Cep Telefonlarından veya Baz İstasyonlarından Değil, Standartlara Uymayan ve Yanlış Kurulan Sistemlerden Korkmalıyız

Cep Telefonlarından veya Baz İstasyonlarından Değil, Standartlara Uymayan ve Yanlış Kurulan Sistemlerden Korkmalıyız Prof. Dr. Hasan AMCA 1 ve Hüseyin AŞIK 2 1 (Mobil Haberleşme Profesörü) Doğu Akdeniz Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekanı 1 2 Doğu Akdeniz Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü Master Programı Öğrencisi Anahtar Kelimeler: Cep Telefonu, Baz İstasyonu, Yüksek gerilim hatları, Sağlık, Beyin Tümörü, Lösemi, Endişe, Standart. Özet Cep telefonları, baz istasyonları ve yüksek gerilim hatlarından yayılan Elektromanyetik alanların kanser ile ilişkisi, Dünya Sağlık Örgütü tarafından (DSÖ/WHO) uzun yıllardır incelenmektedir. Bu alanda yapılan birçok ciddi çalışma birbirleri ile çelişmesine rağmen, DSÖ elektromanyetik alanları insan sağlığı açısından bir ihtimal kanserojendir ibaresini kullanarak kanser açısından 2B gurubuna dâhil etmiştir. Bu gurupta göre çarpan diğer besinlerden bazıları kahve, turşu ve bebek pudrasıdır. Günümüzde sosyal yaşamın bir parçası olan alkolün ve benzinin kanserojendir diye adlandırılan 1. guruba dahil edildiğini de unutmamak gerekiyor. Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (UKAA/IARC) ve Dünya Sağlık Örgütü nün yayınladığı çalışmalarda, elektromanyetik alanların esas olarak beyin tümörü ile ilişkilendirilebileceği ve bu tür etkilerin de çok yüksek dozajda ve uzun süre maruz kalındığında ortaya çıkabileceği belirtilmiştir. Doğu Akdeniz Üniversitesi( DAÜ) kampüsünde yapılan çeşitli ölçüm sonuçlarının insan sağlığı açısından DSÖ nün baz aldığı standartların çok altında kaldığı görülmüştür. Mobil Telefon Kullanımı ve Baz İstasyonları Bilgi çağının derinliklerine doğru ilerlerken, teknoloji ürünlerinin, özellikle de Cep Telefonlarının olağanüstü bir hızla hem fonksiyonel hem de rakamsal olarak arttığını görüyoruz. Özellikle de, dünya çapında inovasyon sıralamasında 2000 li yıllarda beşinci sırada olan

Çin in [1] 2012 yılında birinci sıraya yükselmesi [2] ve bunun sonucu olarak da piyasanın kaldırabileceğinden çok daha fazla sayıda ve kalitesi tartışmalı Çin malı ürünün dünya piyasasında özgürce dolaşması sonucu ürün güvenliği ve sağlığı tehdit eden faktörlerin de daha sık gündeme geldiğini görüyoruz. Son zamanlarda, özellikle de Çin de üretilen iphone ve ipad gibi cihazlardan sonra, neyin gerçekten Çin Malı olduğunu ayırmak da pek mümkün olmadığından aklımızı karıştırmaktadır. Fakat klasik anlamda, Çin malı dendiğinde, fonksiyonel olarak orijinalinden çok zengin olan ve çok daha düşük fiyata satın alınabilen, düşük kaliteli ürün anlamına gelmektedir. Fakat bu tip ürünler güvenilir herhangi bir otorite tarafından test edilmediği için de bilinmeyen birçok tehlike de içerebilmektedir. Cep Telefonlarının birçoğu Çin de yapılıyor ama Baz İstasyonlarının büyük bir kısmı hala Nokia ve Ericsson gibi saygın ve güvenilir firmalar tarafından üretilip kurulduğu için Baz İstasyonlarının teknoloji güvenliği henüz tartışma konusu olmamıştır. Baz istasyonları ile