Alçak Gerilim Panolarında Dahili Ayırma () - 07. Kalite Kontrol Standart NİSAN 07 - KKD.00.Rev0. İçerik & Kurgu: Elektrik Mühendisi Necat Samuk AG PANOLARINDA DAHİLİ AYIRMA (FORMLAMA) Adres: Yunus Emre Mahallesi, Sabır Caddesi No: 6 Yenidoğan, Sancaktepe, 79 İstanbul Tel: 0 6 9 9 0 Fax: 0 6 9 9 0 www.enerjicozumleri.com
AG Panoları İçin Dahili Ayırma Düzenlemeleridir Engeller ve bölmeler ile gerçekleştirilen biçimlendirme ulusal TS EN 69- ile standardize edilerek üreticiyle müşteri arasındaki anlaşmaya bırakılmıştır, alçak gerilim pano sistemlerinde uluslararası IEC 69- ve yerel TS EN 69- standartlarında belirtildiği üzere engellerle gerçekleştirilen dahili ayırma düzenlemeleridir. nın amacı, - Operasyon, bakım, kontrol vb. işlemlerin güvenli şekilde yapılması - Operatörlerin canlı noktalar ile temasının engellenmesi - Kısa devre oluşması durumunda, oluşacak hasarın, bölmelerin içerisinde kalarak kısıtlanması - Fonksiyonel birimlerin fiziksel olarak birbirinden ayrılması Herhangi bölümden bir diğerine katı madde geçişinin engellenmesi Herhangi bir bölümdeki hareketli parçaya bir diğer bölümden erişimin engellenmesi olarak sıralanabilir. ekipmanı metalik ya da metalik olmayan özellikte olabilir; ancak, bu ekipmanının yalıtkan ve elektromanyetik alan oluşturmayacak özellikte olması tavsiye edilmektedir. nın gerekliliği ve sınıfı, üretici firma ile müşteri arasında anlaşmaya bağlı olmaktadır. Aşağıda, formlama ile alakalı standartta belirtilen hususlar incelenmiştir: TS EN 69- standardında, panoların dâhili olarak ayrılması ile alakalı, Madde 8.0 de PSC-PANOLARI nın dahili ayrılması tanımlanmaktadır. PSC panosu, ilgili standardın farklı maddelerinde, yetkili kişiler tarafından kullanılabilecek; ancak, sıradan kişilerin erişebileceği bir alana konumlandırılabilen sanayi, ticarî ve benzer uygulamalara yönelik tüm yük tipleri için enerjinin dağıtılması ve kontrol edilmesi amacıyla kullanılan alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni panosu olarak tanımlanmaktadır. Panoların dahili ayrılması konusunda Madde 8.0 e dönecek olursak, Engeller veya bölmeler ile yapılan tipik dâhili ayırma düzenlemeleri, standartta Çizelge 0 te açıklanmıştır. Bununla alakalı ayrıntılar, ileriki sayfalarda çizimlerle beraber anlatılmıştır. Aşağıdaki şartların sağlanması için fonksiyonel birimler, ayrı hücreler veya mahfazalı koruma alanları arasında dâhili ayırma kullanılabilir: - Tehlikeli bölümler ile temasa karşı koruma için en az IP XXB (tehlikeli bölümlere parmakla erişimin engellenmesi) korumalı - Katı yabancı cisimlerin girmesine karşı koruma için en az IP X (donanımın korunması bakımından çapı,5mm ye büyük eşit yabancı katı cisimlere ve kişilerin korunması bakımından parmakla erişime karşı koruma) korumalı AG PANOLARINDA DAHİLİ AYIRMA (FORMLAMA) KKD.00.Rev0 - NİSAN 07 Adres: Yunus Emre Mahallesi, Sabır Caddesi No: 6 Yenidoğan, Sancaktepe, 79 İstanbul Tel: 0 6 9 9 0 Fax: 0 6 9 9 0 www.enerjicozumleri.com
