ĐÇME VE KULLANMA SULARININ YUMUŞATILMASI, OZONLAMA ĐLE DEZENFEKSĐYONU VE MĐKROBĐYOLOJĐK ANALĐZLER THE SOFTENING, DISENFECTION WITH OZONATION AND MICROBIOLOGICAL ANALISIS IN DRINKING AND USING WATER Đrem GÜLMEZ, Gözde Bahar TÜRKER, Meltem TAŞKIN, Aylin VATANSEVER, Serap MEMĐŞOĞLU, Serdar CUMBUL, Deniz TALAŞ, Müzeyyen TAHMAZ, Erdal KARADURMU޹ ÖZET Fakültemiz içme suyunun toplam sertliğinin yüksek olduğu ve zaman zaman mikrobiyolojik bozunmalar oluştuğu deneysel çalışmalarda gözlenmiştir. Bu sonuçlardan yola çıkılarak suların içilebilir nitelik kazanması amacıyla içme suyunun yumuşatılması, dezenfeksiyonu ve dezenfeksiyonun uygunluğunun tespit edilmesi çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Yüksek sertlik miktarının giderilmesi amacıyla ev ve laboratuar tipi olmak üzere 2 sistem üzerinde çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalarda sudaki anyon ve katyonları gidermek amacıyla çeşitli anyonik, katyonik reçineler ve zeolitler kullanılmıştır. Bu sistemlerden sertliği azalmış olarak çıkan sular dezenfekte edilmek amacıyla masa tipi ozon jeneratörüyle ozonlanmıştır. Ozonlama miktarının ölçümü için ozon analizörü kullanılmıştır. Daha sonra ozonlanan sular, mikrobiyolojik faaliyetlerin olup olmadığının anlaşılması amacıyla çoklu tüp yöntemiyle TS 266 Đçme suyu standardına göre analizlenmiştir. Yapılan analizlerde fakülte şebeke suyu, yumuşatma sistemi giriş, çıkış, ozonlama sonrası su örnekleri alınarak fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik analizleri yapılmıştır. Örneğin toplam sertlik 24.63 FS 0 den 2.43 FS 0 ne, nitrat azotu 3.5 mg/l den 2.1 mg/l değerine düşürülebilmiş, toplam koliform 23 EMS/100 ml den 0 EMS/100 ml değerine indirilebilmiştir. Yapılan çalışma ile Mühendislik Fakültesi yemekhanesi, çay ocakları ve kantinde kullanılabilecek kalitede içme suyu sağlanmıştır. Ayrıca laboratuarlarda kullanılan safsu üretim cihazlarının sık sık arızalanması önlenerek daha kaliteli safsu elde edilmiştir. Anahtar kelimeler: Su Yumuşatma, Đyon Değiştirici Reçineler, Ozonlama, Dezenfeksiyon, EMS Yöntemi. ABSTRACT It was observed by experimental researches that the total hardness was high and sometimes there were microbiological decompositions in drinking water of our faculty. Leading from these results, softening of drinking water, disinfection and control of disinfection experiments were done for obtaining drinkable water quality. For removing high hardness quantity, home and laboratory system types were experimented. In these experiments; various anionic, cationic resins and zeolite were used. Taken water samples from softening system were ozonized for disinfection by using table type ozoniation generator. Ozone analyzer was used for measuring amount of ozone. Then ozonized water samples were controlled for microbiological activity with multiple tube system and evaluated with respect to TS 266 Drinking Water Standard. The water samples were taken from faculty water system, input and output of water softening system and after ozonization and then physical, chemical and microbiological analysis were done. ¹Hitit Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Kimya Mühendisliği Bölümü Çorum 19100, erdalk@gazi.edu.tr