ilgili tartışmaların çoğu kurulum noktaları ve yayın güçleri ile ilgilidir ki bu sorun da uzman kişilerin kontrolünde kolayca çözülmektedir. Sonuç olarak bilim insanları ikiye bölünmüş, genelde elektromanyetik alan yayan elektronik cihazların, özelde de Cep Telefonları ve Baz İstasyonlarının zararlı olup olmadığı konusu sık sık gündeme gelmekte, iddialı sözlerle yorumlar yapılmaktadır. Son günlerde gelişen tartışmalarda da benzer durum yaşanmakta, bu konuda tüm tartışmaları bitirecek ve kesin yargıyı koyacak son sözlermiş gibi sözler söylenmekte, olaylar: Cep Telefonları zararlıdır, fişlerini çekip sistemi kapatın noktasına bile getirilmektedir. Gerçekten de Cep Telefonlarının (varsa) zararları, faydalarını reddedecek kadar çok mu? Gerçekten durum, Cep Telefonlarının veya Baz İstasyonlarının olası zararlarından korkarak fişi çekecek kadar kötü mü? Bu soruları cevaplandırmadan önce Cep Telefonları, Avuç İçi Bilgisayarlar, Taşınabilir Kişisel Asistanlar veya Tablet Bilgisayarlar olmayan bir hayatı kabul edebilir miyiz bir düşünelim. Grafik 1A da görüldüğü gibi mobil telefon kullanan abone sayısının 2005 den günümüze gittikçe, hızla artığı görülmektedir. Günümüz Dünya nüfusunun 7.1 milyar kişide 6.8 milyar mobil telefon abonesine ulaştığı görülmektedir[3], Grafik 1B de Ülkelere göre 15-19 yaş arası telefon kullanıcı yüzdeleri dikkat çekmektedir[20]. Şöyle ki, birçok kaynak 2013 sonuna kadar, dünya çapında, kişi başına bir mobil telefon/pda cihazı (%100 mobil penetrasyon) düşeceğine hemfikirler [4]. (A) (B) 2

Grafik 1: Dünya genelinde mobil telefon kullanıcıları Facebook un CEO su Mark Zuckerberg in açıklamalarına göre bugün Cep Telefonu ile yapılan görüşme sayısı, masaüstü telefonlarla yapılan görüşme sayısından daha fazla olmuş [5]. Bir başka araştırmaya göre mobil uygulamalar ile geçirilen zaman, TV karşısında geçirilen zamana ulaşmış [6]. Tüm bunları art arda koyduğumuzda, Cep Telefonu gibi taşınabilir elektronik haberleşme cihazlarını veya tablet bilgisayarları reddetmek artık mümkün değil. O halde, bu tip cihazların tasarım esnasında insan sağlığı üzerindeki etkilerini de dikkate alarak tasarlanmalarını sağlamalıyız. Mobil cihaz üreticileri bu mesajı zaten yıllar önceden almışlar ve yeni nesil cihazları üretirken sağlıkla ilgili endişeleri de tasarım süreçleri arasına yedirmişler ve denenmemiş yeni yöntemlerle Cep Telefonu insan vücudu etkileşimini biraz daha anlamaya çalışmaktadırlar. Örneğin, Cep Telefonlarının metal parçalar içerişinden dolayı Magmatik Resonance Imaging (MRI) cihazı kullanılarak yapılamayan deneyler, plastik parçalardan imal edilmiş telefon modelleriyle yapılmakta; uzun zaman aralığında yüksek dozajda hayvanlar üzerine deneyler; laboratuvar benzetimleri (simülasyonları) gibi çeşitli yöntemlerle kesin bulgular elde edilmeye çalışılmaktadır. Dünya Sağlık Örgütünün Referans Aldığı Çalışmalar ve Sonuçları Dünya Sağlık Örgütü nden Cep Telefonlarının kansere neden olabileceğine dair şimdiye dek yapılmış en ciddi açıklamanın bile bu konudaki son durumu değiştirmemiştir. Nitekim, daha önceden somut hiçbir açıklama yapılmazken, Mayıs 