Gemi Mühendisliği ve Sanayimiz Sempozyumu, 24-25 Aralık 2004 15.03.2004 Tarih ve 25403 Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren GEMİ ve DENİZ ARAÇLARININ İNŞASI, TADİLATI, BAKIM ONARIMLARINDA UYGULANACAK USUL ve ESASLARA İLİŞKİN YÖNETMELİK Gökhan AYYILDIZ 1 ÖZET Gemi inşa sanayiinin gelişmesini desteklemek ve inşa, bakım-onarım ve tadilat faaliyetlerinin kurumsal bir yapıda, ulusal ve uluslar arası mevzuata uygun olarak yürütülmesini, yeni inşa edilen veya tadilat yapılan gemilerin İdare tarafından belgelendirilme hizmetlerinin projelere uygun olarak yapılmasını temin amacıyla hazırlanan Gemi ve Deniz Araçlarının İnşası, Tadilatı, Bakım Onarımlarında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik, 23 Ocak 2002 tarih ve 24649 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Anılan Yönetmeliğin kapsam ve prosedürlerinin ihtiyaçlar doğrultusunda gözden geçirilmesine ihtiyaç duyulmuş ve Gemi ve Deniz Araçlarının İnşası, Tadilatı, Bakım Onarımlarında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik, 15.03.2004 tarih ve 25403 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Yönetmelik hükümleri ile, tam boyu 15 metre ve daha büyük olan ya da 12 kişiden fazla yolcu taşıyan, yurt içinde klaslı veya klassız olarak inşa veya tadil edilecek veya bakım onarımları yapılacak sivil maksatlı gemi/deniz araçları ile yurt dışında inşa veya tadil edilecek, Türk Bayraklı gemi ve deniz araçlarının denizde can, mal, seyir ve çevre güvenliğinin temini için sahip olması gereken nitelik ve yeterliliklerinin belgelendirme ve denetimine yönelik olmak üzere, gemilerin inşa, tadilat ve bakımonarımlarında İdare, tesis sahibi ve gemi sahiplerinin uyacakları esasların belirlenmesi amaçlanmaktadır. 1 Denizcilik Müsteşarlığı, Gemi İnşa Dairesi 371
1. Yönetmeliğin Kapsamı Yönetmelik 16 madde ve 7 ekten oluşmaktadır. 07 Nisan 2004 tarih ve 924 sayılı Müsteşarlık Genelgesi ile, Yönetmelikteki kapsam, işletme izni, mesleki denetim, Form 3, konsolosluk onayı, nihai proje, plan ve belgelerin inceleme süresi gibi konuların uygulanmasına yönelik açıklamalar getirilmiştir. 13 Ekim 2004 tarih ve 2598 sayılı Müsteşarlık Genelgesi ile, Yönetmelik kapsamında istenilecek plan, proje ve dokümanların gemi boy ve cinsine göre dağılımı ve bunların denetimleri konularına açıklık getirilmiştir. Tanımlar başlıklı 4. Maddede Gemi, Deniz Aracı, Klas Kuruluşu, Temsilci, Tesis, Boyutlandırma, Proje Mühendisi, Tersane, Yat Limanı, Balıkçı Barınağı, Tekne İmal Yeri, Çekek Yeri, Nihai Proje, Belgelendirme v.b. tanımlar yeniden düzenlenerek uygulamada oluşan sorunların önüne geçilmesi amaçlanmıştır. İnşa başlıklı 5. Madde ve Tadilat başlıklı 6. Maddede gemilerin inşasına ve tadilatına başlanmadan önce İdare tarafından hangi belge ve projelerin talep edileceği, bu belge ve projelerin kimler tarafından onaylanacağı, inşa izni için gerekli formların verilmesi ile ilgili hükümler açıklanmıştır. Bakım-Onarım başlıklı 7. Maddede 50 Grt. ve daha büyük gemi/deniz