ÖZET...3 TÜRKIYE NIN HALI İHRACATI...27 TOPLAM HALI İHRACATIMIZIN ÜLKE GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI...30

HALI SEKTÖRÜNÜN 2010 OCAK-MART İHRACAT PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ İTKİB GENEL SEKRETERLİĞİ ARGE ve MEVZUAT ŞUBESİ NİSAN 2010

ÖZET...3 DÜNYA EKONOMISINE GENEL BIR BAKIŞ...9 TÜRKIYE NIN HALI İHRACATI...27 TOPLAM HALI İHRACATIMIZIN ÜLKE GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI...30 HALI İHRACATIMIZDA MAKINA HALISI VE EL HALISININ PAYI...32 MAKINA HALISI İHRACATIMIZIN ÜLKE GRUPLARI İTIBARIYLE DEĞERLENDIRMESI...33 MAKINA HALISI İHRACATIMIZIN ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI...35 Ortadoğu Ülkelerine Makina Halısı İhracatımız... 35 Avrupa Birliği Ülkelerine Makina Halısı İhracatımız... 37 Eski S.S.C.B. Ülkelerine Makina Halısı İhracatımız... 39 Diğer O.E.C.D. Ülkelerine Makina Halısı İhracatımız... 41 Afrika Ülkelerine Makina Halısı İhracatımız... 42 Diğer Avrupa Ülkelerine Makina Halısı İhracatımız... 43 Diğer Asya Ülkelerine Makina Halısı İhracatımız... 44 Serbest Bölgelere Makina Halısı İhracatımız... 45 EL HALISI İHRACATIMIZIN ÜLKE GRUPLARI İTIBARIYLE DEĞERLENDIRILMESI...45 EL HALISI İHRACATIMIZIN ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI...47 Avrupa Birliği Ülkelerine El Halısı İhracatımız... 47 Diğer OECD Ülkelerine El Halısı İhracatımız... 49 Ortadoğu Ülkelerine El Halısı İhracatımız... 50 Eski S.S.C.B. Ülkelerine El Halısı İhracatımız... 51 Afrika Ülkelerine El Halısı İhracatımız... 51 Diğer Asya Ülkelerine El Halısı İhracatımız... 52 Serbest Bölgelere El Halısı İhracatımız... 53 EKLER : İHRACAT KAYIT RAKAMLARI...54 2

ÖZET Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler Dünya ekonomisi 2009 yılını küresel krizden aldığı ağır yarayla kapatmıştır. Buna göre küresel ölçekte hane halkı gelirleri ve tüketim eğilimi önemli ölçüde gerilemiştir. Küresel krizden iyileşme sürecine girilen bu yeni dönemde ise, istihdam kaybının yarattığı yeni işsizlerle birlikte özellikle gelişmiş ülkelerde tüketim çok yavaş iyileşme göstermektedir. IMF nin Dünyanın Ekonomik Görünümü-Ocak 2010 raporuna göre gelişmiş ülke ekonomilerinde 2010 yılında %2,1 oranında büyüme öngörülmektedir. 2009 yılında ise gelişmiş ülke ekonomilerinde %3,2 daralma yaşanmıştır. 2011 yılı için büyüme oranının biraz daha artarak %2,4 oranında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Gelişmiş ülkelerde tarihsel süreç göz önünde bulundurulduğunda iktisadi canlanmanın zayıf kalacağı beklenmektedir. Söz konusu ülkelerde yüksek işsizlik oranları, kamu borçları ve yarası henüz sarılamamış mali yapı büyük sıkıntı yaratmaktadır. Dünya ticaretinin 2009 yılında %12,2 daralmasından sonra gelişmekte olan pazarların dış ticareti gelişmiş ülkelerin tersine güçlü bir büyüme göstermiştir. Bazı gelişmekte olan ülke ekonomilerinde ihracat performansı kriz öncesi seviyeye yakın ve hatta üzerindedir. Dünya Ticaret Örgütü ne göre 2010 yılında dünya ticareti %9,5 büyüyecek, gelişmiş ülkelerin ihracatı %7,5 artarken dünyanın geri kalan ülkelerinin ihracatında ise %11 oranında büyüme gerçekleşecektir. Son dönemde yapılan öngörülerde, tekstil ve hazır giyim ihracatçıları için gelişmekte olan ülke ekonomilerinin önem kazandığı vurgulanmaktadır. Uluslararası Para Fonu tarafından aralarında Arjantin, Brezilya, Çin, Hindistan, Endonezya, Meksika, Rusya, Suudi Arabistan, Güney Afrika ve Türkiye nin de yer aldığı G-20 ülkeleri hakkında hazırlanan rapora göre, küresel ekonomik iyileşme, yükselen ekonomilerdeki güçlü ekonomik büyüme sayesinde tahmin edilenden daha hızlı gerçekleşmiştir. Ülkemizde 2009 yılı dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre GSYH sabit fiyatlarla % 6 artmıştır. 2009 yılı bütününde ise bir önceki yılın aynı dönemine göre GSYH nın sabit fiyatlarla, orta vadeli programda yer alan %6 küçülme tahmininin altında olarak, % 4,7 azaldığı görülmektedir. Böylece Türkiye 3

ekonomisi 2001 yılındaki % 5,7 oranında küçülmenin ardından ilk defa yıllık büyüme anlamında daralma göstermiştir. 2009 yılında ülkemiz halı ihracatı % 7,2 oranında düşüşle 1 milyar 86 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. 2010 yılının ilk çeyreğinin sonunda ise halı ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 26,3 oranında artarak 261,1 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. Mart ayına ait aylık halı ihracat değeri yaklaşık 102,5 milyon dolar olarak kaydedilerek 2009 yılı Mart ayına kıyasla % 31,7 oranında artmıştır. 2010 yılı Mart ayında el halısı ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre % 81,5 oranında artarak 15,4 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. Ocak Mart 2010 döneminde ise el halısı ihracatında kaydedilen artış oranı % 40,3 olurken ihracat değeri 29,2 milyon dolar olmuştur. Bu yılın Mart ayında 87,1 milyon dolarlık makina halısı ihraç edilmişken, kaydedilen ihracat artış oranı % 25,6 olmuştur. Öte yandan Ocak Mart 2010 döneminde makina halısı ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 24,7 oranında artmış ve 231,9 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. Belli Başlı Pazarlarda Halı İhracatındaki Gelişmeler Türkiye nin halı ihracatında % 12,9 luk payıyla en büyük ihracat pazarı konumunda olan S.Arabistan a 2010 yılının ilk çeyreğinde gerçekleştirilen ihracat bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 14,6 oranında artarak 33,8 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. Anılan dönemde, ikinci büyük pazarımız konumundaki ABD ye halı ihracatımız % 92,8 oranında artarak yaklaşık 27,3 milyon dolara ulaşmıştır. Kaydedilen bu ihracat değeri ile ABD nin toplam halı ihracatı içerisindeki payı % 10,5 e yükselmiştir. Ocak Mart 2010 döneminde en büyük üçüncü ihracat pazarımız konumundaki Almanya ya yönelik halı ihracatımız 2010 un ilk çeyreği sonunda bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 37,2 oranında artmış ve 21,6 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. Bu ihracat değeri ile Almanya nın toplam halı ihracatımız içerisindeki payı % 8,3 olarak hesaplanmaktadır. 2009 yılı boyunca ihracatımızın sürekli bir biçimde arttığı Irak a yönelik ihracatımız, Ocak ve Şubat aylarında olduğu gibi Mart ayında da bir önceki yıla kıyasla azalmıştır. Ülkemizden Irak a halı ihracatı, 2010 Ocak Mart döneminde 2009 yılının aynı dönemine kıyasla % 42,6 oranında azalarak yaklaşık 7,1 milyon dolar 4

olarak kaydedilmiştir. Irak ın 2010 un ilk çeyreği itibariyle ülkemiz toplam halı ihracatındaki payı % 2,7 olarak hesaplanmakta olup, Irak bu dönemde ihracat pazarlarımız arasında Mısır, Polonya ve İran ın da ardından yedinci sıraya gerilemiştir. Irak, aynı zamanda ilk on ülke arasında Ocak Mart 2010 döneminde halı ihracatımızın azaldığı tek ülke olmuştur. Halı ihracatımızda 2010 dönemine ait veriler incelendiğinde ilk 10 pazar içerisinde yer alan ülkelerden Irak dışındaki dokuz ülkeye yönelik ihracatımızın % 11,6 ile % 216,3 arasında değişen oranlarda arttığı anlaşılmaktadır. Aşağıdaki tabloda, ülkemizin halı ihracatında ilk on pazara ilişkin gelişmeler yer almaktadır. EN ÇOK HALI İHRACATI YAPILAN ÜLKELER Birim: 1.000 $ ÜLKELER 2009 2010 PAY DEĞİŞİM OCAK - MART OCAK - MART % % S.ARABİSTAN 29.486 33.800 12,9 14,6 ABD 14.164 27.306 10,5 92,8 ALMANYA 15.774 21.645 8,3 37,2 MISIR 5.167 8.685 3,3 68,1 POLONYA 7.709 8.602 3,3 11,6 İRAN 3.912 8.066 3,1 106,2 IRAK 12.278 7.053 2,7-42,6 İNGİLTERE 5.601 6.926 2,7 23,7 RUSYA FEDERASYONU 5.220 6.714 2,6 28,6 KAZAKİSTAN 2.118 6.699 2,6 216,3 İLK 10 ÜLKENİN TOPLAM İHRACATI 101.429 135.496 51,9 33,6 TÜRKİYE TOPLAM HALI İHRACATI 206.813 261.113 100,0 26,3 Ocak Mart 2010 döneminde halı ihracatındaki ilk 10 pazarımız arasında ihracatımızın en yüksek oranda arttığı ülke, ihracatımızın bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 216,3 oranında artarak 2,1 milyon dolardan 6,7 milyon dolara yükseldiği Kazakistan olmuştur. Halı ihracatımızın önemli oranda arttığı diğer ülkeler olarak ise % 106,2 oranında ihracat artışının kaydedildiği İran ve % 92,8 lik ihracat artışının gerçekleştiği ABD öne çıkmaktadır. El Halısı Pazarlarımızdaki Gelişmeler Ocak Mart 2010 döneminde el halısı ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 40,3 oranında artarak yaklaşık 29,2 milyon dolar olmuştur. 5

