Dicle Üniversitesi, Tıp Fakültesi Dergisi, 16(2), 160-164, 1989 sıçan MİDESİNDE ARAŞİDONİK ASİT (A.A.) METABOLİTLERİ ÜZERİNDE FENOLFTALEİN'İN ETKİLERİ Yrd. Doç. Dr. I/yas ÖZATA(1), Doç. Dr. Tü/in SÖYLEMEZLOCLU(2) ÖZET Fenolik bir laksatif olan ferıolfıalein barsaklarda Prostaglandln (pg) sentezini stimüle edebilmektcdir. Bu çalışmada, sıçandan izole edilen mide parçası üzerinde fenolitalein'in PG ve Leukotrien (LT) sentezi üzerindeki etkileri araştırılmıştır. lndometasinden sonra, fenoltaleinin, Asetilkolin (Aeh) cevapları üzerindeki potansiyelize etkileri inhibe olmaktadır aynı şekilde feniden'dan sonra yine inhibisyon görülmektedir. Bu durum Ienolftalcinin barsaklarda oldugu gibi, midede de araşidonik asit (A.A) metabolizması üzerinde etkili oldugunu göstermektedir. GİRİŞ.Çeşitli uyarılar PG sentez ve salgılanmasını artırabilmektedir.- Sindirim sistemikanalında da PG çeşitli uyarılara bağlı olarak salgılanabilmektedlr'l'v, Risinoleik asit ve fenolftalein insan dahil çeşitli türleriri barsaklarında prostaglandin sentezinde artışa neden olabilmektedir(3,4). Belirtilen ilaçların laksatif etkilerinde Arışidonik asit metabolitleri önemli role sahiptirler. Aynca yapılan araştırmalar Ienolftalein'in histamin ve 5-hidroksitriptamin salgalanmasını da stimü1e ettiğini göstennektcdir(3,5). Mevcut çalışmada, asetilkolin tarafından sıçan mide parçasında oluşturulan kontraksiyonlar üzerinde Icnolftalein'in etkileri ve bu etkilerde araşidonik asit metabolitlerinin rolü araştırılmıştır. MATERYAL VE METüL Bu çalışmada, ortalama ağırlıkları 150 gr olan sıçanlardan izole edilen r ide fundus parçası kullarulmıştır. Mide fundus parçası oksijene Krcbs-Hcnscleit solüsyonu içerisinde Vane teknigine(6) uygun olarak hazırlanmıştır. Tekniğine uygun olarak hazırlanan test dokusu, Krebs-Henseleit Solüsyonu ile dolu organ banyosuna konuldu, banyo ısısı 37 C dereceye ayarlandı ve oksijene (% 95 Oı, % 5 CAı) edildi. Magnifikasyon 9 olarak belirlendi ve ıest dokusuna 3 gr gerilim uygulandı. İzoıonik cvvaplar isli kağıda kaydedildi. 15 dakika arayla Krebs- Henseleit solüsyonu ile yıkanan test dokusu 2 saat süre ile ekilibrasyon peryodunda bekletildi. (1) D.Ü. Tıp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı. (2) 160
Çeşitli konsantrasyonlarda Ach (0.5,1,2,4,8 ng/ml) uygulandı ve Ach cevapları üzerinde Fenolftalein'in (15 ug/ml) etkileri denendi. Fenofıalein'in araşidonik asit metabolizması üzerindeki etkilerini belirlemek amacıyla bir siklooksijenaz enzim inhibiıörü olan Indometasin (LO ug/ml) ve bir siklooksijenaz ve lipoksijcnaz enzim inhibitörü olan Fenidon (Iü ug/rnl) kullanılmıştır. BULGULAR Sıçan mide parçasına çeşitli konsantrasyonlarda uygulanan asetilkolinin oluşturduğu kontraksiyonlar fenolftalein ile potansiyelize olmaktadır. os Şekil - 1 : Şekil L.a - 0.5-8 ng/ml konsantrasyonlarında Ach'in oluşturduğu kontraksiyonlar ve b-fenolftalein'in (l5 ug/rnl) Ach'in oluşturduğu koruraksiyonlar üzerindeki etkileri görülmektedir. Indometasin (ıo ug/rnl) ve fenidon (LO ug/mlj'nun ayrı ayn uygulanışına. bağlı olarak Ach cevapları üzerinde Fcnoftalein'in potansiyelize cevapları inhibisyona uğramaktadır. Bu seriye ait hesaplanmış sonuçlar Tablo l'de görülmektedir. 161
,n' Lı LI\ Ll".:, tl II 't. ci r.i 1 v"'/ u- o-... o..-t <~ Ö c? " '" O ~ rlvv u, "- Tablo - 1 : Tablo 1- Tabloda görüldüğü üzere Ach cevapları fenolftalein ile potansiyelize olmaktadır. Fenolftalein'in belirtilen etkisi gerek Indometasin ve gerekse Fenidon ilc kısmen' inhibisyona uğramaktadır. Indometasin ile Fenidon'un oluşturduğu inhibisyon değerleri arasında bir fark belirlenememiştir. Her kolon 8 deneyin ortalamasını gösıcrmckıed ir. ı=j Ach'nin etkileri. ~ Ach cevapları üzerinde Fenolftalein'in etkileri lfel!:iililli Indometasin ilavesinden sonra Fenolftalein'in etkileri LfI.mIID Fenidon ilavesinden sonra Fenolftalcin'in etkileri TARTIŞMA Çeşitli laksaıif ilaçlar barsaklarda PG sentezini artırabilmektedirler. Yapılan çalışmalar, fenolftalein'in barsaklarda PG sentezini sıirnüle ettigini(3,7) ve ozmatik olmayan laksatiflerin ve ferıolftalein'in farmakolojik etkilerinin kısmen bir mekanizmaya bağlı oldugunu göstermektedir(3,7). 162
