T.C. KALKINMA BAKANLIĞI GAP BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI ŞIRNAK İL PROFİLİ

T.C. KALKINMA BAKANLIĞI GAP BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI ŞIRNAK İL PROFİLİ ŞUBAT 2015

İÇİNDEKİLER 1. MEVCUT DURUM... 1 1.1. DEMOGRAFİK BİLGİLER... 1 1.2. TARIM... 2 1.2.1. Tarım Projeleri... 2 1.2.2. Hayvan Varlığı... 3 1.3. SANAYİ... 3 1.3.1. Teşvik Politikaları... 3 1.3.2. KOBİ Destekleri ve Kümelenme... 4 1.3.3. Sanayi Tesisleri... 4 1.3.4. İhracat İthalat... 5 1.3.5. Organize Sanayi Bölgeleri (OSB)... 5 1.3.6. Küçük Sanayi Siteleri (KSS)... 5 1.4. ENERJİ... 6 1.5. EĞİTİM... 6 1.6. İSTİHDAM... 7 1.7. SODES PROGRAMI... 7 1.8. SAĞLIK... 7 1.9. KÜLTÜR VE TURİZM... 8 1.10. DOĞAL KAYNAKLAR... 8 1.11. ULAŞTIRMA... 9 1.11.1. Karayolu... 9 1.12. SOSYAL HİZMET VE YARDIMLAR... 10 1.13. SPOR TESİSLERİ... 10 1.14. SOSYAL FİZİKİ ALTYAPI... 10 2. GAP İDARESİ NİN YÜRÜTTÜĞÜ ÖNEMLİ FAALİYETLER... 12 2.1. TARIMSAL FAALİYETLER... 12 2.1.1. Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Artırılması Projesi... 12 2.1.2. GAP Bölgesi Hayvancılığını Geliştirme Projesi... 12 2.1.3. Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi... 13 2.1.4. Entegre Kırsal Kalkınma Projesi... 13 2.1.5. Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi Projesi... 14 2.1.6. Tarımsal Eğitim ve Yayım Projesi (GAP TEYAP)... 14 2.2. SOSYAL GELİŞMEYE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR... 15 2.2.1. Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM)... 15 2.2.2. Gençlik ve Kültür Evleri... 16 2.2.3. Çocuklara Yönelik Çalışmalar (Çocuk Okuma Odaları/Çocuk Oyun Odaları ve Cheetos Çocuk Gelişim Merkezleri)... 16 i

2.3. ÇEVRE ve ALTYAPI FAALİYETLERİ... 16 2.3.1. Hâlihazır Harita Alımı ve İmar Planı Çalışmaları..... 16 TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1: Bebek Ölüm Hızı ve Doğurganlık Hızı... 1 Tablo 2: Göç İstatistikleri... 1 Tablo 3: Şırnak İli Tarım Alanları... 2 Tablo 4: Teşvik Belge, İstihdam ve Sabit Yatırım Tutarı... 3 Tablo 5: İmalat Sanayi Sektörlere Göre Firma ve İstihdam... 4 Tablo 6: Şırnak İli İthalat İhracat Verileri... 5 Tablo 7: Tamamlanan KSS ler... 5 Tablo 8: Devam Eden KSS ler... 6 Tablo 9: 2013-2014 Öğretim Yılı Okul, Öğretmen ve Öğrenci Sayıları... 6 Tablo 10: TYÇP Kurs ve Katılımcı Sayıları... 7 Tablo 11: Hastanelerin Dağılımı ve Yatak... 7 Tablo 12: Karayolları Devam Eden Projeler... 9 Tablo 13: Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Artırılması Projesi... 12 Tablo 14: Sözleşmeli Koyunculuk Projesi Dağıtım Tablosu... 12 Tablo 15: Sözleşmeli Koyunculuk Projesi Geri Dönüşüm Tablosu... 13 Tablo 16: Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi Alt Projeleri... 13 Tablo 17: Entegre Kırsal Kalkınma Projesi Faaliyetleri... 14 Tablo18: Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi Projesi Alt Projeleri... 14 GRAFİK DİZİNİ Grafik 1: GAP İllerinin Nüfusu... 1 Grafik 2: Şehir ve Köy Nüfusu Dağılımı... 1 Grafik 3: Tarım Alanlarının Dağılımı... 2 Grafik 4: Tarım Alanlarının GAP İçindeki Payı... 2 Grafik 5: Yıllara Göre Teşvik Belge, İstihdam ve Sabit Yatırım Tutarı... 4 Grafik 6: Sanayi Tesislerinin Sektörel Dağılımı... 5 Grafik 7: İstihdamın Sektörel Dağılımı... 5 ii

ŞIRNAK 1. MEVCUT DURUM 1.1. DEMOGRAFİK BİLGİLER 2014 yılı adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre Şırnak 488.966 kişilik nüfusu ile GAP illeri arasında yedinci sırada yer almakta ve Bölge nüfusunun %5,92 sini oluşturmaktadır. Nüfusun 255.228 i (%52,1) erkek, 233.738 i (%47,9) kadındır. İlin 2014 yılı şehir nüfusu 305.881 (%62,5), köy nüfusu ise 183.085 (%37,5) kişidir. Nüfus Yaşanılan Yere Göre Nüfus 2.000.000 1.500.000 1.000.000 500.000 0 Şehir Nüfusu Köy Nüfusu Grafik 1: GAP İllerinin Nüfusu Grafik 2: Şehir ve Köy Nüfusu Dağılımı Bebek Ölüm Hızı ve Doğurganlık Hızı Bebek ölüm hızı ülke genelinde iyileşme göstermekle birlikte, 2010 ve 2014 yılları karşılaştırıldığında bebek ölüm hızı Bölge de binde 15,8 den binde 16,5 e çıkarken, Şırnak ta binde 14,7 den 17,5 e çıkmıştır. Doğurganlık hızında ise Şırnak ilinde, Bölge genelinin üstünde değerler gözlenmektedir. Tablo 1: Bebek Ölüm Hızı ve Doğurganlık Hızı İller Bebek Ölüm Hızı (Binde) (*) Doğurganlık Hızı (Çocuk ) (**) 2010 2011 2012 2013 2014 2010 2011 2012 2013 2014 Şırnak 14,7 16,7 16,7 14,8 17,5 4,50 4,25 4,20 4,15 4,23 GAP 15,8 16,0 15,7 15,5 16,5 3,57 3,47 3,52 3,46 3,60 Türkiye 12,0 11,7 11,6 10,8 11,1 2,08 2,04 2,11 2,10 2,17 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Doğum ve Ölüm İstatistikleri,2015 (*) Bebek Ölüm Hızı: Belli bir yıl içinde meydana gelen bir yaşından küçük bebek ölümlerinin o yıl içinde meydana gelen canlı doğumlara oranının binde olarak ifade edilmesidir. (**) Doğurganlık Hızı: Bir kadının doğurgan olduğu dönem boyunca (15-49 yaşları arasında) doğurabileceği çocuk sayısıdır. Göç İstatistikleri Şırnak, GAP illeri arasında göç veren illerden biridir. Net göç hızı Bölge genelinin üstündedir. Tablo 2: Göç İstatistikleri Yıllar İller Nüfus Aldığı Göç Verdiği Göç Net Göç Net Göç Hızı (Binde) 2008 Şırnak 429.287 13.223 15.877-2.654-6,16 GAP 7.350.752 132.328 188.111-55.783-7,56 2013 Şırnak 488.966 12.749 16.142-3.393-6,92 GAP 8.250.718 148.175 198.824-50.649-6,12 Kaynak: TÜİK 1

