Cadastre.
1. GİRİŞ Günümüzde, kadastro arazi idaresi sistemleri içinde değerlendirilmektedir. Arazi idaresi sistemleri ve bu sistemlerin temel bileşenlerinden olan kadastro sürekli olarak bir değişim göstermektedir. Bunun sebebi, toplum ihtiyaçlarının devamlı değişmesi yanında özellikle son elli yılda insan ile arazi arasındaki ilişkinin daha dinamik bir hal almasıdır (Steudler vd., 2004). Kadastral sistemlerden beklenenler bir ülkedeki arazilerin kimin mülkiyetinde, nerede, hangi nitelikte ve ne kadar olduğu gibi yalnızca ekonomik ve hukuki beklentilerin karşılanmasının ötesine geçmiştir. Kadastral sistemler, çağımızın hızlı değişimlerine ihtiyaç sağlayacak mekânsal bilgi alt yapısının temelini ve sürdürülebilir gelişime altlık oluşturma işlevini yerine getirmelidir. Kalabalıklaşan dünya nüfusuna bakıldığında, artık zemin üzerindeki sınır komşuluğunun yanı sıra, özellikle kentlerde yoğunlaşan nüfusun barınma ihtiyacı karşılamak amaçlı yapılan çok katlı yapıların getirdiği dikey boyutta komşuluk olgusu önem arz etmektedir. Tapuda kat mülkiyeti olarak sicil altına alınan dikey boyutta komşuluk bazı durumlarda yeryüzünün altına doğruda ele alınabilir. Bu durum kadastro bakımından, pekala üçüncü boyut olarak ele alınabilir. Bu çalışmada kadastro mülkiyet komşuluğu ile kat mülkiyeti ve dünya çapında uygulanan üç boyutlu kadastro çalışmalarıyla ilgili araştırma yapılmış, ülkemiz açısından üç boyutlu kadastro ihtiyacının gerekliliği vurgulanmıştır. 2. MÜLKİYET VE KADASTRO SİSTEMİ Tarih boyunca kadastro, taşınmazın yasal iyeliğinin sınırlarını ve içeriğini belirlemede bir araç olarak kullanılmıştır. Ancak günümüzde, (küreselleşme ile birlikte) etkinlik alanı artmış, kullanıcılar tarafından iyelik, planlama, değerleme ve bunların eşgüdümü ile ilgili daha çok bilgiye gereksinim duyulmuştur (Demirel vd., 2003). Bunun sonucunda kadastro, sürdürülebilir kalkınmanın bir parçası olarak taşınmaz idaresine evrimleşmektedir. Bu bağlamda kadastro, toprak-insan ilişkilerini modellendiren, toprakla ilgili her türlü plan, proje ve hizmetlere altlık oluşturan bir bilgi sistemidir (Demir, 2002). Tarihte kadastroyu ilk olarak Mısırlılar mülkiyet sınırlarını belirlemek için kullanmışlardır. İlk çağın başlarından başlayarak (Eski Mısır Krallarından itibaren), ülke topraklarının yalnızca yüzölçümü değil beraberinde toprak niteliklerinin de yer aldığı bir kadastrodan yararlanmışlardır. Romalılar ise, Mısırlılardan aldıkları kadastro ile arazi vergisi toplamışlardır (Tahiroğlu, 2001). Günümüzde kadastrodan yararlanma alanları oldukça geniştir. Bu yararlanma alanları aşağıdaki gibidir (Demir, 2002). Sınır Belirleme; Özel Mülkiyet Arazileri, Hazine Arazileri, Vakıf Arazileri, Devlet Ormanları, Mera, Yaylak ve Kışlaklar, Köy Orta Malları, Afet Sonrası Sınırlar. Hukuk; Sınır Mülkiyet Anlaşmazlıkları, Alım-Satım İşlemleri. Tarım; Toprak ve Tarım Reformu Çalışmaları, Arazi Toplulaştırması, Kırsal Alan Düzenlemesi, Üretim