araçlarının bakım-onarım faaliyetleri ile ilgili hükümler açıklanmıştır. Planların Denetimi başlıklı 8. Maddede, 5. Madde, 6. Madde ve Form 5 de istenilen belgeler için mesleki denetimin kapsamı açıklanmıştır. Liman Başkanlığı Onayı başlıklı 9. Maddede inşa/tadilat için Liman Başkanlığına teslim edilen belgelerin incelenme ve onay işlemleri açıklanmıştır. İnşa ve Tadilatın Takibi başlıklı 10. Maddede klaslı ve yabancı bayraklı ya da ihraç edilecek gemi/deniz araçlarının inşa/tadilatı sırasında uygulanacak işlemler açıklanmıştır. Tadilatına Karar Verilen Gemi/Deniz Aracı başlıklı 11. Maddede tesise bakımonarım amacıyla gelen/getirilen; ancak, tadilatına karar verilen gemi/deniz aracı hakkında yapılacak işlemler açıklanmıştır. Belgelendirme başlıklı 12. Maddede inşa ve/veya tadilatı Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yapılmış olan gemi/deniz aracının ölçme, belgelendirme ve tescilinin yapılabilmesi için başvuru işlemleri açıklanmıştır. Yaptırımlar başlıklı 13. Maddede Türk Bayraklı klaslı veya klassız gemi/deniz araçları için, İdarenin kendi yetkili personeli tarafından; a) İnşa/tadilat aşamasında yapılan denetimlerde, mevzuata ve plan, belge ve dokümanlarına uygun olmayan şekilde inşa/tadilat yapıldığı tespit edildiği takdirde, inşaat/tadilat derhal durdurulur ve uygunluk sağlanması için eksikliğin niteliğine göre onbeş günden az olmamak üzere bir süre verilir. Süre sonunda mücbir sebep bulunmaksızın uygunluk sağlanmadığı takdirde o gemi/deniz aracının inşa/tadilatına izin verilmeyeceği, b) İnşa/tadilat sonucu yapılan ölçümlerde, mevzuata ve plan, belge ve dokümanlarına uygun olmadan inşa/tadilat yapıldığı tespit edildiği takdirde belge düzenlenmeyeceği, Yukarıda belirtilen hususlardan herhangi birine bir yıl içerisinde iki kez sebep olan tesisin işletme izninin iptal edileceği açıkça ifade edilmiştir 372
2. Yeni Yönetmelikle Getirilen Değişiklikler 1. Kıyı dışındaki gemi/deniz araçları inşa yerleri tekne imal yeri olarak, tanımlı hale getirilerek kayıt altına alınması ve bu yerlerin düzenli inşa yerleri haline getirilmesi amaçlanmıştır. 2. İnşa, tadilat, bakım-onarım yapan tesislerin tamamı Denizcilik Müsteşarlığının vereceği İşletme İzni ile faaliyetlerini sürdürebileceklerdir. Böylelikle inşa, tadilat, bakım-onarım yerlerinin uygun kriterlere sahip tesisler olması amaçlanmıştır. 3. Bölge Müdürlüklerine yapılan başvuruların en kısa sürede sonuçlandırılma süresi 15 günden, 5 iş gününe indirilmiştir. 4. Eski yönetmelikte ön görülen imalat kontrollerinin GSK uzmanlarınca üç aşamada yapılması ve aşamaların tespit edilmesinde yaşanan belirsizliklerin ve üreticiye yansıyan sıkıntıların ortadan kaldırılması için, kontrollerin GSK Başkanlığınca uygun görülen sıklıkta yapılması hükmü getirilmiştir. 5. Klaslı gemilerin kontrolü tamamen klaslı olduğu kuruluşa bırakılmış, klaslı gemi/deniz araçlarının başvurularında sadece Genel Yerleştirme planı istenerek bürokrasi azalmıştır. 