Engellerin veya bölmelerin kararlılığı ve sağlamlığı için; - Hava ile yalıtılmış gerilimli bölümler, en az IP XXB koruma derecesini sağlayarak mahfazaların iç tarafında veya bariyerlerin arkasında olmalı, - Durma alanının üzerinde en az,6 m ye eşit veya bundan daha düşük bir yüksekliğe sahip olan erişilebilir mahfazaların yatay üst yüzeyleri, en az IP XXD (kişilerin, tehlikeli bölümlere telle erişiminin engellenmesi) koruma derecesi sağlamalı, - Bariyerler ve mahfazalar, sıkıca yerinde emniyet altına alınmalı ve ilgili harici etkiler göz önüne alınarak normal işletme şartları altında gerilimli bölümlerden uygun şekilde ayrılmak ve gerekli koruma derecesini muhafaza etmek için yeterli bir kararlılığa ve dayanıklılığa sahip olmalıdır. İletken bariyerler veya mahfazalar ile korudukları gerilimli bölümler arasındaki mesafe, Madde 8. teki* yalıtma aralıkları ve yüzeysel kaçak yolu uzunlukları için belirtilen değerlerden daha az olmamalı, - Bariyerlerin, açık mahfazaların veya mahfaza bölümlerinin çıkarılmasının gerektiği durumda, bu husus yalnızca, a) ila c) deki şartlardan birisinin yerine getirilmesiyle mümkün olmalıdır: a. Bir anahtar veya bir alet (başka bir ifadeyle kapıyı, kapağı açmak veya kilidi geçersiz kılmak için herhangi bir mekanik alet) kullanılması durumunda, b. Bariyerlerin veya mahfazaların temel koruma sağladığı gerilimli bölümlerden besleme kaynağının ayrılmasından sonra yalnızca bariyerlerin veya mahfazaların değiştirilmesinden veya yeniden kapanmasından sonra besleme kaynağının toparlanması durumunda. TN-C sistemlerde PEN iletkeni izole edilmemeli veya anahtarlanmamalıdır. TN-S sistemlerde ve TN-C-S sistemlerde nötr iletkenlerin izole edilmesi veya anahtarlanması gerekli değildir. Örneğin, ayırıcı açıldığında ve alet kullanmaksızın ayırıcının kapanması kapı açık iken mümkün olmadığında, yalnızca bunlar açılabilecek şekilde bir ayırıcı ile kapı / kapılar arasında güvenlik kilidi oluşturarak mümkün olmalıdır. c. En az IP XXB koruma derecesi sağlayan bir ara bariyerin gerilimli bölümler ile teması, bariyerin yalnızca bir anahtarın veya aletin kullanılmasıyla önlenmesi durumunda, *EN 69- Madde 8. / Çizelge Havada en küçük yalıtma aralıkları a) (Madde 8..) Beyan darbe dayanım gerilimi En küçük yalıtma aralıkları U imp kv mm,5,5,0,0 6,0 5,5 8,0 8,0,0,0 a) Homojen olmayan alan şartları ve kirlenme derecesi esas alınmıştır. Çizelge teki değerlere uygulanan,5 faktörü, tasarım doğrulaması için darbe dayanım gerilim deneylerinden kaçınmak için uygulanır. Bu, imalat toleranslarını dikkate alan bir güvenlik faktörüdür. Ayrılmış fonksiyonel birimler üzerindeki bakım işlemleri için erişilebilirlik ile ilgili olarak, yukarıda belirtilen hususlara ve EN 69-, Madde 8..6. de belirtilen kurallara bakılmalıdır. NİSAN 07 - KKD.00.Rev0 AG PANOLARINDA DAHİLİ AYIRMA (FORMLAMA) Adres: Yunus Emre Mahallesi, Sabır Caddesi No: 6 Yenidoğan, Sancaktepe, 79 İstanbul Tel: 0 6 9 9 0 Fax: 0 6 9 9 0 www.enerjicozumleri.com