For example, total hardness was decreased from 24.63 FS 0 to 2.43 FS 0, nitrate nitrogen 3.5 mg/l to 2.1 mg/l and total coliform 23 MPN/100 ml to 0 MPN/100 ml. By performed study, drinking water which is usable quality has been provided for cafeteria, canteen and tea room in engineering faculty. Besides, the system which is used for producing pure water in laboratories is often broken down, also this is prevented and high quality pure water is produced. Keywords: Water Softening, Drinking Water, Ion Exchanging Resins, Ozonization, Disinfection, MPN Method. 1.GĐRĐŞ Çorum Đçme ve Kullanma Suyu Arıtma Tesisi nden gelen şebeke suyunda kireç oranı fazla olduğundan toplam sertlik değeri yüksektir. Sertliği düşürmek amacıyla kullanılabilecek bir çok yöntem vardır. Bunlardan en çok kullanılanları: sıcak kireç soda, sud-soda, fosfat yöntemi ve iyon değiştirme ile su yumuşatma yöntemleridir. Şebeke suyunu içme suyu olarak kullanılabilmek için iyon değiştirme ile su yumuşatma sistemi kullanılmıştır. Bunun için daha önce yapılan analizlerde ev tipi yumuşatma cihazı ile analizler yapılmış daha sonra yetersizliği görülerek laboratuar tipi yumuşatma cihazına geçilmiştir. Yumuşatma sisteminden çıkan sularda ve çeşme sularında masa tipi bir ozon jeneratörü kullanılarak ozonlama yapılmıştır. Ozon jeneratörü havadan aldığı O 2 molekülünü O 3 (ozon) atomuna dönüştürür. Kararsızlığı yüksek olan bu molekül yüksek oksitleme özelliği göstermektedir. Ozon jeneratöründen çıkan ozon gazı statik karıştırıcı yardımıyla tam karışım sağlanarak suları ozonlamaktadır. Dezenfeksiyon işlemi belli hacimlerdeki örneklerde ve değişik zamanlarda bulunmuştur. Koliform türü bakteriler içme ve kullanma suyuna bulaşması halinde insan sağlığı olumsuz etkileyen bakteri türlerindendir. Bu nedenle içme ve kullanma sularının bu bakteri türlerinden arındırılması gerekmektedir. Mikrobiyolojik analizle içme ve kullanma suyundaki toplam koliform ve suyu iyileştirmek için kurulan sistemlerden alınan su numunelerinde EMS değerlerindeki değişmeleri gözlemleyip sistemin mikrobiyolojik olarak etkisini incelemek amaçlanmıştır. Koliform türü bakteri varlığını tespit edebilmek için en muhtemel sayı yöntemi (EMS), katı besi yeri kullanımı, membran filtrasyon tekniği kullanılmaktadır. Yapılan çalışmada TS 266 içme suyu standardında uygulanan bir yöntem olan EMS (en muhtemel sayı yöntemi) kullanılmıştır. 