2011 de Fransa nın Lyon şehrinde 31 bilim insanı bir araya gelerek bu güne kadar toplanan verileri değerlendirmiş ve sonuç olarak da bir açıklama yapılmıştır. Bu açıklamada, Cep Telefonlarının bir ihtimal Kanserojendir denmiştir. Ne kadar ihtimal var konusuna açıklık getirmek için de bir gruplandırma yapılmış. Bu gruplandırmaya göre Dünya Sağlık Örgütü, tehlike açısından Cep Telefonlarını 2B gurubuna dâhil etmiş. Yani, alkol ve benzinin de içinde bulunduğu 1. gurup olan kanserojendir gurubuna değil, 2A gurubu olan muhtemelen kanserojendir gurubuna da değil, 2B gurubu olan kanserojen olma ihtimali var gurubuna dâhil edilmiş. 2B gurubunda başka neler var diye bakıldığında bebek pudrası, kahve ve turşu göze çarpıyor. Yani, Cep Telefonlarının da, ancak bu maddeler kadar kanserojen olma ihtimali var. Bu ihtimal da belirli bir dozun üzerinde elektromanyetik alana belirli bir zaman süresi içerisinde sürekli olarak maruz kalındığı zaman oluşabilir. Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (UKAA/IARC) ve Dünya Sağlık Örgütü nün yayınladığı çalışmalarda, elektromanyetik alanların esas olarak beyin tümörü ile ilişkilendirilebileceği ve bu tür etkilerin de çok yüksek dozajda ve uzun süre maruz kalındığında ortaya çıkabileceği belirtilmiştir. 2011 yılında, Avustralya, Kanada, Fransa, İsrail ve Yeni Zellanda lı beyni tümörlü olan hastaların interkom (iç hat) kullanarak yapılan araştırmada; 533 giloma türü beyin tümörü1762 kez analiz edilmiş ve 676 meningioma türü beyin tümörü de 1911 kez analiz edilmiş yani toplam 3673 analiz kontrolü yapılmıştır. Analizler sonucunda; uzun süre cep telefonu kullanan hastaların glioma türü beyin tümörünün artırma riskinin olduğu iddia edilmiştir. Meningioma türü beyin tümörünün ise çok düşük ihtimalle beyin tümörü riskini artırdığı iddia edilmiştir [7]. Fakat 2011 yılında yapılan diğer bir çalışmada ise 13 ülkeden toplam 1105 akustik nöroma türü beyin tümörü tanısı konmuş hastaların 2145 analiz kontrolü sonucunda, 10 yıl ve veya 10 yıldan az düzenli olarak cep telefonu kullanan hastaların akustik nöroma türü beyin 3

tümörünü artırma riskinin olmadığı iddia edilmiştir. Ancak 10 yıldan fazla düzenli olarak cep telefonu kullanan hastaların akustik nöroma türü beyin tümörünü artırma riskinin olduğuna dair saptamalar yapılmıştır [8]. 2012 yılında yapılan başka bir çalışmada kablosuz telefon (ev telefonlarının kablosuz modeli) kullanan gizli tümörlü hastalar üç ayrı kategoriye ayrıldı. Bunlar 1-5 yıl arası kullananlar, 5-10 yıl arası kullananlar ve 10 yıldan fazla kullananlar aynı zamanda yaşlarına göre de 3 ayrı kategoriye ayrıldı. 20 yaşından küçükler, 20-49 yaş arası ve 50-80 yaş arası. Sonuç olarak, 1-5 yıl arası kullanıcılarda önemli bir riskin olmadığı. 10 yıldan fazla cep telefonu kullanan kişilerde giloma türü beyin tümörü olma riskinin arttıgı ve sadece 1-5 yıl arası kablosuz telefon kullanıcılarında glioma türü beyin tümörü olma riskinin arttığını gözlemişlerdir. 20 yaşından büyüklerde önemli bir riskin olmadığı, fakat 20 yaşından küçük cep ve kablosuz telefon kullanıcılarında giloma türü beyin tümörü olma riskinin arttığını gözlemişlerdir [9]. 