Planlaması, Rekolte Tayini. Şehircilik; Fiziki Planların Hazırlanması, İmar Planı Uygulamaları, Teknik Altyapı Tesislerinin Projelendirilmesi ve Yapımı, Kentsel Gelişimin İzlenmesi ve Gecekondu Önlemesi. Mühendislik; Etüt Çalışmaları, Proje Tasarımı ve Hazırlanması. İstatistik. Ekonomi; Taşınmaz Değerleme, Alım-Satım İşlemleri, Vergilendirme. Dünyada toprak kavramındaki tarihsel değişim kadastronun da değişmesine, evrimleşmesine neden olmuştur, bu da Şekil 1 de olduğu gibi kadastronun devimsel (dinamik) bir yapıya sahip olduğunu göstermektedir. İlk çağlarda tek boyutlu ve sadece vergi amaçlı kullanılan kadastro, artık çok boyutlu ve kalkınmanın olmazsa olmaz koşulu olmuştur. Bu devimsel yapı, kadastronun değişik türlerini ortaya çıkarmıştır (Demir, 2002, Erkan, 2001). Kadastronun çeşitleri şu şekildedir: Vergi Kadastrosu (Mali Kadastro) Mülkiyet Kadastrosu (Hukuki Kadastro) Ekonomik Kadastro (Değerleme) Çok Amaçlı Kadastro Arazi Bilgi Sistemleri
Şekil 1 Kadastronun devimsel yapısı (Enemark, 2001; Çağdaş ve Gür, 2003) 2. 1. Ülkemizde Kadastro Sistemi Ülkemizde 1912 yılından bu yana kadastro çalışmaları yapıla gelmektedir. Osmanlı döneminde, taşınmazların sınırlandırılması ve yazımı konusunda yürürlüğe konulan 05 Şubat 1912 tarihli Emvali Gayrimenkulenin Tahdit ve Tahriri Hakkındaki Kanunu Muvakkat uyarınca Konya ilinin Çumra ilçesinde kadastro çalışmalarına başlanmış, ancak sonrasında gelen savaşlar nedeniyle uygulama sürdürülememiştir. Bugünkü kadastro çalışmalarının başlangıcı, ülke genelinde çalışmalara başlanmasını hedefleyen 1925 tarih ve 658 sayılı Kadastro Kanunudur. Bu kanun yanında aynı günlü Harita Müdürlüğü Kanunu da kabul edilmiştir. 1926 yılında Medeni Kanun yürürlüğe girdiğinde; taşınmazların çoğu tapusuz veya sicil dışı kalmış ya da harici satışlarla el değiştirmişti. Medeni Kanunun yürürlüğünden önce ve sonraki dönemde taşınmazlar üzerinde eylemli durum ile hukuki durum arasında geniş kapsamlı bir aykırılık meydana gelmiş ve bu durum sosyal bünyede büyük haksızlıklar meydana getirmişti. Taşınmazlardaki eylemli durumları hukuksallaştırmak, tapusuz taşınmazları tapulamak ve kadastroya dayanan haritaları yapmak amacıyla 2613 sayılı Kadastro ve Tapu Tahriri Kanunu 15 Aralık 1934 tarihinde yürürlüğe konulmuştur. Gerek kentlerde ve gerekse köylerde 1950 yılına kadar uygulama alanı gören 2613 sayılı Kadastro ve Tapu Tahriri Kanunu ile ülkemizin kadastrolama sorununun istenilen hızda çözümlenilemeyeceği düşünülerek, kentlerin belediye sınırları dışında kalan taşınmazların kadastrolanması için 1950 yılında 5602 sayılı Tapulama Kanunu yürürlüğe girmiştir. On yılı aşkın bir uygulama süresi içinde 5602 sayılı Kanunda görülen aksamaların giderilmesi için 1964 yılında 509 sayılı, daha sonra 1966 yılında da 766 sayılı Tapulama Kanunları yürürlüğe konulmuştur. Böylece, 2613 Sayılı Kanun, 1950 yılından 3402 sayılı Kadastro Kanunun yürürlüğe girdiği 10 Ekim 1987 tarihine kadar sadece il