Nüfus Artış Hızı ve Nüfus Yoğunluğu İlin 2014 nüfus artış hızı binde 28,4 tür. Şırnak GAP illeri içerisinde nüfus artış hızı en yüksek ildir. GAP Bölgesi nin nüfus yoğunluğu (km 2 ye düşen kişi sayısı) 2014 yılında 110 kişi iken, Şırnak ta bu sayı 68 dir. 1.2. TARIM 2014 yılı itibariyle GAP Bölgesi nin tarım alanı 3.128.428 hektar, Şırnak ilinin toplam tarım alanı ise 100.216 hektardır. Şırnak ilinde ekilen tarla alanı 93.003 hektar olup, nadas alanı 4.236 hektar, sebze bahçeleri alanı 899 hektar ve meyve bahçeleri alanı ise 2.076 hektardır. Tablo 3: Şırnak İli Tarım Alanları Toplam Tarım Alanı (ha) Ekilen Tarla Alanı (ha) Nadas Alanı (ha) Sebze Bahçeleri Alanı (ha) Meyve Alanı (ha) Şırnak 100.216 93.003 4.236 899 2.076 GAP 3.128.428 2.340.802 202.532 73.943 511.148 Şırnak/GAP (%) 3,2 4,0 2,1 1,2 0,4 Kaynak: TÜİK Tarım Alanlarının Dağılımı Tarım Alanlarının GAP İçindeki Payı Ekilen Tarla Alanı Sebze Bahçeleri Alanı Nadas Alanı Meyve Alanı Meyve Alanı Sebze Bahçeleri Nadas Alanı Ekilen Tarla Alanı 0% 20% 40% 60% 80% 100% Şırnak GAP Grafik 3: Tarım Alanlarının Dağılımı Grafik 4: Tarım Alanlarının GAP İçindeki Payı GAP ın başta sulama olmak üzere temel altyapı yatırımlarının, ekonomik ve sosyal gelişiminin hızlandırılarak büyük bölümünün tamamlanması amacıyla 2008-2012 dönemini kapsayan GAP Eylem Planı (EP) hazırlanmış ve etkin bir şekilde uygulanmıştır. 1.2.1. Tarım Projeleri Eylem Planı uygulamaları ile tarımsal sanayinin geliştirilmesi hedeflenmiş ve tarımsal verimliliği artırmak üzere tarımsal örgütlenme projeleri, organik tarım uygulamaları, kırsal kalkınma programları ve hayvancılığın geliştirilmesi desteklenmiştir. 2

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (GTHB) tarafından EP kapsamında Şırnak ta verilen destekler aşağıda özetlenmiştir. Tarımsal Örgütlenme Projeleri: 2009 2012 döneminde 6 kooperatife toplam 9,6 milyon TL kredi desteği verilmiştir. Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı kapsamında 2008-2012 döneminde tamamlanan 13 proje için 3,3 milyon TL hibe desteği sağlanmıştır. 1.2.2. Hayvan Varlığı 2014 yılı itibarıyla GAP Bölgesi ndeki 1.049.420 adet büyükbaş hayvanın 35.564 (%3,38) adedi Şırnak tadır. Şırnak ilindeki büyükbaş hayvanların 29.026 tanesi yetişkin, 6.538 tanesi ise genç yavrudur. GAP kapsamında büyükbaş hayvanların toplam süt üretimi miktarı 1.056.521 ton olup, bunun 32.820 (%3,1) tonu Şırnak ta üretilmektedir. 2014 yılı itibariyle GAP Bölgesi nde mevcut olan 7.628.442 adet küçükbaş hayvanın, 602.187(% 7,89) adedi Şırnak ilindedir. Bölge deki küçükbaş hayvanların toplam süt üretimi 2014 yılı itibariyle 304.166 ton olup, bunun 22.485 (%7,39) tonu Şırnak ta üretilmektedir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından 2009 yılında uygulanmaya başlanan Hayvancılığın Desteklenmesi Programı kapsamında Şırnak ta 2010 yılında 202 bin TL hibe sağlanacak 1 adet başvuru kabul edilmiştir. 1.3. SANAYİ 1.3.1. Teşvik Politikaları Bölgesel ve sektörel nitelikli yeni teşvik politikalarının uygulanması Bölge yatırımları açısından olumlu bir etki yaratmış, özel sektör yatırımlarında artış izlenmiştir. 2008-2012 döneminde sabit yatırım tutarı 166 milyon TL olan ve 929 kişilik istihdam öngörülen 41 adet teşvik belgesi verilmiştir. 2013 yılında ise 18 teşvik belgesi verilmiş, 1,3 milyar TL sabit yatırım ile 1.228 kişilik istihdam öngörülmüştür. Tablo 4: Teşvik Belge, İstihdam ve Sabit Yatırım Tutarı Şırnak Belge İstihdam Sabit Yatırım Tutarı (milyon TL) 2002 1 25 0 2005 10 59 19 2010 8 158 35 2013 18 1.228 1.372 2014 13 377 33 Kaynak: Kaynak: Ekonomi Bakanlığı (2014 Ağustos) 3