Bu dönemde el halısı ihracatımızda en önemli ülkeler Avusturya, Fransa, ABD, Japonya ve Çek Cumhuriyeti olarak sıralanmaktadır. Ocak Mart 2010 dönemi itibariyle en önemli el halısı ihracat pazarımız olan Avusturya ya ihracat % 3368,9 oranında artarak 151 bin dolardan 5,2 milyon dolara çıkmıştır. Bu değer ile birlikte Avusturya nın el halısı ihracatımızdaki payı % 18 olarak hesaplanmaktadır. 2010 yılının ilk çeyreğinde el halısı ihracatımızda ilk 10 pazar arasında yer alan ülkelerin tamamına yönelik ihracatımız artmıştır. İhracatta kaydedilen artış oranları % 13,5 ile % 53.280 arasında değişmektedir. Ülkemiz için ihracat pazar büyüklüğü sıralamasında Avusturya nın hemen ardından gelen Fransa ya el halısı ihracatı bir önceki senenin aynı dönemine kıyasla % 1042,9 oranında artarak 361 bin dolardan 4,1 milyon dolara yükselmiştir. Fransa nın Türkiye nin toplam el halısı içindeki payı ise % 14,1 olarak hesaplanmıştır. 2009 yılı boyunca en önemli el halısı ihracat pazarımız olan ABD, 3,6 milyon dolarlık ihracat değeri ve % 12,2 lik pay ile anılan dönemde en büyük üçüncü el halısı ihracat pazarımız olarak sıralanmaktadır. Bu ülkeye yönelik el halısı ihracatımız Ocak Mart 2010 döneminde bir önceki senenin aynı dönemine kıyasla % 15,9 oranında artmıştır. Japonya ya yönelik ihracat 2010 döneminde % 16,7 oranında artarak 2,7 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. Japonya nın el halısı ihracatımız içerisindeki payı % 9,2 olarak hesaplanmaktadır. EN ÇOK EL HALISI İHRACATI YAPILAN ÜLKELER Birim: 1.000 $ ÜLKELER 2009 2010 PAY % DEĞİŞİM OCAK - MART OCAK - MART % AVUSTURYA 151 5.238 18,0 3368,9 FRANSA 361 4.126 14,1 1042,9 ABD 3.077 3.565 12,2 15,9 JAPONYA 2.289 2.672 9,2 16,7 ÇEK CUMHURİYETİ 5 2.669 2,7 53280,0 BELÇİKA 103 2.367 2,2 2198,1 İTALYA 365 1.311 4,5 259,2 İSVİÇRE 327 673 2,3 105,8 LİBYA 6 544 1,9 8966,7 ALMANYA 451 512 1,8 13,5 İLK 10 ÜLKENİN TOPLAM İHRACATI 7.135 23.677 81,2 231,8 TÜRKİYE TOPLAM HALI İHRACATI 20.787 29.166 100,0 40,3 6

Bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla ülkemizin el halısı ihracatında artış kaydedilen ülkelerden Çek Cumhuriyeti ne yönelik ihracat % 53280 oranında artarken, Libya ya yönelik ihracat % 8966,7, Belçika ya yönelik ihracat ise % 2198,1 oranında artmıştır. 2009 yılının aynı döneminde sadece beş bin dolar olarak gerçekleşen Çek Cumhuriyeti ne el halısı ihracatı, Ocak Mart 2010 döneminde 2,7 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. Makina Halısı Pazarlarımızdaki Gelişmeler 2010 yılının ilk çeyreğinde makina halısı ihracatımız 2009 yılının ilk çeyreğine kıyasla % 24,7 oranında artarak 231,9 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. Anılan dönemde, makina halısı ihracatımızda en büyük paya sahip olan ülke olarak 33,7 milyon dolarlık ihracat ve % 14,5 lik payıyla S.Arabistan öne çıkmaktadır. Suudi Arabistan a yapılan ihracat Ocak Mart 2010 döneminde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 14,6 oranında artmıştır. S.Arabistan ın ardından 23,7 milyon dolarlık ihracat ve % 10,2 lik pay ile ABD sıralanmaktadır. Anılan dönemde ABD ye yönelik makina halısı ihracatı % 114,1 oranında artmıştır. 2010 yılı Mart ayı sonu itibariyle makina halısı ihracat pazarlarımız arasında en büyük üçüncü ülke ise 21,1 milyon dolarlık ihracat ve % 9,1 lik payıyla Almanya olmuştur. Bu dönemde Almanya ya yönelik makina halısı ihracatımız bir önceki yıla kıyasla % 37,9 artmıştır. 2010 döneminde en fazla makina halısı ihraç edilen ilk 10 pazarın içerisinde Irak a yönelik ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 43,3 oranında azalmış, kalan dokuz ülkeye yönelik ihracat ise % 14,6 ile % 220,4 arasında değişen oranlarda artmıştır. EN ÇOK MAKİNA HALISI İHRACATI YAPILAN ÜLKELER Birim: 1.000 $ ÜLKELER 2009 2010 PAY % DEĞİŞİM OCAK - MART OCAK - MART % S.ARABİSTAN 29.441 33.732 14,5 14,6 ABD 11.087 23.741 10,2 114,1 ALMANYA 15.323 21.133 9,1 37,9 MISIR 5.165 8.683 3,7 68,1 POLONYA 7.707 8.602 3,7 11,6 İRAN 3.908 8.013 3,5 105,0 IRAK 12.140 6.883 3,0-43,3 İNGİLTERE 5.463 6.782 2,9 24,1 RUSYA FEDERASYONU 5.118 6.703 2,9 31,0 KAZAKİSTAN 2.074 6.645 2,9 220,4 İLK 10 ÜLKENİN TOPLAM İHRACATI 97.426 130.917 56,4 34,4 TÜRKİYE TOPLAM MAKİNE HALISI İHRACATI 186.026 231.947 100,0 24,7 7

Mart ayı sonu itibariyle en yüksek ihracat artışının kaydedildiği ülke, bir önceki seneye kıyasla makina halısı ihracatımızın % 220,4 oranında arttığı Kazakistan olmuştur. 8

HALI SEKTÖRÜNÜN 2010 OCAK MART İHRACAT PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ Dünya Ekonomisine Genel Bir Bakış Dünya Ekonomisini Yavaş Bir İyileşme Süreci Bekliyor Dünya ekonomisi 2009 yılını küresel krizden aldığı ağır yarayla kapatmıştır. Buna göre küresel ölçekte hane halkı gelirleri ve tüketim eğilimi önemli ölçüde gerilemiştir. Küresel krizden iyileşme sürecine girilen bu yeni dönemde ise, istihdam kaybının yarattığı yeni işsizlerle birlikte özellikle gelişmiş ülkelerde tüketim çok yavaş iyileşme göstermektedir. Söz konusu durum krize borçlu yakalanan gelişmiş ülkelerin hane halklarının tüketimden çok tasarrufu düşünmesinden kaynaklanmaktadır. Küresel ölçekte büyüme ve iyileşme bölgesel farklılıklar göstermektedir. Asya- Pasifik ülkeleri hızlı bir büyüme sergilerken, ABD ekonomisi yeniden büyümeye başlamış ancak başta Almanya, Fransa ve İngiltere olmak üzere Avrupa Birliğine üye ülkelerin ekonomilerinde resesyondan çıkılmakla birlikte durgunluk devam etmektedir. IMF nin Dünyanın Ekonomik Görünümü-Ocak 2010 raporuna göre gelişmiş ülke ekonomilerinde 2010 yılında %2,1 oranında büyüme öngörülmektedir. 2009 yılında ise gelişmiş ülke ekonomilerinde %3,2 daralma yaşanmıştır. 2011 yılı için büyüme oranının biraz daha artarak %2,4 oranında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Gelişmiş ülkelerde tarihsel süreç göz önünde bulundurulduğunda iktisadi canlanmanın zayıf kalacağı beklenmektedir. Söz konusu ülkelerde yüksek işsizlik oranları, kamu borçları ve yarası henüz sarılamamış mali yapı büyük sıkıntı yaratmaktadır. IMF gelişmekte olan ekonomilerde 2009 yılındaki %2,1 oranında büyümeden sonra 2010 yılında %6 büyüme öngörmektedir. 2011 yılında ise büyümenin %6,3 olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Gelişmekte olan ülkeler dış şoklara hızlı tepki vererek ve sermaye akışını çekmeyi başararak küresel krizden en az biçimde zarar görmüştür. Dünya ticaretinin 2009 yılında %12,2 daralmasından sonra gelişmekte olan pazarların dış ticareti gelişmiş ülkelerin tersine güçlü bir büyüme göstermiştir. Bazı 9

gelişmekte olan ülke ekonomilerinde ihracat performansı kriz öncesi seviyeye yakın ve hatta üzerindedir. Dünya Ticaret Örgütü ne göre 2010 yılında dünya ticareti %9,5 büyüyecek, gelişmiş ülkelerin ihracatı %7,5 artarken dünyanın geri kalan ülkelerinin ihracatında ise %11 oranında büyüme gerçekleşecektir. 2010 un Ocak ayında dünyada birçok ülkenin imalat sanayii üretimlerinde önemli oranlarda yükselişler kaydedilmiştir. ABD de imalat sanayii ile ilgili önemli bir gösterge olan SMI indeksi Ağustos 2004 ten beri en yüksek seviyeye çıkarak 58,4 seviyesine ulaşırken Çin de imalat sektörü üretimi rekor ölçüde artış göstermiştir. AB nde ise Ocak 2010 da sanayi üretimi Euro Bölgesinde %1,7 ve AB27 genelinde %1,8 oranında artış göstermiştir. Gelinen noktada, önümüzdeki dönemde özellikle gelişmekte olan ekonomilerden kaynaklanan küresel talep artışıyla beraber emtia ve hammadde fiyatlarında yükselme beklenmektedir. Bununla beraber, IMF nin 2010 yılı için yaptığı taban petrol fiyatı öngörüsü değişmezken, 2011 yılı için yapılan öngörüde varil başına 79 dolardan 82 dolara yükselen bir değişikliğe gidilmiştir. Dünya ekonomilerinin genelinde düşük kapasite kullanımı ve enflasyon beklentisi fiyatların yükselmesine yönelik baskı yaratmaktadır. Nitekim, IMF in öngörüsüne göre gelişmiş ülkelerde 2009 yılında % 0,1 olan enflasyon oranının 2010 da %1,3, gelişmekte olan ülkelerde ise 2009 da %5,2 iken 2010 da %6,2 yükseliş göstereceği tahmin edilmektedir. Söz konusu artışın gelişmiş ülkelerde enerji fiyatlarından, gelişmekte olan ülkelerde ise büyüme baskısı ve sermaye akışından kaynaklanacağı düşünülmektedir. IMF nin tahminine göre 2010 yılında küresel ekonominin büyüme göstermesiyle beraber emtia fiyatları da yükseliş gösterecektir. Gelişmekte olan ülkelerin tüketimi desteklemesi emtia fiyatlarının yükselmesinde önemli bir rol oynamaktadır. 2009 yılının ikinci yarısında gelişmekte olan Asya ülkelerinin güçlü bir toparlanma göstermesi, OPEC petrol kartelinde ve maden sektöründe üretimde kısıntıya gidilmesi emtia fiyatlarının yükselmesinin diğer önemli nedenleri arasındadır. Dünya Ticaret Örgütü üyelerinin küresel krize tepki olarak ortaya koyduğu ticaret engellerinde önemli miktarda bir artışın olmaması 2009 yılında yaşanan olumlu bir gelişmedir. Nitekim, hükümetler tarafından uygulanan ticareti kısıtlayıcı engeller geçtiğimiz aylarda da düşüş göstermiştir. Bununla beraber küresel ekonomiye önemli ölçüde bir ticari durgunluk hakimdir ve 2010 yılı boyunca birçok ülkede 10

