1
1.) Tanımlar ACİL KAÇIŞ RAMPASI NEDİR: Ağır taşımacılığın yoğun olduğu karayollarında; uzun tülde ve yüksek eğimli karayolu kesimlerinde yapılan ve bu geometrik şartların ağır taşıtlarda oluşturduğu fren arızaları nedeni ile oluşabilecek can ve mal kayıplı kazaların önüne geçmek için tasarlanan, fren kontrolünü yitirmiş ağır araçların trafik koridorundan ayrılarak izole edilmesi ve aracın kontrollü bir şekilde durdurulmasını temin eden yapılardır. Yabancı literatürde «runaway truck ramp», «runaway truck lane», «emergency escape ramp», «truck arrester bed» olarak anılmaktadır. 2
2.) Boyutlandırma (Yerçekimi ivmeli yatak için) Rampa; 1. Aracın ağırlığı, 2. Aracın ön yüzey alanı (Rüzgar Direnci İçin), 3. Kullanılan yatak malzemesi tipi (Tekerlek Sürtünmesi Hesabı İçin), 4. Yolun eğimi ve eğimli bölümün toplam uzunluğu (Aracın Ulaştığı Maximum Hız Hesabı İçin) Parametreleri Kullanılarak, a) Aracın Hızı hesaplanır. b) Yapılacak Rampanın Eğimi Seçilir. Rampanın Uzunluğu bu değişkenlere göre hesap edilerek yerleşim planı ve profil tespit edilir. 3
3.1.) Yerçekimi İvmeli Kum/çakıl Yatak Arazi coğrafyasının uygun olduğu karayolu kesimlerinde karayolu iniş (-) eğiminin tersi doğrutusunda çıkış (+) eğimli geometride, kum/çakıl yatak teşkil edilmek suretiyle kontrol dışına çıkmış aracın çakıl yataktekerlek sürtünmesi ve yerçekimi ivmesinden faydalanmak suretiyle durdurulmasını sağlar. 4
3.) Uygulama Tipleri Yerçekimi ivmeli kum/çakıl yatak (Yatak (+)eğimli). Yerçekimi İvmesiz kum/çakıl yatak. (Yatak Yola paralel) Araç yakalayıcı mekanik bariyer. 5
Yerçekimi İvmeli Kum/Çakıl Yatak PROFİL 6
3.2.) Yerçekimi İvmesiz Kum/çakıl Yatak Arazi coğrafyasının ters eğimli rampa yapmaya müsait olmadığı kesimlerinde karayolu eğimine yakın eğimli geometride, kum/çakıl yatak teşkil edilmek suretiyle kontrol dışına çıkmış aracın çakıl yatak- tekerlek sürtünmesi durdurulmasını sağlar. Yerçekiminden faydalanılmadığı için yerçekimi ivmeli rampalara oranla yatak boyu çok daha uzundur. 7
Yerçekimi İvmesiz Kum/Çakıl Yatak PROFİL 8
3.3.) Araç Yakalayıcı Bariyer Son yıllarda yabancı ülkelerde kullanılmaya başlanan bir acil kaçış sistemidir. Aracın durdurulması için tekerlek sürtünmesi ve yerçekimi ivmesinden yararlanılmaz. Sistem fren kontrolünü kaybetmiş aracın kenarlarından halatla bağlanmış bir kafes ağ ile tutularak halatlara bağlanmış bir fren mekanizması ile durdurulmasını sağlar. 9
Araç yakalayıcı bariyer PROFİL 10
4.) K.G.M. 5. Bölge Müdürlüğünde Bir Uygulama Yer: Pozantı-Tarsus Otoyolu Km: 16+900 (Sol Şerit) Rampa Tipi: Yerçekimi İvmeli Çakıl Yatak Otoyol Eğimi: % 6 Rampa Toplam Uzunluğu: 340 mt. (Katılım Şeriti+Yatak+Yatak sonu bariyerleri dahil) Çakıl Yatak Uzunluğu: 195 mt. Kaçış Rampası Eğimi: (+) %11 Rampa açısı (Yol ekseni) : 5 derece. Yatak Genişliği : 6.00 mt Rampa Genişliği : 14.40 mt (Servis Yolu, Drenaj, Yatak, NJ Bariyer dahil) Yatak Derinliği : 60 cm. Girişte derinlik 7.5 cm den 60 cm kademeli çıkıyor) 11