Yapılan bu çalışmada görüleceği üzere, Ach'nin cevapları ortama Fenolitalein ilavesinden sonra artmaktadır ve bu artış bir siklooksijenaz inhibitörü olan Indometasin ile kısmen inhibisyona uğramaktadır. Sindirim sistemi kanalında prostaglandin sentezi yönü ile bazı farklılıklar belirlenmiştir(8,9,lo). Belirtilen farklılıklara rağmen fenolftalein; midede de kısmen PG sentezini stimüle edebilmektedir, zira Fenolftalein'e bağlı Ach cevaplarının potansiyelize olması ındometasinden sonra inhibisyona uğramaktadır. Nitekim yapılan bir çalışmada, fenolftalein'in sıçan midesinde PG sentezini stimüle ettiği belirlenmiştir'u]. Öte yandan, Fenidon ilavesinden sonra oluşan inhibisyon ile indometasinin oluşturduğu inhibisyon arasında bir fark görülmedi. Yapılan bir çalışmada barsakların PG'lerin yanısıra LTıerin de sentezliyebildiği gösterilmiştir'ô'. Ancak LTıerin sindirim sistemi kanalında oluşum ve fonksiyonları hakkında fazla bir bilgi yoktur. Bu çalışmada midede LT sentezi tam olarak belirlenememiştir. Sonuç olarak Fenolftalein barsaklarda olduğu gibi midede de araşidonik asit metabolizması üzerinde etkili olabilmektedir. SUMMARY In this study the effect of Phenolphythalein on the Arachidonic acid metabolites was investigated in the isolated rat stomach fundus. Phenolphythalein potansialized the contractile responses of Actyleholine (Ach) and this effect ofphenolphytalein was inhibited by Indomethacine a cyclooxygenase inhibitor. These ıindins show that Phenolphthalein stimulated Prostaglandin (pg) Sythesis. On the other hand Phenidone, a eylooxyenase/lipoxygenase inhibitotr has an inhibitor effeet on Achinduced contrations. However, the effect of Leukotrien (LT) eould not be investigated because Phenidone is not a spesific inhibitor of Lipoxygenase pathway. can be depend- This study shows that the lexative effect of Phenolphythtalein ed to the stimulation of PG synthesis. KAYNAKLAR ı. Collier, H.OJ., Mc Donald-Gibson, WJ., Saeed, S.A.: Stimulation of prostaglandin biosynthesis by drugs: effects in vitro of same drugs affecting gut function. Br. J. Pharrnacol., 58: 193-199, 1976. 2. Beubler, E., Juan, H.: Effect of ricinoleie acid and other laxatives on net water flug and prostaglandin E release by the rat eolon. J. Pharrn. Pharrnac., 31: 681-685,1979. 3. Autore, G., Capasso, F., Mascolo, N.: Phenolphthalein stimulates the formation of histamine, 5-hydroxytryptarnine and prostaglandin-like material by ratjejunum, ileum and colon. Br. J. Pharrnacol., 81: 347-349, 1984. 163
4. Capasso, F., Tavares, LA., Tsang, R, Rennie J.A., Bennett, A.: Eicosanoid formation by mammalian intestine. Effects of some intestinal secretagogues. Eur. J. Pharmacol., 138: 107-113, 1987. 5. Capasso, F., Mascolo, N., Autore, G., Romano, V.: Laxatives and the production of autacoids by rat colon. J. Pharm. Pharmac., 38: 627-631, 1986. 6. Vane, J.R: A sensitive metod for the assay 5-hydroxtrptamine. Br. J. Pharmacol., 12: 344, 1957. 7. Capasso, F., Mascole, N., Autore, G., Duraccio, M.R: Effect of indomethacine on aloin and 1,8 dioxiantraquinone-inducedproduction of prostaglandins in rat isolated colon. Prostaglandins, 26: 557-561, 1983. 8. Ahlquist, D.A., Duenes, J.A., Madson, T.R., Romero, J.J., Dozois RR., Malagelada, J.R; Prostaglandin generation from gastroduodena1 mucosa: regional and species differences, Prostaglandins., 24: 115-119, 1982. 9. Bennett, A., Cappaso, F., Rennie, J.A., Tavares, LA., Tsang, R.: Synthesis of arachidoııate products by rat and human colon. Effects of intestinal secretagogues, Br. J. Pharmacol., 86: 650 P, 1985. 10. Bennett, A., Civier, A., Hensby, C.N., Melhuish, P.B., Stam ford, LF.: Measurement of arachidonate and its metabolites extracted from human normal and malignant gastrointestinal tissues. Gut., 28: 315-318, 1987. 11. Capasso, F., Mascolo, N., Romano, V., Parkinson, N., Bennett, A.: Potentiation by phenolphthalein of responses of guinea-pig ileum and rat stomach strip to PGE 2 and other agonists. Eur. J. Pharmacol., 145: 1-5, 1988. 164