6. Avrupa Birliği mevzuatına paralel olarak, 01.07.2005 tarihinden itibaren 500 GRT ve üzeri gemi/deniz araçlarının ve 12 kişiden fazla yolcu taşıyan gemilerin klaslı olma şartı getirilerek, inşa faaliyetlerinin uluslar arası normlarda gerçekleştirilmesi ve kalitenin artırılması amaçlanmıştır. 7. İnşa, tadilat veya bakım-onarımın Yönetmelik hükümlerine uygun olarak gerçekleştirilmediğinin tespit edilmesi halinde, Yönetmelik hükümlerine uygunluğunun sağlanması için, duruma göre 15 günden az olmamak üzere süre verilerek hem gemi sahiplerinin mağduriyeti önlenmiş hem de faaliyetlerin Yönetmelik hükümlerine uygun hale getirilmesi temin edilmiştir. 8. Yönetmeliğin kapsamı, yurt içinde yabancılar için veya serbest bölgelerde inşa ve tadil edilen Türk Bayraklı veya Türk Bayrağı çekebilecek, boyuna bakılmaksızın 12 kişiden fazla yolcu taşıyan, ülkemizde ihraç amaçlı inşa edilecek tüm gemi/deniz araçları da dahil edilerek genişletilmiştir. 9. Kontrol mühendisliği kaldırılmıştır. 10. Yabancı menşeli projeler için konsolosluk onayı yeterli sayılmıştır. 11. Gemi inşa ve tadilatı için verilen izin belgesindeki süre kaldırılarak gereksiz bürokrasi ortadan kaldırılmış oldu. Ayrıca imalatçı ile gemi sahibi arasında yapılan sözleşmenin istenmesi de kaldırılmıştır. 12. Yönetmelik Müsteşarlığımızın ileride muhtemel idari yapılanmasına uygun olarak hazırlanmıştır. 373
3. Yönetmeliğin Uygulama İşlemleri 3.1 Yeni İnşa İçin Başvuru İşlemleri Yetkili kişi, Madde-5 te istenen planları, Form 1-A ya ekleyerek Liman Başkanlığına başvuruda bulunur. Liman Başkanlığı söz konusu planları incelemek suretiyle başvuruyu 5 iş günü içinde cevaplandırır. Planlar İdarenin kurallarına uygun ise, iki nüsha Form 1-B onaylanmak suretiyle İnşa İzin Belgesi düzenlenir. Planlar üzerinde İdarenin kurallarını karşılayacak değişikler yapılmasının talep edilmesi halinde, değişiklerin yapılması için başvuru sahibine iade edilir. Başvuru sahibi Liman Başkanlığının isteklerini karşılayacak şekilde tadil edilen planları Liman Başkanlığını sunar. Liman Başkanlığı iki nüsha Form 1-B onaylamak suretiyle İnşa İzin Belgesini düzenler. 3.2 Tadilat İçin Başvuru İşlemleri Yetkili kişi iki nüsha Form 2-A ile Liman Başkanlığına tadilat için başvuruda bulunur. Yapılacak tadilat türüne göre Liman Başkanlığı Madde-5'te istenen projeler veya Form-5 te belirtilen plan, belge ve dokümanlardan gerekli olanları ister. Yapılan tadilat planları İdarenin kurallarına uygun ise iki nüsha Form 2-B onaylanmak suretiyle Tadilat İzin Belgesi düzenler. Tadilat planları İdarenin kurallarını karşılamıyorsa düzeltilmek üzere başvuru sahibine iade edilir. Düzeltilen planlar Liman Başkanlığınca yeniden incelenir, uygun bulunursa iki nüsha Form 2-B Tadilat İzin Belgesi düzenlenir. 3.3 Bakım-Onarım İçin Başvuru İşlemleri 50 GT ve daha büyük gemi ve deniz araçları için Tesis yetkilisi Form-4 ile birlikte Liman Başkanlığına başvuruda bulunur.liman Başkanlığınca bakım-onarım için herhangi bir belge düzenlenmez. Yapılan bu başvuru aslında Liman Başkanlığını bilgilendirmek ve gerekiyorsa can, mal ve yangın emniyeti yönünden gerekli tedbirlerin Liman Başkanlığınca alınmasını sağlamak içindir. 374