1400 1200 1000 800 600 400 200 0 Yıllara Göre Teşvik Belge, İstihdam ve Sabit Yatırım 2002 2005 2010 2013 2014 İstihdam Belge Sabit Yatırım Tutarı (on milyon TL) 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Grafik 5: Yıllara Göre Teşvik Belge, İstihdam ve Sabit Yatırım Tutarı 5084 sayılı kanun kapsamında 2009-2012 döneminde 240 bin TL enerji desteği sağlanmıştır. 1.3.2. KOBİ Destekleri ve Kümelenme GAP Eylem Planı ile KOBİ lerin finansmana erişimini kolaylaştıracak tedbirler alınmış, kullandırılan kredilerde artış sağlanmıştır. - Küçük girişimcilere mali destek sağlanması amacıyla uygulanan SELP II programı kapsamında 2009-2013 döneminde 189 işletmeye 2,6 milyon avro luk kredi faiz desteği sağlanmıştır. - KOSGEB tarafından 2008-2010 döneminde uygulanan bölgesel kalkınma programı kapsamında Şırnak ta 42 işletme bölgesel kalkınma programından yararlanmıştır. 2,9 milyon TL tutarında yatırım desteklenmiştir. - Yine KOSGEB tarafından 2008 2012 döneminde 5 işletmeye 967 bin TL kefalet onayı verilmiş; 1,2 milyon TL tutarında kredi hacmi yaratılmıştır. 1.3.3. Sanayi Tesisleri GAP BKİ nin 2002 yılından beri yaptığı imalat sanayi envanteri çalışmasına göre, Şırnak ta 2013 yılı sonu itibariyle 10 kişiden fazla işçi çalıştıran imalat sanayi tesisi sayısı 33 adettir. Bu tesislerde 819 kişi istihdam edilmektedir. Gıda sektöründe 11, tekstil ve deride 2, kimya - petrol ve plastikte 3, taş ve toprağa dayalı sanayide 13, makine metalde 4 firma faaliyet göstermektedir. Orman ürünleri ve mobilya sanayisinde faaliyette olan firma bulunmamaktadır. Tablo 5: Şırnak İli İmalat Sanayi nde Sektörlere Göre Firma ve İstihdam SEKTÖRLER Şırnak GAP Şırnak/GAP (%) (2013 YILI) Firma Firma Firma İstihdam İstihdam İstihdam Gıda, İçki ve Tütün 11 76 835 33.215 1,3 0,2 Tekstil, Giyim ve Deri 2 23 1.088 93.990 0,2 0,0 Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünleri 3 31 374 13.130 0,8 0,2 Taş ve Toprağa Dayalı 13 388 303 16.662 4,3 2,3 Metal Eşya ve Makine Teçhizatı 4 301 323 8.906 1,2 3,4 Orman Ürünleri ve Mobilya İmalatı - - 123 3.343 - - TOPLAM 33 819 3.046 169.246 1,1 0,5 4

14 12 10 8 6 4 2 0 Sanayi Tesislerinin Sektörlere Dağılımı İstihdamın Sektörel Dağılımı 23 31 76 301 388 Gıda Tekstil ve Deri Petro-Kimya Taş ve Toprak Makine Metal Grafik 6: Sanayi Tesislernin Sektörel Dağılımı Grafik 7: İstihdamın Sektörel Dağılımı 1.3.4. İhracat İthalat Şırnak ilinin 2002 yılında 21 milyon dolar olan ihracatı 2013 yılında 1 milyar dolar, GAP Bölgesi içerisindeki payı da aynı yıllar itibariyle %3 ve %12,2 olmuştur. 2002 yılında 1,9 milyon dolar olan ithalatı 2013 yılında 132 milyon dolar, GAP Bölgesi içerisindeki payı aynı yıllar itibariyle %0,24 ve %1,78 olmuştur. Tablo 6: Şırnak İli İthalat İhracat Verileri İhracat İthalat 2002 2013 2014 2002 2013 2014 Şırnak 21.171 1.091.356 693.942 1.924 132.712 35.569 GAP 689.434 8.873.276 8.938.221 772.986 7.430.828 6.415.946 Şırnak/GAP (%) 3,0 12,2 7,76 0,24 1,78 0,55 Kaynak: TÜİK 1.3.5. Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) Şırnak ilinde 1 adet OSB tamamlanmış ve faaliyete geçmiştir. 1 adet OSB nin ise çalışmaları devam etmektedir. Şırnak OSB (50 ha) 2006 yılında kurulmuştur. OSB de mevcut 17 parselin 3 tanesi tahsis edilmiştir. 2013 yılı itibariyle 1 firma üretimde olup, 20 kişi istihdam edilmektedir. Yapımı Devam Eden OSB ler: Cizre OSB: 40 ha alanı kapsayan OSB de çalışmalar devam etmektedir. 1.3.6. Küçük Sanayi Siteleri (KSS) Şırnak ilinde faaliyette olan 2 KSS de 400 işyeri mevcuttur. KSS lerin işyeri sayısı ve doluluk oranı aşağıdaki tabloda verilmiştir. 2 adet KSS de ise çalışmalar devam etmektedir. Tablo 7: Şırnak İli Tamamlanan KSS ler KSS Adı İşyeri Adedi Doluluk Merkez 73 (1.Bölüm) 250 100 Merkez 73 (2.Bölüm) 150 100 Toplam 400 200 Kaynak: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 2013 Şırnak Merkez 73( 2.Bölüm) KSS de 100 işyeri tamamlanmış olup 50 işyeri inşaat halindedir. 5