Madde 8..6. de, işletmede yetkili kişilerin erişebilirliği ile alakalı kuralların, kullanıcı ile pano imalatçısı arasındaki anlaşmaya göre belirleneceği ve bu kuralların temel yalıtım kurallarının tamamlayıcısı olacağı belirtilmiştir. Bu anlaşmaya göre, pano işletmede ve gerilim altında olduğunda, aşağıda sıralanan çalışmalar gerçekleştirilebilir: Gözle muayene º º Anahtarlama düzenleri ve diğer cihazlar, º º Rölelerin ve salıcıların* ayarları ve göstergeleri º º İletken bağlantıları ve işaretleme Rölelerin, salıcıların ve elektronik düzenlerin ayarlanması ve başlangıç konumuna getirilmesi, Sigorta değiştirme elemanlarının değiştirilmesi Gösterge lambalarının değiştirilmesi Uygun şekilde tasarlanmış ve yalıtılmış düzenler ile gerilimin ve akımın ölçülmesi gibi arıza yeri çalışmaları Madde 8..6. de, pano içerisindeki izole edilmiş bitişik fonksiyonel birimlerde, pano gerilim altında iken aşağıdaki maddeleri içerebilecek tedbirler alınarak bakım gerçekleştirilebileceği belirtilmiştir. Gerçek fonksiyonel birim ile bitişik fonksiyonel birim arasında yeterli ve olabildiğince uzak mesafeler sağlanmalıdır. Fonksiyonel birimlere bitişik donanım ile doğrudan temasın engellenmesi için bariyerler kullanılmalıdır. Bağlantı ucu siperleri kullanılmalıdır. Her fonksiyonel birim için hücre kullanılmalıdır. Pano imalatçısı tarafından sağlanan veya belirtilen ilave koruma vasıtaları takılmalıdır. Panonun ileride genişlemesini sağlamak adına, geriye kalan bölümler enerji altında iken çalışma yapılabilmesi ki bu kurallara, mevcut kablolar gerilim altında olduğunda, ilave çıkış kablolarının takılması ve bağlanması da dahil olmak üzere- için pano imalatçısıyla kullanıcı arasındaki anlaşmaya tâbi olarak yukarıdaki kurallar uygulanır. Baraların kendi giriş besleme kaynaklarına kadar genişletilmesi ve ilave birimlerin kendi giriş besleme kaynağına bağlanması, pano bu amaç için tasarlanmadıysa, gerilim altında yapılmamalıdır. Engeller, bir anahtar veya alet kullanmaksızın çıkarılabilir, ancak istenmeyen çıkarılmayı önleyecek şekilde emniyet altına alınmalıdır. İletken engel ile koruduğu gerilimli bölümler arasındaki mesafe, Madde 8. teki yalıtma aralıkları ve yüzeysel kaçak yolu uzunlukları için belirtilen değerlerden daha az olmamalıdır. Engeller, Gerilimli bölümlere istenmeyen bedensel yaklaşımı Normal işletmede gerilimli donanımın çalışması sırasında gerilimli bölümler ile istenmeyen teması önlemelidir. * TS EN 6097- standardında, alçak gerilim devre kesicilerinin açtırma üniteleri salıcı olarak tarif edilmektedir. * Aşırı akım salıcıları (aşırı akım açtırma ünitesi), düşük gerilim salıcıları (düşük gerilim bobini) ve şönt salıcıları (uzaktan açtırma bobini) olarak üçe ayrılmaktadır. AG PANOLARINDA DAHİLİ AYIRMA (FORMLAMA) KKD.00.Rev0 - NİSAN 07 Adres: Yunus Emre Mahallesi, Sabır Caddesi No: 6 Yenidoğan, Sancaktepe, 79 İstanbul Tel: 0 6 9 9 0 Fax: 0 6 9 9 0 www.enerjicozumleri.com
