TBMM DE TEMSİL EDİLEN SİYASİ PARTİLERİN SEÇİM BEYANNAMELERİNDE TARIM VE HAYVANCILIK Cengiz SAYIN csayin@akdeniz.edu.tr Oya SAV oyasav@akdeniz.edu.tr Akdeniz Üniversitesi ÖZET Tarım ve hayvancılık; beslenme ve istihdam etkisi, milli gelire katkısı ve sanayi sektörüne sağladığı hammadde ile ekonomik ve sosyal boyutu olan bir sektördür. Türkiye de 27 milyon çalışan nüfusunun yaklaşık 6 milyonun istihdam edildiği sektör olan tarımın, 2014 yılında 61 milyar dolar hasıla ile 800,1 milyar dolar olan GSYH den aldığı pay % 7,5 dir. Mevcut 38 milyon hektar tarımsal arazi, 41 milyon küçükbaş ve 14 milyon büyükbaş hayvan varlığı ile sektörün toplam katma değeri, Türkiye de 2014 yılında %1,9'luk azalışla 11 milyar Lira olurken tarım ürünleri ihracatı 18,7 milyar dolar, ithalatı ise 18,5 milyar dolardır. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 2023 yılında tarımsal üretimin 150 milyar dolar, ihracatın ise 30 milyar dolar olacağını öngörmektedir. Ekonomik ve yapısal sorunlara çözüm bulmadan tarımın, ekonomiye olabilecek katkılarını arttırmak mümkün değildir. Tarımda kendi kendine yetebilen hale gelmek, teknoloji kullanma kapasitesi ve verimliliği yüksek bir üretim yapısına geçmek, üreticinin gelir ve refah düzeyini artırmak hedefinde olan siyasi partiler, tarım ve hayvancılık sektöründeki yapısal ve ekonomik sorunları çözmek adına seçim bildirgelerinde çeşitli vaatlerde bulunmuşladır. Bu çalışmada, Türkiye ekonomisinde önemli olan tarım ve hayvancılık konusunun, son genel seçimler sonucunda TBMM de temsil edilmeye hak kazanan siyasi partilerin seçim beyannameleri kapsamında irdelenmesi ve karşılaştırılması amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Seçim beyannameleri, siyasi partiler, tarım ve hayvancılık, politika. 895
AGRICULTURE AND ANIMAL HUSBANDARY IN THE ELECTION DECLARATION OF POLITICAL PARTIES REPRESENTED IN THE TURKISH GRAND NATIONAL ASSEMBLY ABSTRACT Agriculture and livestock sector that have economic and social side in terms of effect of the nutrition and employment, contribution to the national income and raw materials that is applied by industry sector. Turkey has 27 million working population and its about 6 million were employed in agricultural sector which has 21 billion dollar revenue in 2014 and its share was 7.5% of gross domestic product that is 800,1 billion dollar. When total added value of this sector that has 38 million hectare agricultural land, 41 million ovine and 14 million bovine is 11 billion lira with 1,9% decrease in 2014 in Turkey; export of agricultural product is 18,7 billion dollar and import is 18,5 billion dollar. Ministry of Food, Agriculture and Livestock proposes that agricultural product will be 150 billion dollar and its export will be 30 billion dollar in 2023. Without solving economic and structural issues, increasing of agriculture's eartly contribution to the economy is not possible. Political parties which target is to become self-sufficient in agriculture, passing to the production structure that technology utilization capacity and productivity is high, increasing the producers' income and welfare level. They engage in various promises at election bulletins for solving structural and economic problems at agriculture and stock raising sector. In this study, agricultural and stock raising subject' that is significant in turkey economy, political parties which entitled representation at Grand National Assembly of Turkey at the consequence of last five vote is aimed examining and comparing within election bulletin. Keywords: Election declaration, political parties, agriculture and animal husbandry, politics. 896
