EGİAD Finansal Risk Yönetimi Paneli Sezer Bozkuş Kahyaoğlu CIA, CFE, CFSA, CRMA, SMMM Sezer.bozkus@gtturkey.com 10 Şubat 2014, İzmir
İçerik 1 Küresel Risk Göstergeleri 2 Küresel Krizlerin İşletme Düzeyinde Bulaşma Mekanizması 3 Risk Yönetimi İçin Tavsiyelerimiz
Küresel Risk Göstergeleri- 2014 Küresel Riskler 2014 Yılı Görünümü 1. Küresel Piyasaları Yönlendiren Ekonomilerde Finansal Krizler 2. Yüksek İşsizlik ve İstihdam Sorunu 3. Su Kaynakları Krizi 4. Gelir Dağılımının Dengesizliği 5.İklim Değişikliklerinin Olumsuz Etkileri 6. Değişen İklime Dayalı Doğal Afetler 7. Küresel Denetim Eksiklikleri 8. Gıda Krizi 9. Küresel Finansal Kurumların İş Yapamaz Hale Gelmesi 10. Küresel Anlamda Politik Dengesizlikler ve Sosyal Düzensizlikler Kaynak: Global Risk Report, 2014
Olasılıklarına Göre İlk 5 Küresel Kriz 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 I. Kritik işlem altyapısının Felaketler ve siklonlar Gelir dağılımı eşitsizliği Gelir dağılımı eşitsizliği Gelir dağılımı eşitsizliği II. Gelişmiş ülkelerde kronik rahatsızlıklar Ortadoğu da dengesizlik Çin ekonomisinin yavaşlaması (< %6) Çin ekonomisinin yavaşlaması (< %6) Sel felaketleri Kronik mali dengesizlikler Kronik mali dengesizlikler Hava koşullarına bağlı doğal afetler III. Petrol dengesizliği Çökme yaşayan ülkeler Kronik rahatsızlıklar Kronik rahatsızlıklar Yolsuzluklar Sera gazı emisyon değerlerinin yükselmesi Sera gazı emisyon değerlerinin yükselmesi İşsizlik ve eksik istihdam IV. Çin in ekonomik sert inişi Petrol ve doğalgaz dengesizliği Küresel yönetim eksiklikleri Mali krizler Biyolojik çeşitlilik azalması Siber saldırılar Su kaynaklarına bağlı krizleri İklim değişiklikleri V. Kronik rahatsızlıklar ve gelişmiş dünya Küreselleşmede n kısıntı (gelişmekte olan piyasalar) Küresel yönetim eksiklikleri İklim değişiklikleri Su kaynaklarına bağlı krizler Yaşlanan nüfuzun iyi yönetilememesi Siber saldırılar Ekonomik Çevresel Jeolopolitik Sosyal Teknolojik Kaynak: Global Risk Report, 2014
Etkilerine Göre İlk 5 Küresel Kriz 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 I. Mali krizler Sistematik finansal başarısızlık Sistematik finansal başarısızlık Mali krizler II. Küreselleşmede n kısıntı Küreselleşmede n kısıntı (gelişmekte olan piyasalar) Küreselleşmede n kısıntı (gelişmekte olan piyasalar) Küreselleşmede n kısıntı (gelişmekte olan piyasalar) İklim değişiklikleri Su kaynaklarına bağlı krizler Su kaynaklarına bağlı krizler İklim değişiklileri III. İç savaşlar Çin ekonomisinin yavaşlaması (< %6) Petrol ve doğalgaz dengesizliği Petrol dengesizliği Jeopolitik Çatışma Gıda kaynaklarında kıtlık Kronik mali dengesizlikler Su kaynaklarına bağlı krizler IV. Salgınlar Petrol ve doğalgaz dengesizliği Kronik rahatsızlıklar Kronik rahatsızlıklar Kronik mali dengesizlikler Kitlesel imha silahlarının yaygınlaşması İşsizlik ve istihdam V. Petrol dengesizliği Salgınlar Mali krizler Mali krizler Enerji fiyatlarındaki aşırı dengesizlik Enerji ve tarımda aşırı fiyat dengesizliği İklim değişikliklerine adaptasyonda başarısızlık Kritik işlem altyapısının Ekonomik Çevresel Jeolopolitik Sosyal Teknolojik Kaynak: Global Risk Report, 2014