Form Ana Kriterler Alt Kriterler Semboller Form Dâhili ayırma yok Forma Harici iletkenlere ait bağlantı uçlarının baralardan ayrılmaması Form Baraların tüm fonksiyonel birimlerden ayrılması Formb Harici iletkenlere ait bağlantı uçlarının baralardan ayrılması Form - Baraların tüm fonksiyonel birimlerden ayrılması - Tüm fonksiyonel birimlerin birbirinden ayrılması - Harici iletkenlere ait bağlantı uçlarının ve harici iletkenlerin fonksiyonel birimlerden ayrılması; ancak, diğer fonksiyonel birimlerin bağlantı uçlarının ayrılmaması Forma Harici iletkenlere ait bağlantı uçlarının baralardan ayrılmaması Formb Harici iletkenlere ait bağlantı uçlarının ve harici iletkenlerin baralardan ayrılması Form - Baraların tüm fonksiyonel birimlerden ayrılması - Tüm fonksiyonel birimlerin birbirinden ayrılması - Bir fonksiyonel birim ile ilgili harici iletkenlere ait bağlantı uçlarının başka herhangi bir fonksiyonel birimin bağlantı uçlarından ve baralardan ayrılması - Harici iletkenlerin baralardan ayrılması - Bir fonksiyonel birim ile ilgili harici iletkenlerin diğer fonksiyonel birimlerden ve bağlantı uçlarından ayrılması - Harici iletkenlerin birbirinden ayrılmasına gerek yoktur Forma İlgili fonksiyonel birim ile aynı hücredeki harici iletkenlere ait bağlantı uçları Formb İlgili fonksiyonel birim ile aynı hücrede olmayan, ancak münferit, ayrı, mahfazalı koruma alanları veya hücrelerde olan harici iletkenlere ait bağlantı uçları Matriksi Form a FB HBU DB a r FB r a HBU a r Form b FB HBU DB a a FB r r HBU r r Form FB HBU DB r r FB r r HBU r r Form a FB HBU DB a r FB a a HBU a r Form b FB HBU DB a a FB a a HBU a r * DB: Dağıtım Barası * FB: Fonksiyonel Birim * HBU: Harici Bağlantı Ucu Form a FB HBU DB a a FB a r HBU r a Form b FB HBU DB a a FB a a HBU a a NİSAN 07 - KKD.00.Rev0 AG PANOLARINDA DAHİLİ AYIRMA (FORMLAMA) 5 Adres: Yunus Emre Mahallesi, Sabır Caddesi No: 6 Yenidoğan, Sancaktepe, 79 İstanbul Tel: 0 6 9 9 0 Fax: 0 6 9 9 0 www.enerjicozumleri.com
Boyutlu Detaylandırma * Gri tonlar ile renklendirilen bölümlerde, form parçaları gösterilmektedir. * Çizimler önden erişimli panolar baz alınarak dizayn edilmiştir. * Sahadan gelen harici iletken bağlantı ucunun giriş kesicisine bağlandığı bölgenin, formlama ana mantığı gereği kapatıldığı öngörülerek çizimler dizayn edilmiştir. AG 6PANOLARINDA AG PANOLARINDA DAHİLİ AYIRMA DAHİLİ AYIRMA (FORMLAMA) (FORMLAMA) KKD.00.Rev0 - NİSAN KKD.00.Rev0 07 - ENERJİ - NİSAN ÇÖZÜMLERİ 07 Adres: Yunus Emre Mahallesi, Sabır Caddesi No: 6 Yenidoğan, Sancaktepe, 79 İstanbul Tel: 0 6 9 9 0 Fax: 0 6 9 9 0 www.enerjicozumleri.com
Form Herhangi bir bölmelendirme yoktur. Dağıtım baraları fonksiyonel birimlerden ayrılmamıştır. Dağıtım baraları, harici bağlantı uçlarından ayrılmamıştır. Fonksiyonel birimler, harici bağlantı uçlarından ayrılmamıştır. Fonksiyonel birimler, diğer fonksiyonel birimlerden ayrılmamıştır. Harici bağlantı uçları, birbirlerinden ayrılmamıştır. NİSAN 07 - KKD.00.Rev0 AG PANOLARINDA DAHİLİ AYIRMA (FORMLAMA) 7 Adres: Yunus Emre Mahallesi, Sabır Caddesi No: 6 Yenidoğan, Sancaktepe, 79 İstanbul Tel: 0 6 9 9 0 Fax: 0 6 9 9 0 www.enerjicozumleri.com