1.GİRİŞ Tarım ve hayvancılık sektörü, yurtiçi gıda gereksiniminin karşılanması, sanayi sektörüne girdi temini, ihracat ve yarattığı istihdam olanakları açısından Türkiye ekonomisi için büyük önem taşımaktadır. Türkiye de tarım ve hayvancılık sektörünün düşük verimlilik, yüksek girdi maliyeti, gizli işsizlik, yetersiz örgütlenme, düşük rekabet gücü, küçük ve dağınık işletme yapıları, üretimde değişken fiyat ve miktar dalgalanmaları gibi temel sorunları bulunmaktadır. Türkiye de tarımsal sanayide yaşanan sıkıntıların ortadan kaldırılması, tarımsal üretim değerlerine ve üretici gelirine önemli katkılar sağlayacaktır. Bu kapsamda Türkiye nin rekabet edebilir düzeye erişebilmesi için süregelen yapısal sorunlarının çözülmesi, tarımsal üretim ve ticaret politikalarının güçlendirilmesi gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı, 1 Kasım 2015 tarihine yapılan Genel Seçim sürecinde, siyasi partilerin seçmenlere vaatlerini yazılı olarak sundukları seçim beyannamelerinde tarım ve hayvancılık sorunlarına önerdikleri çözümlerin incelenmesi ve hangi siyasi partinin hangi konularda farklı bakış açısına sahip olduğunun ortaya koyulmasıdır. 2.MATERYAL VE METOT Çalışmanın materyalini ikincil veriler oluşturmaktadır. Araştırmada TBMM de temsil edilmeye hak kazanan siyasi partilerin seçim beyannamelerinde yer alan tarım ve hayvancılık konusu incelenmiş ve elde edilen sonuçlar yorumlanmıştır. Bu çalışmada nitel veri analizi yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi ile belge kodlama yöntemi kullanılarak siyasi partilerin seçim beyannameleri tarım ve hayvancılık konularında aralarındaki farklılıklar ve benzerlikler içerik analizi tekniği ile araştırılacaktır. 3.ARAŞTIRMA BULGULARI 3.1.Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) açıkladığı 288 sayfalık Seçim Beyannamesi nin 9 sayfasını tarım ve hayvancılık konusuna ayırmıştır. Partinin seçim beyannamesinde tarımla ilgili en çok yer ayrılan konu tarımda sulama sürecine ilişkindir. Tarımda sulama konusuyla ilgili olarak Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü sulamalarında sulama randımanın artırılacağı, sulanan arazi varlığının 8,5 milyon hektara ulaştırılmasını sağlayacak basınçlı modern sulama yatırımlarına devam edileceği, 2019 yılına kadar 10 milyon dekar ilave arazinin sulanabilir hale getirileceği hedeflenmektedir. Konya Ovası Projesi, Doğu Anadolu Projesi ve Silvan I. Merhale Projesi ile Silvan Barajı ile arazilerin sulamaya açılacağı ifade edilmiştir. Ilısu Hidro- Elektrik Santrali Projesi ile Yusufeli Barajı ve Hidro-Elektrik Santrali Projeleri nin tamamlanacağı belirtilmiştir. Seçim beyannamesinde tarımsal desteklerin 190 tarım alt havzasında, bölgesel ve ürün bazında düzenleneceği, tarım alanında 8 milyon hektar alanda arazi toplulaştırma çalışmaları tamamlanacağı ifade edilmiştir. Üreticiyi destekleme kapsamında genç çiftçilere projelerine yönelik 30 bin lira verileceği işletme büyüklüğü 5 dekar altındaki meyve, sebze, süs bitkisi, ıtri-tıbbi aromatik bitki yetiştiriciliği yapan çiftçilere destekleme ödemesi yapılacağı belirtilmiştir. 897
