ULAŞTIRMA. Dr. Öğr. Üyesi Sercan SERİN

Transkript

1 ULAŞTIRMA Dr. Öğr. Üyesi Sercan SERİN

2 2 7-YOL GEOMETRİK STANDARTLARI

3 3 Geometrik Standartlar Yolun Genişliği Yatay ve Düşey Kurba Yarıçapları Yatay Kurbalarda Uygulanan Enine Yükseltme (Dever) Boyuna Eğim

4 4 Geometrik Standart Seçimini Etkileyen Faktörler Yol Sınıfı Proje Hızı

5 5 Yol Sınıfını Etkileyen Faktörler Trafik Niceliği Trafik Cinsi Hız Topografya Zemin Durumu İklim Koşulları Arazi Kullanım Şekli Estetik Görünüm

6 6 Trafik Niceliği: Trafik niceliği, yol genişliğini, yolun kaç şeritli olacağını belirler Trafik Cinsi: Trafik cinsi, en büyük boyuna eğim değerini belirlemede, yokuş (rampa) uzunluğunu belirlemede ve en az kurba yarıçapını belirlemede etkilidir. Ayrıca yolların üst yapı hesabında trafik ve trafik cinsi önem kazanır. Hız: Hız, yatay kurbalarda uygulanacak dever niceliği ile görüş uzunluğu gibi güvenlik ile ilgili sorunlarda önemlidir.

7 7 Tasarım Hızı: Başka taşıtların etkisi altında kalmadan, normal hava koşullarında yapılabilecek güvenli ve en yüksek hızdır. Tasarım hızı seçimini etkileyen faktörler aşağıdaki gibidir: Yolun Kırsal veya Şehir İçi Yolu Olması Durumu Yol Sınıfı Arazinin Topografik Durumu Trafik Özellikleri Sabit kalmak zorunda değildir. Arazi durumuna göre yolun farklı kesimlerinde farklı tasarım hızları kullanılabilir.

8 8 Yıllık Ortalama Günlük Trafik (YOGT): Yolun bir kesitinden, bir yıl boyunca iki yönde de geçen toplam trafik niceliğinin, bir yıl içindeki gün sayısı olan 365 e bölünmesi ile elde edilen değere denir. YOGT değeri, günlük sayımlar ile bulunabileceği gibi dönemsel sayımlar ile de bulunabilir. Ancak YOGT zamana bağlı trafik dağılımını yansıtmayacağı için tali yol tasarımında kullanılır.

9 9 Maksimum Saatlik Trafik: Yol ölçülerinin yıl içinde görülen en büyük trafik hacmine göre belirlenmesi yüksek maliyetli bir işlemdir. Bu nedenle en büyük saatlik trafik belirlenirken, otuzuncu saat trafiği (OST) olarak adlandırılan değer kullanılır. Bir sene boyunca 29 gün bu trafik hacminden daha büyük değerler elde edilir. Otuzuncu saat trafiği genellikle tasarımda kullanılır.

10 10 OST, kırsal yollarda YOGT in %12 ile %20 si arasında; kentsel yollarda ise YOGT in %7 ile %18 i arasındadır. Ancak OST ile YOGT arasında genellikle aşağıdaki bağıntı olduğu kabul edilir. OST = YOGT 6

11 11

12 12 Proje Trafiği: Bir yol projelendirilirken, proje ömrü boyunca (10 25 yıl) hizmet verebilmesi için gelecekte oluşacak trafiğin doğru bir şekilde tahmin edilmesi gerekmektedir. Proje Saat Trafiği (PST): Projelendirme esnasında alınan saatlik trafik. Bu trafiğin YOGT ne oranı ise K faktörüdür. D: Şerit dağıtma katsayısı (örn: 60/40, 50/50 vb.) PST=30 ST ya da PST= K.YOGT ise 30 ST=K.(YOGT/6) K=(1 + a) n veya K=Tn/To PST=K.D.YOGT

13 13 Beklenen Trafik: Yol tasarımında hizmet ömrü sonundaki trafik hacmi önemlidir. Tasarım esnasın da kullanılan hacim verileri hizmet ömrü sonundaki hacim verileri olmalıdır. Bunun için gelecekteki hacim değeri yaklaşık olarak elde edilmelidir. Bu aşağıdaki şekilde bulunur. Beklenen Trafik = Mevcut Trafik + Trafik Artışı Trafik Artışı = Doğal Trafik Artışı + Saptırılan Trafik + Doğan Trafik + Gelişme Trafiği

14 14 Mevcut Trafik: Yolu bugünkü durumunda kullanan trafiktir. Eğer iki nokta arasında yol yoksa mevcut trafik başlangıç son etüdü ile belirlenir.

15 15 Doğal Trafik Artışı: Nüfus ve taşıt sayısındaki artışa paralel olarak ortaya çıkar. Aşağıdaki formül ile hesaplanır. T n = T 0 (1 + a) n Burada T n : n yıl sonraki trafik T 0 : hesap yılındaki trafik a : yıllık ortalama artış % si n : hesaplanan yıl sayısı

16 16 Saptırılan Trafik: Yolun geometrik standartlarının iyileştirilmesi veya yeni yolun yapımı ile getirilen olanaklardan dolayı diğer yollardan veya ulaştırma sistemlerinden saptırılan trafik olarak açıklanabilir. Doğan Trafik: Yolun açılması ile ortaya çıkan olanaklar sonucu oluşan trafik. Gelişme Trafiği: Trafik ve arazi kullanımındaki değişimden dolayı oluşacak trafik.

17 Yolun hizmete açılmasından sonra görülen trafik n Yıl sonra Beklenen Trafik Trafik artışı 17 Trafik Gelişme Trafiği Doğan Trafik Saptırılan Trafik Mevcut Trafik Yıl n

18 18 ÖRNEK: İki nokta arasında yeni bir yol yapılacaktır. Saptırılan trafik taşıt/yıl, doğan trafik taşıt/yıl dür. Doğal trafik artışı %2.5 dur. Yapılan başlangıç son etüdüne göre yolu kullanacak araç sayısı taşıt/yıl dır. Buna göre 20 yıl sonraki proje trafiğini hesaplayınız.

19 19 ÇÖZÜM: Mevcut trafik: taşıt/yıl Doğan trafik: taşıt/yıl Saptırılan trafik: taşıt/yıl K= T n /T 0 = T 0 (1+a) 20 /T o = ( ) 20 = 1,64 YOGT=( Tn)/365=1781 taşıt/gün Proje trafiği=30.st=k*yogt/6=1.64*1781/6=487 taşıt/saat