Tablo 8: Şınak İli Devam Eden KSS ler KSS Adı İşyeri Adedi Şırnak 73 50 Cizre (II. Bölüm) 48 Toplam 98 Kaynak: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, 2012 Şırnak Merkez Yeni (2.Bölüm ) 73 KSS de 100 işyeri tamamlanmış olup kalan 50 işyerinde çalışmalar devam etmektedir. 1.4. ENERJİ Doğalgaz boru hattı yapılması için mühendislik işlerine ilişkin sözleşme 16.01.2014 tarihinde imzalanarak 24.01.2014 tarihinde yer teslimi yapılmıştır. Mühendislik işinin tamamlanma süresi 360 gün olup, 2015 Ocak ayı itibarıyla tamamlanması planlanmaktadır. Mühendislik çalışmalarının tamamlanmasını müteakip yapım ihalesine çıkılacaktır. 1.5. EĞİTİM 2008-2014 döneminde okulöncesi, ilköğretim ve ortaöğretimde toplam 1.025 derslik açılmıştır. Toplam 100 öğrencilik 1 pansiyon tamamlanmıştır. 2014-2015 öğretim yılı itibariyle; - Okul öncesi eğitimde okul sayısı 252, öğrenci sayısı 8.788, öğretmen sayısı 451 dir. - İlköğretimde okul sayısı 529, öğrenci sayısı 116.488, öğretmen sayısı 4.709 dur. - Ortaöğretimde okul sayısı 55, öğrenci sayısı 46.075, öğretmen sayısı ise 1.531 dir. Tablo 9: 2013-2014 Öğretim Yılı Okul, Öğretmen ve Öğrenci Sayıları Okul Öncesi Eğitim İlköğretim* Ortaöğretim** Okul Öğretmen Okul Okul Öğrenci Öğrenci Öğretmen Öğrenci Öğretmen Şırnak 252 8.788 451 529 116.488 4.709 55 46.075 1.531 GAP 3.709 150.640 6.198 7.391 1.697.960 75.283 865 701.255 27.438 Şırnak /GAP 6,79 5,83 7,27 7,15 6,86 6,25 6,35 6,57 5,57 (%) Kaynak: Milli Eğitim İstatistikleri 2014-2015 * Özel Eğitim Dahil ** Mesleki ve teknik liseler dahil Şırnak ilinde 2014 2015 eğitim döneminde okullaşma oranları: - Okul öncesi eğitimde %33,61, - İlköğretimde %107,88, - Ortaöğretimde%105,08 düzeyindedir. Şırnak Üniversitesi Şırnak Üniversitesi 2008 yılında kurulmuştur. GAP Eylem Planı kapsamında Bölge deki üniversitelerin fiziki ve beşeri altyapısının geliştirilmesine yönelik yatırımlar desteklenmiştir. Tamamlan Projeler: - Lojman ve Sosyal Tesisler - Merkezi Araştırma Laboratuvarı 6

1.6. İSTİHDAM İŞKUR Şırnak ta 2009 2012 döneminde 7.607 kişinin yararlandığı Toplum Yararına Çalışma Programları (TYÇP) ile Genel ve İstihdam Garantili İş Gücü Yetiştirme Kursları düzenlenmiştir Tablo 10: TYÇP Kurs ve Katılımcı Sayıları Yıllar Şırnak GAP Şırnak/GAP Kurs Toplam Katılımcı Kurs Toplam Katılımcı Kurs Toplam Katılımcı 2009 26 644 1.017 24.297 2,6 2,7 2010 57 1.703 1.012 23.463 5,6 7,3 2011 46 1.286 1.396 38.002 3,3 3,4 2012 144 3.974 2.698 87.694 5,3 4,5 Toplam 273 7.607 6.123 173.456 4,5 4,4 Kaynak: Türkiye İş Kurumu Aylık İstatistik Bülteni (2009-2010-2011-2012) 1.7. SODES PROGRAMI İlk defa GAP Bölgesi nde uygulanmaya başlanan SODES projeleri, istihdam edilebilirliği artırmayı, toplumun dezavantajlı kesimlerinin ekonomik ve sosyal hayata daha fazla katılmalarını sağlamayı; kültürel, sanatsal ve sportif faaliyetler yoluyla Bölge deki çocukların, gençlerin ve kadınların kendilerini daha iyi ifade etmelerine katkı vermeyi hedeflemektedir. Bu amaçla meslek edindirme, sosyal içerme ve kültür-sanat-spor projeleri desteklenmektedir. SODES programları çerçevesinde 2008-2012 döneminde Şırnak ta desteklenen 111 projeye 33,8 milyon TL kaynak aktarılmıştır. 1.8. SAĞLIK Şırnak ta 2012 yılı sonu itibariyle 7 adet kamu hastanesi ve 1 adet muhtelif hastane olmak üzere toplam 8 adet hastane bulunmaktadır. Kamu hastanelerinin toplam yatak kapasitesi 583 tür. 1 adet Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi (20 ünit) bulunmaktadır. Tablo 11: Şırnak İlinde Hastane ve Yatak Kamu Hastanesi Özel Hastane Üniversite Diğer Toplam Hastane 2012 Yatak 2012 10.000 Kişiye Düşen Yatak Kaynak: TÜİK Şırnak 7 1 8 GAP 76 40 3 3 122 Şırnak 583 583 GAP 10.125 3.563 2.318 294 16.364 Şırnak 12,5 GAP 20,2 Türkiye 26,4 7

Tamamlanan Sağlık Tesisleri: - Uludere Entegre İlçe Hastanesi (20 yatak) - Silopi Devlet Hastanesi (50 yatak) - İdil Devlet Hastanesi (50 yatak) - Güçlükonak Entegre İlçe Hast.(20 Yt.) - Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi (10 ünit) - Uludere Merkez 2 NoluÖzelli Sağlık Ocağı - Silopi 3 Nolu Sağlık Ocağı - İdil Çığır Sağlık Ocağı - İdil 2 Nolu Turgut Özal Sağlık Ocağı - Uludere Andaç ASM (1 Hekimlik) - Cizre Merkez 5-6 Hekimlik ASM+TSM - Merkez ASM + TSM (5-6 Hekimlik) - Silopi ASM+TSM (3-4 Hekim) Lojmanlı Devam Eden Yatırımlar: - Beytüşşebap Boğazören Sağlık Ocağı: Fiziki gerçekleşmesi % 55, - Silopi Buğdaylı Sağlık Ocağı: Fiziki gerçekleşmesi % 55, - Silopi ASM + TSM (5 Hekimlik): Fiziki gerçekleşmesi % 46 düzeyine ulaşmıştır. - Ayrıca 4 Adet Prefabrik Sağlık Evi (Merkez-Akçay köyü, Silopi-Bostancı köyü, İdil-Kentli köyü, Beytüşşebap-Taşarası köyü): İnşaat çalışmaları devam etmektedir. 1.9. KÜLTÜR VE TURİZM - Parke, yağmursuyu kanalizasyon yapımı, dere ıslahı, yol yapımı ve altyapı çalışmaları için 85 bin TL harcanmıştır. - Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 2003-2009 döneminde Şırnak ta 3 eski eser onarımı gerçekleştirilmiştir. 1.10. DOĞAL KAYNAKLAR Orman varlığının artırılması ve barajların erozyondan korunması amacıyla Orman Genel Müdürlüğü tarafından ağaçlandırma, rehabilitasyon, erozyon kontrolü, mera ıslahı ve fidan üretimi çalışmaları etkin olarak yürütülmektedir. 2008 - Eylül 2014 döneminde Şırnak ilinde; - 104 ha alanda ağaçlandırma, - 14 ha alanda orman kadastrosu çalışması gerçekleştirilmiştir. 8