Çiftçilere, seraların modernizasyonu için faizsiz kredi verileceği, maliyetleri düşürmek amacıyla seralara, ticarethane elektrik fiyatı yerine sulama suyu elektrik fiyatı uygulanacağını, arazilerini büyütmek isteyen ehil mirasçılara kredi olanakları sağlanacağı ifade edilmiştir. Ürünlerini lisanslı depolarda muhafaza eden üreticilere kira desteği sağlanacağı, 2018 yılına kadar 580 bin ton kapasiteli hububat deposu yapılacağı ifade edilmiştir. Tarımsal planlamada kullanılan bütün verilerin üretildiği noktada derlenerek sürekli veri akışını sağlamak üzere Ülkesel Tarım Envanteri Takip Sistemleri nin (ÜTES) yaygın ve etkin bir şekilde uygulamaya konacağı vurgulanmıştır. Zeytin ve Zeytinyağı Sektörü Ulusal Kümelenme Stratejisi oluşturulacağı, başta aspir, kanola, soya olmak üzere bitkisel üretimde sözleşmeli üretimin yaygınlaştırılacağı ve sertifikalı tohumluk üretiminin 880 bin tona ulaştırılacağı, tarım alanları içerisinde organik tarımın oranının, %1,95'den %4'e çıkarılacağı ve ilk yerli patates çeşitlerinin üretime kazandırılacağı hedeflenmiştir. Ambalajlı ürünlerin etiketlerinde besleyici değerlere ait bilgilerin zorunlu hale getirileceği, gıdalarda tuz ve şeker azaltılmasına teknolojinin olanak verdiği ölçüde devam edileceği belirtilmiştir. Süt ve et üretiminde sözleşmeli modeli geliştireceklerini, koyun ve keçi yetiştiriciliğine teşvikleri arttıracaklarını, yemde ve gübrede KDV kaldırılacağını, hayvancılığı kayıt altına alacaklarını, hayvan hastalıklarını kontrol altına alacaklarını, balıkçılıkta kaynak yönetiminin bilimsel verilere dayalı yapılacağını vurgulamışlardır. 3.2.Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) açıkladığı 228 sayfalık Seçim Beyannamesi nin 9 sayfasını tarım ve hayvancılık konusuna ayırmıştır. Seçim beyannamelerinde çiftçinin üretim amaçlı kullanacağı mazotun litresinin 1,80 TL ye düşürüleceği, tarım sektöründe kendi işinde çalışanların sosyal güvenlik primlerinin 30 yaşına kadar Hazine den karşılanacağı, desteklenecek tarım ürünlerini ve her ürün için destek tutarının bir yıl önceden açıklanacağı, tarımsal desteklerde arazi büyüklüğünün değil, üretim miktarının esas alınacağı, vurgulanmıştır. Başka gelir kaynağı olmayan ve asgari ücretin altında geliri olan çiftçilere, hane başına asgari ücret düzeyinde gelir garantisi sağlanacağı, çiftçilerin kredi borçlarının ödenebilir koşulları sağlayacak şekilde yeniden yapılandırılacağı ifade edilmiştir. Küçük çiftçilerin tarım sigortaları kapsamına alınacağının, ürünlerini doğrudan veya kooperatifler ve diğer örgütleri aracılığıyla tüketicilere satmalarının sağlanacağının altı çizilmiştir. Seçim beyannamelerinde tarımsal üretiminin, başta turizm olmak üzere alternatif sektörlerle destekleneceğini; vergi indirimleri ve hibeler sağlanacağını açıklamışlardır. Büyük kentlere yakın kırsal bölgelerde botanik bahçelerinin kurulacağını, çağdaş kırsal kalkınma alanları oluşturacağını, kırsal sanayinin destekleneceğini, Bitkisel ve Hayvansal Üretim Merkezleri nde 18 bin nitelikli genç uzman istihdam edeceklerini belirtmişlerdir. 898