3.4. Mesleki Denetim Gerek inşa gerekse tadilat için yapılmış tüm başvurularda sunulan planlar Gemi Mühendisleri Odasının Mesleki denetimden geçirilmiş olacaktır Madde-5 ve Form-5 istenen planların tümü mesleki denetimden geçirilmiş olarak idareye sunulacaktır. 3.5. Liman Başkanlığı Onayı Liman Başkanlığı, bu yönetmelik kapsamında yapılan başvuruları, olumlu veya olumsuz olarak 5 iş günü içinde sonuçlandırır. Onaylanan belgelerin bir nüshası başvuru sahibine verilir, diğer nüshası Liman Başkanlığında muhafaza edilir. Başvuruya cevabın olumsuz olması durumunda, olumsuzluk nedenleri bir yazıyla başvuru sahibine bildirir. 3.6. İnşa ve Tadilatların Takibi İnşa ve tadilatlar yürürlükteki mevzuata göre gerekli görülen sıklıklarda takip edilir. Yapılan denetimler sonucunda Form-3 düzenlenir. Denetimlerin sıklığı gemi/deniz aracının cins ve tipine göre Liman Başkanlığınca belirlenir. İzleme sayısının çok olması durumunda birden fazla Form-3 düzenlenebilir. 3.7. Klaslı/İhraç veya Yabancı Bayrak Çekecek Gemi/Deniz Araçları Bu tür gemi/deniz araçları için Form 1-A, Form 2-A ve Genel yerleştirme planı ile başvuruda bulunur. İhraç amaçlı ise ihraç belgesi başvuru belgesine ekler. Klas kontrolünde inşa/tadilat yapılacaksa klas kontrollük belgesi başvuru belgesine eklenir. Yurt dışında inşa veya tadilat yapılacak ise; IMO tarafından sirküle edilmiş klas kuruluşu gözetiminde inşa/tadilat yapılacağını belirten klas kontrollük belgesini başvuru belgesine ekler. Bu tür gemi/deniz araçları için İdare tarafından denetim yapılmaz. 375
3.8. Belgelendirme İnşa ve tadilatın, projelere ve Yönetmelik hükümlerine göre sonuçlandırılması durumunda ölçme, tescil ve belgelendirme işlemlerine başlanır. Yapılan denetimlerde mevzuata ve plan, belge ve dokümanlara uygun olmadan inşa/tadilat yapıldığının tespit edilmesi halinde; inşa/tadilat derhal durdurulur. Yönetmelik hükümlerine uygunluğun sağlanması için 15 günden az olmamak üzere bir süre verilir. Uygunluk yine sağlanmadığı taktirde gemi/deniz aracının inşa/tadilatına izin verilmez. İnşa/tadilat sonucunda yapılan ölçümlerde; mevzuata, plan, belge ve dokümanlara uygun olmadan inşa ve tadilat yapıldığı tespit edilmesi durumunda gemi/deniz aracı için belge düzenlemesi yapılmaz. 3.9 Önemli 500 GT ve üzeri veya 12 kişiden fazla yolcu taşıyan tüm gemi/deniz araçları 1.7.2005 tarihinden itibaren klaslı olmak zorundadır. Tersane, çekek yeri ve tekne imal yerinde Yönetmelik hükümlerine aykırı şekilde inşa/tadilat yapılmasına bir yıl içerisinde iki kez sebep olan tesisin işletme izni iptal edilir.gemi İnşa, Tadilat ve Bakım Onarımı faaliyetlerinde bulunacak olan Tersane, Yat Limanı, Tekne İmal Yeri, Çekek Yerlerinin Denizcilik Müsteşarlığından İşletme İzni almış olması gerekmektedir. Müsteşarlığımızdan işletme izni olmayan inşa, tadilat ve bakım onarım yerlerinden yapılacak başvurular kesinle kabul edilmeyecektir. 376