1.11. ULAŞTIRMA 1.11.1. Karayolu Tablo 12: Devam Eden Projeler Proje Adı Fiziki Gerçekleşme (%) Eruh-Fındık (Bağgöze Bağlantısı Dahil) Devam Ediyor. Uludere-Uzungeçit Proje çalışmalarına başlanılamamıştır. Şanlıurfa-Habur Otoyolu Şanlıurfa-Nusaybin arası ön projesi tamamlanmıştır. Nusaybin-Habur arası ön proje çalışmaları devam etmektedir Şırnak-Hakkari(Ortasu-Ortaköy-11. Bölge Hud. Arası) Kılavuz plan Genel Müdürlük onayına sunulmuştur. 9.Bölge Sınırları Dahilinde Muhtelif Yol Güzergahları Başlanmadı. ve Kavşaklar Cizre-Şırnak, (Ergani-Dicle)Ayr.-Eğil, Midyat-Gercüş, Devam Ediyor. Gercüş-Vergili-Yemişli, Şırnak Çevreyolu Eruh ve Uludere Kolları, Siirt-Eruh (Batman-Hasankeyf)Ayr.-Beşiri-Kurtalan,Diyarbakır- Devam ediyor. Mardin, Cizre-Slopi, (Kurtalan-Siirt)Ayr.-Malabadi, Nusaybin-Cizre Yolu ve Kavşağı Oyalı Ayr.-Cizre Yolun tamamı BY BSK olarak tamamlanmıştır. Cizre-Silopi 32 Km'lik yolu 4 Km'si BY BSK seviyesinde geriye kalan 28 Km'lik kısımda ise BSK çalışmaları devam etmektedir. Cizre-Şırnak Toplam uzunluğu 48,7 km. olan yolun 42,7 km si sathi kaplamalı bölünmüş yol olarak bitirilmiştir. Geriye kalan kesimde yol yapım çalışmaları devam etmektedir. (Cizre-Silopi)A.-Irak H.(Hezil K.D.) Herhangi bir çalışma bulunmamaktadır (Ortabağ-Çığlı)Ayr.-Beytüşşebap (Ortabağ-Çığlı)Ayr.-Beytüşşebap yolunda Proje çalışmaları devam etmekte olup,(ortabağ- Çığlı)Ayr-Beytüşşebbab KM:13+550-18+439,73 kesiminde ise yol yapım çalışmaları devam etmektedir. Şırnak-(Pervari-Narlı)Ayr. (II Kısım) Çalışmalar devam etmektedir. Şırnak-(Pervari-Narlı)Ayr. (I Kısım) Çalışmalar devam etmektedir. Şırnak-Eruh Toplam uzunluğu 49 km. olan yolun 9,4 Km'si SK seviyesinde tamamlanmıştır. Beytüşşebap Ayr.-Çığlı-(Hakkari-Çukurca)Ayr. Başlanmadı. Şırnak-Ortabağ-Çığlı Toplam uzunluğu 23 km. olan bu yolun 18 km SK seviyesinde tamamlanmış olup diğer kısımlarda çalışmalar devam etmektedir. Şırnak-Hakkari Ayr.-Uludere Devam ediyor. Eruh-Fındık (Bağgöze Bağlantısı Dahil) Ilısu barajı altında kalan yollar grubunda olan bu yolun 8 Km.'si 2013 yılı sonu itibariyle tamamlanmıştır.geriye kalan kesimde çalışmalar devam etmektedir. Gercüş-Dargeçit-Fındık Çalışmalar %99 seviyesinde bitirilmiştir. Cizre-Silopi-Habur Sınır Kapısı Devlet Yolu Devam Ediyor. Muhtelif Köprü Onarımları (GAP) Köprü Onarım Çalışmaları devam ediyor. Kaynak: Karayolları GAP Faaliyet Raporu 1.11.2. Demiryolu Nusaybin Cizre Silopi Habur Yeni Demiryolu Projesi ve Habur Lojistik Merkezi Projesi: Proje için uygulama projeleri hazırlatma çalışmaları kapsamında, 1/2000 ölçekli harita alım çalışmaları tamamlanmış olup, 1/2000 ölçekli plan-profil çalışmaları devam etmektedir. Bölgenin güney sınırındaki güvenlik sorununun netleşmesinden sonra proje hayata geçirilecektir. 9

