KANADA ÜLKE RAPORU Eylül 2013 E.K. AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ
1
I. ÜLKENİN GENEL BİLGİLERİ Resmi Adı : Kanada Yönetim Şekli : Parlamenter Demokrasi Dayalı Anayasal Monarşi, Federasyon Coğrafi Konumu : Kuzeyde Kuzey Buz Denizi, doğuda Atlas Okyanusu, güneyde ABD, batıda da Büyük Okyanus ve ABD nin Alaska Eyaleti ile çevrilidir. Yüzölçümü : 9.984.670 km2 (%4,6 ekilebilir alan) Nüfusu : 34,4 milyon ( 2012) Başkenti : Ottawa (1.169.000) Başlıca Şehirleri : Toronto, Montreal, Vancouver, Quebec, Calgary Zaman Ayarı : Ülkenin doğu kıyısı Greenwich ayarına göre 4 saat, batı kıyısı ise 8 saat geridedir. İstanbul ile Ottawa arasında yaklaşık 7 saat vardır. Başlıca Sektörler : Kanada son derece zengin tabiî kaynaklara sahiptir. Geniş alanlara yayılan verimli topraklarında, tarım ve ormancılık öne çıkar, maden yatakları çok çeşitlidir. Balıkçılık çok gelişmiştir. Ülkede gelişmiş sanayi dalları olarak demir-çelik, tarım makinaları, ulaştırma malzemesi, kâğıt, kimya ve gıda sanayii sayılabilir. Dili : İngilizce ve Fransızca Dini : Hıristiyan (%42,6 Katolik, %23,2 Protestan) Para Birimi : Kanada Doları Üyesi Olduğu Uluslar arası Kuruluşlar : ASEAN, EBRD, ICC, IAEA, G7, G8, G10, G20, IADB, IMF, NATO, OECD, APEC, OSCE, UN, WTO, UNCTAD, NAFTA 2
II. DEMOGRAFİK GÖSTERGELER Nüfus 34,4 milyon Türk Kökenli Nüfus Yaklaşık 50.000 (çoğunluğu yüksek okul mezunu) Nüfus Yoğunluğu 4 kişi/km 2 15-64 Yaşın Nüfusa Oranı % 69 Internet Kullanıcıları % 83 OECD Gelir Grubu Beklenen Yaşam Süresi Yüksek 81 Yıl CO2 Emisyonu (kişibaşı metrik 15 ton) İşgücü 18,9 İşsizliğin toplam işgücüne oranı % 8 Kaynak: World Bank, İhracat Bilgi Platformu, CIA III. EKONOMİK GÖSTERGELER YILLAR 2008 2009 2010 2011 2012 GSYİH (Trilyon $) (Gayri Safi Yurtiçi Hasıla) GSYİH Dünya Sıralaması Kişi Başına GSYİH($) Reel GSYİH Büyüme Hızı(%) Enflasyon Oranı(%) 1.5 1.3 1.5 1.7 1.8 11 11 10 11 12 45.100 39.656 46.212 50.345 52.219 1-3 3 2 1.7 2 0 2 3 1.5 Para birimi: Kanada 1 ABD $= 1.0359 CAD $ Doları 1 CAD $= 1.9506 TL (11.09.2013) Kaynak : World Bank, OANDA.com 3
IV. BİR BAKIŞTA KANADA Varlıklı ve yüksek teknolojiye sahip endüstriyel bir toplum olarak Kanada bugün, serbest pazar merkezli ekonomik sistemi, üretim modelleriyle ve yüksek yaşam standartları ile Amerika Birleşik Devletleri ne (ABD) çok benzemektedir. 2. Dünya Savaşı ndan bu yana imalat, madencilik ve hizmet sektörlerindeki artış Kanada'yı kırsal ekonomiden endüstriyel ve şehirsel bir toplum haline getirdi. Enerji üretimi bakımından kendine yeterli olan Kanada'nın doğu kıyısında ve batıdaki üç eyaletinde engin doğal gaz yatakları ve fazlaca diğer fosil yakıt kaynakları bulunmaktadır. 1989 yılındaki Kanada-ABD Serbest Ticaret Anlaşması (FTA) ve 1994 yılında Meksika'yı da içeren Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (NAFTA) ile ülke ekonomisi özellikle ABD pazarı ile birleşirken, kalkınmada önemli bir ivme kazanmıştır. Ülkede en önemli sorunların başında, ABD ne yönelen beyin göçü gelmektedir. Bununla birlikte, Kuzey Amerika kıtası hariç diğer bölgelerden Kanada ya gerçekleştirilen göçler de ülkede önemli bir beyin kazanımı sağlamaktadır. - Sektörlerin Gayri Safi Yurtiçi Hâsılaya Katma Değer Oranı: Tarım : % 2 Sanayi : % 32 Hizmetler: % 66 Kaynak : World Bank 4
- Global Markaları Blackberry BlackBerry, Kanadalı bir telekomünikasyon ve kablosuz cihaz üreticisidir. BlackBerry marka akıllı telefon ve tabletlerin üreticisi olan firmanın ana ofisi Ontario, Kanada'dadır. BlackBerry'nin kurucusu, İstanbul doğumlu Mike Lazaridis'dir. Jim Balsille ile birlikte şirketi eş-yetkili CEO olarak 22 Ocak 2012 tarihine dek birlikte yöneten Mike Lazaridis, bu tarihte görevini Thorsten Heins'e bıraktı. 30 Ocak 2013 tarihine dek Research In Motion adıyla faaliyet gösteren firma, artık faaliyetlerine BlackBerry adı altında devam etmektedir. Firmanın marka değeri: 2 milyar USD V. GENEL OLARAK DIŞ TİCARETİ (MİLYAR $) YILLAR İHRACATI İTHALATI TİCARET TİCARET HACMİ DENGESİ 2007 497.8 470.2 968 27,6 2008 527.6 504.8 1032.4 22.8 2009 384.5 407 791.5-22.5 2010 464.1 493.7 957.8-29.6 2011 541 562.3 1103.3-21.3 2012 532.4 568.6 1101-36.2 Kaynak: World Bank, International Trade Center 5