Tarımsal altyapı yatırımlarının en kısa sürede tamamlanacağı, sulanabilir arazilerinin sulamaya açacağı ve toprak ıslahı çalışmalarının bitirileceği, tarımda iklim değişikliği etkilerine karşı uyum stratejisi geliştirileceği ve tarımsal üretimin ekolojik koşullara uygun olarak yapılacağı ifade edilmiştir. Tarım arazilerinin amaç dışı kullanımına izin verilmeyeceği, hazine arazilerinin tarımsal üretime kazandırılması ve arazi toplulaştırma faaliyetleri için Arazi Edindirme Ofisi nin kurulacağı, arazi toplulaştırmasının bölgesel farklılıklar ve ürün çeşitliliği dikkate alınarak yapılacağı ifade edilmiştir. Mera alanlarının ıslah edileceği, meraların amaç dışı kullanımına izin verilmeyeceği, mayınlı arazilerin temizlenerek tarıma açılacağı ve bu arazilerin topraksız veya az topraklı köylülerin kuracakları kooperatiflere tahsis edileceği açıklanmıştır. Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü bünyesinde faaliyet gösteren tüm merkezi ve bölgesel araştırma enstitülerinin bir çatı altında toplanacağını, enstitülerin bölge üniversiteleri ile iş birliği içerisinde çalışmalarının sağlanacağını, tarımsal üretimde bulunan özel ve tüzel kişilerin ortak projeler geliştirerek ar-ge çalışmalarında bulunacakları ifade edilmiştir. GDO lu ürünlerin piyasaya sürülmesine ilişkin yasal denetimi gerçekleştireceklerini, tarım desteklerinde ve hibelerde, doğal ve organik tarıma dönük üretim faaliyetlerine öncelik vereceklerini ve bio-çeşitliliği korumak amacıyla gen bankası, laboratuvar ve uygulama merkezlerinden oluşan yerleşkeler tesis edeceklerini belirtmişlerdir. Kooperatiflerin ve üretici birliklerinin girdi sağlamadan üretime, işletmeden pazarlamaya, üretici haklarının korunmasına kadar tüm süreçlerde etkin rol alması için gerekli destekleri sağlayacaklarını, tam gün eğitim çerçevesinde tüm öğrencilere sunulacak sıcak öğle yemeği projesini kadın istihdamı ve yerel tarımsal girdilerin kullanılmasını önceleyerek kooperatifler eliyle hayata geçireceklerini vurgulamışlardır. Sözleşmeli üretim modelinde, örgütsüz olduğu için zayıf kalan çiftçilerin haklarını yasal güvence altına alacaklarını vaat etmişlerdir. Mevsimlik tarım işçilerinin sosyal güvence altına alınacağını ve etkin olarak çalıştıkları dönemde prim ödemeksizin Genel Sağlık Sigortası ndan yararlandırılacağını, emeklilik için gerekli şartların tamamlanmasını kolaylaştıracaklarını, uzun vadeli sigorta kolları için hesaplanan primin yarısının Hazine den karşılanacağını ve mevsimlik tarım işçilerinin sigortalı olmalarının teşvik edileceğini vurgulamışlardır. Hayvancılık desteklerinde önceliği küçük ve orta işletmelere vereceklerini, desteklemede kapasite sınırlamasını kaldırarak tüm hayvan yetiştiricilerin desteklerden yararlanmasını sağlayacaklarını, Et ve Süt Kurumu nu et ve süt piyasasının düzenlenmesi için çalışan bir kuruma dönüştüreceklerini ifade etmişlerdir. 3.3. Milliyetçi Halk Partisi (MHP) Huzurlu ve güvenli gelecek mottosu ile yola çıkan MHP nin seçim beyannamesi 269 sayfadan oluşmaktadır ve bunun 10 sayfasını tarım ve hayvancılık konularına ayırmışlardır. Seçim beyannamelerinde sözleşmeli üretim modelinin geliştirileceği, aile işletmeciliğinin modern esaslara göre faaliyet gösteren işletmeciliğe dönüştürüleceği ifade edilmiştir. 899