1.11.3. Havayolu Şırnak Havaalanı tamamlanmış ve hizmete açılmıştır. 1.12. SOSYAL HİZMET VE YARDIMLAR Sosyal hizmetler ve sosyal koruma gibi toplumsal gelişmenin temelini oluşturan alanlarda gerçekleştirilen yatırımlarla Bölge de daha çok sayıda vatandaşa ulaşmak mümkün olmuştur. Çocuklar, gençler, kadınlar, engelliler ve yaşlılar gibi kırılgan kesimlerin toplumla bütünleşmesini ve toplumsal kalkınmaya katılımının sağlanması amacıyla yapılan sosyal koruma merkezlerinin sayısı artırılmaktadır. Tamamlanan Projeler: - Cizre Sosyal Hizmet Merkezi Devam Eden Yatırımlar: - Merkez Gençlik Merkezi: 24.12.2013 tarihinde sözleşme imzalanmıştır. - Cizre Gençlik Merkezi: Proje aşamasındadır. - Cizre Toplum Merkezi: Devam etmektedir. Tamamlanma aşamasındadır. - İdil Toplum Merkezi: Proje ihalesi yapılmıştır. - İdil Sosyal Hizmet Merkezi: Proje eksiklerinin giderilmesi aşamasındadır. - Şırnak, Sosyal Hizmet Merkezi + İl Müdürlüğü Hizmet Binası: Arsa hukuki bilgileri tamamlanmış olup proje İl Özel İdaresi tarafından yapılacaktır. 1.13. SPOR TESİSLERİ Şırnak ilinde yaptırılan spor tesislerinin son durumları aşağıda verilmiştir. - Uludere Spor Salonu (250 seyircilik): Yatırım Beytüşşebap'a kaydırılmıştır. Milli Eğitime ait arazinin tahsisinden sonra zemin etütlerine başlanacaktır. - Kapalı Yüzme Havuzu: Yer teslimi yapılmıştır. - Şırnak Cizre Gençlik Merkezi: Arsa problemleri çözülmeye çalışılıyor. - Şırnak Gençlik Merkezi: Fiziki gerçekleşme %61 seviyesindedir. - Şırnak İdil Spor Salonu: Fiziki gerçekleşme %49 seviyelerindedir - Şırnak Silopi Gençlik Merkezi: Etüt proje çalışmaları devam etmektedir. - Şırnak Uludere Spor Salonu: Arsa çalışmaları devam ediyor. - Şırnak Kapalı Yüzme Havuzu: Fiziki gerçekleşme %84 seviyesindedir. 1.14. SOSYAL FİZİKİ ALTYAPI Çalışkan Yerleşiminin İmar Planı: Tamamlanmıştır. Uzun Geçit Hâlihazır Harita Yapımı: Tamamlanmış olup, onaylanmıştır. İmar planı devam etmektedir. Mardin-Batman-Siirt-Şırnak Planlama Bölgesi'ne Ait 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı: Tamamlanmış ve 02.04.2012 tarihinde onaylanmıştır. Nusaybin-Cizre-İdil-Silopi Sulama Alanı Alt Bölge Gelişim Planı 2. Etap Çalışması Projeksiyon, Hedefler ve Taslak Planın Hazırlanması İşi: 23.08.2013 tarihinde teslim edilerek tamamlanmıştır. 3. etap çalışması olan Kesin Plan ve Onay işi ise devam etmektedir. Konut: 2008-2014 yıllarında TOKİ sorumluluğunda yapımı süren ve planlanan konut sayısı 1.720 dir. 1.352 konut tamamlanmıştır. 20 konutun inşaatı devam etmekte, 608 konutun proje/ihale çalışması devam etmektedir. 10

Şırnak İçmesuyu Projesi: Tamamlanmıştır. Silopi İçmesuyu: Tamamlanmıştır. 11

2. GAP İDARESİ NİN YÜRÜTTÜĞÜ ÖNEMLİ FAALİYETLER 2.1. TARIMSAL FAALİYETLER 2.1.1. Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Artırılması Projesi Proje ile sürdürülebilir tarım teknikleri çerçevesinde, sulamadan yararlanamayan kırsal toplulukların mevcut sosyo-ekonomik durumlarının, doğal ve toplumsal çevre ile ilişkilerinin, potansiyellerine uygun gelir getirici yeni faaliyet alanlarının ve bunların geliştirilmesi yollarının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Proje kapsamında 2009-2014 yıllarında Şırnak ilinde uygulanan projeler aşağıda gösterilmiştir. Tablo 13: Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Artırılması Projesi 2009 Yılı İdil İdil Taşlı Arazilerin Temizlenmesi ve Organik Tarıma Kazandırılması Projesi 2010 Yılı İdil Koyun Projesi Uludere Koyunculuğu Geliştirme ve Modern Yöntemlerle Üretim Projesi (Uludere Koyunculuk Projesi) Uludere Uludere İlçesi Belde ve Köylerinde Arıcılığı Geliştirme ve Modern Arıcılık Yöntemleri İle Üretim Yapma Projesi 2012 Yılı Beytüşşebap Merkez ve Köyleri Beytüşşebap Sebzeciliğini Geliştirme Projesi Uludere Teknik Arıcılığın Geliştirilmesi Projesi 2013 Yılı Beytüşşebap Kaymakamlığı ve Yoksulluk ile Mücadele ve Arıcılığı Geliştirme Projesi GTH İlçe Müdürlüğü Beytüşşebap Kaymakamlığı ve Sebze Üretimini Geliştirme Projesi GTH İlçe Müdürlüğü 2014 Yılı Merkez, Uludere ve Beytüşşebap Arıcılığı Geliştirme Projesi Uludere Şenoba ve Hilal Beldelerinde Arıcılığı Geliştirme Projesi 2.1.2. GAP Bölgesi Hayvancılığını Geliştirme Projeleri Projenin amacı; gelir düzeyi düşük olan ve geçimini koyunculukla sağlayan kırsal alan kesiminin gelirlerinin, küçükbaş hayvancılığın canlandırılması yoluyla artırılmasıdır. Böylece sulanan ve sulama dışı alanlarda yaşayan kırsal kesim nüfusu arasındaki gelir farklılıklarının azaltılmasına da önemli katkı sağlanmış olacaktır. Proje, Valilikler ve Tarım İl Müdürlükleri ile işbirliği içinde, 1998-2007 yılları arasında Şırnak ilinin İkizce, Şenoba ve Taşdelen köyleri ile Beytüşşebap ilçesinde uygulanmış, süresi tamamlandığında Şırnak Valiliği ne devredilmiştir. Sözleşmeli Koyunculuk Projesi kapsamında her aileye GAP Halkaları Modeli ile ivesi ırkı 10 gebe dişi toklu ve 1,5 yaşlı erkek toklu olmak üzere dağıtılmıştır. Dağıtılan küçükbaş materyaller ayni bir dönüşüm programı ile geri alınmaktadır. Geri dönüşüm; ilk yıl ödemesiz, ikinci yıl 2 dişi kuzu, üçüncü yıl 1 erkek kuzu ve 2 dişi kuzu, dördüncü ve beşinci yıl üçer dişi kuzu alınarak sağlanmaktadır. İller Tablo 14: Sözleşmeli Koyunculuk Projesi Dağıtım Tablosu 1998-2005 2006 2007 Toplam Dağıtım Dağıtım Dağıtım Toplam Hayvan Çiftçi Hayvan Çiftçi Hayvan Çiftçi Hayvan 12 Çiftçi Şırnak* 3.179 310 - - - - 3.179 310 Şırnak (Güçlükonak) - - - - 330 33 330 33 Toplam 3.179 310 - - - - 3.509 343 * Projenin süresi tamamlandığından, Şırnak Valiliği ne devredilmiştir.