2.UYGULANAN YÖNTEMLER ve DENEYSEL ÇALIŞMALAR 2.1. YUMUŞATMA SĐSTEMĐ ÜZERĐNDE YAPILAN DENEYSEL ÇALIŞMALAR Laboratuar tipi deney sistemi; 45 cm boyunda, 10cm ve 8cm çapında olmak üzere içe içe geçmiş iki tüpten oluşan 3 kolondan oluşmaktadır. Đlk olarak ön tutucu olan filtrede; 0,5 mm ve daha büyük partikülleri tutar. Đkinci kolonda kalsiyum, magnezyum, baryum, mangan, demir iyonlarını sudan arındırmak için katyonik reçine kullanılmıştır. Sistemde denemesi yapılan katyonik reçineler DVB-Stiren, Purolite Karışık Yataklı Reçine, Sodyum Bazlı Katyonik Reçine, DVB Stiren Mixbed Katyonik Reçine(1:1),DVB Stiren Karışık Yataklı Reçine(1:1), boyut olarak 4mm/2mm, 2mm/1mm 1mm/0,5mm elekten geçen klinoptilolit dir. Anyonik reçine olarak DVB-Stiren anyonik reçine kullanılmıştır. Reçineler değiştirilerek çeşitli debilerde çalışmalar yapılmıştır. Sistemden çıkan suyun analizleri yapılmıştır. Katyonik reçineler ile yapılan analizlerde daha önceki çalışmalarda kullanılan ev tipi yumuşatma
sistemi ile laboratuar tipi yumuşatma sisteminin değerleri karşılaştırılmıştır. Analizlerde her reçine için beş numune çalışılmış bu numunelerde Mg +2,Ca +2 ve Toplam Sertlik Değerleri ne bakılmıştır ve bunun için EDTA titrasyon yöntemi kullanılmıştır. Yapılan bu çalışmada alınan değerler Tablo 1 ve Tablo 2 de gösterilmiştir. Tablo 1. Fakülte Suyu Toplam Sertlik, Mg +2 ve Ca +2 Katyonları Analiz Sonuçları REÇĐNE TÜRÜ DEBĐ lt/ KOLON GĐRĐŞĐ T 0 T 30 T 60 T 120 Toplam 22.5 Fr 0 13.2 Fr 0 15.3 Fr 0 18.5 Fr 0 19.5 Fr 0 Sertlik Ca +2 Katyonik Reçine 01.05.07 1.6 18 Fr 0 10.2 Fr 0 10.2 Fr 0 14.2 Fr 0 15.2 Fr 0 Mg +2 4.5 Fr 0 3 Fr 0 5.1 Fr 0 4.3 Fr 0 4.3 Fr 0 Toplam 24.12 Fr 0 7.56 Fr 0 13.86Fr 0 15.66Fr 0 18.63Fr 0 Sertlik Sodyum Bazlı Reçine 1.7 Ca +2 02.05.07 17.64 Fr 0 4.68 Fr 0 6.03 Fr 0 7.5 Fr 0 9.5 Fr 0 Mg +2 6.48 Fr 0 2.88 Fr 0 7.83 Fr 0 8.16 Fr 0 9.13 Fr 0 Toplam Hcsr-S 25.02 Fr 0 13.86Fr 0 18.5 Fr 0 23.58Fr 0 24.86Fr 0 Sertlik Katyonik Reçine 02.05.07 Ca +2 1.35 18.72 Fr 0 9 Fr 0 11.88Fr 0 15.3 Fr 0 19.7 Fr 0 Mg +2 6.3 Fr 0 4.86 Fr 0 6.62 Fr 0 8.28 Fr 0 5.16 Fr 0 Toplam DVB Stiren 24.84 Fr 0 5.1 Fr 0 7.33 Fr 0 10.44Fr 0 13.5 Fr 0 Karışık Sertlik 03.05.07 1.4 Ca +2 Yataklı(1:1) 18.34 Fr 0 3.24 Fr 0 5.25 Fr 0 6.84 Fr 0 7.92 Fr 0 Mg +2 6.5 Fr 0 1.86 Fr 0 2.08 Fr 0 3.6 Fr 0 5.58 Fr 0 Toplam 25.56 Fr 0 9.16 Fr 0 17.64Fr 0 21.06Fr 0 26.48Fr 0 Sertlik Purolite Karışık Yataklı Reçine Ca +2 04.05.07 1.4 16.74 Fr 0 5.76 Fr 0 13.14Fr 0 13.5 Fr 0 18 Fr 0 Mg +2 8.82 Fr 0 3.4 Fr 0 4.5 Fr 0 7.56 Fr 0 8.48 Fr 0 Toplam DVB Stiren 23.22 Fr 0 7.2 Fr 0 8.64 Fr 0 13.86Fr 0 22.32Fr 0 Sertlik Mixbed Reçine 05.05.07 Ca +2 17.64Fr 0 5.94 Fr 0 3.6 Fr 0 7.56 Fr 0 14.22Fr 0 Mg +2 1.3 5.58 Fr 0 1.26 Fr 0 5.04 Fr 0 6.3 Fr 0 9.1 Fr 0 Toplam 25.56Fr 0 22.86Fr 0 25.2 Fr 0 24.12Fr 0 Sertlik 4/2 mm KLĐNĐPTONĐT 06.05.07 Ca +2 1.4 18.9 Fr 0 15.3 Fr 0 18 Fr 0 18.54Fr 0 # Mg +2 6.66 Fr 0 7.56 Fr 0 7.2 Fr 0 5.58 Fr 0 Toplam 25.56Fr 0 24.3 Fr 0 25.2 Fr 0 Sertlik 2/1 mm 06.05.07 1.4 Ca +2 Kliniptonit 18.9 Fr 0 18.9 Fr 0 18.9 Fr 0 # # Mg +2 6.66 Fr 0 5.4 Fr 0 6.3 Fr 0 Toplam 22.5 Fr 0 22.5 Fr 0 Sertlik 1/0.5 mm 06.05.07 Ca +2 Kliniptonit 1.4 18.9 Fr 0 18.9 Fr 0 # # # Mg +2 6.66 Fr 0 6.66 Fr 0 Toplam Sertlik 0.5/0.25 mm 1.4 Ca +2 Kliniptonit 06.05.07 # # # # # Mg +2