Form a Dağıtım baraları, fonksiyonel birimlerden ayrılmıştır. Dağıtım baraları, harici bağlantı uçlarından ayrılmamıştır. Fonksiyonel birimler, harici bağlantı uçlarından ayrılmıştır. Fonksiyonel birimler, diğer fonksiyonel birimlerden ayrılmamıştır. 5 Harici bağlantı uçları, birbirlerinden ayrılmamıştır. 8 AG PANOLARINDA DAHİLİ AYIRMA (FORMLAMA) KKD.00.Rev0 - NİSAN 07 Adres: Yunus Emre Mahallesi, Sabır Caddesi No: 6 Yenidoğan, Sancaktepe, 79 İstanbul Tel: 0 6 9 9 0 Fax: 0 6 9 9 0 www.enerjicozumleri.com
Form b Dağıtım baraları, fonksiyonel birimlerden ayrılmıştır. Dağıtım baraları, harici bağlantı uçlarından ayrılmıştır. Fonksiyonel birimler, harici bağlantı uçlarından ayrılmamıştır. Fonksiyonel birimler, diğer fonksiyonel birimlerden ayrılmamıştır. 5 Harici bağlantı uçları, birbirlerinden ayrılmamıştır. NİSAN 07 - KKD.00.Rev0 AG PANOLARINDA DAHİLİ AYIRMA (FORMLAMA) 9 Adres: Yunus Emre Mahallesi, Sabır Caddesi No: 6 Yenidoğan, Sancaktepe, 79 İstanbul Tel: 0 6 9 9 0 Fax: 0 6 9 9 0 www.enerjicozumleri.com
Form a Dağıtım baraları, fonksiyonel birimlerden ayrılmıştır. Dağıtım baraları, harici bağlantı uçlarından ayrılmamıştır. Fonksiyonel birimler, harici bağlantı uçlarından ayrılmıştır. Fonksiyonel birimler, diğer fonksiyonel birimlerden ayrılmıştır. 5 Harici bağlantı uçları, birbirlerinden ayrılmamıştır. 0 AG PANOLARINDA DAHİLİ AYIRMA (FORMLAMA) KKD.00.Rev0 - NİSAN 07 Adres: Yunus Emre Mahallesi, Sabır Caddesi No: 6 Yenidoğan, Sancaktepe, 79 İstanbul Tel: 0 6 9 9 0 Fax: 0 6 9 9 0 www.enerjicozumleri.com
Form b Dağıtım baraları, fonksiyonel birimlerden ayrılmıştır. Dağıtım baraları, harici bağlantı uçlarından ayrılmıştır. Fonksiyonel birimler, harici bağlantı uçlarından ayrılmıştır. Fonksiyonel birimler, diğer fonksiyonel birimlerden ayrılmıştır. 5 Harici bağlantı uçları, birbirlerinden ayrılmamıştır. NİSAN 07 - KKD.00.Rev0 AG PANOLARINDA DAHİLİ AYIRMA (FORMLAMA) Adres: Yunus Emre Mahallesi, Sabır Caddesi No: 6 Yenidoğan, Sancaktepe, 79 İstanbul Tel: 0 6 9 9 0 Fax: 0 6 9 9 0 www.enerjicozumleri.com
Form a 5 Dağıtım baraları, fonksiyonel birimlerden ayrılmıştır. Dağıtım baraları, harici bağlantı uçlarından ayrılmıştır. Fonksiyonel birimler, harici bağlantı uçlarından ayrılmamıştır. Fonksiyonel birimler, diğer fonksiyonel birimlerden ayrılmıştır. 5 Harici bağlantı uçları, birbirlerinden ayrılmıştır. AG PANOLARINDA DAHİLİ AYIRMA (FORMLAMA) KKD.00.Rev0 - NİSAN 07 Adres: Yunus Emre Mahallesi, Sabır Caddesi No: 6 Yenidoğan, Sancaktepe, 79 İstanbul Tel: 0 6 9 9 0 Fax: 0 6 9 9 0 www.enerjicozumleri.com
Form b 5 Dağıtım baraları, fonksiyonel birimlerden ayrılmıştır. Dağıtım baraları, harici bağlantı uçlarından ayrılmıştır. Fonksiyonel birimler, harici bağlantı uçlarından ayrılmıştır. Fonksiyonel birimler, diğer fonksiyonel birimlerden ayrılmıştır. 5 Harici bağlantı uçları, birbirlerinden ayrılmıştır. NİSAN 07 - KKD.00.Rev0 AG PANOLARINDA DAHİLİ AYIRMA (FORMLAMA) Adres: Yunus Emre Mahallesi, Sabır Caddesi No: 6 Yenidoğan, Sancaktepe, 79 İstanbul Tel: 0 6 9 9 0 Fax: 0 6 9 9 0 www.enerjicozumleri.com