İller Tablo 15: Geri Dönüşüm Toplam Geri Dönüşüm Geri Dönüşüm Geri Dönüşüm (2000-2005) 2006 2007 (2008-2009) Hayvan Çiftçi Hayvan Çiftçi Hayvan Çiftçi Hayvan Çiftçi Toplam Hayvan Çiftçi Şırnak* 33 3 163 15 147 14 - - 343 31 Şırnak (Güçlükonak) - - - - - - 66 6 66 6 Toplam 33 3 163 15 147 14 - - 409 37 * Projenin süresi tamamlandığından, Şırnak Valiliği ne devredilmiştir. 2.1.3. Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi Bölgede yürütülen Merkez Köy, Cazibe Merkezi, Örnek Köy, Köy-Kent gibi uygulamaların Köye Dönüş ve Rehabilitasyon Projesi ile birlikte ele alınarak, Bölge de sağlıklı bir kırsal yerleşme düzeninin yaratılması amaçlanmaktadır. Projenin 2007-2009 dönemi faaliyetleri ve harcamaları aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. Tablo 16: Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi Köy/Mezra Adı Projeler Şırnak İli / Merkez Geçitboyu Merkez Köyü ve Çevresi (Araköy, Dağkonak, Yoğurtçular ve Gözlüce, Özveren) Yeniaslanbaşar Merkez Köyü ve Çevresi (Kaymakamçeşme, Güneyçam, Güneyce, Başağaç) 2007 Arıcılığı Geliştirme Projesi Bağcılığı Geliştirme Projesi Küçükbaş Hayvancılığın Geliştirilmesi 2008 Meyveciliğin Geliştirilmesi Sosyal Projeler 2009 Bilgi Dolu Gülen Yüzler Projesi Arıcılığı Geliştirme Projesi Beytüşşebap, Uludere 2010-2011 Organik Aşım Kaygısız Başım Koyunculuğu Geliştirme (Gökçe Koyunculuk Prj) Hayvan İçme Suyu Göletleri (Sıvat) Projesi Bal Üretimini Geliştirme ve Sosyal Destek Pr. Teknik Arıcılığı Geliştirme Projesi 2.1.4. Entegre Kırsal Kalkınma Projesi Bölge de kırsal alanda yaşayan ve işlemeli tarıma uygun arazilerin az olduğu nüfusun sosyo-ekonomik yaşam koşullarının sürdürülebilir ve katılımcılık ilkesi doğrultusunda geliştirilmesi ve iyileştirilmesi projenin amacını oluşturmaktadır. Entegre Kırsal Kalkınma Projesi kapsamında 2009 yılında Şırnak Cizre de Taşlı Arazi Islahı ve Organik Tarıma Hazır Hale Getirilmesi Projesi uygulanmıştır. 2012 yılında GAP İdaresi tarafından uygulanan Entegre Kırsal Kalkınma Programı kapsamında İdil ve Güçlükonak ilçelerinin Alt Bölge Kalkınma Planları hazırlanmış olup, proje uygulamaları için toplam 1,6 milyon TL ilgili kaymakamlıklara aktarılmıştır. 13

İdil İdil İdil İdil Güçlükonak Güçlükonak Güçlükonak Tablo 17: Entegre Kırsal Kalkınma Projesi Alt Projeleri Dirsekli Gölü Çevresi Peyzaj ve Rekresyon Alanı Oluşturulması Zeytin ve Antep Fıstığının Geliştirilmesi Projesi Zeytin ve Siirt Fıstığının Geliştirilmesi Projesi Köy Okullarının Çevre Düzenlenmesi Projesi Çok Amaçlı Sosyal Merkez Oluşturulması Kapama Zeytin ve Badem Bahçesi Projesi Fıstık Üretimi Geliştirme Projesi 2.1.5. Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi Projesi Projenin amacı; sürdürülebilir tarım teknikleri çerçevesinde, potansiyellere uygun gelir getirici yeni tarım ve tarım dışı faaliyet alanlarının tespit edilmesi, pilot uygulamaların gerçekleştirilmesi, topraksız ve az topraklı çiftçilerin gelir düzeyinin artırılması, aile iş gücünü kullanarak yan uğraşlarla aile gelirlerine katkı sağlanmasıdır. Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi Projesi kapsamında 2010-2013 döneminde Şırnak ta 7 projeye kaynak aktarılmıştır. Tablo 18: Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi Projesi Alt Projeleri 2010 Yılı Uludere Sürdürülebilir Koyunculuk Geliştirme Projesi (Uzungeçit Koyunculuk Projesi) İdil İdil Berivan Bebeği İdil Taşlı Arazi Temizlenmesi ve Organik Tarıma Kazandırılması Projesi 2012 Yılı Merkez, Silopi, Cizre Meyveciliği (Bağ, Bodur Elma, Nar, Ceviz) Geliştirme Projesi Uludere Uludere (Elma, Kiraz) Meyveciliği Geliştirme Projesi 2013 Yılı Uludere Sebzeciliği Geliştirme Projesi Beytüşşebap Bal Üretimini Geliştirme Projesi 2.1.6. Tarımsal Eğitim ve Yayım Projesi (GAP TEYAP) Projenin amacı; GAP Bölgesi'nde sulamaya açılmış ve açılacak alanlarda tarımsal yayım ve danışmanlık hizmetlerinin etkinliğinin artırılmasına katkıda bulunmaktır. Bu doğrultuda, bölgede ihtiyaç duyulan tarımsal yayım ve danışmanlık hizmetlerinin etkinliğinin artırılması ile çalışmalar sonucu uygun görülen sürdürülebilir tarımsal yayım ve danışmanlık modelinin/modellerinin uygulamaya konması ve yaygınlaştırılması hedeflenmektedir. 14