# Yapılan çalışmada çamurlaşma görülmüştür. Tablo 2. Toplam Sertlik,Mg +2 ve Ca +2 Katyonları Analiz Sonuçları REÇĐNE DEBĐ lt/ KOLON GĐRĐŞĐ T 0 Dk T 30 T 60 T 120 Toplam Sertlik Değerleri(Fr o ) Katyonik Reçine 2006 1,64 24,63 2,43 3,53 11,64 24,34 DVB Stiren Karışık Yataklı 2006 1,66 26,46 9,72 14,58 20,79 24,57 Reçine DVB Stiren Mixed Bed 2006 1,75 25,52 3,25 15,78 22,8 25,34 Reçine 4/2 mm Kliniptonit 2006 1,72 26,24 23,26 23,8 25,43 25,83 2/1 mm Kliniptonit 2006 1,51 26,46 23,19 24,32 25,08 26,42 1/0.5 mm Kliniptonit 2006 1,6 # # # # # 0.5/0.25 mm Kliniptonit 2006 1,4 # # # # # # Yapılan çalışmada çamurlaşma görülmüştür. Tablo 3. Anyonların Analiz Sonuçları Sodyum Bazlı Katyonik Reçine-DVB-Stiren Anyonik Reçine ile Yapılan Çalışmanın Sonuçları 02.05.2007 T=16,5 o C Zaman() Çeşme suyu 30 60 90 120 Debi(L/) 1,30 1,3 1,2 1,05 0,98 NO - 3-3,5 2,8 2,1 2,2 2,4 NO - 3 (mg/l) 15,5 12,4 9,3 9,742 10,628 NO - 2-0,06 0,04 0,005 0,003 0,007 NO - 2 (mg/l) 0,1971 0,1314 0,0164 0,0098 0,023 Cl 2 (mg/l) 0,23 0,07 0,07 0,06 0,06 Cl - (ppm) 29,9 29,9 27,9 27,9 30,5 NH 3 (mg/l) 0,3904 0,0366 0,0854 0,122 0,1464-3 PO 4 1,24 0,97 0,56 0,92 1,06
Tablo 4. Anyonların Analiz Sonuçları Ön Tutucu+ DVB Stiren Karışık Yatak+ DVB Stiren Anyonik ile Yapılan Çalışmanın Sonuçları 03.05.2007 T=18 o C Zaman() Çeşme suyu 0 30 60 120 Debi(L/) 1,6 1,35 1,25 1,1 1,15 NO - 3-3,2 1,1 0,8 0,7 0,7 NO - 3 (mg/l) 14,171 4,871 3,542 3,1 3,1 NO - 2-0,013 0,007 0,005 0,004 0,004 NO - 2 (mg/l) 0,0427 0,023 0,0164 0,0131 0,0131 Cl 2 (mg/l) 0,05 0,03 0,02 0,04 0,04 SO -2 4 (mg/l) 13 1 0 0 0-3 PO 4 1,22 1,01 1,04 0,99 1,13 Laboratuar tipi su yumuşatma sisteminde alınan numunelerle için yapılan anyon analizlerinde nitrat, nitrit, klor miktarlarını tayin etmek için HACH DR-2400 Spektrofotometresi; fosfat, amonyak, sülfat miktarlarını belirlemek için HACH DR-2000 Spektrofotometresi; toplam sertlik, klorür ve baziklik analizleri için titrimetrik metot kullanılmıştır. Ayrıca numunelerin ph ve sıcaklığı ölçülmüştür. Tablo 5. Anyonların Analiz Sonuçları Ön Tutucu+Puralite Katyonik Reçine+DVB-Stiren Anyonik Reçine ile Yapılan Çalışmanın Sonuçları 05.05.2007 T=19 o C Zaman() Çeşme suyu 0 30 60 120 Debi(L/) 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 NO - 3-3,8 2,7 2,4 2,6 2,6 NO - 3 (mg/l) 16,829 11,957 10,629 11,514 11,514 NO - 2-0,006 0,009 0,011 0,006 0,006 NO - 2 (mg/l) 0,020 0,030 0,036 0,020 0,020 Cl 2 (mg/l) 0,15 1,09 0,06 0,06 0,05 Cl - (mg/l) 54 38,5 51,7 47,5 53,2 SO -2 4 (mg/l) 12 1 1 0 1 NH 3 (mg/l) 0,05 0,02 0 0 0,02-3 PO 4 1,09 1,07 1,07 1,04 1,12 ph 8,18 8,31 8,06 7,97 8,1
NO3-(mg/L) 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 0 50 100 150 Zaman() Seri 1 Seri 2 Seri 3 Şekil 1. Nitrat Derişiminin Değişimi Anyonik reçine her 8 saat kullanımdan sonra %4 lük NaOH çözeltisi ile rejenere edildikten sonra saf su ile yıkanıp tekrar kullanılmaya başlanmıştır. 