ve ilçelerin merkez belediye sınırları içinde kalan taşınmazların kadastrolanmasında uygulanmıştır. Kazanılan tecrübelerin ışığı altında aynı amaca yönelik, fakat farklı hükümler içeren 2613 sayılı Kanun ile 766 sayılı Kanun birleştirilerek 10 Ekim 1987 tarihinde 3402 sayılı Kadastro Kanunu yürürlüğe konulmuştur. Bu kanun ile kadastro faaliyetlerinin hızlandırılmasına, gereksiz itirazlara meydan verilmemesine, delillerin seri bir şekilde toplanıp, davaların en kısa zamanda sonuçlandırılmasına, uygulamadaki adaletsizlik ve dengesizliklerin giderilmesine çalışılmıştır. Günümüzde 3402 sayılı Kadastro yasası uyarınca çalışmalar sürdürülmektedir. Türkiye nin 2005 yılı itibariyle kentsel alanın %97 i, kırsal alanın %77 sinin kadastrosunun tamamlandığı Arazi İşletim Projesi (ARİP) kapsamında 2006 yılı sonu itibariyle de, kentlerde %99, kırsalda %82 hedefine ulaşılması beklense de bu hedef ancak 2007 sonu itibariyle Kadastro İhale Kanunu (KİK) kapsamında gerçekleşmiştir. Kadastrosunun Bitirilmesi Projesi sonucu maliyetler düşerken sayısal formatta, bilgi sistemlerine uygun daha kaliteli ve verimli sonuçlar elde edilerek kısa bir zaman diliminde, Türkiye genelinde 52.439 birimin 51.621 inde
kadastro çalışmaları tamamen bitirilmiş, 438 adedinde çalışmalar tamamlanma aşamasına gelmiş ve geriye yerel sorunları olan 380 birim kalmıştır. Bu sorunlar, güvenlik, orman, sınır ihtilafı vb. sorunlardır. Ancak kadastrosu tamamlanan yerlerin %40-45 dolayında yenilemegüncelleme görmesi gerekmektedir (URL 1). Osmanlı Devletinin son dönemlerinde başlayan kadastral faaliyetler genel olarak vergi kadastrosu şeklinde başlayıp bugün devam eden haliyle mülkiyet kadastrosunun tamamlanması şeklidedir. Bundan sonraki süreç için ekonomik ve çok amaçlı kadastral sistemin kurulması çalışmalarına tasarı aşamasında devam edilmektedir. 2. 2. Dikey Mülkiyet ve Kat Mülkiyeti 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yaşanan kentsel alandaki nüfus artışı, beraberinde konut sorununu da getirmiştir. Özellikle kentsel alanlardaki konut sorununu çözebilmek için 1965 yılında çıkarılan 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu, bu yasada değişiklikler yapan 2814 ve 3227 sayılı yasalar ve Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü nün konu ile ilgili yayımladığı genelgeler ile kat mülkiyeti işlemleri yapılmaktadır. Başka bir yaklaşımla kat mülkiyeti; tamamlanmış bir yapının bağımsız bölümleri üzerindeki mülkiyet hakkıdır. Kanunda tanımlanan ortak yerler üzerindeki mülkiyet ayrılamaz niteliktedir ve bu sebeple kat mülkiyeti, ana taşınmazdaki ortak yerler ve arsa payı ile bağlantılı bir mülkiyet hakkıdır. Kat mülkiyeti ile üst hakkı arasında benzerlikler olmasının sebebi, her ikisinin de taşınmaz üzerinde ayrı ayrı mülkiyet haklarının kurulmasına izin vermesidir. Ancak, aralarındaki fark üst hakkı bir sınırlı ayni hak iken, kat mülkiyeti, bir irtifaka bağlı değildir ve üst hakkı arazi ile yapıyı ayırmasına