Yürütülen faaliyetler aşağıda özetlenmiştir. - Muhtelif konularda 71 teknik elemana eğitim verilmiştir. - 11 fuara bir teknik eleman, 10 çiftçi katılmıştır. - Genel sulama ile ilgili 500 adet, pamuk yetiştiriciliği ile ilgili 50 adet ve 100 broşür basılmıştır. - İki çiftçi, iki konuda teknik geziye katılmıştır. - 60 dekar alanda, üç üründe, beş adet demonstrasyon kurulmuştur. - 40 dekar alanda, iki üründe iki adet demonstrasyon kurulmuştur. - İyi Tarım Uygulamaları Yurtiçi Eğitimi (Çiftçi) sonucu bir çiftçi bir eğitime katılmıştır. - İyi Tarım Uygulamaları Yurtdışı Eğitimi (Çiftçi) sonucu bir çiftçi Almanya da bir eğitime katılmıştır. - Bir adet tarla günü düzenlenmiş ve 72 çiftçinin katılımı sağlanmıştır. - Sekiz adet köy toplantısı düzenlenmiş ve 140 çiftçinin katılımı sağlanmıştır. - GAP Köşesi Oluşturma: İki Çiftçi Örgütü (Şırnak Z.O., Silopi Z.O.), bir GTHB Şırnak İl Md. - Sulama-Tanıtım-Eğitim Konulu beş adet film hazırlanmıştır. - Dört adet bilbord hazırlanmış ve ilde bir aylık tanıtım kampanyası düzenlenmiştir. - Tarımsal Yayım Modeli Oluşturma Çalışmaları kapsamında Hollanda ve Polonya daki eğitimlere üç teknik eleman katılmıştır. 2.2. SOSYAL GELİŞMEYE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR 2.2.1. Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) Kadınların toplumsal kalkınmaya katılımlarını sağlamak amacıyla ÇATOM'larda uygulanan programlar; i) okuma-yazma, okul öncesi eğitimi, anne eğitimi, bilgisayar, beslenme, ev ekonomisi alanlarında eğitim programları, ii) sağlık eğitimi, kısmi ve gezici poliklinik hizmetleri gibi sağlık programları, iii) el sanatları, trikotaj, tekstil, kuaför, keçe işlemeciliği, yöresel bebek, gümüş işlemeciliği gibi konularda beceri geliştirici programlar, gelir getirici atölyeler ve kadın girişimciliğini destekleyici programlar, iv) sosyal yaşama katılımı destekleyen ve kadın bilincini oluşturmayı hedefleyen sosyal ve kültürel programlar, v) hedef grupların sosyal destek hizmetlerine (burs, yeşil kart, ayni yardım, resmi nikah vb.) ulaşmasını kolaylaştırıcı sosyal destek programları düzenlenmektedir. 15

Şırnak ta 6 ÇATOM kurulmuştur. Bunlar; Merkez, Cizre, Beytüşşebap, İdil, Silopi ve Uludere ilçelerindedir. ÇATOM larda eğitim, sağlık, gelir getirici ve beceri kazandırıcı, sosyal-kültürel faaliyetler, çocuklara yönelik faaliyetler ile sosyal destek programları uygulanmaktadır. Cizre ÇATOM a bina yapımı için, Şırnak Valiliği ile işbirliği protokolü imzalanmış ve 400 bin TL kaynak aktarımı yapılmıştır. Bina 2013 yılı içinde tamamlanmış olup, ÇATOM, yeni hizmet binasına taşınmıştır. Şırnak ta 350 kız öğrenci burs programından yararlanmaktadır. 2.2.2. Gençlik ve Kültür Evleri Temelde gençlerin yerel yönetim ve karar alma süreçlerine katılımını sağlamak amacıyla yürütülen proje kapsamında Gençlik ve Kültür Evleri kurulmakta; bu merkezlerde üniversiteye hazırlık, bilgisayar, resim, müzik, halkla ilişkiler, tiyatro ve halk oyunları kursları düzenlenmektedir. Şırnak Gençlik Ve Kültür Evi - Şırnak Gençlik ve Kültür Evi ne 102 kız, 203 erkek olmak üzere toplam 305 üye kayıtlıdır. - Bilgisayar, Autocad, Photoshop, gitar, Lys, fotoğrafçılık, yaygın eğitim, resim, İngilizce ve keman kurslarına 327 genç devam etmektedir. - Gençlik evi yürütme kurulu, gençlik evi gönüllüleri ve Şırnak kadın destek merkezinde talepler üzerine müzik dinletisi yapılmıştır. - Şırnak Valiliği ortaklığıyla Geçitboyu köyünde Kıyafet Dağıtımı yapıldı. - 2014 yılında düzenlenecek olan GAP Genç Festivali nin Şırnak ta yapılması planlanmaktadır. 2.2.3. Çocuklara Yönelik Çalışmalar (Çocuk Okuma Odaları/Çocuk Oyun Odaları ve Cheetos Çocuk Gelişim Merkezleri) Çocukların beklentilerine uygun, enerjilerini olumlu yönde kullanabilecekleri, zihinsel, duygusal, sportif, kişisel ve sosyal gelişimlerini destekleyen eğitimlerin planlandığı ve etkinliklerin düzenlendiği Çocuk Oyun Odaları ile 4-6, Cheetos Gelişim Merkezleri ile 4-6 ve 7-14, Çocuk Okuma Odaları ile ise 7-14 yaş grubu çocuklara yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Şırnak Çocuk Okuma Odası nda okul öncesi eğitim ve açık kapı programları uygulanmaktadır. 2014 yılında Şırnak ta bir çocuk gelişim merkezi açılması planlanmaktadır. 2.3. ÇEVRE VE ALTYAPI FAALİYETLERİ 2.3.1. Halihazır Harita Alımı ve İmar Planı Çalışmaları Şırnak ilinde 13 yerleşimin halihazır harita alımı, 7 yerleşimin imar planı çalışması tamamlanmıştır. İki yerleşimin imar planı ihale aşamasındadır. 16

Harita: Beytüşşebap, İdil, Uludere (1999), Merkez, Sırtköy (2000), Başverimli, Cizre, Kasrik, Silopi (2001), Şenoba (2002) ve Çalışkan (2005) yerleşimlerinin halihazır harita alım işleri tamamlanmıştır. yıllarında tamamlanmıştır. 08.07.2010 tarihinde GAP İdaresi ile İller Bankası Genel Müdürlüğü arasında yapılan protokol kapsamında Uzungeçit (2010) ve Balveren, Bölükyayla nın harita çalışmaları tamamlanmıştır. İmar Planı: Merkez (1993), Sırtköy (2002), İdil (2006), Beytüşşebap (2007), Çalışkan, Kasrik (2008) yerleşimlerinin imar planları tamamlanmıştır. 08.07.2010 tarihinde GAP İdaresi ile İller Bankası Genel Müdürlüğü arasında yapılan protokol kapsamında Uzungeçit in imar planı 2011 yılında tamamlanmış, Karalar ve Kumçatı imar planları ihale aşamasındadır. 17