Uygulama Görselleri AG PANOLARINDA AG PANOLARINDA DAHİLİ AYIRMA DAHİLİ AYIRMA (FORMLAMA) (FORMLAMA) KKD.00.Rev0 SERİ NO????? - NİSAN KKD.00.Rev0 07 - ENERJİ - NİSAN ÇÖZÜMLERİ 07 Adres: Yunus Emre Mahallesi, Sabır Caddesi No: 6 Yenidoğan, Sancaktepe, 79 İstanbul Tel: 0 6 9 9 0 Fax: 0 6 9 9 0 www.enerjicozumleri.com
lar Değişik Yöntemlerle Dizayn Edilebilirler Her firma, standart tarafından belirtilen dahili ayırma uygulamaları için kendi dizaynlarında farklı cinste (metalik-ametalik) ve tipte form parçaları kullanmaktadır. Harici bağlantı uçlarının birbirlerinden ve diğer ünitelerden ayrılması aşağıdaki şekillerde gerçekleştirilebilir. Çıkış uçlarının form kutularıyla birbirlerinden ayrılması Fonksiyonel birimlerin diğer bölümlerden ayrılması Harici bağlantılarının birbirlerinden ayrılması için klemens kullanımı Çıkış uçlarını birbirlerinden ayırma uygulaması NİSAN 07 - KKD.00.Rev0 AG PANOLARINDA DAHİLİ AYIRMA (FORMLAMA) 5 Adres: Yunus Emre Mahallesi, Sabır Caddesi No: 6 Yenidoğan, Sancaktepe, 79 İstanbul Tel: 0 6 9 9 0 Fax: 0 6 9 9 0 www.enerjicozumleri.com
Pano tavanında fan ile havalandırma yapılırken dağıtım baralarının üst bölgede konumlandırılmasını gerektiren dizaynlarda, formlama tipi gerekliliği olarak dağıtım baralarının diğer birimlerden ayrılması şartı var ise fan ile dağıtım baraları arasında form parçası kullanılması gerekmektedir. Böylece, fana müdahale edilmesi gerektiğinde, yetkili personelin canlı bara ile doğrudan teması engellenirken gevşeme sonucu düşebilecek fan montaj parçalarınında baraların üzerine düşerek kısa devre meydana getirilmesi ihtimali ortadan kaldırılmış olacaktır. Dağıtım baralarına erişimin engellenmesi Form parçası üzerinde uyarı işaretleri 6 AG PANOLARINDA DAHİLİ AYIRMA (FORMLAMA) KKD.00.Rev0 - NİSAN 07 Adres: Yunus Emre Mahallesi, Sabır Caddesi No: 6 Yenidoğan, Sancaktepe, 79 İstanbul Tel: 0 6 9 9 0 Fax: 0 6 9 9 0 www.enerjicozumleri.com
Tüm baraların fonksiyonel birimlerden ayrılması Fonksiyonel birimlerin ayrılması için yanal form uygulaması Fonksiyonel birimlere (CB&MCB) erişim engellenmesi Harici bağlantı uçlarının fonksiyonel birimlerden ayrılması NİSAN 07 - KKD.00.Rev0 AG PANOLARINDA DAHİLİ AYIRMA (FORMLAMA) 7 Adres: Yunus Emre Mahallesi, Sabır Caddesi No: 6 Yenidoğan, Sancaktepe, 79 İstanbul Tel: 0 6 9 9 0 Fax: 0 6 9 9 0 www.enerjicozumleri.com
AG 8 PANOLARINDA AG PANOLARINDA DAHİLİ AYIRMA DAHİLİ AYIRMA (FORMLAMA) (FORMLAMA) KKD.00.Rev0 SERİ NO????? - NİSAN KKD.00.Rev0 07 - ENERJİ - NİSAN ÇÖZÜMLERİ 07 Adres: Yunus Emre Mahallesi, Sabır Caddesi No: 6 Yenidoğan, Sancaktepe, 79 İstanbul Tel: 0 6 9 9 0 Fax: 0 6 9 9 0 www.enerjicozumleri.com Adres: Yunus Emre Mahallesi, Sabır Caddesi No: 6 Yenidoğan, Sancaktepe, 79 İstanbul Tel: 0 6 9 9 0 Fax: 0 6 9 9 0 www.enerjicozumleri.com