rağmen kat mülkiyeti, tam olarak ayırmamaktadır (Gürzumar, 1998). Kat mülkiyeti kavramına hukuken geçerli kılan 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu 3. Maddesi, Kat mülkiyeti, arsa payı ve ana gayrimenkuldeki ortak yerlerle bağlantılı özel bir mülkiyettir. Kat irtifakı arsa payına bağlı bir irtifak çeşidi olup, yapı tamamlandıktan sonra arsanın malikinin veya kat irtifakına sahip ortak maliklerin veya bunlardan birinin tapu idaresine yapacağı yazılı bir istem üzerine, bu kanunda gösterilen şartlar uyarınca, kat mülkiyetine çevrilir. hükmündedir. Aynı kanunun 4 maddesi de, Ortak yerlerin konusu sözleşme ile belirtilebilir. Aşağıda yazılı yerler ve şeyler bu kanun gereğince her halde ortak yer sayılır. a) Temeller ve ana duvarlar, bağımsız bölümleri ayıran ortak duvarlar, tavan ve tabanlar, avlular, genel giriş kapıları, antreler, merdivenler, asansörler, sahanlıklar, koridorlar ve buralardaki genel tuvalet ve lavabolar, kapıcı daire veya odaları, genel çamaşırlık ve çamaşır kurutma yerleri, genel kömürlük ve ortak garajlar, elektrik, su ve havagazı saatlerinin korunmasına mahsus olup bağımsız bölüm dışında bulunan yuvalar ve kapalı kısımlar, kalorifer daireleri, kuyu ve sarnıçlar, yapının genel su depoları, sığınaklar, b) Her kat malikinin kendi bölümü dışındaki kanalizasyon tesisleri ve çöp kanalları ile kalorifer, su, havagazı ve elektrik tesisleri, telefon, radyo ve televizyon için ortak, şebeke ve antenler; sıcak ve soğuk hava tesisleri, c) Çatılar, bacalar, genel dam terasları, yağmur olukları, yangın emniyet merdivenleri. Yukarıda sayılanların dışında kalıp da, yine ortaklaşa kullanma, korunma veya faydalanma için zaruri olan diğer yerler ve şeyler de (Ortak yeri) konusuna girer. hükümleri çerçevesinde işlemler yürütülmektedir. Burada yapının tescili ve yapıya bağlı haklar olarak ele alınan bir yapı bulunmaktadır. Kat Mülkiyeti kanunu incelendiğinde, dünyadaki kadastro sistemleri ve üç boyutlu mülkiyet kaydının tutulması gibi bir anlayış dışında Türk hukuk sistemine bağlı aidiyetlik kavramı ve üzerindeki hakların projeye bağlı tescili ile oluşan bir anlayış söz konusudur. 3. DÜNYADA ÜÇ BOYUTLU KADASTRO SİSTEMİ ÇALIŞMALARI Dünya ülkelerinden bazıların 3 boyutlu (3B) kadastro için gerçekleştirdiği çalışmaları özetlenmek gerekirse; Gerçekleştirilen çalışmalar ülkenin hukuk sistemine, mülkiyet kavramının kadastro sisteminde uygulanışına ve kadastro tekniğine yani teknik alt yapıs ına göre farklılık göstermektedir. Nüfusun hızlı artış gösterdiği ve kişi başına düşen alanın kısıtlı olduğu ülkeler içerisinde, Hollanda, İsrail ve İsviçre gibi ülkeler teknik projelere bağlı çözümler üretmekle, teknik proje bazlı uygulamalarla üç boyutlu mülkiyeti uygulamaktadır. Nüfus yoğunluğu ve yasal sitemin yapısı yanında, incelenen ülkeler arasında gruplandırma yapmanın bir diğer yolu da gerçekleştirilen yasal düzenlemelere bakmaktır. Hollanda, İsveç ve
