Bölüm-1 Temel Bilgisayar - 1 -
Bilgisayar Nedir? Bilgisayar, çok hızlı elektronik bir hesaplama makinesi olup, özel olarak hazırlanmış verileri alır, hafızasında yüklü olan programa göre işler ve sonucu çıktı olarak verir. Bu işlemleri yaparken veriler girilir, işlenir, depolanabilir ve çıkışı alınabilir. Bilgisayar işlem yaparken hızlıdır, yorulmaz, sıkılmaz. Depolama Birimleri Veriler İşlemci Sonuçlar Girdi Hafıza Çıktı Bilgisayarı n Çalı ş ma Ş ekli: Giriş: Kişi tarafından veya bilgisayar tarafından sağlanan verilerdir. Bu veriler, sayılar, harfler, sözcükler, ses sinyalleri ve komutlardır. Veriler giriş birimleri tarafından toplanır. İşlem: Veriler insanların amaçları doğrultusunda, programın yetenekleri ölçüsünde işlem basamaklarından geçer. Bellek: Verilerin saklandığı yerdir. Giriş yapılan ve işlenen veriler bellekte saklanır. Çıkış: Bilgisayar tarafından üretilen rapor, döküman, müzik, grafik, video ve resimlerdir. İşlenmiş sonuçların yazılı olarak ekrandan veya diğer çıkış birimlerinden çıkarılmasıdır. Bilgisayarı Oluş turan Öğ eler: Bir bilgisayar sistemi donanım ve yazılım sistemlerinden oluşur: - 2 -
Bilgisayar donanımı (hardware) : Bilgisayarların fiziksel kısımlarına donanım denilmektedir. Elle tutulabilirler. Ekran, klavye, sabit disk (harddisk), fare, yazıcı, bellek, mikroişlemci, tarayıcı gibi bileşenler donanımdır. Bilgisayar yazılımı (software) : Donanımı kullanmak için gerekli programlardır. Bilgisayarın nasıl çalışacağını söylerler. Belirli bir işlemi yapmak üzere bilgisayarda çalışırlar. Bilgisayar yazılımı iki ana bölüme ayrılır: Sistem yazılımları ve uygulama yazılımları. Sistem yazılımları; işletim sistemi, BIOS ve diğer destek programlarıdır. Örneğin Windows işletim sistemi bir sistem yazılımıdır. Uygulama yazılımları ise paket programlar (Microsoft Office Paketi) ve özel yazılımlar (Winamp, Winzip) gösterilebilir. Bilgisayarı n Tarihi Geliş imi: Bilgisayarın tarihçesi hesaplama araçlarının tarihçesi ile başlar. M.Ö. 2000 - Hesaplamalarda abaküs kullanımı. 10 luk sayma sisteminin kullanılması. 1642 - Blaise Pascal ın ilk mekanik hesaplama aracını icat etmesi. 1670 - Leibniz in Pascal ın aracını dört işlem ve karekök alacak şekle getirmesi. 1842 - Charles Babbage in karmaşık problemleri çözebilen fark makinesi ve analitik makine planı. 1890 - Herman Holerith in delikli kart sistemi kullanan makine geliştirmesi. Lady Ada Lovalace programlama mantığını geliştirmesi. George Boole ikili sayı sistemi ve işlemler konusundaki çalışmaları. 1939 - İlk elektro-mekanik bilgisayar:abc (Atanasoff-Berry Computer). 1946 - İlk elektronik bilgisayar: ENIAC. 1946 - Bilgisayarlarda program ve hafıza mantığının geliştirilmesi. 1951 - İlk ticari amaçlı bilgisayar: UNIVAC. 1958 - İlk transistörlü bilgisayarlar. 1964 - İlk entegre devreli bilgisayarlar. 1975 - İlk mikroişlemcili bilgisayarlar. 1980 - İlk kişisel bilgisayar (PC : personal Computer). İnsanoğlunun kullandığı ilk hesaplama aracı olan abaküs, bilgisayarın (Computer) atası sayılır. Daha sonra bu alanda yapılmış çok sayıda mekanik aygıt bilgisayarın bugünkü haline gelmesini sağlamıştır. - 3 -