2007 yılında İsveç te yapılan bir çalışmada cep telefonunu 10 yıldan fazla kullanan kişilerin akustik nöroma ve glioma türü beyin tümörü riskini artırdığı saptamışlardır [13]. Fakat, yine DSÖ nün yayınladığı, 2010 yılında yapılan başka bir çalışmada 13 ülkeden Mobil telefon kullanan, 1625 i erkek ve 1083 ü kız olmak üzere toplam 2708 glioma türü beyin tümörlü hastalar, 2972 kez kontrol analizi yapılmış. Ayrıca 578 i erkek, 1831 i kız olmak üzere, toplam 2409 meningioma türü beyin tümörü olan hastalar, toplam 2662 analiz kontrolü yapılmış, yani toplamda 5634 analiz kontrolü sonucunda, glioma ve meningioma türü beyin tümörlerinin artma riskinin olmadığı, ağırlıklı olarak uzun süre cep telefonu kullanan hastaları etkileyebileceği ve bu konuda daha çok araştırma yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır [14]. DSÖ nün beyin tümörü oluşma riski ile ilgili yapılan çalışmaların yanında Çok düşük frekanslı elektromanyetik alanların çocukluk çağı lösemileri arasındaki ilişki ile ilgili birçok çalışma yapılmıştır. Bunlardan biri 2000 yılında, 50-60Hz frekans aralığının bulunduğu ortamlarda, 3247 lösemi hastası çocuklar 10400 analiz kontrolü sonucunda (0.4 mt altında) uzun süre maruz kalan çocuklarda riskin artmadığı, 0.4 mt dan yüksek uzun süre maruz kalan çocuklarda ise bağıl (relativ) risk olduğu görülmüştü [15]. 2008 yılında İsveç te yapılan başka bir araştırmada çok düşük frekanslı manyetik alana (0.3/0.4 mt üzerinde) uzun süre maruz kalan çocuklarda lösemi hastası olma riski olduğu belirtilmektedir [16]. Hangi şiddette bir elektromanyetik dalgaya ne kadar bir zaman maruz kalındığında kanserojen olma durumu ortaya çıkacağı da Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenmiş ve yayınlanmıştır. Tablo 1: DAÜ kampüsünde yönetsel bina civarında en sık kullanılan alanlarda yapılan elektromanyetik alan ölçümleri. Frekans Bandı 900 MHz 1800MHz 3G Core Ölçüm BS Down link Ölçüm Zamanı BS Down link Zamanı Tx 925-960 MHz Tx1810-1880 Ölçüm Zamanı BS Down link Tx2010- MHz 2170 MHz E (V/m) E (V/m) E (V/m) Ambar arkası iki 11:06-11:12 0.125 11:13-11:19 0.042 11:19-11:25 0.059 oda arası Ambar giriş 11:50-11:56 0.102 11:57-12:03 0.046 12:03-12:09 0.326 kapısı önü Ambar 12:38-12:44 0.151 12:44-12:50 0.030 12:50-12:56 0.039 arkasındaki 4

basketbol sahasının ortası İnternet Kafe 14:26-14:32 0.141 14:33-12:39 0.014 14:39-14:45 0.475 Karşısı Yurtların arkası 14:47-12:53 0.357 14:53-14:59 0.004 15:00-15:06 0.131 DAÜ Kampüsünde Yapılan Ölçümler DAÜ kampüsünde yönetsel bina civarında en sık kullanılan alanlarda Şubat 2013 de yapılan ve Tablo 1 de gösterilen elektromanyetik alan ölçümleri ve daha önceden yaptığımız buna benzer birçok ölçme ve değerlendirme sonucunda Dünya Sağlık Örgütü tarafından yayınlanan ve Tablo 2 de gösterilen limitlerin [6, 10, 11, 12] çok altında değerler elde edilmiştir. Bu tabii ki rastgele bir olay değildir. Cep Telefonu ve Baz İstasyonu üreticileri bu rakamları bildiklerinden, sistemlerini ona göre üretiyor, kuruyor ve çalıştırıyorlar. Sonuç olarak, eğer Dünya Sağlık Örgütü tarafından