Uydu Fotoğrafı
Km: 16+900 Acil Kaçış Rampası Fotoğraflar ( 1,2) 13
Km: 16+900 Acil Kaçış Rampası Fotoğraflar (3-4) 14
Km: 16+900 Acil Kaçış Rampası Fotoğraflar (5) 15
Km: 16+900 Acil Kaçış Rampası Fotoğraflar (6, 7) Yatak malzemesinin; temiz doğal agregadan 20-25 mm Elek Boyutlarında olması, yassı malzeme miktarının toplam malzemeye oranının %50 sini geçmemesi, Yuvarlak malzemenin toplam malz. miktarının %30 undan az olmaması gerekir. Çakıl yatak sürekli temiz ve kuru tutulmalıdır. Yüzey ve yatak altı Drenajı sağlanmalıdır. Yatak yüzeyi her olay sonrası tırmıkla düzeltilmelidir. 16
5.) Acil Kaçış Rampası İle Önlenen Muhtemel Kazalar. Rampanın Hizmete Girmesini Takiben 2,5 Ay İçinde Gerçekleşen Olaylar Olay Tarih Araç Cinsi Giriş Hızı Yük Ağırlık Yük Cinsi Durma Mesafesi Hasar 1 03-09-2012 Treyler 40 km/h 20.000 kg Kağıt 20 m. Yok 2 05-09-2012 Kamyon 102 km/h 15.500 kg. Gübre 80 m. Yok. 3 19-10-2012 Kamyon 117 km/h 15000 kg 4 31-10-2012 LPG tanker 104 km/h 19000 kg Sıvı gaz Metal mlz. 115 m. Karter Kapağı Hasarlı 175 m. Yok1 5 06-11-2012 Kamyon 93 km/h 15000 kg Yem 140m Yok 17
Olay 1 Görüntüleri Tarih: 03/09/2012 Saat: 08:00 Araç: Treyler Plaka: 33 BTY 93 Araç Topl. Ağırlık :-. Yük Ağırlık: 20.000Kg. Giriş Hızı:40 Km/h Rampada kat ettiği yol: 20 m. Araç Hasarı : Yok 18
Olay 2 Görüntüleri (1. Fotoğraf) Tarih: 05/09/2012 Saat: 08:00 Araç: Kamyon Plaka: 42 CAB 70 Araç Topl. Ağırlık :-. Yük Ağırlık: 20.000Kg. Giriş Hızı:102 Km/h Rampada kat ettiği yol: 80 m. Araç Hasarı : Yok 19
Olay Görüntüleri 3 (1. Fotoğraf) Tarih: 19/10/2012 Saat: 07:04 Araç: Kamyon Plaka: 27 P 5921 Araç Topl. Ağırlık :25.000 Kg. Yük Ağırlık: 15.000 Kg. Giriş Hızı:117 Km/h Rampada kat ettiği yol: 115 m. Araç Hasarı : Karter Kapağı Hasarlı. 20
Olay 4 Görüntüleri (1. Fotoğraf) Tarih: 30/10/2012 Saat: 20:15 Araç: LPG Tankeri Plaka: 34 ZR 4900 Araç Topl. Ağırlık :41.620 Kg. Yük Ağırlık: 19.080 Kg. LPG Giriş Hızı:104 Km/h Rampada kat ettiği yol: 175 m. Araç Hasarı : Yok. 21
Olay 5 Görüntüleri (1. Fotoğraf) Tarih: 06/11/2012 Saat: 09:30 Araç: Kamyon Plaka: 70 DL 882 Araç Topl. Ağırlık :25000 Kg. Yük Ağırlık: 15000 Kg. (YEM) Giriş Hızı : 93 Km/h Rampada kat ettiği yol: 145 m. Araç Hasarı : Yok. 22
7.)Basında Acil Kaçış Rampası 23
8.) Yurdışında Uygulamalar. (sf.1) Foto 1: A.B.D. Foto 2: Colorado/A.B.D. 24
Yurdışında Uygulamalar. (Sf.2) Foto 3: China Foto 4: NewZealand 25
9.) Projede kullanılan referanslar 1. Washington State Department Of Transportation Design manuel (WSDOT)- USA 2. Quensland and Australia- Road Planning and Design Manuel - AUSTRALIA 3. Arizona Department Of Transportation (ADOT) - USA 4. Synthesis 178 Truck Escape Ramps (National Cooperative Highway programs) (NCHRP) -USA 5. AASHTO - USA 26