işsizlik yüksek düzeyde seyredecektir. Ekonomi çevrelerinde sürekli işsizliğin dünya ticaretinde korumacı önlemlerin artışına yol açabileceği öngörülmektedir. Diğer taraftan, DTÖ/Unctad/OECD nin ortak raporlarında tekstil ve konfeksiyon sektörünün de dahil olduğu emek yoğun sektörlerde korunma önlemlerinin diğer sektörlere göre daha fazla kullanıldığı belirtilmektedir. Dünya toplam ticaret hacmi 2009 yılında küresel ekonomik krizin etkisiyle % 12 azalmış bulunmaktadır. 2010 yılının ilk çeyrek döneminde ise dünya çapında üretim ve ticaret anlamında belirgin bir iyileşme ve toparlanma gözlemlenmektedir. Söz konusu iyileşme ve toparlanmanın en azından bir bölümünde kriz nedeniyle hükümetlerin aldığı tedbirler ve paketlerin önemli payı bulunmaktadır. Bu tedbir ve paketlerin içeriğinin büyük bölümünü kamu harcamalarının artırılarak krizin etkilerinin azaltılması oluşturmaktadır. 2009 yılı boyunca yaşanan deneyimler ve yapılan uygulamalar, istihdam kayıpları ve işsizlik sorunlarından en üst düzeyde etkilenen ülke hükümetlerini uluslararası ticaret ve yatırımı kısıtlayıcı tedbirler almaya ittiğini göstermektedir. Krizin etkisinin azalmasıyla da birlikte, hükümetler son dönemde bu tip kısıtlamaları azaltma yoluna gidiyor olsa da, özellikle işsizlik sorununun en ciddi yaşandığı ülkelerde hükümetler ciddi kamuoyu baskısına maruz kalmaktadırlar. ILO verilerine göre 2009 yılında dünyada yaklaşık 27 milyon kişi işini kaybetmiş olup, toplam işsiz sayısı 200 milyonu geçmiş bulunmaktadır. Bu çerçevede, 2010 yılının ilerleyen döneminde, ülkelerin kriz döneminde aldıkları ekonomik tedbirleri ne şekilde ve hangi süreçte azaltacağı ve kaldıracağı uluslararası pazarlardaki gelişmeler açısından önemli ölçüde belirleyici olacaktır. ABD Ekonomisinde Sürdürülebilir Büyüme Beklentisi ABD ekonomisi 2009 un son çeyreğinde yıllık bazda %5,7 büyüme göstermiştir. Bu oran ABD de 2003 yılından beri kaydedilen en yüksek orandır. Yılın son çeyreğinde yatırımlar ve tüketici harcamalarında belirgin bir artışın görülmesi üzerine ABD ekonomisi için sürdürülebilir bir büyüme süreci beklentisi oluşmuştur. Bununla beraber ülke ekonomisi 2009 yılı genelinde 2. Dünya Savaşından bu yana kaydedilen en yüksek oran olan %2,4 lük bir daralma göstermiştir. Ekonomi çevrelerinde ABD ekonomisinin 2010 un ilk çeyreğinde % 2,5 - % 3 aralığında bir oranda büyüme kaydetmesiyle beraber ülkenin en önemli sorunlarından biri olan işsizlikte belirgin bir azalma öngörülmektedir. ABD de 11

2009 un son çeyreğinde kaydedilen %18,1 lik ihracat artışının sürdürülerek ülkedeki işsizlik sorununun giderilmesine katkı sağlaması beklenmektedir. ABD de işsizlik oranı 2010 yılının Ocak ayında son beş ayın en düşük seviyesine gerileyerek %9,7 olurken, Şubat ayı verileri de % 9,7 olarak açıklanmıştır. 2009 un son aylarıyla kıyaslandığında ABD de birçok firma işçi çıkarmaya son vermekte ancak tüketici talebinden emin olmadığı için yeni işçi alımı karşısında da çekimser kalmaktadır. ABD Ticaret Bakanlığı 2009 yılı Aralık ayındaki 39,9 milyar dolar tutarındaki mal ve hizmetler dış ticaret açığının 2010 yılı Ocak ayında %6,6 düşüşle 37,3 milyar dolara gerilediğini açıklamıştır. Buna göre ABD nin Ocak ayında ihracatı 142,7 milyar dolar, ithalatı ise 180 milyar dolardır. Sadece mal bazında dış ticaret açığı ise Aralık ayındaki 51,9 milyar dolarlık seviyesinden Ocak ayında 49,4 milyar dolara gerilemiş bulunmaktadır. Ocak ayında mal ihracatı 0,7 milyar dolar gerileyerek 98,4 milyar dolar olurken, mal ithalatı ise 3,2 milyar dolar gerileyerek 147,8 milyar dolar olmuştur. Dış ticaret açığındaki daralma, petrol ve araç ithalatındaki büyük düşüşten kaynaklanmaktadır. ABD'nin Ocak ayında mal ithalatı % 2,1, mal ihracatı ise %0,7 oranında azalmıştır. 2009 un son çeyreğinde ABD de tüketici harcamalarında %2 oranında göreceli olarak yüksek bir artış görülmüştür. ABD nin önde gelen bankaları 2010 un hemen başlangıcında kredi kartı zararları, ipotekler ve diğer borçlarda azalma görüldüğünü açıklayarak Amerika da tüketici harcamalarının artış gösterdiğini belirtmiştir. Bilindiği üzere Amerikan bankaları, resesyonun yüksek borç altına soktuğu tüketicinin kredi kartı, ipotek ve diğer borçlarını ödeyememesi nedeniyle, milyarlarca dolarlık zarara uğramıştı. Öte yandan, Michigan Üniversitesi nin yaptığı bir araştırmaya göre ABD de 2010 yılında tüketici harcaması %1,8 oranında yükseliş gösterecektir. ABD genelinde perakende satışlar 2010 yılı Şubat ayında Ocak ayına göre % 0,3 artarken, geçen yılın aynı dönemine göre ise % 3,9 yükselmiştir. 2009 Aralık ayından 2010 Şubat ayına kadar olan 3 aylık dönemde perakende satışlarda bir önceki yılın aynı dönemine göre % 4,5 artış kaydetmiştir. Öte yandan, ülke genelinde Ocak-Şubat döneminde hazırgiyim ve aksesuar perakende satışları ise % 0,3 artmış bulunmaktadır. 12

ABD de hane halkı borcu 2009 itibarıyla %1,75 azalma göstermiştir. Söz konusu azalma Amerikan Merkez Bankası FED in hane halkı borçlanma kayıtlarını tuttuğu 1946 yılından beri yıllık bazda kaydedilen ilk düşüştür. Avrupa Birliği Ekonomilerinde Durgunluk Hakim 2009 un son çeyreğinde Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) Euro bölgesinde yılın üçüncü çeyreğine göre değişmezken, AB-27 genelinde ise %0,1 artış göstermiştir. 2008 in aynı dönemiyle kıyaslandığında ise Euro bölgesinde %2,2, AB-27 ülkelerinde %2,3 düşüş kaydedilmiştir. 2009 un bütününe bakıldığında GSYH 2008 e göre Euro bölgesinde %4,1, AB-27 ülkelerinde ise %4,2 düşüş göstermiştir. Sanayi üretimi Euro Bölgesinde 2010 un Ocak ayında bir önceki aya kıyasla %1,7 ve Şubat ayında %0,9, AB-27 ülkelerinde ise Ocak ayında %1,8 ve Şubat ayında %0,7 artış göstermiştir. Öte yandan sanayi üretiminde, 2010 yılı Ocak ayı geçen yılın aynı ayıyla kıyaslandığında Euro bölgesinde %1,4, AB-27 ülkelerinde ise %1,5 artış kaydedilmiştir. Şubat ayında ise sanayi üretimi, bir yıl öncesinin aynı ayına göre Euro Bölgesinde %4,1, AB 27 de %3,5 artmıştır. Euro bölgesinde işsizlik oranı 2010 yılı Ocak ayında % 9,9 seviyesindeyken, Şubat ayında ise % 10 a yükselmiştir. AB-27 genelinde ise işsizlik oranı Ocak ayında % 9,5 seviyesindeyken, Şubat ayında % 9,6 olmuştur. 2009 yılında AB-27 ülkelerinin Çin dışındaki tüm ticari partnerlerine olan ihracatı yüksek oranlarda düşüş göstermiştir. En yüksek düşüşler Rusya (-37%), Türkiye (-%19), ABD ve Brezilya da (her ikisi için de -%18) kaydedilmiştir. Öte yandan AB- 27 ülkelerinin ithalatında önemli düşüşlerin yaşandığı ülkeler Rusya (-%35), Brezilya (-%29), Norveç (-%28), Japonya (-%26) ve Türkiye dir(-%22). 2009 yılında AB nin tekstil ve konfeksiyon ithalatı da miktar bazında %10,8 ve değer bazında %7 azalmıştır. AB nin tekstil ve konfeksiyon ithalatı yaptığı belli başlı ülkelerden Fas, Tunus, Türkiye ve Hindistan ithalatta en fazla gerilemenin yaşandığı tedarikçilerdir. 2009 yılında AB nin tekstil ve konfeksiyon ithalatı Türkiye den miktar bazında %10,9 ve değer bazında %12,6 azalmıştır. En büyük tedarikçi Çin den yapılan ithalat ise miktar bazında %6,7 ve değer bazında %1,4 azalmıştır. 2009 un son çeyreğinde hane halkı tüketim harcaması hem Euro bölgesinde hem de AB-27 ülkelerinde değişmezken yatırımlar Euro bölgesinde %0,8, AB-27 ülkelerinde %1,3 düşüş göstermiştir. 13

2010 un Ocak ayında bir önceki aya kıyasla perakende satışlar Euro bölgesinde % 0,2 düşerken Şubat ayında ise %0,6 düşmüş, AB-27 ülkelerinde ise Ocak ayında % 0,4 azalırken Şubat ayında sabit kalmıştır. Tekstil, konfeksiyon ve ayakkabılarda perakende satışlar Ocak ayında Euro bölgesinde %1,1 artarken, AB27 de %1,9 artmıştır. AB üyesi ülkeler içerisinde Şubat ayında perakende satışlarda en yüksek artış görülen ülkeler İngiltere (%2,2), Fransa (%0,6), İspanya ve Danimarka (%0,5) tir. IMF nin tahminine göre 2010 yılında Euro bölgesinin bütçe açığı GSYH nın %6 sını bulacaktır. İspanya, Portekiz ve Yunanistan gibi AB üyesi ülkelerde ise söz konusu açık çok daha fazla oranda gerçekleşecektir. Euro bölgesi ülkeleri finansal pazarlardan 2010 yılı Ocak ayında 110 milyar Euro rekor borç almıştır. Bu durum borç maliyetini artırmıştır. Öte yandan AB tarafından, Yunanistan ekonomisini kurtarma planı çerçevesinde, gereksinim duyulması durumunda kullanılmak üzere 22 milyar euroluk güvence fonu oluşturulması kararı alınmıştır. Buna göre, IMF'nin önemli bir katkı yapacağı fonun önemli miktardaki bölümünü Euro Bölgesi ülkelerinin açacakları ikili krediler oluşturacaktır. Avrupa Merkez Bankası Başkanı basına verdiği bir demeçte, Yunanistan'ın başvurması halinde Euro Bölgesi'ne ilk adımını atacak olan IMF'nin, uluslararası döviz rezervlerinde payı %35'e yaklaşan ve ABD Doları'na alternatif gösterilen Euro nun güvenilirliğine darbe vurmasından endişe ettiklerini dile getirmiştir. AB nin mali istikrar kurallarına göre Euro Bölgesi ülkelerinin kamu borçlarının gayri safi yurtiçi hasılaya oranının %60'ı, bütçe açıklarının gayri safi yurtiçi hasılaya oranının ise %3'ü aşmaması gerekmektedir. Yunanistan söz konusu AB ölçütlerini %120'ye yaklaşan kamu borçluluk oranıyla ikiye, %12,7'ye ulaşan bütçe açığıyla dörde katlamaktadır. Almanya Ekonomisinde Zayıf Büyüme Bekleniyor Avrupa Birliği nin en büyük ekonomisi Almanya nın GSYH si, 2009 yılı son çeyreğinde bir önceki çeyrek döneme göre %0 sıfır büyüme oranı kaydetmiştir. Almanya ekonomisi 2009 yılı genelini ise %4,8 küçülme ile kapatmıştır. IMF nin tahminine göre, 2010 yılında ülke ekonomisinin artıya geçerek %1,5 büyümesi beklenmektedir. OECD verilerine göre 2010 yılı birinci çeyrek dönemi için daha 14