yayınlanan rakamlar benimsenir ise, sağlığımız açısından endişe etmememiz geremediği ortaya çıkıyor. Cep Telefonu ve Baz İstasyonundan çıkan yayınların kanser yapma ihtimali, yayın gücü, frekansı ve maruz kalma süresi ile ilgilidir [10]. Mobil Haberleşme profesörleri olarak bizim görevimiz, en düşük sinyal seviyeleriyle çalışan haberleşme sistemleri tasarlamaktır. Bu da tabii ki en yalın haliyle standartlara uymakla mümkündür. Hedeflenmesi gereken sistemde, çok sayıda ve çok düşük güçle, yani bir Cep Telefonu gibi sadece 2 Watt güç ile yayın yapan Baz İstasyonları kurarak, hem Baz İstasyonlarının, hem de Cep Telefonlarının gücünü en aza indirmeleri sağlanmalıdır [10]. Bunun için de Baz İstasyonu sayısı takriben 8 kat artacaktır. Bu da her Baz İstasyonu kurulduğunda ortaya çıkan tartışmaları büyütecek, Cep Telefonu görüşme ücretlerini de artan Baz İstasyonu yatırım bütçesi oranında artıracaktır. Bilim insanlarından aldıkları görüşler çerçevesinde Mobil Operatörler tüm bu hesaplamaları yaparak hem sağlık açısından hem de ekonomik açıdan insanların en az olumsuz yönde etkileneceği sistematik çözümü bulup uygulamaya çalışıyorlar. Hem cihazların pilinin daha uzun süre dayanabilmesi, hem diğer Cep Telefonları ve Baz İstasyonlarına oluşturulan girişimin (enterferansın) en aza indirilmesi, hem de sağlık üzerindeki olumsuz etkilerin en aza indirilmesi amacıyla, Baz İstasyonlarının güçlerini ve konumlarını da detaylı analizler sonucu belirliyorlar. Belki Mobil Operatörler sağlık üzerindeki etkileri tasarım gündeminin en üstünde tutmuyorlar ama sonuçta Cep Telefonlarının başarıyla hizmet verebilmesi için geliştirilen tüm yöntemler, sağlık üzerindeki etkileri de en aza indiriyorlar. Tablo-2. Radyo-frekansında elektromanyetik alan şiddetinde çalışanlar için sınırlar Frekans, f (MHz) RMS alan gücü Eşdeğer düzlem dalga güç yoğunluğu Elektrik E (V/m) Magnetik H (A/m) 0.1-1 614 1.6/f 5 - - Peq (W/m 2 ) Peq (mw/cm 2 )

>1-10 614/f 1.6/f - - >10-400 6 0.16 1 1 >400-2,000 3f^(1/2) 1 f^(1/2) F/40 F/400 >2,000-300,000 137 0.36 50 5 Şubat 2013 tarihinde Prof. Dr. Hasan AMCA denetiminde Hüseyin Aşık ve Kadri Ballı tarafından yapılan ve Tablo 1 de verilen ölçümlerden de görüleceği gibi Baz İstasyonlarından yayılan güç en çok 0.5 V/m civarında ölçülmüştür. Bu rakamın Tablo 2 de görüldüğü gibi 900 MHz frekansta çalışan bir Baz İstasyonu için dünya sağlık örgütü limiti olan 90 V/m sınırının oldukça altında olduğu görülmektedir [6, 10, 11]. 3G yayınları için ise yapılan ölçümler sonucu elde edilen rakam olan 0.47 V/m, Dünya Sağlık Örgütü tarafından konan sınır olan 137 V/m den oldukça düşüktür [6, 10, 11]. Bu konuya bir başka bakış açısı getirmek için yaşanan bir olayı örnek vermek istiyoruz. Doğu Akdeniz Üniversitesi öğrenci kulüplerinden birisinin organize ettiği ve Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü nde, 250 kişilik bir salonda yapılan toplantıda, çığırtkan bir Profesör, Cep Telefonları ve Baz İstasyonlarına karşı eylem anlamına gelen bir konuşma yapılıyor ve 100 metre uzaklıkta kurulan 5 Watt gücünde bir Baz İstasyonuna karşı önemli bir tepki gösteriliyor ama ayni salonda Cep Telefonu taşıyan 250 kişi bulunduğu halde rahatsızlık duyulmuyor. 