Norveç te 3B kadastroya dönük olarak yasal düzenlemeler yapılmıştır. Hollanda da altyapı tesislerinin bağımsız bir ID numarasıyla parselden ayrı olarak tescilini gerçekleştirmek, medeni kanun ve kadastro kanununda yapılan değişikliklerle mümkün olmuştur. Böylece, parsel ve binalar dışında arazinin düşey boyutundaki farklı bir nesne tipi tescil edilerek 3B kadastroya gidilen yolda önemli bir adım atılmıştır. Norveç ve İsveç te yapılan yasal düzenlemeler ise yapılardaki mevcut durumda, özellikle yüzey altındaki 3B mülkiyeti iyileştirmeye dönüktür. Norveç ve İsveç teki bağımsız bölümlerin tescilinde birlikçi sistem uygulanmaktadır. Bu iki ülkedeki yasal düzenlemeler daha çok bu sistemin iyileştirilmesine yönelik olmuştur (Döner, 2010). Danimarka ve Macaristan gibi ülkelerde ise hukuki yapının kent merkezi ve kent dışı farklı alanlarda tescil ve verilerin işlenmesinin kimi zaman iki boyutta kalması gibi sorunları nedeniyle net çözümler ortaya konamamıştır. Dünya üzerindeki bu örnekler ülkemizde de yapılaşmaya bağlı gelişimin artması ve birçok sektörün bu gelişmeye bağlı olmasından dolayı yapılaşmanın yalnızca proje ile irtifak olarak tesis edilmesinin sakıncaları olarak; Kat mülkiyeti kanunu, taşınmaz üzerindeki çoklu iyelik durumlarını çözmekle yükümlü olduğu için 3B Kadastro nun ilgi alanları arasında yer almaktadır. Kat Mülkiyeti Kanunu ile düzenlenmek istenen çoklu iyelik hakkının çözümünde yaşanan sorunlar aşağıdaki gibi özetlenebilir (Kumdakçı, 2005). Kat mülkiyetine konu olan bağımsız bölümlerin, tescili ve satışı gibi işlemlerde 2 boyutlu kadastro ve bağımsız bölümlere ait mimari projeler, binaların ve bağımsız bölümlerin gösteriminde yetersiz kalmaktadır. Bir toplu konuttan apartman dairesi satın almak isteyen kişi, alacağı dairenin hangisi olduğunu anlayabilmesi için kat mülkiyeti kütüğü, mimari proje ve yönetim planını bir arada görmesi gerekmektedir. Bu işlemler arşivleri sayısal ortamda depolanmaması nedeniyle hem zaman alıcı hem de gösterimi tatmin edici değildir. İyelik birimlerinin 3B gösterimleri kayıtlarda yer almaması sebebi ile devletin sorumluluğu ilkesi konusunda sıkıntılar yaşanabilme ihtimali vardır. Bağımsız bölümlerin kat mülkiyeti kütüğüne kaydedilebilmeleri için öncelikle ana taşınmaz üzerinde kat irtifakı tescil edilerek yapı ruhsatı alınmakta, sonrasında cins değişikliği işlemi ile kat irtifakı, kat mülkiyetine dönüşmektedir. Ancak tescil dışı bırakılan yerlerin üzerine inşa edilen yapıların tapuya tescili yasal olarak mümkün olmamaktadır. İye, sahibi olduğu bağımsız bölümün yüzölçümü ve hacminden tasarruf etme hakkına sahip olmasına rağmen hacim bilgileri kayıtlarda yer almamaktadır. Mahkemeler ve icra müdürlükleri taşınmaz ile ilgili bir dava olduğunda taşınmazın plan örneğini istemektedirler. Taşınmaz, bağımsız bölüm olunca kadastro müdürlüklerinin verdiği bilgiler yeterli olmamaktadır, çünkü verilen belgeler bağımsız bölümün 3B plan örnekleri olmadığı için parsele ait planlardır. Ayrıca parsele ait plan örneği verilebildiği gibi, istem durumunda kat maliklerine, katın binadaki görünümü işaretli olan, binanın önyan-üst görünümlerinin bulunduğu, bağımsız bölüm numarası, arsa payı, yüzölçümü ve hacminin de yazılı olduğu kat plan örnekleri verilerek bu hizmet karşılığında gelir elde edilebilir. 