Dodd Frank and Basel III reformları kapsam ve derinlik bakımından öncesi olmayan uygulamalarıdır. Önemli Düzenleyici Değişiklikler Dodd-Frank Wall Street Reformu ve Tüketici Koruma Kanunu Büyük Buhranın ardından oluşturduğumuz reformlar arasında en zorlayıcı olanı - ABD Başkanı Obama Federal Rezerv Yasası 1913 Glass Steagall Yasası 1933 Yatırım Şirketi Yasası 1940 Emanetçi Kurumlar liberalleştirme ve Parasal Kontrol Yasası FIRREA 1980 1989 Market Riski düzeltmesi Basel I e göre sermaye uzlaşısı 1996 Sarbanes Oxley yasası 2002 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2015 Menkul Değerler Yasası 1933 Menkul Kıymetler Değişim Yasası 1934 Banka Holding İşletmeleri Yasası 1956 Yeni Basel Kapital Anlaşması 1988 FDICIA², 1991 Gramm- Leach- Bliley Yasası 1999 Basel II 2004 Dodd Frank ve Basel III, 2010 ve ilerisi 1913 1933 1934 1940 1956 1980 1988 1989 1992 1996 1999 2002 2004 2010 Düzenleyici Yapı Parasal Standartlar Menkul Değerler / Bankacılığı Geleneksel Bankacılık Tüketicilerin Korunması İzin Verilen Bankacılık Aktiviteleri
Küresel Ekonominin Yeni Gerçekleri İçsel bağımlılık Şirketler arası bağımlılık artmıştır. Tedarik zinciri açısından şirketler arası ilişki söz konusudur. Yatay ve Dikey birleşmeler ile ortaklık ilişkileri bağlamında farklı ülkelerdeki şirketler birbirinin rakibi veya tedarikçisi durumundadır. Aksak Rekabet Aksak Rekabet- Tekelci veya Oligopol Rekabet ( piyasalara giriş çıkış engelleri: patent, fikri ve sanayi mülkiyet hakları, lisans sözleşmeleri) Finansal Regülasyon Finansal sisteme yönelik düzenlemeler (deregulasyondan regulasyona doğru hareketler) Finansal sistemdeki düzenlemelerin ortaya çıkardığı en önemli sonuç teminatların olmadığı piyasaların önem kazanması, fonlama aracılık maliyetlerinin artması, fon kullanım maliyetlerinin artması Sonuç: Finansal Maliyetler Artacak Küresel Parasal Sistem Uluslararası Parasal Sistemden Küresel Parasal Sisteme geçiş süreci yaşanmaktadır. ABD ve AB arasında serbest ticaret anlaşması önemlidir. FED in yeni para politikası belirleyici olacaktır. Yüksek Kaldıraçlı Piyasalarda Finansal Açık Pozisyonlar
Dünya ekonomisinde doların değerinde artış beklenmektedir ABD Merkez Bankası nın en son 30 Ocak 2014 tarihinde açıklanan 75 Milyar USD lık varlık alımında 10 Milyar USD azaltmaya gitmesi, dünya piyasalarında bir likidite daralmasına yönelik algı yaratmaktadır. Dünya ekonomisinde büyüme trendi dünya Dolar talebini artırma yönünde bir eğilim ortaya çıkarmasa bile; Yüksek kaldıraçlı piyasalardaki açık pozisyonlar ile ticaret açıklarının yaratmış olduğu rezerv para olarak Dolara olan talep, Doların değer kazanmasına neden olmaktadır. GT Yorumu Bundan dolayı, likidite yönetimi ve maliyet kontrolü önem kazanmaktadır. Kurumsal yapı içinde finansal, operasyonel ve yasal risklerin izlenmesi gereklidir. Karar alma mekanizmasının koşullara göre hızlı güncellenmesi sürdürülebilirlik açısından kritik önem taşımaktadır.