Üretici örgütlerinin güçlendirileceği, üretici birliklerinin, KİT lerin ve bankaların yeniden düzenlenip etkin hale getirileceği, Toprak Mahsulleri Ofisi nin yeniden yapılandırılarak seçilmiş bitkisel ürünler için etkin bir müdahale kurumu olarak görev yapmasının sağlanacağı ifade edilmiştir. Hububat, tütün, et, şeker ve süt piyasalarında denetimin etkinleştirileceği, tarımsal ürün ve gıda kaçakçılığının önleneceği belirtilmiştir, tarımsal veri tabanının oluşturulacağı açıklanmıştır. Genetik mühendisliği, bioteknoloji, sulama ve mekanizasyon teknolojilerinden etkin bir biçimde yararlanılacağı, gıda güvenliği ve güvenilirliğinin çağdaş normlara ulaştırılacağı, tarımsal ürün ve mamul maddelerin akredite laboratuvarlarda analiz edileceği, bitki ve hayvan varlığının korunması amacıyla Gen Bankası kurulacağı vurgulanmıştır. Organik ve iyi tarım uygulamalarının ülke çapında yaygınlaştırılmasının sağlanacağı; tarımsal yayım faaliyetlerine ağırlık verileceği, toprak ve su kaynaklarının kirletilmesinin önleneceği; gübre, ilaç ve su kaynaklarının verimli ve etkin kullanımı hususunda çiftçinin bilinçlendirileceği açıklanmıştır. Tarımsal desteklerin, üretimde verimliliği, etkinliği ve kaliteyi artırmayı hedefleyen bir anlayışla yapılandırılarak artırılacağının; kamu tarımsal işletmelerinin, enstitüler, üniversiteler ve özel sektör ile araştırma geliştirme ve projeye dayalı işbirliğine yönelmelerinin sağlanacağının altı çizilmiştir. Ülke çapında tarımsal havzaların belirleneceği ve yatırımlar havza bazında bir bütün olarak değerlendirileceği, tarımsanayi entegrasyonunun sağlanacağı kırsal cazibe birimleri olan tarım kentlerinin kurulacağı belirtilmiştir. Mayınlı arazilerin tarımsal amaçlı kullanılmak üzere yoksul çiftçilerin kullanımına tahsis edileceği, tarım arazilerinin amaç dışı kullanımının önleneceği, arazilerin azamî ölçülerde modern yöntemlerle sulanmasına yönelik altyapı projelerine öncelik verileceği açıklanmıştır. Hazine arazilerinde tarımsal üretimde bulunanların tarımsal desteklerden yararlanmasının sağlanacağı ve arazilerin kullanıcılarına uzun vadeli olarak kiralanacağı vurgulanmıştır. Yüksek verim ve kalitede tohum, fide ve fidan üretimi ve geliştirilmesinin destekleneceği, tohum üretim ve genetik araştırmalar merkezlerinin kurulacağı, zararlılara karşı biyolojik mücadele yanında alternatif mücadele yollarına öncelik verileceği, alternatif ürün projesi kapsamında yapılan desteklemelerin yaygınlaştırılacağı açıklanmıştır. Sertifikalık tohum desteğinin artırılacağı, tohum üretiminde ar-ge için verilen desteğin yükseltileceği ifade edilmiştir. Mazot, gübre, ilaç, tohum, yem ve fide gibi temel tarımsal girdilerdeki ÖTV ve KDV nin kaldırılacağı, sulamada ve tarım işletmelerinde kullanılan elektrikten KDV alınmayacağı ve çiftçilerin ucuz elektrik kullanmalarının sağlanacağı, elektrik fatura bedellerinin hasat dönemi fatura edileceği açıklanmıştır. Tarımda marka ürünler geliştirilip uluslararası ticaretten daha fazla pay alınmasının sağlanacağı, tarımsal ihracata sağlanan desteklerin artırılacağı ve özellikle arz fazlası ürünlere ihracat ve pazarlama desteği sağlanacağı ifade edilmiştir. Türkiye nin dünya üretiminde önemli paya sahip olduğu fındık, incir ve kayısı gibi ürünlerin satışı, pazarlanması ve fiyatının belirlenmesinde söz sahibi olması için gerekli idari, hukuki ve teknik alt yapı oluşturulması için yatırımların yapılacağı vaat edilmiştir. Türkiye için stratejik öneme sahip buğday, mısır, pamuk, soya, ayçiçeği, çeltik, fındık, incir, üzüm, 900