önce % 1 olarak öngörülen büyüme oranı 7 Nisan tarihli Ara Değerlendirme Raporunda ise %0,4 düzeyinde öngörülmüştür. Öte yandan, Almanya Merkez Bankası Bundesbank 2010 un ilk çeyreğinin negatif bir büyümeyle gerçekleşeceğini fakat ikinci ve üçüncü çeyreklerde pozitif bir büyüme beklentisi içerisinde olduğunu belirtmiştir. Alman Merkez Bankasının 2010 yılı için Alman ekonomisinde büyüme öngörüsü %1,6 dır. Eurostat verilerine göre ülkede işsizlik oranı 2009 yılı Eylül ayından beri değişmeyerek 2010 yılı Şubat ayında da % 7,5 seviyesinde gerçekleşmiştir. Almanya nın ihracatı 2009 yılı genelinde %14,4 azalırken, ithalatı ise % 8,2 oranında daralmış bulunmaktadır. İhracatın 2010 yılı ilk çeyrek dönemde bir önceki döneme göre %6,1 artması beklenirken, ithalatın ise aynı dönemde % 4,7 artışı öngörülmektedir. Yükselen işsizlik ve hükümetin Eylül ayında süresi dolan teşvik programı Almanya da hane halkı tüketim harcamasının 2009 yılında sadece %0,4 oranında artış göstermesine izin vermiştir. Alman hükümetinin teşviklerinin sona ermiş olması ekonomi çevrelerinde 2010 için belirgin bir karamsarlığa yol açmıştır. OECD verilerine göre Almanya da özel tüketim harcamaları 2009 yılı son çeyrek döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre %1 oranında artarken, 2010 yılı birinci çeyrek döneminde ise %1,4 azalması beklenmektedir. İngiltere de Kriz Derinleşiyor İngiltere ekonomisi 2009 yılının son çeyreğinde %0,4 büyüme göstererek son 50 yıl içinde yaşadığı en derin resesyondan çıkmıştır. Ülkenin GSYH sında 2008 yılı ikinci çeyreğinde başlayan ve 2009 yılı üçüncü çeyreğine dek arka arkaya 6 çeyrek boyunca görülen daralmadan sonra, 2009 un son çeyreğinde kaydedilen büyüme ekonomi çevrelerinde umut verici bir işaret olarak algılanmıştır. Öte yandan, 2009 un son çeyreğinde ülkede hizmet sektörü ve sanayi üretimi de aynı oranda %0,1 artış göstermiştir. Mart ayında açıklanan resmi verilere göre İngiltere de sayısı 2 milyonu bulan işsizlik yardımı başvurusu hükümetin iktidara geldiği 1997 yılından beri ilk defa karşılaşılan bir durumdur. 2009 yılı sonunda ülkede işsizlik oranı % 7,7 yi bulmuştur. 15

İngiltere nin toplam dış ticaret açığı 2010 un Şubat ayında son 17 ayın en yüksek düzeyi olan 3,8 milyar sterline yükselmiştir. Bu durum ülkenin ithalatındaki artıştan ziyade ihracatındaki düşüşten kaynaklanmaktadır. İngiliz hükümeti 2009 un son çeyreğinde Fransa, Almanya, Japonya ve ABD ekonomilerinin büyüme göstermesinin de etkisiyle aşırı ölçüde artış gösteren bütçe açığında 2011-12 yıllarına dek önemli miktarda kısıntıya gitmeme kararı almıştır. İktidardaki İşçi Partisi 2009 daki mali yılda GSYH nın %12,6 sını bulan bütçe açığını 2010-11 yıllarında %12 ye düşürmeyi tasarlamaktadır. Muhalefetteki Muhafazakar Parti ise bütçe açığında daha fazla kesintiye daha hızlı sürede gidilmesi gerektiğini savunmaktadır. Söz konusu gelişmelere paralel olarak İngiltere Merkez Bankası firmalara yeniden kredi açmasını sağlamaları amacıyla ticari bankalardan hükümet tahvili satın almayı sürdürmektedir. İngiltere de perakende satışlar Ocak-Mart döneminde 2009 un aynı dönemine göre % 2,1 artış gösterirken, yalnız Mart ayında ise Paskalya alışverişlerinin de olumlu etkisiyle % 4,4 artmış bulunmaktadır. 2009 yılı geneli göz önünde bulundurulduğunda, perakende sektörünün 2010 a toparlanmış bir biçimde girdiği söylenebilir. Nitekim İngiltere, Şubat ayında perakende satışlarda %2,2 lik artışla AB ülkeleri içinde en olumlu gelişme kaydeden ülkedir. Fransa da İşsizlik Oranı % 10 a Ulaştı Fransa da Gayri Safi Yurt İçi Hasıla 2009 un son çeyreğinde önceki çeyreğe göre %0,6 büyüme göstermiştir. 2009 yılı bütününde ise GSYH da %2,2 ile İkinci Dünya Savaşından beri görülen en yüksek düşüş gerçekleşmiştir. Ülkede Şubat ayında işsizlik oranı son on yılın en yüksek düzeyi olan %10,1 e çıkmıştır. Fransa da işsizlik oranı 2008 de girilen resesyondan beri yükselmektedir. 2009 un üçüncü çeyreğinde ise ülkede işsizlik oranı %9,5 olarak açıklanmıştı. Fransa da 25 yaşın altındaki çalışabilir her dört gençten biri işsizdir. Ekonomistler tarafından ülkede işsizliğin 2010 yılı boyunca azalması beklenmediğinden, Fransa da genç nüfusun geleceğini önümüzdeki aylarda karamsar bir tablo beklemektedir. İşsizlikte varılan ürkütücü tablo sonrasında ülkedeki muhalif sosyalist parti hükümetin tüketici harcamalarını ve yatırımları teşvik edici politikalar uygulaması yönünde görüş belirtmiştir. Öte yandan Fransız hükümetinin Maliye Bakanı basına 16

verdiği bir demeçte ülkenin küresel krizde diğer birçok ülkeye göre başarılı olduğunu savunmaktadır. Fransız istatistik kuruluşu Insee nin açıkladığı verilere göre 2009 yılında ülkenin ihracatında % 11,2, ithalatında ise % 9,7, düşüş kaydedilmiştir. Bununla beraber, 2009 un son çeyreğinde önceki çeyreğe göre ihracatta % 0,5, ithalatta ise % 3,3 artış görülmüştür. Fransa da bütçe açığının GSYH ya oranı 2010 yılında % 8,2 olarak öngörülmektedir. Buna karşın ülkenin kamu maliyesinde görülen bozulma ABD, İngiltere ve İspanya daki gibi endişe verici boyutta değildir. Bu durumun en önemli nedeni Fransa da milli gelire oranla vergilendirmenin OECD ülkeleri içerisinde en yüksek düzeyde olmasıdır. Ülkede hane halkı tüketim harcaması 2009 yılında % 0,8 artış göstermiştir. 2009 un son çeyreğinde ise bu oran % 0,9 dur. İtalya yı 2010 da Zayıf Bir Büyüme Bekliyor İtalya da GSYH 2009 un dördüncü çeyreğinde üçüncü çeyreğe göre % 0,3, 2008 yılı son çeyreğine göre ise % 3 düşüş göstermiştir. 2009 genelinde ise ülke ekonomisi son otuz yılın en yüksek daralmasını yaşayarak % 5,1 oranında küçülmüştür. Bununla beraber İtalya Ocak ayında sanayi üretimindeki % 1,9 artışla 2010 a iyimser bir başlangıç yapmıştır. Euro bölgesinin üçüncü büyük ülkesi İtalya nın iktisadi canlanmasında temel desteğin dış talepten gelmesi beklenmektedir. Söz konusu canlanmaya ilişkin olarak İtalyan merkez bankasının yaptığı bir tahmine göre ülke ekonomisi 2010 yılında % 0,7 oranında zayıf bir büyüme süreci izleyecektir. 2010 yılının Şubat ayı için açıklanan verilere göre ülkede işsizlik üst üste 8. ayda artış göstererek 2004 yılından beri en yüksek düzey olan % 8,5 oranına ulaşmıştır. İtalya da işsizlik oranı 2009 yılı Kasım ayında % 8,3, Aralık ayında ise % 8,5 düzeyindeydi. 2009 un son çeyreğinde İtalya ihracatı önceki çeyreğe göre % 0,1 artarken, 2008 in son çeyreğine göre ise % 11,4 oranında daralma yaşamıştır. İtalya nın 2009 un son çeyreğinde ithalatında % 3,2 yükselmeye karşılık, bir önceki yılın aynı dönemine göre %7,6 oranında küçülme kaydedilmiştir. 17

OECD ye göre ülkede özel tüketim harcamaları 2009 yılı son çeyrek döneminde %1 oranında azalmıştır. 2010 yılı 1. çeyrek döneminde ise harcamaların % 0,6 artması beklenmektedir. İtalya genelinde toplam iç talebin 2010 yılı ilk çeyrek döneminde % 1,3 artması beklenmektedir. Rusya Ekonomisinde Büyük Daralma Gözleniyor Rus Federal İstatistik Servisi nce açıklanan verilere göre Rus ekonomisi 2009 yılında %7,9 oranında küçülmüştür. Bu oran, 1994 yılından beri görülen en yüksek daralmaya işaret etmektedir. Söz konusu daralmanın en önemli nedeni olarak 2009 da petrol fiyatlarındaki düşüş gösterilmektedir. Böylece başlıca ihracat ürünü petrol olan Rusya nın gelirlerinde büyük bir düşüş yaşanmıştır. Devlet Başkanı Dmitry Medvedev ülkenin borçlarını ödeyemez duruma düştüğü 1998 yılından sonra 2009 yılını en zorlu yıl olarak ilan etmiştir. Öte yandan, Dünya Bankası na göre petrol fiyatlarının yükselmesiyle beraber 2010 yılında Rus ekonomisi %3,2 büyüme gösterecektir. Nitekim 2009 un son çeyreğinde büyümede yıllık bazda %3,8 oranında diğer çeyreklere kıyasla görece düşük bir düşüş gerçekleşmiştir. Rusya da 2010 yılı Ocak ayında işsizlik oranı % 9,2 ye yükselmiştir. Bu oran 2009 yılı Aralık ayı için % 8,2 dir. Böylece Aralık ayında 6,2 milyon olan işsiz sayısı Ocak ta 6,8 milyona yükselmiştir. Ülkede işsizliğin arka arkaya dördüncü ayda da yükselmesi tüketici harcamalarını ve Ocak ayında son bir yıldır ilk defa artış gösteren perakende satışları tehdit eder konuma gelmiştir. Öte yandan, Rus hükümetinin tahminine göre 2010 yılında enflasyon oranı % 6,5 ile % 7,5 arasında gerçekleşirse perakende satışları % 3,3, harcanabilir gelir ise % 3 oranında artış gösterecektir. Rus hükümeti 2009 yılı Şubat ayında işsizlik oranının % 9,4 e çıkması üzerine yaptığı 1,2 trilyon Ruble lik (yaklaşık 39,8 milyar dolar) harcama paketiyle Eylül ayında işsizlik oranının % 7,6 ya düşmesini sağlamıştı. 2009 yılı son çeyreğinde Rusya nın önceki çeyreğe göre ihracatı % 16,2, ithalatı ise % 22,1 artış göstermiştir. Öte yandan 2008 in son çeyreğine göre ihracatta % 2,3, ithalatta ise % 17,8 oranında düşüş söz konusudur. Rusya dış ticaret verileri ülkenin 2010 a hızlı bir giriş yaptığını göstermektedir. Ocak ayı verilerine göre yıllık bazda % 70 gibi yüksek bir artışla Rusya 15,7 milyar dolarlık dış ticaret fazlası vermiştir. Söz konusu fazla 2009 yılı Ocak ayı değerinden 6,6 milyar dolar daha yüksektir. 18