İşletme Düzeyinde Krizlerin Bulaşma Mekanizması Finansal piyasalara etkisi Fonlara erişme ve kullanma Kısa vadeli borçları çevirme Uzun vadeli borçları çevirme Mevduat güvencesi Hammadde maliyetleri Nakliye giderleri Alt yüklenicinin etkisi Zamanında tedarik edememe Finansal zorluk Capex yavaşlaması Yüklenicinin etkisi Şirkete etkisi Rakipler ve iş ekosistemlerine etkisi Distribütöre etkisi 1 2 3 4 Kredibilite sorunları Teminat limitleri ve risk yönetimi Müşteriye etkisi İstenen ürün/hizmet özellikleri Arz-talep dengesi Ürün/Hizmete olan güven Mevzuat değişikliği JV yavaşlaması MA Fırsatları
Risklerin Erken Teşhisi 1 2 3 4 Alt Yüklenici Etki Analizi Altyüklenici 1 Altyüklenici 2 Altyüklenici n Hammadde maliyetleri Düşük Düşük Yüksek Nakliye giderleri Orta Orta Orta Yüklenici Etki Analizi Yüklenici 1 Yüklenici 2 Yüklenici n Zamanında tedarik edememe Yüksek Düşük Orta Finansal zorluk Orta Düşük Orta Capex yavaşlaması Orta Düşük Düşük Distribütör Etki Analizi Distribütör 1 Distribütör 2 Distribütör n Kredibilite sorunları Yüksek Orta Düşük Teminat limitleri ve risk yönetimi Yüksek Yüksek Düşük Müşteri Etki Analizi Müşteri 1 Müşteri 2 Müşteri n İstenen ürün/hizmet özellikleri Orta Orta Düşük Arz-talep dengesi Yüksek Yüksek Düşük Ürün/Hizmete olan güven Düşük Düşük Yüksek Örnek
Kurumsallaşma ve Risk Yönetimi Kurum Düzeyi Birim Düzeyi Süreç Düzeyi Kurumsal Risk Yönetimi Strateji Risk Stratejiyi anlamak Stratejik riskleri anlamak Riskleri tanımlamak ve ölçmek Riskleri izlemek ve yönetmek Yetki delegasyonu İç Kontrol Operasyonel verimlilik Maliyetler 11
Gelir ve Maliyet Yönetimi Önem Kazanacak Etkin Sermaye Yönetimi İçin Tavsiyelerimiz Gelir tablolarınızı iyi analiz ediniz Üretim maliyetleri İşletme maliyetleri Satışlar ve diğer faaliyetlerden gelirler Şirketlerin gelir ve gider dengesi üzerinde ani ve kısa vadede etkisi olan işlemlerin yol açtığı finansal maliyetler olmaktadır. Döviz kuru riski Faiz riski Vade riski İyi yönetilmelidir. GT Yorumu Bunları yönetmek, sermayenizi yönetmek demektir. Böylece ekonomik şoklara karşı sermayenizi korursunuz. Denetim ve Risk Yönetimi faaliyetlerine daha fazla zaman ve bütçe ayrılması gereken bir dönemdeyiz.
Soru& Cevap
OFİSLERİMİZ Abide-i Hürriyet Caddesi Bolkan Center, No:211, C Blok, Kat 3 Şişli, İstanbul T: 0212 373 00 00 F: 0212 291 77 97 Eskişehir Yolu No:6, Armada İş Merkezi, A Blok, Kat:11, No:15 06520 Söğütözü, Ankara T: 0312 219 16 50 F: 0312 219 16 60 Y.Yalova Yolu, Buttim Plaza, Kat 5, No:1607 Bursa T: 0224 211 33 01 F: 0224 211 35 76 Bu yayında Grant Thornton, biz ve bizim şeklindeki referanslar, ya küresel bir üye firmalar kuruluşu olan Grant Thornton International Ltd. ya da onun her biri ayrı bir yasal kuruluş olan ve birbirlerinin faaliyetlerinden sorumlu olmayan bireysel üye firmalarından bir veya daha fazlası ile ilgilidir. Grant Thornton International Ltd, sınırlı sorumlu bir İngiliz şirketi olup, müşterilerine hizmet sunmaz. Hizmetler, bağımsız olarak üye firmalar tarafından verilir. Grant Thornton International Ltd ve üye firmalar dünya çapında bir ortaklık değildir. www.gtturkey.com