kayısı, zeytin, yerfıstığı ve enerji bitkileri gibi ürünler için özel destekleme programlarının geliştirileceğinin ve bu ürünlere fiyat garantisi verileceğinin altı çizilmiştir. Tarım ürünlerinde fiyat istikrarının sağlanmasında önemli bir araç olan vadeli işlem ve ürün borsalarının geliştirileceği ayrıca lisanslı depo kullanımının yaygınlaştırılacağı, ürün sigortası sistemi ve sözleşmeli çiftçilik müesseselerinin geliştirileceği, tarım ve sanayi işletmeleri için sanal borsaların kurulacağı, alım-satım işlemlerinin bu merkezlerden yapılmasının teşvik edileceği açıklanmıştır. Ziraat Bankası nın kredi desteklemelerinde yaşanan ipotek sorununa çözüm getirileceği, üreticiden ipotek için ev, arsa, araba gibi başka varlıklar istenmesinin ya da kefil aranması uygulamasının önüne geçileceği, üreticilere verilen sıfır faizli kredi için üreticiden dosya masrafı ya da başka adlar altında üreticiden ücret ve komisyon alınmasının önleneceği vurgulanmıştır. Hayvancılığın alt sektörleriyle birlikte bölgesel bazlı olarak destekleneceğini ve destek ödemelerinin arttırılması; hayvan ıslahı, kaliteli yem ve yem bitkileri üretiminin arttırılması, hayvan hastalıkları ve zararlıları ile etkin mücadele edilmesi ve hayvan ürünleri sanayinin ülke genelinde yaygınlaştırılması amaçlanmıştır. Hayvancılıkta verimlilik ve kalite artışının sağlanacağı, et ürünlerinin istikrarlı bir şekilde artırılması amacıyla besi hayvancılığının geliştirilmesinin destekleneceği vurgulanmıştır. Kızılırmak Hirfanlı Barajı nın etrafının 150-200 dönümlük birimlere bölünerek en az 200 büyükbaş hayvan barındıracak besi ve süt hayvancılığı çiftlikleri kurmak üzere özel sektöre verileceği ve sundurmalı barınaklar kurularak açık besicilikle 750 bin büyük başlık besicilik alanı oluşturulacağı ifade edilmiştir. Barajdan alınacak su ile yonca ve benzeri hayvan yemi yetiştirilmesi ayrıca yem fabrikası, et ve et ürünleri sanayi, soğuk hava depoları ile deri sanayi kurulması hedeflenmiştir. Hayvancılıkla ilgili hibe programlarındaki kaynağın kullanılmasına kolaylık getirileceği, bu amaçla mevzuatta sadeleştirme yapılacağı, hibe sözleşmesi imzalamadan önce uygulama projeleri ve ruhsatların istenmesi ile başvuruların hızlandırılacağı ifade edilmiştir. Yurtiçi belgeli damızlık hayvan yetiştirilmesine, sunî tohumlamaya ve süt hayvancılığına önem verileceği, meraların ıslahının hızlandırılacağı, yem bitkileri üretiminin teşvik edileceği ve yem bitkileri ile yağlı tohumlu bitki üretimine verilen desteklerin artırılacağı, canlı hayvan kaçakçılığının önleneceği vurgulanmıştır. Et ve Süt Kurumu nun piyasayı düzenleyecek bir müdahale kurumu olarak etkin bir yapıya kavuşturulacağının, piyasada fiyat denetiminin titizlikle yapılacağının, et ve sütte garanti fiyat uygulamasına geçileceğinin altı çizilmiştir. Yerel ve coğrafi şartlar dikkate alınarak gıda ve hayvancılık konularında İhtisas Merkezleri oluşturulacağının, TİGEM arazi ve işletmelerinin amacına uygun ve verimli şekilde kullanımının sağlanacağı ifade edilmiştir. 