Rusya da perakende pazarı 2008 yılında % 13,9, 2009 yılında ise % 4 oranında büyüme göstermiştir. 2009 yılı hane halkı harcaması % 8,1 daralırken 2010 yılı Ocak ayında perakende satışlarda yıllık bazda % 0,3 artış kaydedilmiştir. Araştırma kuruluşu A.C Nielsen in tüketici davranışlarına ilişkin 2009 yılı Aralık ayında yayınlanan raporuna göre Çin, Brezilya ve Rusya gibi yükselmekte olan pazarlarda internetten alışveriş yapan kullanıcı sayısındaki artış en yüksek düzeydedir. Nielsen in Rusya daki anketine yanıt verenlerin % 63 ü, 2009 un son çeyreğinde, alışverişlerini internet ortamında yaptıklarını belirtmiştir. Öte yandan, ankete katılanların % 24 ü hazırgiyim, aksesuar ve ayakkabı alışverişlerini internet aracılığıyla yaptığını belirterek sıralamanın en üstünde yer almıştır. Rus haber ajansı Ria Novosti ye göre Maliye Bakanlığı 2010 yılında bütçe açığının GSYH ya oranının % 6,8 den % 7,2 ye yükseleceğini öngörmüştür. Rusya Maliye Bakanlığı nca yapılan açıklamaya göre 2010 yılında devletin bütçe gelirinde 38 milyar Ruble lik (yaklaşık 1,3 milyar dolar) bir düşüş beklenmektedir. Bununla beraber harcamalarda 128 milyar Rublelik (yaklaşık 4 milyar dolar) bir artış öngörülmektedir. Bu durum karşısında Rusya nın Maliye Bakan yardımcısı Tatyana Nesterenko, Şubat ayında basına verdiği bir demeçte, ülke bütçesinin söz konusu açık karşısında alarm zilleri çaldığını ve parlamentonun bütçe açığını artırıcı harcama kararlarına karşı hareket edeceklerini belirtmiştir. Japonya da 2009 un Son Çeyreğinde Sürpriz Büyüme Japon ekonomisine ilişkin açıklanan veriler ülkenin GSYH sında 2009 yılı son çeyreğinde sürpriz bir büyüme gerçekleştiğini ortaya koymuştur. Böylece Japonya, ABD den sonra dünyanın ikinci büyük ekonomisi olma unvanını korumuştur. 2009 yılı son çeyreğinde Japon ekonomisi 2008 in son çeyreğine kıyasla % 4,6 oranında büyüme göstermiştir. Bir önceki çeyreğe göre ise ülke ekonomisi % 1,1 büyümüştür. Japonya nın beklentilerin üzerinde bir büyüme performansı sergilemesinde dünya ekonomisindeki göreceli toparlanma ve ülke ihracatındaki artış belirleyici olmuştur. Bu gelişmelere karşın, Japon ekonomisi 2009 yılı bütününde % 5 oranında daralmıştır. Ancak Japonya 5,1 trilyon dolarlık milli geliriyle halen ABD nin ardından dünyanın en büyük ikinci ekonomisidir. Hemen ardından 4,9 trilyon dolarlık milli geliriyle Çin gelmektedir. Japonya dünyanın gelişmiş ve büyük ekonomileri arasında en düşük işsizlik oranına sahip ülkelerden birisidir. 2010 yılı Ocak ayında açıklanan verilere göre ülkede 19

işsizlik oranı % 4,9 a düşmüştür. Bununla beraber 2009 un Ocak ayına göre %16,6 yükselme görülerek ülkede işsiz sayısı 3,2 milyona ulaşmıştır. Japon hükümetince açıklanan verilere göre ülkede sanayi üretimi Ocak ayında bir önceki aya göre % 2,5 oranında artış göstermiştir. Söz konusu artış sanayi üretiminde arka arkaya görülen 11. artıştır. Ayrıca, Japonya da işsizlik oranının düşmesinde önemli bir etkendir. Japonya nın 2009 yılı son çeyrek ihracatı bir önceki çeyreğe göre % 13,3 artış, 2008 in aynı dönemine göre ise %1 düşüş göstermiştir. Ülkenin ithalatında ise önceki çeyreğe göre % 9,1 artış gözlenirken, 2008 in aynı dönemine göre %15 düşüş kaydedilmiştir. Öte yandan 2010 un Ocak ayında Japonya nın ihracatında bir önceki yılın aynı ayına göre % 42,5 gibi yüksek, önceki aya kıyasla ise % 8 oranında düşük bir büyüme gerçekleşmiştir. Hükümet kaynaklarınca açıklanan ve bir diğer makro iktisadi gösterge olan tüketici harcamaları Ocak ayında geçen yılın aynı ayına göre % 1,7 artış göstermiştir. Çin Dünyanın En Büyük İkinci Ekonomisi Olmaya Aday Çin ekonomisi küresel krize karşın 2009 yılını % 8,7 oranında büyümeyle kapamıştır. 2009 un son çeyreğinde ise yıllık bazda % 10,7 lik bir büyüme sergilemiştir. Dünya Bankası'nın Çin ekonomisiyle ilgili olarak Mart ayında yayınladığı üç aylık raporda, ülke ekonomisinin 2010 yılında yüzde 9.5 oranında büyüyeceği tahmin edilmektedir. Çin'de 2010 yılı için yüksek oranlı bir enflasyon beklenmediğine işaret edilen raporda, ülkenin dış ticaret fazlasında önemli bir değişiklik meydana gelmeyeceği de belirtilmiştir. Öte yandan Çin, ilk defa 2009 yılında 1,2 trilyon dolarlık ihracatıyla Almanya yı da geçerek dünyanın en büyük ihracatçısı durumuna gelmiştir. Aynı dönemde Çin in tekstil ihracatı % 8,4 düşüşle 60 milyar dolar, hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatı ise % 11 lik düşüşle 107,1 milyar dolar olmuştur. Çin in ihracatı 2009 un Aralık ayında % 17,7 artış göstererek son 14 ayda ilk kez yükselme kaydetmiştir. İthalatın % 55,9 gibi yüksek bir oranda artış göstermesi ise Çin in ulusal para birimi Renminbi nin değer kazanmasına yönelik baskıları artırmıştır. Buna karşın ekonomi çevrelerinde Çin hükümetinin ulusal para biriminin değerlenmesi için ekonomide daha güçlü bir toparlanma, Amerikan ve Avrupa ekonomilerinin istikrar kazanması ve ülkenin ihracatında birkaç ay boyunca pozitif artışın yaşanmasını beklediği dile getirilmektedir. 20

2010 un Şubat ayında ülkenin ihracatında geçen yılın aynı dönemine göre tahminlerin ötesinde % 45,7, ithalatında ise % 44,7 oranlarında artış kaydedilmiştir. Ekonomi çevrelerinde Çin in ihracatındaki hızlı yükselişin en önemli nedeni olarak ülkenin küresel kriz kaynaklı en yüksek oranlı ihracat düşüşünü 2009 un Şubat ında sergilemesi gösterilmektedir. İthalattaki yüksek oranlı artış ise iç talebe dayandırılmaktadır. Çin ekonomisi Şubat ayında aşırı ısınma göstererek ülkede enflasyon oranı son 16 ayın en yüksek düzeyine ulaşmıştır. Tüketici fiyatları geçen yılın Şubat ayına göre % 2,7, bir önceki aya göre ise % 1,5 artış göstermiştir. Sanayi üretiminde ise yıllık bazda % 20,7 artış kaydedilmiştir. Öte yandan, perakende satışlarda tahminler doğrultusunda Ocak ve Şubat aylarında yıllık bazda % 17,9, 2009 un Aralık ayına göre ise % 15,8 yükselme görülmüştür. Şangay daki Çin Pazar Araştırması Grubu na göre kadınlar Çin in iktisadi büyümesinde itici güçlerden biri olmuştur. Grubun bir araştırmasına göre Çin de beyaz yakalı, 32 yaş altı kadın çalışanların tasarruf oranı sıfırdır. Söz konusu Çin li kadınların ve Çin kentlerinde yaşayan üçüncü, dördüncü kuşak vatandaşların harcamalarıyla 2010 yılında ülkede perakende satışlarda %16-18 arasında hayli yüksek bir artış beklenmektedir. Buna göre 22-32 yaş arası kadınların %80 inin 2010 yılının ilk yarısında 2009 un son altı ayına göre daha fazla harcama yapacağı öngörülmektedir. Öte yandan, Merkez Bankası verilerine göre 2009 yılında Çin de tüketicilerin kredi kartı sahipliğinde % 33 oranında artış saptanmıştır. Bu oran 2003 le kıyaslandığında 7 kat daha fazladır. Çin 2010 yılının hemen başında 10 ülkeden oluşan Güney-Doğu Asya Toplumları Birliği yle (ASEAN) kapsadığı nüfus itibariyle dünyanın en büyük bölgesel ticaret anlaşmasını imzalamıştır. Yaklaşık 1,9 milyar insanı ilgilendiren söz konusu serbest ticaret anlaşması ile Çin, ASEAN ülkeleriyle olan ticaretinde hayli yüksek bir fazla vermesine karşın, Avrupa ve Kuzey Amerika daki tüketicilere satışını yapamadığı ürünleri yeni Asya pazarlarına daha fazla ihraç etmek amacını gütmektedir. Çin ve ASEAN ülkeleri arasında sekiz yıldır süren görüşmeler uyarınca iki taraf arasında tarifeler 2005 yılından itibaren düşmüştür. 2010 yılından itibaren ise Çin ve ASEAN ın çekirdek altı ülkesi (Endonezya, Filipinler, Tayland, Singapur, Malezya ve Brunei) arasında ticareti yapılan malların % 90 ına tarife uygulanmayacaktır. 21

Petrol Gelirlerinde Artış Ortadoğu Ülkelerinde Büyümeyi Hızlandıracak Ortadoğu ülkelerinin hızlı büyüme süreci 2009 yılında küresel ekonominin sarsılmasına, petrol üretimi ve fiyatlarının düşüşüne bağlı olarak ani bir duraksamayla karşı karşıya kalmıştır. Bölgede yer alan birçok ülke ekonomisi uzun yıllardır ilk defa resesyona girmiştir. Söz konusu iktisadi duraksama her ülkeyi aynı ölçüde etkilememiş, Katar, Yemen ve Mısır gibi Ortadoğu ülkelerinin ekonomileri büyüme göstermiştir. Umman ve Yemen gibi OPEC üyesi olmayan ülkeler ise üretim miktarlarını kısmamalarına karşın petrol fiyatlarındaki düşüşten olumsuz biçimde etkilenmiştir. Ekonomi çevrelerinde 2009 yılında varili 62 dolar olan petrolün 2010 da 90 dolara dek yükselişiyle tüm bölge ekonomilerinin pozitif büyüme göstereceği öngörülmektedir. En büyük Arap ekonomisi olan Suudi Arabistan, IMF verilerine göre, 2009 yılında %0,9 küçülmüştür. 2010 yılında ise %4 büyümesi öngörülmektedir. Suudi Arabistan Krallığı nca 2010 yılında bütçe açığının 70 milyar riyale yükseleceği tahmin edilmekle beraber, ülkede yatırım harcamalarının arttığı gözlenmektedir. Nitekim Suudi Arabistan da önümüzdeki 5 yıl içerisinde ekonomiyi güçlendirmek üzere harcanması öngörülen 400 milyar doların 70 milyar doları 2010 için ayrılmıştır. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard&Poors a göre 2010 yılında Suudi Hükümeti bütçesi dengede kapanacaktır. Ülke notlarını en zor yükselten kredi derecelendirme kuruluşu Moody s ise Suudi Arabistan ın borç notunu A1 den dördüncü en yüksek düzey olan Aa3 e çıkarmıştır. Bu düzey Suudi Arabistan ın komşuları olan Abu Dabi, Kuveyt, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri nin bir derece altıdır. Moody s e göre krallığın bankacılık sistemi küresel bunalım sürecinde istikrarı sürdüren birkaç sistemden biri olmuştur. Mısırlı bir yatırım bankasının tahminine göre ise ülkede 2010 yılında bütçe fazlasının GSYH ya oranı %0,6 olarak gerçekleşecektir. Bir diğer Ortadoğu ülkesi olan Suriye de, IMF verilerine göre, GSYH 2009 yılında %3 büyüme göstermiştir. 2010 da ise büyümenin %4,2 oranında gerçekleşmesi öngörülmektedir. Ülkede 2009 yılı enflasyon oranı %7,5 dir. 2010 yılı için tahmini oran ise %6 dır. Suriye nin dış ticaret hacmi geçtiğimiz yıl 34,3 milyar dolara ulaşmıştır. Ülkenin ihracatı 2000 yılından beri ortalama % 14 artış gösterirken, ithalatı % 18 artmaktadır. 22