2.2.OZONLAMA SĐSTEMĐ ÜZERĐNDE YAPILAN DENEYSEL ÇALIŞMALAR Yapılan bu çalışmalardan sonra hem içme suyunda, hem de anyonik, katyonik reçineler ve zeolitlerle yumuşatılmış sularda ozonlamayla dezenfeksiyon yapılmıştır. Yumuşatılan bu sular masa tipi bir ozon jeneratörü kullanılarak ozonlama işlemine tabi tutulmuştur. Bu jeneratör dakikada 4mg/L ozonlama kapasitesine sahiptir. Đçinde, havadaki O 2 yi kullanarak O 3 haline dönüştüren 3 tüp tipli reaktör vardır. Aynı zamanda gönderilen hava miktarını da ayarlamak mümkündür. Çıkan ozon gazı, statik karıştırıcı yardımıyla hacmi belli su numunelerine gönderilerek ozonlama yapılmaktadır. Ozon gazı kararsız bir yapıya sahiptir. Bu nedenle ozonlanan numunelerin ölçümlerinin kısa sürede yapılması gerekmektedir. Ozon ölçümü için kullandığımız cihaz aynı zamanda ph ı ve mv u okumamızı sağlamaktadır. mv cinsinden okunan değerler aşağıdaki tablo kullanılarak ppm e çevrilmiştir. Tablo 6.mV-ppm Karşılıkları mv 100 200 300 400 500 600 700 750 ppm 0 0,04 0,08 0,13 0,16 0,20 0,22 0,25 mv 800 860 875 900 925 950 1000 1025 ppm 0,39 0,50 1 1,25 1,50 1,75 2,25 2,5 Sudaki ozon miktarı ozon ölçüm cihazının probunun numune kabına daldırılmasıyla yapılmaktadır. Probun gövdesi epoksiden yapılmış bir malzemeyle kaplıdır. Đçinde jel şeklinde KCl bulunmaktadır. 7 bar basınca kadar dayanabilir ve her ph aralığında çalışmak mümkündür. Bu prop sallandıkça elektrostatik olarak kendi kendini şarj etmektedir. 2.2.1. OZONLAMA Tablo 7 de ozonloma işlemi deneysel çalışması görülmektedir. Yapılan çalışmada belirli sıcaklık ve hacimde ozon miktarı ölçülmüştür.
Tablo 7. Çeşme Suyunda Yapılan Çalışmalar Tablo 8 de ön yumuşatma sisteminden çıkan suların ozonlanması çalışmaları görülmektedir. Ön yumuşatma olarak Klinoptilolit kullanılmıştır. Tablo 9 da Purolite katyonik reçine ile yapılan ön yumuşatma sonuçlarının ozonlaması görülmektedir. Tablo 10 da Sodyum bazlı katyonik reçine sonuçları görülmektedir. Yapılan deneysel çalışmalardan elde ettiğimiz veriler ozon miktarlarının zamanla değişimini görmek amacıyla grafiğe geçirilmiştir. Bu grafikler Şekil 2 - Şekil 7 de görülmektedir. Tablo 8. Ön Yumuşatma Sistemiyle(Klinoptilolit Reçine) Yapılan Çalışmalar
Tablo 9. Ön Yumuşatma Sistemiyle(Purolite Katyonik Reçine) Yapılan Çalışmalar Tablo 10. Ön Yumuşatma Sistemiyle(Sodyum Bazlı Katyonik Reçine) Yapılan Çalışmalar Şekil 2. Çeşme Suyunun Ozon Miktarının Zamanla Değişimi Şekil 3. Purolite Katyonik Reçine ile Yumuşatılan Suyun Ozonlanması
Şekil 4. 4mm/2mm lik Elekten Geçen Kliptonolit ile Yumuşatılan Suyun Ozon Miktarının Zamanla Değişimi Şekil 5. 2mm/1mm lik Elekten Geçen Kliptonolit ile Yumuşatılan Suyun Ozon Miktarının Zamanla Değişimi Şekil 6. 1mm/0,5mm lik Elekten Geçen Kliptonolit ile Yumuşatılan Suyun Ozon Miktarının Zamanla Değişimi Şekil 7. Sodyum Bazlı Katyonik Reçine ile Yumuşatılan Suyun Ozon Miktarının Zamanla Değişimi