3.4.Halkın Demokrasi Partisi (HDP) Büyük insanlık, bizler meclise motto ile yola çıkan HDP nin seçim beyannamesi 28 sayfadan oluşmaktadır. Seçim beyannamesinde geçimlik tarım ile köylü sendikalarının destekleneceği, Kooperatifler Yasası nin geçimlik tarımdan yana olacak biçimde yeniden 901
düzenleneceği ifade edilmiştir. Tarım işçilerinin tamamının iş yasası ve sosyal güvence kapsamına alınacağı, mevsimlik tarım işçiliğini doğuran nedenlerin ortadan kaldırılacağı, mevsimlik tarım işçilerinin, örgütlenmesinin sağlanacağı, aracılık uygulamasına son verileceği belirtilmiştir. Bunlara ek olarak trafik kurallarına aykırı koşullarda işçi taşınmasına izin verilmeyeceği, mevsimlik işçilerin ulaşım, barınma, beslenme, temiz su, tuvalet, ücret, çalışma saatleri, iş güvenliği, sağlık, sosyal güvence, çocukların eğitimi gibi konuların sözleşmelerle belirleneceği, eşdeğer işe eşit ücret uygulanmasının sağlanacağı, göçmen işçilere yönelik ayrımcı uygulamalara son verileceği vurgulanmıştır. Üreticiyi destekleme kapsamında küçük çiftçilerin kullandıkları mazottan ve gübreden vergi alınmayacağı, su ve elektriğin küçük çiftçilere ücretsiz verileceği ve elektrik borçlarının silineceği belirtilmiştir. Hayvan yetiştiricilerinin ücretsiz yem alanı olan mera, otlak ve yaylaklarının koruma altına alınacağı ve yeniden ortak varlık olarak köylere verileceği, et ve et ürünlerinin ithalatı yerine, hayvancılığın destekleneceği belirtilmiştir. Her türlü tarımsal sulama ağlarının eşit bir şekilde kırsal alanlarda yaşayanların hizmetine sunulacağı da vurgulanmıştır. Gıda üretimi, işlemesi ve ithalinde, genetik olarak değiştirilmiş unsurların (GDO) yasaklanacağı vurgulanmıştır. Çevre dostu üretim tekniklerinin geliştirilmesinin destekleneceğini nükleere ve radyoaktiviteye dayalı üretimin yapılmayacağını vurgulamışlardır. Tarım ve orman arazilerinin korunacağı ve 2B tarım arazilerinin geçimlik tarım amaçlı kullanılmasının sağlanması, mayınlı arazilerin temizlenerek geçimlik tarıma açılması, uygun hazine arazilerinin topraksız köylülere geçimlik tarım amacıyla dağıtılması hedeflenmiştir. 4. SONUÇLAR Yapılan karşılaştırmalı durum analizleri sonucunda, siyasi partilerin seçim beyannamelerinde belirtilen tarım ve hayvancılık konularına dair belirgin farklıklarının bulunduğu tespit edilmiştir. AK Parti nin tarımda sulama ve projeler konusuna daha çok değindiğini ancak MHP nin hayvancılık ve destekler olgusuna seçim beyannamelerinde daha çok yer verildiği görülmektedir. Diğer yandan mevsimlik tarım işçileri ve sosyal güvence konusunda da diğer partilere oranla CHP ile HDP daha çok ön plana çıkmaktadır. Kırsal kalkınma, tarım ürünleri ihracatı ve ar-ge konusuna HDP hiç değinmezken diğer üç partinin de bu konulara yer verdiği göze çarpmaktadır. İhracat artışı, örgütlenme ve bioçeşitlilik, gıda güvenliği konularına AK Parti hiç yer vermezken CHP ve MHP nin bu konulara ait vaatlerinin olduğu görülmektedir. Çevrenin korunması ile mevsimlik tarım işçilerinin sorunlarının çözümü ve sosyal güvenceye sahip olmaları gerektiği konusuna tüm partiler değinmiştir (Çizelge 1). 902