Bir başka Ortadoğu ülkesi Irak ın ekonomisi 2009 yılında % 4,3 büyümüştür. IMF nin 2010 büyüme tahmini % 5,8 dir. Ülkede 2009 yılı enflasyonu % 6,9, 2010 tahmini % 6 dır. İhracatının yaklaşık % 80 i petrolden oluşan Irak ın 2010 yılında petrol fiyatlarının artışıyla % 28 olan cari hesap açığı/gsyh oranının önemli ölçüde kapanması beklenmektedir. Dünyada en çok gaz rezervlerine sahip ülkeler arasında yer alan, ve tüketim maddelerinin neredeyse tamamını ithal eden Katar ın IMF ye göre 2010 yılında % 18,5 büyümesi öngörülmektedir. Nitekim gaz talebine bağlı olarak, % 11,8 gibi yüksek bir oranla, 2009 yılında Ortadoğu ülkeleri içerisinde en yüksek büyüme performansını gerçekleştiren Katar, % 7 yle ikinci en yüksek ekonomik büyümeyi gerçekleştiren Lübnan a açık ara fark atmıştır. Türkiye Ekonomisi Resesyondan Çıktı Kesintisiz olarak 27 çeyrek boyunca büyümenin ardından 2008 yılı son çeyreğinden itibaren dört çeyrek üst üste daralan Türkiye ekonomisi 2009 yılı dördüncü çeyrek büyüme oranı göz önünde tutulduğunda resesyondan çıkmıştır. 2009 yılı dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre gayri safi yurtiçi hasıla sabit fiyatlarla %6 artmıştır. 2009 yılı bütününde ise bir önceki yılın aynı dönemine göre GSYH nın sabit fiyatlarla, orta vadeli programda yer alan %6 küçülme tahmininin altında olarak, %4,7 azaldığı görülmektedir. Böylece Türkiye ekonomisi 2001 yılındaki %5,7 oranında küçülmenin ardından ilk defa daralma göstermiştir. 2009 yılında sektörel olarak en yüksek daralma, sabit fiyatlarla, %16,3 le inşaat sektöründe görülmüştür. Küçülen diğer sektörler ise madencilik ve taşocakçılığı (- %6,7), imalat sanayi (-%7,2), elektrik, gaz, sıcak su üretimi ve dağıtımı (-%3,5), toptan ve perakende ticaret (-%10,4), ulaştırma, depolama ve haberleşmedir (- %7,1). Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından Mart ayında açıklanan verilere göre Türkiye genelinde işsiz sayısı 2009 yılı Aralık ayında geçen yılın aynı dönemine göre 29 bin kişi artarak 3 milyon 361 bin kişiye yükselmiştir. İşsizlik oranı ise 0,5 puanlık azalış ile %13,5 seviyesinde gerçekleşmiştir. Kentsel yerlerde işsizlik oranı değişmeyerek %15,6, kırsal yerlerde ise 1,5 puanlık azalışla %9,2 olmuştur. %13,5 lik işsizlik oranı Euro bölgesinin Aralık ayı için açıklanan %9,9 luk ve AB-27 ülkelerinin %9,5 lik işsizlik oranlarından yüksektir. 23

TÜİK verilerine göre 2010 yılı Şubat ayında tüketici fiyatları endeksinde bir önceki aya göre %1,45, bir önceki yılın aynı ayına göre %10,13 artış gerçekleşmiştir. Ana harcama grupları itibariyle bir ay önceye göre giyim ve ayakkabı grubunda %5,25 oranında düşüş gerçekleşmiştir. Şubat ayında üretici fiyatları endeksinde bir önceki aya göre %1,66, bir önceki yılın aynı ayına göre ise %6,82 artış gerçekleşmiştir. Maliye Bakanlığı nın 2010 yılı Şubat ayı Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri Raporu'na göre merkezi yönetim bütçesi 2010 yılı Ocak- Şubat aylarında bir önceki yılın aynı dönemine göre %47.9 oranında azalışla 5 milyar 392 milyon TL açık vermiştir. Hükümet, IMF ile imzalanan 19. Stand-by'ın sona ermesinden bu yana geçen 22 aylık sürede zaman zaman gündemin ön sıralarına oturan yeni Stand-by anlaşmasından vazgeçtiğini açıklamıştır. Söz konusu anlaşmanın yerini ise uluslararası güven sağlayan ve derecelendirme kuruluşlarının Türkiye nin notunu yükseltmesine neden olan Orta Vadeli Program yer alacaktır. İhracat Düşüşe Geçti Türkiye İhracatçılar Meclisi kayıt rakamlarına göre, Türkiye nin 2010 yılı Mart ayı ihracatı, geçen yılın aynı dönemine oranla %34,3 artışla 9,6 milyar dolara yükselmiştir. 2010 yılı Ocak-Mart döneminde ise Türkiye nin ihracatı %22,4 artışla 25,7 milyar dolara yükselmiştir. Türkiye nin 2010 yılı ilk üç ayında toplam ihracatının % 83,6 sının gerçekleştirildiği sanayi grubunda, %22,8 artışla 21,5 milyar dolarlık ihracat yapılmıştır. Sanayi Üretimi Yavaşlıyor Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Sanayi Üretim Endeksi ne göre, Aylık Sanayi Endeksi 2010 yılı Ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %12,3 artarken, Şubat ayında ise % 18,1 artmış bulunmaktadır. İmalat sanayi sektörü üretim endeksi 2010 yılı Ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre % 14,6 artarken, 2010 yılı Şubat ayında ise % 20,5 artış göstermiştir. 2009 yılı ortalama verilere göre ise, Sanayi Üretim Endeksi bir önceki yılın aynı dönemine göre %9,6 azalırken, imalat sanayi sektörü üretim endeksi ise %10,9 düşüş göstermiştir. 24

Açıklanan sanayi üretim endeksi verilerine göre, geçen yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında, 2010 yılı Ocak ayında tekstil ürünleri imalatı üretim endeksi % 19,5, deri ürünleri imalatı ise % 27,5 artarken, giyim eşyası imalatı üretim endeksi ise % 0,6 düşüş göstermiştir. Şubat ayında ise tekstil ürünleri imalatı üretim endeksi % 28,7, deri ürünleri imalatı % 15,9, giyim eşyası imalatı üretim endeksi ise % 14,9 artış kaydetmiştir. Yıllık ortalamalara göre ise, 2009 yılında bir önceki yılın aynı dönemine göre tekstil ürünleri imalatı üretim endeksi %10, giyim eşyası imalatı üretim endeksi % 9,6, deri ürünleri imalatı ise % 7,7 düşüş göstermiştir. Öte yandan, 2010 yılı Ocak ayından itibaren Merkez Bankası tarafından yayımlanan "İmalat Sanayinde Eğilimler Mart 2010 sonuçları da açıklanmıştır. Buna göre, imalat sanayii üretim değeri ağırlıklı kapasite kullanım oranı, 2010 yılı Mart ayında, bir önceki yılın aynı dönemine göre 8,7 puan, bir önceki aya göre ise 0,1 puan artarak % 67,9 seviyesine yükselmiş bulunmaktadır. Sektörler bazında, derinin işlenmesi, bavul, çanta v.b. imalatı kapasite kullanım oranı 2010 yılı Mart ayında %66,4 olarak hesaplanmıştır. 2009 yılının aynı döneminde derinin işlenmesi, bavul, çanta v.b. imalatı kapasite kullanım oranı % 57,1 dir. Tekstil ürünleri imalatı kapasite kullanım oranı 2010 yılı Mart ayında % 75,1 olarak açıklanmıştır. 2009 yılının Mart ayında tekstil ürünleri imalatı kapasite kullanım oranı % 62,5 olarak gerçekleşmişti. Giyim eşyası imalatı kapasite kullanım oranı 2010 yılı Mart ayında % 72,6 olarak hesaplanırken, 2009 yılının aynı döneminde bu oran % 62,7 seviyesindeydi. T.C. Merkez Bankası tarafından yayınlanan Reel Kesim Güven Endeksi, 2010 Mart ayında bir önceki aya göre 5,2 puan artarak 110,6 puan seviyesinde oluşmuştur. Endeksi oluşturan anket sorularına verilen cevaplar, imalat sanayiinde olumsuz beklentilerin ve sorunların bir miktar da olsa azaldığını göstermektedir. T.C. Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, 18 Mart ta yapılan toplantısında kısa vadeli faiz oranlarını değiştirmemiş, borçlanmada yüzde 6,50, borç vermede ise yüzde 9 düzeyini korumuştur. Faiz kararının ardından yayımlanan Para Politikası Kurulu açıklamasında, iktisadi faaliyette ılımlı toparlanma sürecinin sürdüğüne işaret edilmektedir. Kurul, iç talebin kademeli bir artış eğilimi sergilerken dış talebe ilişkin 25

belirsizliklerin sürmekte olduğunu, imalat sanayinde kapasite kullanımının kriz öncesi seviyelere ulaşmasının zaman alacağını öngörmüştür. İstihdam koşullarındaki iyileşme devam etmekle beraber işsizlik oranları halen yüksek seviyelerde bulunmaktadır. Kurul, enflasyonun Mart ayında tek haneli seviyelere düşeceğini, bir süre hedefin belirgin şekilde üzerinde dalgalı bir seyir izledikten sonra yılın son çeyreğinden itibaren geçici etkilerin kalkmasıyla tekrar düşüş sürecine gireceğini ve 2011 yılının ilk aylarında hedeflerle uyumlu seviyelere gerileyeceğini belirtmiştir. 26