250 kişilik bir salonda, her kişinin cebinde bir Cep Telefonu olması ne demek bir düşünelim. Her Cep Telefonu 2 Watt gücünde olduğundan, 250 Cep Telefonu da 500 Watt yayın gücü eder. Yani, böyle bir salonun ortasında 500 Watlık bir Baz İstasyonu varmış gibi bir elektromanyetik kaynağa maruz kalıyoruz. Tüm Cep Telefonlarının bekleme konumunda olduğu durumda bu rakam önemli ölçüde düştüğünden bu tip ortamlar pek endişe yaratmamaktadır. Fakat futbol maçı, kahvehane, spor salonları, okul kantinleri gibi Cep Telefonlarının sürekli kullanıldığı alanlarda yayın gücü dikkate alınacak kadar artabilir. Bir de kritik zamanlarda herkesin Cep Telefonuyla görüşme yaptığını düşünürsek, yaşam alanımızda kocaman bir Baz İstasyonu varmış gibi bir etki oluşuyor. Bu durumda yapılacak iş, yakın mesafelere Baz İstasyonları koyarak Cep Telefonlarının ve Baz İstasyonlarının güçlerini 100 kata kadar azaltmalarını sağlamaktır. Bu da zaten GSM protokolü gereği yapılmaktadır. Kesinlikle yapılmaması gereken şey ise Baz İstasyonlarını uzağa taşımaktır ki bu durumda Cep Telefonları da Baz İstasyonları da güçlerini 100 kata kadar artıracağından, özellikle toplu olarak yaşanan alanlardaki elektromanyetik yayın gücü endişe verebilecek seviyelere çıkacaktır. 6

a) Gerçek alan ölçümü b) temsili matematiksel model Şekil 2: Baz istasyonundan yayılan elektrik alanın mesafeye göre yayılışı. Tekrarlamakta yarar var. Yakında Baz İstasyonu olduğu zaman, GSM protokolü gereği, cebimizdeki telefonlar ve Baz İstasyonları güçlerini 100 kat azaltacaklardır. Böylece, toplu olarak yaşanan ortamlarda alanın ortasında kurulmuş gibi etki yaratan hayali Baz İstasyonu gücü de 100 kat düşecektir. Tüm bunların yanında Kurulan Baz istasyonlarının hangi yöne yayın yaptığı da çok önemlidir. DSÖ nün yayınladığı yukarıdaki şekilde bir baz istasyonundan yayılan elektrik alanın meafeye göre yayılış gösterilmektedir. Şekilden de görüldüğü gibi baz istasyonlarının hemen altında fazla bir elektrik alan yoktur. Özellikle kırmızı renkle gösterilen bölgede (5-6(v/m)) elektrik alanın en yüksek değerde olduğu görülmektedir [19]. Buna bağlı olarak anten yönleri insan yaşamının olduğu yöne doğru olmamalıdır. Sonuç Cep Telefonu, Baz İstasyonları, Yüksek gerilim hatları, elektrikli aletlerden kaynaklanan elektromanyetik dalgaların insan sağlığı üzerindeki etkileri uzun zamandan beri tartışıldığı halde, Dünya Sağlık Örgütü ve Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı kesin olarak sadece elektromanyetik alanın etkisi altında insan vücudunun ısındığını söyleyebilmişlerdir. Bu ısınmanın ne anlama geldiği üzerindeki çalışmalar hala devam ederken, elektromanyetik dalgaların kansere sebep olabileceğine dair ilk açıklama DSÖ nden gelmiş ve Cep Telefonlarının bir ihtimal kanserojen olma ihtimali var denmiştir. Bu ihtimalin ne kadar olduğunu belirlemek için de özellikle cep telefonlarını da kahve, bebek pudrası ve turşu ile birlikte 2B gurubuna koymuşlar. Buradan elde edilebilecek en önemli sonuç, elektromanyetik dalga yayan cihazlar