4. SONUÇ ve DEĞERLENDİRME Dünya üzerindeki diğer ülkelerde yapılan 3B kadastro uygulamalarının da belli bir sistematik çalışma gerektirdiği, bunların öncelikle anayasal, kanunsal ve mevzuata yönelik değişiklik çalışmalarının yapılarak ortaya konulabildiğidir. Teknik çalışmalara başlayabilmek için bu hukuki çalışmaların ele alınması gerekmektedir. Teknik projelerin 3B olarak tescilinin önü açılmalı ve bu üç boyutlu sistemde hakların tescili mülkiyetin çok yönlü düşünülmesi ile gerçekleşebilecek teknik alt yapı çalışmalarına başlanılmalıdır. Henüz yapıya bağlı irtifak hakkı olarak düşünülen üçüncü boyutun yalnız mülkiyetten fazlası düşünülerek çok amaçlı kullanım göz önünde bulundurularak yasal sürecin önü açılması anayasa, kanun ve yönetmelik vb. mevzuat çalışmalarının yapılması ile aidiyetlikten çok daha fazlasını içerecek 3B kadastro sisteminin kurulması hedeflenmelidir. Buna benzer vergilendirme sisteminde aktif rol oynayacak, adrese dayalı nüfus kayıt sistemini güçlendirecek bilgi sistemi
entegrasyonları da sağlanabilmelidir. 3B boyutlu kadastro çalışmaları ucu açık ve esnek olarak tasarlanmış ülke bazlı coğrafi bilgi sistemlerine önemli derecede veri altlığı da teşkil edecektir. KAYNAKLAR Çağdaş, V., Gür M., (2003), "Sürdürülebilir Kalkınma ve Kadastroda Evrim", HKM Jeodezi, Jeoinformasyon ve Arazi Yönetimi Dergisi, C89, Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Yayınları, Ankara Demir, H., 2002, Kadastro Bilgisi Ders Notları, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul Sarı, N.İ., Demirel, Z., 2003, "Emlak Vergisi ve Kadastro", HKM Jeodezi, Jeoinformasyon ve Arazi Yönetimi Dergisi, C.9, s.67-76, Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Yayınları, Ankara Döner, F., Bıyık, C.,Demir O., 2011, Dünyada Üç Boyutlu Kadastro Uygulamaları, 13. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 18-22 Nisan 2011, Ankara. Erkan, H., 2001, Kadastro Tekniği, TMMOB HKMO, Ankara Gürzumar, O., B., 1998, Türk Medeni Hukuku'nda Üst Hakkı Kamu Malı Taşınmazlar Üzerindeki Üst Hakkı ve Yap- İşlet-Devret Modeli Dahil, Beta Basım Yayım A.Ş., İstanbul Kumdakçı, S., 2005, Kadastral Amaçlı Bilgi Sistemlerinde 3 Boyutlu Modelleme ve Görselleştirme Tekniklerinin Kullanılması Konusunda Bir Araştırma, YTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Steudler, D., Rajabifard, A., Williamson, I., 2004, Evaluation of Land Administration Systems, C.21, s.371 380, Submitted to the Journal for Land Use Policy, Victoria- Australia Tahiroğlu B., 2001, Roma Hukukunda Mülkiyet Hakkının Sınırları, DER Yayınları, İstanbul URL 1: w ww.tkgm.gov.tr (son erişim tarihi: 15.01.2017)