Türkiye nin Halı İhracatı 2002 ile 2008 yılları arasında sürekli artan bir seyir izlemiş olan Türkiye halı ihracatı 2009 yılını, etkileri dünya genelinde hissedilmiş olan küresel mali kriz dolayısıyla, bir önceki yıla kıyasla % 7,2 oranında bir düşüşle, 1 milyar 86 milyon dolarlık ihracat değeri ile kapatmıştı. 2010 un ilk çeyreğinde halı ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 26,3 lük artışla 261,1 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. 2010 un ilk çeyreğimde kaydedilen 261,1 milyon dolarlık ihracat değeri son 4 yılın Ocak Mart dönemlerinde kaydedilen en yüksek değer olması bakımından da ayrıca dikkat çekicidir. Grafik 1 300 Türkiye Toplam Halı İhracatı () (Milyon $) 254 261 250 200 150 100 50 197 207 0 2007 2008 2009 2010 Kaynak : İhracatçı Birlikleri Kayıtları 2010 Ocak Mart döneminde ülkemiz halı ihracatının 2009 yılının aynı dönemine kıyasla ciddi biçimde artmasının başlıca nedeni olarak 2009 un son çeyreği itibariyle küresel krizin etkilerini yavaş yavaş üzerinden atmaya başlayan halı ihracat pazarlarımızın neredeyse tamamında kaydedilen talep artışı gösterilebilir. 2010 Ocak Mart döneminde ülkemizin halı ihracat pazarlarından Diğer Avrupa ülkeleri ile tablolarımızda yer almayan diğer ülkeler ve Serbest Bölgeler haricindeki tüm 27

pazarlara yönelik halı ihracatımız % 7,6 ile % 77,7 arasında değişen oranlarda artmıştır. Geride bıraktığımız 2010 un ilk çeyreği sonrasında ülkemiz toplam halı ihracatı ile ilgili olarak ifade edilebilecek bir diğer olumlu gelişme ise halı ihracatında kaydedilen artış oranının diğer bir çok sektörden yüksek olmasıdır. Aynı dönemde, hazır giyim ve konfeksiyon ihracatında kaydedilen artış % 15,7, deri ve deri mamulleri ihracatı % 13,7 oranında artmıştır. Tekstil ve hammaddeleri ihracatında kaydedilen artış oranı ise % 27,5 olmuştur. Anılan dönemde (Ocak Mart 2010) Türkiye nin genel ihracatı bir önceki senenin aynı dönemine oranla % 22,4 artarak 25,7 milyar dolar olmuştur. Tablo 1 de Ülkemiz toplam halı ihracatının genel ihracat içindeki payı gösterilmektedir. Tablo 1 Türkiye Genel İhracatında Halı İhracatının Payı 2009 2010 2010 / 2009 Değişim % Türkiye Genel İhracatı 20.991.441 25.686.032 22,4 Halı İhracatı 206.813 261.113 26,3 Halı İhracatının Payı % 0,99 1,02 Kaynak: İhracatçı Birlikleri Kayıtları Birim: Halı ihracatında kaydedilen artışın ülkemiz genel ihracatında kaydedilen artışa kıyasla daha yüksek olması dolayısıyla halı ihracatının ülkemiz toplam ihracatındaki payı % 0,99 seviyesinden % 1,02 seviyesine yükselmiştir. Aylar itibariyle halı ihracatı incelendiğinde, yılın ilk üç ayının tamamında halı ihracatımızın bir önceki yılın aynı aylarına kıyasla arttığı görülmektedir. Kaydedilen artışlar sırasıyla Ocak ayında % 23, Şubat ayında % 23,3 ve son olarak Mart ayında % 31,7 olmuştur. Mart ayında kaydedilen 102,5 milyon dolarlık ihracat değeri son üç yılın Ocak Mart döneminde kaydedilen en yüksek halı ihracat değeri olmuştur. 28

Tablo 2 YILLAR 2010/2009 Aylar 2008 2009 2010 % Değişim Ocak 80.278 63.575 78.185 23,0 Şubat 87.103 65.441 80.678 23,3 Mart 86.950 77.797 102.481 31,7 Nisan 93.217 86.968 Mayıs 103.741 81.887 Haziran 90.243 87.251 Temmuz 94.469 97.389 Ağustos 103.812 93.631 Eylül 124.050 95.176 Ekim 103.941 119.291 Kasım 120.382 117.356 Aralık 80.965 101.787 Kaynak:İhracatçı Birlikleri Kayıtları Aylar İtibariyle Halı İhracat Kaydı 2008-2009 - 2010 Birim: Yukarıda yer alan Tablo 2 de 2008, 2009 ve 2010 yıllarına ait aylık ihracat verileri yer almaktadır. Grafik 2 de ise 2008, 2009 ve 2010 yıllarında aylar itibariyle halı ihracatının nasıl bir seyir izlediği görülmektedir Grafik 2 Aylar İtibariyle Halı İhracatının Gelişimi 2008 2009 2010 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 - Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 1.000 $ 29

Toplam Halı İhracatımızın Ülke Gruplarına Göre Dağılımı 2010 Ocak Mart dönemi itibariyle toplam halı ihracatımızın % 30,6 sı en büyük halı ihracat pazarımız olan Avrupa Birliği (AB) ülkelerine yapılmaktadır. Bu ülkelere yönelik ihracatımız geçen yıla kıyasla % 50,3 oranında artarak 79,9 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. AB 27 ülkeleri kendi içerisinde 15 AB ülkesi ve Birliğe daha sonra üye olan 12 Yeni AB ülkesi olarak ikiye ayrılmaktadır. 15 AB ülkesinin toplam halı ihracatımız içerisindeki payı % 22,6 olup bu ülkelere yönelik halı ihracatımız 2010 un ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 64,8 oranında artmıştır. Yeni AB ülkelerinin toplam halı ihracatımız içerisindeki payı ise % 8 olarak hesaplanmaktadır. Bu ülkelere yönelik halı ihracatımız aynı dönemde % 20,5 artmıştır. 27 AB ülkesi içerisinde en büyük halı ihracat pazarımız % 8,3 lük payıyla Almanya dır. Almanya ya yönelik halı ihracatımız 2009 Ocak Mart dönemine kıyasla % 37,2 oranında artmış ve 21,6 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. Ortadoğu ülkeleri % 24,4 lük paylarıyla en büyük ikinci halı pazarımızdır. Bu ülkelere yönelik toplam halı ihracatımız 2010 un ilk çeyreğinde 2009 yılının Ocak Mart dönemine kıyasla % 9,6 oranında artmış ve 63,8 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. Ortadoğu ülkeleri içerisinde en büyük ihracat pazarımız aynı zamanda ülkemizin en büyük halı ihracat pazarı da olan S.Arabistan dır. Bu ülkeye yönelik ihracatımız 2010 un ilk çeyreğinde % 14,6 lık artışla 33,8 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Halı ihracatımızda önemli bir paya sahip olan bir diğer grup ABD, Japonya, Kanada ve İsviçre gibi ülkelerin yer aldığı, Diğer OECD ülkeleridir. 2010 Ocak Mart döneminde ülkemiz ihracatında % 13,7 lik paya sahip olan bu ülkelere 35,7 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilmiştir. Bu ülkelere yönelik halı ihracatımızda bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 77,7 lik bir artış kaydedilmiştir. Diğer OECD ülkeleri içerisindeki en büyük pazarımız 27,3 milyon dolarlık ihracat değeri ve toplam halı ihracatımız içerisindeki % 10,5 lik payı ile ABD dir. Eski S.S.C.B ülkeleri, % 13 lük pay ve 33,9 milyon dolarlık ihracat değeri ile en büyük dördüncü halı ihracat pazarımız konumundadır. 2010 Ocak Mart döneminde bu ülkelere yapılan halı ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 7,6 oranında artmıştır. Rusya ve Kazakistan, % 2,6 lık payları ve 6,7 milyon dolarlık ihracat değerleri ile bu ülkeler içerisindeki en büyük halı ihracat pazarlarımızdır. Tablo 3 de ülkemiz halı ihracatının ülke guruplarına göre dağılımı izlenebilmektedir. 30

Tablo 3 Başlıca Ülke Grupları İtibariyle Türkiye Halı İhracat Kaydı 2009 1000$ 2010 1000$ DEĞİŞİM % 2010 PAY % AB Ülkeleri (15) Toplamı 33.464 44.330 32,5 17,0 Yeni AB Ülkeleri 17.220 18.217 5,8 7,0 AB Ülkeleri (27) Toplamı 50.684 62.547 23,4 24,0 Diğer OECD Ülkeleri Toplamı (ABD,Kanada, İsviçre vb) Diğer Avrupa Ülkeleri Toplamı (Arnavutluk,Sırbistan vb) Eski S.S.C.B Ülkeleri Toplamı (Rusya Fed.,Özbekistan vb) Ortadoğu Ülkeleri Toplamı (S. Arabistan, İsrail, Kuveyt vb) Afrika Ülkeleri Toplamı (Mısır, Cezayir, Güney Afr. Cum.vb) Diğer Asya Ülkeleri Toplamı (Çin,Pakistan, Tayvan vb) Bu Tabloda Yeralmayan Diğer Ülkeler 13.921 28.250 102,9 10,8 4.711 4.303-8,7 1,6 31.004 33.645 8,5 12,9 57.944 63.306 9,3 24,2 16.079 23.772 47,8 9,1 5.491 7.888 43,7 3,0 6.192 8.236 33,0 3,2 Toplam Halı İhracat Kaydı 206.813 261.113 26,3 88,8 Kaynak: İhracatçı Birlikleri Kayıtları Yukarıda özet bilgileri verilen AB 27 ülkeleri, Ortadoğu ülkeleri, Diğer OECD ülkeleri ve Eski S.S.C.B ülkelerinin Türkiye nin toplam halı ihracatındaki payı 2010 Ocak Mart döneminde % 81,7 olarak kaydedilmiştir. 2010 Ocak Mart döneminde ülkemiz halı ihracatında % 52,4 oranında halı ihracat artışının sağlandığı Afrika ülkeleri bir diğer önemli halı ihracat pazarımızdır. Toplam halı ihracatımız içinde % 9,4 lük paya sahip bu ülkelere yönelik ihracatımız, yukarıda da ifade edildiği gibi 2010 un ilk çeyreğinde bir önceki senenin aynı dönemine kıyasla % 52,4 oranında artmış ve 25,5 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Afrika ülkeleri içinde en büyük pazarımız olan Mısır a yönelik ihracatımız 2010 Ocak Mart döneminde % 68,1 oranında artmış ve 8,7 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. 2010 un ilk çeyreğinde Diğer Asya Ülkeleri olarak tanımlanmış olan, aralarında Çin Halk Cumhuriyeti, Hong Kong, Hindistan ve Afganistan ın da olduğu, ülkelere yönelik halı ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 46,6 oranında 31

artmış ve yaklaşık 8,1 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. Bu ülkelerin toplam halı ihracatımız içerisindeki payları % 3,1 olarak hesaplanmaktadır. Aynı dönemde Diğer Avrupa ülkelerinin (Arnavutluk, Sırbistan vb.) toplam halı ihracatımız içerisindeki payları % 1,7 olmuştur. Bu ülkelere yönelik halı ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 9,5 oranında azalmış ve 4,4 milyon dolara gerilemiştir. El halısı ihracatımızda önemli bir yer tutan Serbest Bölgelerin de içerisinde yer aldığı ve yukarıda Bu tabloda yer almayan diğer ülkeler olarak adlandırılan grubunun toplam halı ihracatımız içerisindeki payı ise % 4,2 olarak gerçekleşmiştir. 2010 un ilk çeyreğinde halı ihracatımızın azaldığı iki ülke grubundan bir diğeri olan bu ülkelere ve bölgelere yönelik ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 37,7 oranında azalmış ve 10,9 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. Halı İhracatımızda Makina Halısı ve El Halısının Payı Halı sektörü el halıcılığı ve makina halıcılığı olarak iki ana alt sektöre ayrılmaktadır. 2010 Ocak Mart döneminde gerçekleştirilen toplam 261,1 milyon dolarlık ihracatın % 88,8 ile 231,9 milyon doları makina halılarından oluşurken % 11,2 ile 29,2 milyon doları ise el dokuma halılardan oluşmaktadır. Yıllar itibariyle el halısı ve makina halısının toplam halı ihracatımızdan aldığı pay Grafik 3 te görülmektedir. Grafik 3 Yıllar İtibariyle El Halısı-Makina Halısı Dağılımı 100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 82,00% 85,00% 86,00% 87,90% 88,50% 88,8% 18,00% 15,00% 14,00% 12,10% 11,50% 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Ocak- Mart 11,20% El Halısı Payı Makine Halısı Payı 32