2.3.MĐKROBĐYOLOJĐK ÇALIŞMALAR Bu çalışmada kullanılan numuneler Hitit Üniversitesi Mühendislik Fakültesinin şebeke suyundan alınmıştır. Bu yöntem bazı analizlerde 3 lü bazılarında ise 5 li tüp düzeneği kullanarak yapılmıştır kimyasal olarak ise tek ve çift güçlü LST (lauril sülfat triptoz broth) besiyerleri ve brilliant gren bile broth (BGBB) besiyerleri kullanılmıştır. Sular önce çift ve tek güçlü LST(lauril sülfat triptoz broth) besiyerlerine 3 lü ve 5 li tüp sistemlerine göre 10, 1, 0.1 lik ekimler yapılarak 35 o C de 24 saat inkübasyona bırakılmış gaz çıkışı gözlenen tüplere doğrulamak için de brilliant gren bile broth (BGBB) besiyerine ekim yapılarak 37 o C de 24 saat inkübasyona bırakılmıştır. Gaz çıkışı olan tüplere göre En Muhtemel Sayı tablosundan sonuçlar değerlendirilmiştir.aşağıda çeşitli tarihlerde yapılan musluk suyu analizlerinin sonuçları değerlendirilmiştir. Tablo 11. EMS Analiz Sonuçları Yapılan analizde hem LST hem de BGBB ekimleri sonucu gaz çıkışı gözlenen tüpler +, gözlenmeyen tüpler olarak gösterilmiştir. Yukarıdaki tabloda 3 lü tüp düzeneğine göre sistem uygulanmıştır. 3.SONUÇLAR Yapılan analizler sonucunda sistemden çıkan suyun sertliğinde içme suyu standartları olan içme ve kullanma sularının fizikokimyasal özellikleri TS-266 ve Avrupa Birliği içme suyu standartlarına uygun su üretilebilmektedir. Nitrat değerlerinde DVB-Stiren 1:1 oranında karışık yataklı isteminin denendiği durumda 14,171mg/L den 3,1mg/L ye kadar, denenen diğer reçinelerde miktarın ortalama 1,6mg/L düştüğü gözlenmiştir. Đçme suyunda nitrit miktarının en fazla 0,1mg/L olması istenir. Eser nitrit değerlerine rastlanmasına rağmen ozon ile bu sorun giderilmektedir.. Sülfat miktarı tamamen uygulanan yöntemle giderilebilmektedir. Çalışmada değişik akış hızlarında ve zamanla anyon ve katyon değişimi ölçülmüştür. Bunun temel amacı rejenerasyon süresinin belirlenmesidir.debinin 1,2-1,3 L/ arasında ve DVB-Stiren karışık yataklı reçine ile çalışıldığında en iyi sonuçlar elde edilmiştir. Karışık yataklı sistemde(dvb-stiren anyonik ve katyonik reçinenin bulunduğu sistem) kalsiyum sertliği: 24,63 FS 0 den 2,43 FS 0 e; magnezyum sertliği: 6.5 Fr 0 den 1.86 Fr 0 liği değerine kadar düşürülmüştür. Bu değerler standart değerlere uygundur. Diğer reçinelerde klinoptilolit hariç dışında sonuçlar içme suyu için uygundur. Ancak toplam sertlik değerine karışık yataklı reçine ile ulaşılabilmiş diğerlerinde ise sistem dengeye geldiğinde sertlik değeri düşük olmasına rağmen 30 dakika geçince sertlik 15 FS 0 nin üzerine çıkmaktadır. Bu da çok kısa aralıklarla reçinenin rejenere edilmesini gerektirmektedir. Klinoptilolit elde edilen sonuçlara bakılırsa maddenin daha fazla işlenmesi gerektiği görülmektedir. Mikrobiyolojik deneysel çalışmalardan elde edilen verilerden LST sonuçlarına bakıldığında numunenin mikrobiyolojik yapısında sürekli değişim gösterdiği gözlenmiştir. Zaten zamanla (aylara mevsimlere göre) değişiklik gösteren suyun kirlilik oranı bazen artarak Đçme ve