hayatımızın önemli birer parçası olduğu için, kullanımlarını reddetmek yerine standartlara uygun kurulup çalıştırıldıklarını kontrol ederek ve de sağlıkla ilgili endişeleri en aza indirerek kurulmalarını sağlamak olmalıdır. Sonuç olarak, Cep Telefonuna değil, Baz İstasyonuna değil, yanlış kurulan ve çalıştırılan sistemlere karşı çıkılmalıdır. Yakınlarda Baz İstasyonu istemiyoruz şeklindeki şikâyetler de bu durumda pek anlam taşımayacaktır. Kaynaklar [1] SEDEFED Rekabet Kongresi, 2007: http://www.sedefed.org/default.aspx?pid=55088 [2] Patent ve Marka İnovasyon Dünyası: http://www.inovasyondunyasi.com/icerikg.asp?id=3116# [3] Sanou, B. (2013). ICT Fact and Figures. Printed in Switzerland: International Telecommunication Union. 7

[4] http://techcrunch.com [5] http://techcrunch.com/2012/10/23/mark-zuckerberg-desktop-users-are-40-likely-to-come-back-daily-mobileusers-70/ [6] http://techcrunch.com/2010/12/15/time-mobile-newspapers. [7] Cardis, E., & others, a. (2011). Risk of brain tumours in relation to estimated RF dosefrom mobile phones: results from five Interphone countries. (68), 631-640. [8] Cardis, E., & Schuz, J. (2011). Acoustic neuroma risk in relation to mobile telephone use: Results of the INTERPHONE international case control study. The International Journal of Cancer Epidemiology, Detection, and Prevention (35), 453-464.[9] Carlberg, M., & Hardell, L. (2012). On the association between glioma, wireless phones, heredity and ionising radiation. ELSEVIER (19), 243-252. [10] ICNIRP Guidelines: Guidelines For Limiting Exposure to Time-Varying Electric, Magnetic and Electromagnetic Fields (Up To 300 Ghz). http://www.icnirp.de/documents/emfgdl.pdf [11] The Stewart Report: Independent Expert Group on Mobile Phones, http://www.iegmp.org.uk [12] Matthes R., RF and Microwave Measurement, IRPA9: Ninth International Congress of the International Radiation Protection Association, Institut for Strahlenhygiene, Bundesamt for Strahlenschutz, Germany, 17 April 1996. [13] Hardell, L., & others, a. (2007). Long-term use of cellular phones and brain tumours: increased risk associated with use for >10 years. Occup Environ Med, 626-632.[14] Cardis, E., & others, a. (2010). Brain tumour risk in relation to mobile telephone use: results of the INTERPHONE international case control study. International Journal of Epidemiology, 39, 675-694. [15] Ahlbom, A., & others, a. (2000). A pooled analysis of magnetic fields and childhood leukaemia. British Journal of Cancer, 83, 692-698. [16] Schuz, j., & Ahlbom, A. (2008). EXPOSURE TO ELECTROMAGNETIC FIELDS AND THE RISK OF CHILDHOOD LEUKAEMIA: A REVIEW. Radiation Protection Dosimetry, 132, 201-211. [17] H. AMCA, Mobil Telefonlar ve Baz İstasyonları Tarafından Yayılan Mikrodalga Sinyallerin İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri, Rapor: KKTC Sağlık Bakanlığı, Haziran 1999. [18] Hasan Amca, Base Station Pollution (!) versus Base Station Benefits (!). Methods to Reduce Base Station Health Concerns, International Conference on the Environmental Problems of the Mediterranean Region, 12-15 April 2002, Near East University, Nicosia, TRNC. [19] Swanson, J. (2004). Residential exposures to ELF and RF. USA: National Grid Transco. [20] Schuz,J.().Institute of Medical Biostatics Epidemiology and Informatics.University of Mainz, Germany Özgeçmiş Prof. Dr. Hasan AMCA (Mobil Haberleşme Profesörü) 8