Çizelge 1. 2015 yılı seçim beyannamelerinde tarımsal üretim konularının karşılaştırılması AK Parti CHP MHP HDP Kırsal Kalkınma - İhracat artışı - - Kooperatif ve Örgütlenme - Sulama Bio çeşitlilik - Çevre Ar-Ge - Gıda Güvenliği - Mevsimlik tarım işçileri Hayvancılık konusunda HDP, sadece hayvancılığa verilecek desteklerde artış yapacaklarını ve hayvan haklarını savunacaklarını dile getirirken, MHP ise hayvan hakları dışında tabloda yer alan tüm konular hakkında vaatlerde bulunmuştur. CHP ise ülkede bulunan hayvan sayısının kayıt altına alınma durumu ile yemde KDV kaldırılacağı konusunda vaatte bulunmamıştır. AK Parti, hayvan sayısı ile üretim artışı, Et ve Süt Kurumu nun yeniden düzenlenmesi, hayvan hakları, hayvancılık sanayi, ar-ge ve hayvancılık projeleri konularına hiç değinmezken hayvancılık konusunda desteklemelerin devam edeceğini, sözleşmeli üretim modelinin hayata geçirileceğini, hastalıklarla mücadele edileceğini vurgulamıştır (Çizelge 2). Çizelge 2. 2015 yılı seçim beyannamelerinde hayvancılık konularının karşılaştırılması AK Parti CHP MHP HDP Üretim artışı - - Hayvan varlığı artışı - - Et ve Süt Kurumu - - Desteklemeler Hayvancılık sanayi - - Projeler-Ar-Ge - - Sözleşmeli model - Kayıt sistemi - - Hastalıklarla mücadele - KDV siz girdi - - Hayvan hakları - - Et ve sütte garanti fiyat - - - Arazi toplulaştırması, hazine arazilerinin kullanımı, meraların ıslahı ve ortak kullanımı, mayınlı arazilerin temizlenmesi ve tarıma açılması, tarım arazilerinin amaç dışı kullanımının engellenmesi, TİGEM in daha etkin bir kurum haline getirilmesi, yoksul çiftçiye arazi tahsisi gibi konularda CHP vaatlerde bulunmuştur. Bu konular içerisinde MHP sadece arazi toplulaştırması konusuna değinmezken AKP ise mayınlı araziler ve arazi toplulaştırması konularına seçim beyannamelerinde yer vermiştir. HDP arazi toplulaştırması, Tigem in etkinliği, kamu ve özel sektör işbirliği konularına hiç değinmemiştir (Çizelge 3). 903
Çizelge 3. 2015 yılı seçim beyannamelerinde kurumsal yapı ve arazi rejimi konularının karşılaştırılması AK Parti CHP MHP HDP Arazi toplulaştırması - - Hazine arazileri - Mera arazileri - Mayınlı araziler Amaç dışı kullanım yasağı - TİGEM - - Kamu-Özel sektör işbirliği - - Yoksul çiftçiye arazi tahsisi - Çeşitli kriterler çerçevesinde, seçim beyannamelerinde yapılan durum analizi karşılaştırmalara göre Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikası ile Dünya Ticaret Örgütü Tarım Anlaşması hakkında siyasi partilerin konu ile ilgili politikalarını birkaç cümle ile veya çok genel ifadelerle kamuoyuna duyurmayı tercih ettikleri ya da bu konulara hiç yer vermedikleri gözlenmiştir. Uluslararası arenada rekabet gücü yüksek ve söz sahibi bir ülke olmak adına, dünya tarım ticaretini düzenleyen bu kurumlar hakkında ilgili siyasi partiler, nasıl bir yol izleneceklerini ve hangi adımları atacaklarını parti programlarında ve politikalarında yansıtmak durumundadırlar. KAYNAKLAR AK Parti nin Seçim Beyannamesi, 2015. Cumhuriyet Halk Partisi nin Seçim Beyannamesi, 2015. Halkların Demokratik Partisi nin Seçim Beyannamesi, 2015. Milliyetçi Hareket Partisi nin Seçim Beyannamesi, 2015. 904