Kullanma Suyu Artıma Tesisi nde yeterli miktarda klor dozajlaması yapılamadığı durumlarla karşılaşıldığında LST değerlerinde sapmalar olur. Böyle durumlarla karşılaşıldığı zaman şehir şebekelerinde sudan kaynaklanan salgın hastalıkları ortaya çıkabilir. Fakültemize suyun iyileştirilmesi amacıyla kurulan sistem ile 0 EMS/100ml sonucuna ulaşmak amaçlanmış ve bu sistemin mikroorganizmalar üzerindeki etkisi incelenmiştir. Günümüz teknolojisinde dezenfeksiyon için klorlama işlemi yerine daha iyi sonuçlar alınan ozonlama kullanılmaya başlanmıştır. Ozonlanan su ile yapılan çalışmada mikrobiyolojik bakterilerin bulunmadığı görülmüştür. Yapılan çalışma ile aynı zamanda fakülte laboratuarlarında kullanılan saf su üretim cihazlarının arızalanması nispeten önlenmiş ve daha kaliteli safsu üretimi sağlanmıştır. Öncesinde 0.5 sertlik değerlerine rastlanmasına rağmen (aynı zamanda nitrat miktarı değişmeyen) sistem ile 0 sertlikte safsu üretilebilmektedir. Ayrıca yemekhanede kullanılan suların da kalitesi yükselmiştir. En önemli vurgulanacak olay bu çalışmalarda kullanılan tüm sistemler fakülte son sınıf öğrencilerinin geliştirdiği analiz yöntemlerinin kullanılıyor olması ve burada kullanılan yumuşatma sistemleri, ozon jeneratörü ve ozon ölçüm cihazı çalışmayı gerçekleştiren öğrencilerin girişimleri ile sağlanarak fakülte demirbaşına kaydedilmiştir. Çorum Đçme ve Kullanma Suyu Arıtma tesisi günümüz teknolojisine uygun bir şekilde yenilenmektedir. Bu tesisten gelen su sistemimize verilerek içme suyu standartlarına uygun nitelikte olacak ve okulumuzun su ihtiyacı karşılanacaktır. 4.KAYNAKLAR 1. Bader, H., Hoigne, J., Determination of ozone in water by the indigo metod, Water Research, Vol.15, pp 449-456 (1980) 2. Hewes, C. G., and Davison, R. R., Kinetics of ozone decomposotion and reaction with organics in water, AIChE Journal, Vol.17, No 1, 141-147 (1971) 3. Deininger, R.A., Sanford, L., Skadsen, J., Myers, A.G., Ozone and Water Treatment Web Of Science 4. Gordon, G., Bubnis, B., Residual ozone measurement: indigo sensitivity coefficient adjustment,ozone Science & Engineering, Vol.24 pp 17-28 (2001) 5. O Keeffe, S., Fitzpatrick, C., and Lewis, E., Ozone measurement in visible region: an optical fibre sensor system, Electronic Letters, Vol.41 No.24 (2005) 6. Hammes, F., Salhi, E., Köster, O., Kaiser, H.P., Egli T., and Gunten, V., Mechanistic and kinetic evaluation of organic disinfection by-product and assimilable organic carbon (AOC) formation during the ozonation of drinking water WOS(Web of Science)(2006) 7. Yates R.S., and Stenstrom, M.K., Gravimetric sampling procedure for aqueous ozone concentrations WOS(Web of Science)(2000) 8. M.A.Diaetol, C.R. Chimie (2006) Đyon Değiştirme Đsteğinin Yeni Ev Tipi Su Yumuşatma Sistemlerinde Ön Hazırlık Çalışması Kasım 2006, Comptes Rendus Chimie, Volume 9, Issue 10, Syf: 1260-1267, Fransa 9. Saba Samatya, ÜmranYüksel, Müserref Arda, Nalan Kayak, Mithat Yüksel Sulu Çözeltilerden Nitratı Arındırmak Đçin Güçlü Đyon Değiştirici Reçinenin Purolite A 520E nin Seçiciliğinin Ve Kinetiğinin Araştırılması Separatıon Scıence And Technology 41 (13): 2973-2988 USA 10. Water Treatment Principles and Practices of Water Supply Operations, American Water Work Association 11. Sodyum Zeolit Yumuşatma Rodoslu Kimya Sanayi Rodoslu Ticaret Yayınları 17 12. Uslu O. Turkmen, A. Su Kirliliği Ve Kontrolü T.C. Bakanlık Çevre Müdürlüğü Yayınları 1987 - Ankara