Başlıca İhracat Yaptığı Ülkeler Başlıca İthalat Yaptığı Ülkeler : ABD % 73,7, Birleşik Krallık % 4,2 (2012) : ABD % 49,5, Çin % 10,8, Meksika % 5,5 (2012) Başlıca İhraç Ürünleri : Otomotiv ürünleri, Makine ve gereçleri, Sanayi malları, Orman ürünleri, Hava araçları, Tarım ve su ürünleri, Tüketim malları, Doğal gaz Başlıca İthal Ürünleri : Makine ve gereçleri, Otomotiv ürünleri, Sanayi malları, Tüketim malları, İşlenmemiş petrol, Elektrik, Kimyasallar Kaynak: CIA Factbook 6
VI. TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİ TÜRKİYE - KANADA TİCARİ İLİŞKİLERİ (Milyon ABD Doları) Türkiye nin Türkiye nin Ticaret Ticaret Yıllar İhracatı İthalatı Hacmi Dengesi 2000 173.3 256.4 429.7-83.1 2005 364.8 447.2 812.0-82.4 2006 378.5 674.6 1053.1-296.1 2007 370.0 866.7 1236.7-496.7 2008 501.4 1428.0 1929.4-926.6 2009 338.1 915.3 1253.4-577.2 2010 479.5 915.3 1394.8-435.8 2011 875.2 1311.5 2186.7-436.3 2012 1.058.3 953.7 2012 104.6 2013 (Ocak-Temmuz) 579.6 795.2 1374.8-215.6 Ticaret dengesi Türkiye açısından değerlendirilmektedir, Kaynak : Türkiye İstatistik Kurumu(TÜİK) 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 TÜRKİYE-KANADA DIŞ TİCARETİNİN SEYRİ (Milyon ABD Doları) İhracat İthalat 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 7
Türkiye nin Kanada ya İhracatında İlk 10 Ürün Grubu Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde) Diğer kabuklu meyveler (taze/kurutulmuş) (kabuğu çıkarılmış/soyulmuş) Demir/çelik çubuklar (sıcak haddeli, dövülmüş, burulmuş, çekilmiş) Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları Yontulmaya, inşaata elverişli işlenmiş taşlar (kayagan hariç) Demir/çelikten inşaat ve aksamı sırlı seramikten döşeme, Kaldırım taşları, şömine, duvar karosu Römorkörler ve itici gemiler Kıymetli metaller ve kaplamalarından mücevherci eşyası Demir/çelikten diğer tüpler, borular, içi boş profiller Türkiye nin Kanada dan İthalatında İlk 10 Ürün Grubu Demir/çelik döküntü ve hurdaları, bunların külçeleri Taşkömürü; taşkömüründen elde edilen briketler, topak vb. Katı yakıtlar Kuru baklagiller (kabuksuz) (taneleri ikiye ayrılmış) Gazete kâğıdı (rulo veya tabaka) Diğer hava taşıtları, uzay araçları Demir cevherleri ve konsantreleri İşlenmemiş nikel Sodalı ve sülfatlı odun hamuru Yakmaya mahsus ağaçlar; yonga, talaş, döküntü, kırıntı vb Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış) 8
VII. YATIRIM İLİŞKİLERİ Türkiye ile Kanada arasındaki yatırım ilişkilerinin dinamik tarafını Kanadalı firmaların Türkiye de gerçekleştirdikleri yatırımlar oluşturmaktadır. Türk firmalarının Kanada daki faaliyetleri oldukça sınırlı düzeydedir. 31.12.2012 tarihi itibariyle, Türkiye de 236 Kanada menşeli şirket faaliyette bulunup bu firmaların toplam yatırım miktarı 2 milyar USD yakındır. Türk iş adamlarının Kanada da yaptıkları yatırımlar çoğunlukla Kanada ya yerleşmiş ve vatandaşlık kazanmış kişilerin kurdukları veya ortak oldukları Kanadalı firmalar olup, ülkemize sermaye transferi sağlayamamaktadırlar. VIII. İKİLİ ANLAŞMALAR Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması ( 1990 ) Tekstil Ticareti Alanında İşbirliğini Öngören Mutabakat Zaptı ( 1995 ) Yüksek Düzeyli Ticari ve Ekonomik İstişarelere İlişkin Mutabakat Zaptı ( 1996 ) Enerji Alanında İkili İşbirliği İle İlgili Mutabakat Zaptı ( 1998 ) Yüksek Düzeyli Ticari ve Ekonomik İstişarelere İlişkin Mutabakat Zaptı ( 2000 ) Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti İle Kanada Hükümeti Arasında Tarafların Yekdiğerinin Başkentlerindeki Taşınmazlarına Dair Anlaşma ( 2000 ) Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti İle Kanada Hükümeti Arasında Sosyal Güvenlik Anlaşması ( 2001 ) Türkiye-Kanada İş Konseyi Kurulmasına İlişkin Mutabakat Zaptı (2002) Hava Ulaştırma Anlaşması (2009) Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması (2009) 9