M.Ö. 2000 Abaküs Bilgisayarın atası ENIAC (İlk Elektronik Bilgisayar) IBM 5100 1975 IBM in ürettiği İlk mikroişlemcili bilgisayarlar. IBM 5120 1980 IBM in ürettiği ilk kişisel bilgisayar (PC : personal Computer). 1946 yılında ENIAC adı verilen ilk elektronik bilgisayar Amerika'da bir Üniversitede geliştirilmiştir. ENIAC, 30 ton ağırlığında, 20,000 vakum tüpünden oluşan dev bir bilgisayardı. Zaman içinde daha küçük bilgisayarlar geliştirildi. 1980 yılında IBM firması, MS-DOS ile çalışan IBM PC bilgisayarını piyasaya sürdü. Bu adımın ardından bilgisayar donanımı ve yazılımı artık büyük bir endüstri haline gelerek bugünlere geldi. Bilgisayarı n Özgeçmiş i Computer kelimesi, İngilizcede compute (hesaplamak) fiilinden gelir. Türkçeye Hesaplayıcı olarak geçmesi gerekirken, mantıksal işlemlerde de kullanılması sebebiyle bilgisayar olarak yerleşmiştir. Bilgisayarların geçirdiği evreleri dört kuşakta ele alabiliriz. Birinci kuşak (1950 58): Radyo lambaları ile çalışan, soğutulması oldukça güç olan dev bilgisayarlardır. Örneğin bu türlerin atası olan ENIAC, 30 ton ağırlığında olup, düşman denizaltılarının kullandığı askeri şifreleri çözmek ve bombaların yörüngelerini hesaplamak amacıyla kullanılmıştır. İkinci kuşak (1958 64): Yarı iletkenlerin kullanılmasıyla transistörün bulunuşu sayesinde daha hızlı ve güvenilir bilgisayarlar yapma imkânı doğmuştur. Ayrıca mıknatıslı disk belleklerinin kullanılmasıyla, büyük çapta bilgiyi saklamak ve bilgiye hızlı bir şekilde erişmek de mümkün hale gelmiştir. Ayrıca FORTRAN, COBOL ve ALGOL gibi üst düzey - 4 -
programlama dilleri ve bu diller ile bilgisayarın donanımı arasında bir köprü olan işletim sistemleri de geliştirilmiştir. Üçüncü kuşak (1965 71): Transistörlerin yerine tümleşik devrelerin kullanılması, bilgisayar ebatlarının küçülmesine, hızlarının ise eskilerle karşılaştırılmayacak kadar artmasına yol açmıştır. Bu ise doğal olarak bilgisayar maliyetlerini azaltmış, böylelikle daha önce genellikle Bilgi İşlem merkezlerinde görülen bilgisayarlar, iş yerlerinde de kullanılmaya başlanmıştır. Dördüncü kuşak (1971- ): Bilgisayar hızlarının çok arttığı bir dönemdir. Donanım üzerinde radikal denilebilecek çok büyük değişiklikler olmamakla birlikte, kullanılan donanımların daha kaliteli ve daha hızlı olanları üretilmiştir. Gelişen donanım özellikleriyle birlikte daha önceki bilgisayarlarda görülmeyen farklı entegreler(bütünleşmiş birim) geliştirilmiştir. (Ses kartı, faks-modem kartı, TV-radyo kartı gibi). Ancak yazılım alanında eski ile kıyas kabul edilmeyecek kadar yenilikler olmuştur. 1980 li yılların başlarından itibaren bilgisayar artık evlere girmeye başlamıştır. Bu bilgisayarlar, evlerde ve işyerlerinde kullanılan ve kısaca PC (Personel Computer) olarak adlandırılan kişisel bilgisayarlardır. Aşağıda göreceğimiz gibi kişisel olarak kullanılan bilgisayarlar da kendi aralarında değişik gruplara ayrılırlar. PC Modelleri Bilgisayarlar kullanılış şekline göre üçe ayrılır: 1. Masaüstü Bilgisayarlar: a. Slim (İnce) Kasa PC: Son yıllarda artık pek üretilmeyen bu kasalar, monitörün altına yatay olarak konulduğu için bilgisayar fazla yer işgal etmez. b. Tower (Kule) Kasa PC: Bu tür bilgisayar kasalarını büyük sistemlerde ve eski modellerde görmek mümkündür. Eski bilgisayarlarda kullanılan anakart ve diğer kartlar büyük ebatta olduğu için tercih edilen bu kasa türü, çok daha yüksek kapasiteli küçük kartların üretilmesiyle artık standart PC lerde kullanılmamaktadır. c. Mini Tower Kasa PC: Günümüzde en çok tercih edilen kasa tipidir. Slim kasalara göre daha fazla genişleme yuvası olan, tower kasalara göre ise daha az yer kaplayan bu kasalarda yeterli miktarda genişleme yuvası bulunmaktadır. 