Prof. Dr. Hasan Amca Kuzey Kıbrıs ta 1979 yılında kurulan Yüksek Teknoloji Enstitüsünün (1986 da Doğu Akdeniz Üniversitesi olmuştur), Elektrik ve Elektronik Mühendisliği bölümünden Şeref derecesi ile mezun olmuştur. 1985 yılında, ESSEX Üniversitesi nde Telekomünikasyon alanında Yüksek Lisans çalışmasını tamamladıktan sonra, DAÜ de öğretim elemanı olarak çalışmaya başlamıştır. 2000 Yılında BRADFORD Üniversitesinde Commonwealth burslusu olarak başladığı, Mobil Haberleşme alanında Doktora (Ph.D.) çalışmasını 2003 yılında başarıyla tamamlamıştır. 1993 yılında Doğu Akdeniz Üniversitesi, Elektrik ve Elektronik Mühendisliği bölümünde Y.Doç. olarak görev almış, 1999 yılında ise Elektrik ve Elektronik Mühendisliği bölümünde Doç. Dr. ünvanına sahip olmuştur. 1997-2000 yılları arasında Doğu Akdeniz Üniversitesi, Elektrik ve Elektronik Mühendisliği bölümünde Bölüm Başkan Yardımcısı, Şubat 2000 den itibaren de 7 yıl boyunca Bilgisayar ve Teknoloji Yüksek Okulu Müdürü olarak görev yapmıştır. Bu görevine ek olarak da Haziran 2004-Haziran 2008 tarihleri arasında DAÜ Sürekli Eğitim Merkezi başkanlığı görevini yürütmüştür. Prof.Dr. Hasan AMCA, Mart 2008 den beri Mühendislik Fakültesi Dekanlığını olarak görev yapmaktadır. KKTC Sağlık Bakanlığı, Elektrik Kurumu, Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı, DAÜ Rektörlüğü, KKTC Sivil Savunma Kurumu gibi kurumlara elektronik, bilişim sistemleri ve haberleşme konularında danışmanlık yapmıştır. Üç yılı aşkın bir süre DAÜ Teknoloji Geliştirme Merkezi yönetim kurulu üyeliği, DAÜ Uzaktan Eğitim Enstitüsü Yönetim Kurulu üyeliği ve Atatürk Öğretmen Akademisi Yönetim Kurulu Başkanlığı gibi görevleri de yürütmüştür. İngiltere deki bazı üniversiteler ve EDEXCEL gibi kuruluşlarla işbirliği anlaşmalarını düzenlemiştir. 3 Doktora ve 8 Master tezi yöneticiliği yapmış, çoğu mobil haberleşme ve bilgi teknolojileri alanında, 17 SCI/SCI-E dergi yayını ve 50 civarında uluslararası konferans yayını sahibidir. İngiltere, Almanya, Amerika, Japonya, Güney Kore, İran, Pakistan, Romanya ve Türkiye de konferanslara katılan AMCA, çeşitli mobil haberleşme ve bilişim projesine de danışmanlık yapmaktadır. Hasan AMCA halen, 3. Nesil Mobil Haberleşme Sistemleri, CDMA, GSM, WiMax, WiFi, Taşınabilir Cihazlar için Digital Video Yayıncılığı, IP Üzeri Ses uygulamaları ve Mobil Ödeme konularında araştırma projeleri yürütmektedir. e-mail: hasan.amca@emu.edu.tr 9

Hüseyin AŞIK (Kısa Özgeçmiş) Hüseyin Aşık Kuzey Kıbrıs ta 2011 yılında Doğu Akdeniz Üniversitesi, Elektrik ve Elektronik Mühendisliği bölümünden Şeref derecesi ile mezun olmuştur. Halen Doğu Akdeiz Üniversitesi nde K.K.T.C de elektromanyetik kirlilik konulu Yüksek Lisans çalışmaları devam etmektedir. DAÜ Mühendislik Fakültesinde Dekan asistanı olarak çalışmaktadır. e-mail: huseyin.asik@emu.edu.tr 10