2. Dizüstü Bilgisayarlar: Taşınabilir bilgisayarlar masaüstü bilgisayarlar ile kıyaslandığında kapladıkları alan, isminden de anlaşılabileceği gibi çok azdır. Bazen notebook bazen de laptop olarak isimlendirilirler. Masaüstü bir bilgisayar ile yapılabilen bütün işlemler, dizüstü bilgisayarlar ile de yapılabilmektedir. Ancak kullanılan malzemelerin özel olarak imal edilmiş ebatlarda olmasından dolayı, bir dizüstü bilgisayarın fiyatı genellikle daha fazladır. Dizüstü bilgisayar - 5 -
Bu tip bilgisayarların en büyük avantajlarından biri de, kullanılan batarya (pil) kalitesine bağlı olarak, 2 8 saat kadar süreyle elektrik olmadan çalışabilmeleridir. Dizüstü bilgisayarlara dışarıdan ayrı bir fare, klavye, monitör de eklenebilmektedir. 3. Cep Bilgisayarları: Cep bilgisayarlar (Palmtop) ise elinize sığacak küçüklükte PC 'lerdir. Bu küçük boyut yüzünden pek çok standart donanımı içermezler. Örneğin standart klavyeleri yoktur. Bu nedenle de klavyesiz özel bir kalemle kullanılabilen modelleri geliştirilmiştir. TOSHIBA marka cep bilgisayarı HP marka cep bilgisayarı Yukarıda sayılan bilgisayar türlerinin yanı sıra, piyasada kullanımda olan Apple Computer ürünü Macintosh bilgisayarlar da mevcuttur. İşletim sistemi, mimari ve görünüm olarak standart PC'lerden farklı olan bu bilgisayarlar ile standart bir PC nin yapabildiği bütün işlemler yapılabilir. Uzun yıllar boyunca sadece bir tek firma tarafından üretilmiş olup, bu durum maliyetinin yüksek olmasına ve pazar payını büyük oranda PC lere bırakmasına neden olmuştur. Yayıncılık ve tasarım gibi alanlarda tartışılmaz üstünlüğü vardır. Bilgisayarı n Kullanı ldı ğ ı Alanlar Hesaplama ve Analiz gerektiren tüm işlerde (mühendislik), Veri yığını bulunan işlerde (nüfus idaresi, bankacılık,...), Haberleşmede, Astronomi ve uzay bilimlerinde, Basım-Yayında, Tasarımda, Maliyede, Biyoloji-tıp alanında, Eğitimde, Orduda, Tarımda, Fotoğrafçılıkta, Güzel Sanatlarda, - 6 -
Müzikte, Rezervasyon, barkod sistemlerinde www.bilzum.com Bilgisayar Kullanı m ı nda Dikkat Edilmesi Gereken Güvenlik Önlemleri: Topraklı priz kullanılmalı, Voltaj düşmelerine karşı kesintisiz güç kaynağı kullanılmalı, Bilgisayarı kuralına uygun olarak açıp kapamalı, Bilgisayarın bulunduğu ortam temiz ve havadar olmalı, Bilgisayar manyetik alan oluşturacak cihazlardan uzak tutulmalı, Bilgisayarın ömrünü olumsuz yönde etkileyen (toz, sigara dumanı, nem, aşırı sıcak ortam, direk güneş ışığı vb.) etmenlere dikkat etmeli, Bilgisayar işlem yaptığı sırada kapatılmamasına özen gösterilmeli ve tüm programlar kapatıldıktan sonra bilgisayar kapatılmalı. Uzun süre açık bırakılan bilgisayarın soğutucu sisteminin çalışıp çalışmadığı kontrol edilmeli, Gereksiz bilgiler silinerek kapasite rahatlatılmalıdır. - 7 -