Tablo 4 Yıllar itibariyle ülkemizin toplam halı ihracatında el ve makina halısının payları incelendiğinde, el halısı ihracatının toplam halı ihracatındaki payının yıldan yıla azaldığı anlaşılmaktadır. 2003 yılında halı ihracatımızın % 22 si el halısı ürünlerinden oluşurken, bu tarihten itibaren düzenli olarak gerileyerek sırasıyla 2005 yılında % 18, 2006 yılında % 15, 2007 yılında %14 ve 2008 yılında % 12,1 2009 yılında ise % 11,5 olarak kaydedilmiştir. Ocak Mart 2010 döneminde ise el halısı ihracatının toplam halı ihracatından aldığı pay % 11,2 olmuştur. El halısı ihracatımız, 2009 yılında 2008 e göre % 12,1 oranında azalarak 124,7 milyon dolar olarak gerçekleşmişti. 2010 un ilk çeyreğinde ise el halısı ihracatındaki gerileme yerini yüksek oranlı bir artışa bırakmış ve ihracatımız bir önceki yıla kıyasla % 40,3 oranında artarak 29,2 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. El Halısı ve Makina Halısı İhracatımızın Halı İhracatındaki Payı Birim: 2009 2010 2010 / 2009 Toplam Halı Değişim % İhracatta Pay % El Halısı İhracatı 20.787 29.166 40,3 11,2 Makine Halısı İhracatı 186.026 231.947 24,7 88,8 Toplam Halı İhracatı 206.813 261.113 26,3 100,0 Kaynak: İhracatçı Birlikleri Kayıtları Diğer taraftan 2010 un ilk çeyreği itibariyle makina halısı ihracatında yaşanan artış el halısı ihracatına kıyasla daha az olmuş ve kaydedilen % 24,7 lik artış neticesinde makina halısı ihracatı 231,9 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Makina Halısı İhracatımızın Ülke Grupları İtibariyle Değerlendirmesi Ülkemizin toplam halı ihracatı % 88,8 oranında makina halısı ağırlıklı olduğu için makina halısı ihracatının ülke dağılımı toplam halı ihracatının ülke dağılımı ile benzerlik göstermektedir. Ancak toplam halı ihracatımızdan farklı olarak makina halısı ihracatında en büyük pazarımız AB 27 ülkeleri değil, çok küçük bir farkla da olsa Ortadoğu ülkeleridir. 2010 Ocak Mart dönemi itibariyle makina halısı ihracatımızın % 27,3 ü en büyük ihracat pazarımız olan Ortadoğu ülkelerine yapılmaktadır. Bu ülkelere yönelik makina halısı ihracatımız geçen yıla kıyasla % 9,3 oranında artarak 63,3 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. S.Arabistan, en büyük makina halısı ihracat pazarımız 33

olarak konumlanmaktadır. Bu ülkeye yönelik ihracatımız 2010 un ilk çeyreğinde % 14,6 oranındaki artışla 33,7 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Tablo 5 Başlıca Ülke Grupları İtibariyle Türkiye Makina Halısı İhracat Kaydı 2009 1000$ 2010 1000$ DEĞİŞİM % 2010 PAY % AB Ülkeleri (15) Toplamı 33.464 44.330 32,5 19,1 Yeni AB Ülkeleri 17.220 18.217 5,8 7,9 AB Ülkeleri (27) Toplamı 50.684 62.547 23,4 27,0 Diğer OECD Ülkeleri Toplamı (ABD,Kanada, İsviçre vb) Diğer Avrupa Ülkeleri Toplamı (Arnavutluk,Sırbistan vb) Eski S.S.C.B Ülkeleri Toplamı (Rusya Fed.,Özbekistan vb) Ortadoğu Ülkeleri Toplamı (S. Arabistan, İsrail, Kuveyt vb) Afrika Ülkeleri Toplamı (Mısır, Cezayir, Güney Afr. Cum.vb) Diğer Asya Ülkeleri Toplamı (Çin, Pakistan, Tayvan vb) Bu Tabloda Yeralmayan Diğer Ülkeler 13.921 28.250 102,9 12,2 4.711 4.303-8,7 1,9 31.004 33.645 8,5 14,5 57.944 63.306 9,3 27,3 16.079 23.772 47,8 10,2 5.491 7.888 43,7 3,4 6.192 8.236 33,0 3,6 Toplam Halı İhracat Kaydı 186.026 231.947 24,7 100,0 Kaynak: İhracatçı Birlikleri Kayıtları AB 27 ülkeleri % 27 lik payıyla en büyük ikinci makina halısı ihracat pazarımızdır. Bu ülkelere yönelik toplam makina halısı ihracatımız 2009 Ocak Mart dönemine kıyasla % 23,4 oranında artmış ve 62,5 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. Birliğin eski üyelerinden oluşan 15 ülkeye yönelik makina halısı ihracatı 2010 un ilk çeyreğinde % 32,5 artarak 44,3 milyon dolar, bu ülkelerin payı ise % 19,1 olmuştur. AB nin yeni üyelerinden 12 ülkeye yönelik ihracat 2010 Ocak Mart döneminde % 5,8 artmış ve 18,2 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. AB 27 ülkeleri içerisinde en büyük makina halısı ihracat pazarımız toplam makina halısı ihracatından aldığı % 9,1 lik payıyla Almanya dır. Bu ülkeye yönelik makina halısı ihracatımız 2010 Ocak Mart döneminde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 37,9 oranında artarak 21,1 milyon dolara yükselmiştir. 34

Makina halısı ihracatımızda önemli bir paya sahip olan bir diğer grup Eski S.S.C.B ülkeleridir. 2010 Ocak Mart döneminde ülkemiz ihracatında % 14,5 lik paya sahip olan bu ülkelere 33,6 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilmiştir. Bu ülkelere yönelik makina halısı ihracatımızda 2010 un ilk çeyreğinde bir önceki yılın ilk çeyreğine kıyasla % 8,5 lik ihracat artışı kaydedilmiştir. Eski S.S.C.B. ülkeleri içerisinde en büyük makina halısı ihracat pazarımız, Kazakistan a karşı çok ufak bir farkla öne çıkan, 6,7 milyon dolarlık ihracat değeri ile Rusya Federasyonu dur. Yukarıda özet bilgileri verilen Ortadoğu ülkeleri, AB 27 ülkeleri ve eski S.S.C.B ülkelerinin Türkiye nin makina halısı ihracatındaki payı 2010 Ocak Mart döneminde % 68,8 olarak kaydedilmiştir. 2010 Ocak Mart döneminde halı ihracatımızın % 12,2 si diğer OECD ülkelerine yönelmiş olup bu ülkelere yapılan makina halısı ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 102,9 oranında artarak 13,9 milyon dolardan 28,3 milyon dolara tırmanmıştır. Diğer OECD ülkeleri içinde en büyük pazarımız 23,7 milyon dolarlık ihracat ve % 10,2 lik payıyla ABD olup bu ülkeye anılan dönemde makina halısı ihracatı % 114,1 oranında artmıştır. 2010 un ilk çeyreğinde makina halısı ihracatımızın % 10,3 lük kısmının yöneldiği Afrika ülkelerine yönelik ihracatımız bir önceki seneye kıyasla % 47,8 oranında artmış ve 23,8 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu ülkeler içerisinde en büyük makina halısı ihracat pazarı Mısır olup bu ülkeye yönelik ihracat 2009 Ocak Mart dönemine kıyasla % 68,1 oranında artarak 8,7 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Diğer Avrupa ülkeleri (Arnavutluk, Sırbistan vb.) ile diğer Asya ülkeleri (Çin, Pakistan vb.) ve yukarıdaki tabloda Bu tabloda yer almayan diğer ülkeler ve serbest bölgeler olarak tanımlanan ülkelerin makina halısı ihracatımız içerisindeki payları sırasıyla % 1,9 ve % 3,4 ve % 3,6 olarak hesaplanmaktadır. Makina Halısı İhracatımızın Ülkelere Göre Dağılımı Yukarıda ülke gruplarına göre dağılımı incelenen makina halısı ihracatımız bu kısımda ülkeler detayında incelenecektir. Ortadoğu Ülkelerine Makina Halısı İhracatımız Ortadoğu ülkeleri içerisinde en büyük ihracat pazarımız aynı zamanda ülkemizin toplam halı ihracatında da en büyük pazar konumunda olan S. Arabistan dır. Bu ülkeye 2010 un ilk çeyreğinde 33,7 milyon dolarlık makina halısı ihraç edilmiştir. 35

S.Arabistan ın ülkemizin toplam makina halısı içerisindeki payı % 14,5 olarak hesaplanmaktayken bu ülkeye yapılan ihracat 2009 yılının aynı dönemine kıyasla % 14,6 oranında artmıştır. Ortadoğu ülkeleri içerisinde İran, 8 milyon dolarlık ihracat değeri ve toplam makina halısı ihracatı içerisindeki % 3,5 lik pay ile en büyük ikinci pazarımız konumundadır. Bu ülkeye yönelik ihracatımız 2010 Ocak Mart döneminde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 105 oranında artmıştır. Bu artış oranı Ortadoğu ülkeleri içerisinde kaydedilen en yüksek ihracat artış oranıdır. Irak, 6,9 milyon dolarlık ihracat değeri ve % 3 lük pay ile Ortadoğu ülkeleri arasında en büyük üçüncü ihracat pazarı olmuştur. Ancak bu ülkeye yönelik makina halısı ihracatımız yılbaşından itibaren düzenli olarak düşmüş, 2010 Ocak Mart döneminde ise bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 43,3 oranında azalmıştır. Tablo 6 Ortadoğu Ülkelerine Makina Halısı İhracatımız 2009 2010 10 / 09 Değişim % BİR.ARAP EMİR. 4.529 6.531 44,2 2,8 IRAK 12.140 6.883-43,3 3,0 İRAN 3.908 8.013 105,0 3,5 İSRAİL 3.525 3.706 5,1 1,6 KUVEYT 3.225 3.302 2,4 1,4 S.ARABİSTAN 29.441 33.732 14,6 14,5 ÜRDÜN 247 425 72,1 0,2 YEMEN 929 714-23,1 0,3 Ortadoğu Ülkeleri Toplamı 57.944 63.306 9,3 27,3 Pay % Makine Halısı İhracatı Toplamı Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi 186.026 231.947 24,7 100,0 2010 un ilk çeyreğinde Birleşik Arap Emirlikleri ne (B.A.E) yönelik makina halısı ihracatımız 2009 un aynı dönemine kıyasla % 44,2 oranında artmış ve 6,5 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. B.A.E nin makina halısı ihracatımız içerisindeki payı % 2,8 olarak hesaplanmaktadır. Aynı dönemde İsrail, Kuveyt ve Ürdün Ortadoğu ülkeleri arasında makina halısı ihracatımızın arttığı diğer ülkelerdir. İsrail e yönelik makina halısı ihracatı 2010 un ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 5,1 oranında artmış olup 36

3,7 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde Kuveyt e yapılan ihracat 3,3 milyon dolar olarak kaydedilmişken, ihracat artış oranı % 2,4, toplam makina halısı ihracatımız içerisindeki payı ise % 1,4 olmuştur. Ortadoğu ülkeleri içerisinde 425 bin dolar ile en düşük ihracatın yapıldığı Ürdün, % 72,1 lik ihracat artış oranı ile Ortadoğu ülkeleri içerisinde makina halısı ihracatımızın en çok arttığı ikinci ülke olmuştur. Irak haricinde Ortadoğu ülkelerinden Yemen e yönelik makina halısı ihracatımız da % 23,1 oranında azalmıştır. Bu ülkeye yönelik ihracatımız 2010 un ilk çeyreğinde 714 bin dolar olarak kaydedilmiştir. Avrupa Birliği Ülkelerine Makina Halısı İhracatımız Makina halısı ihracatımızda en büyük ikinci pazarımız olan Avrupa Birliği ülkelerine yapılan ihracatımız değerlendirilirken Birliğe yeni üye olan 12 ülke ve daha önceden üye olan 15 ülke ayrı tablolarda değerlendirilecektir. Tablo 7 AB (15) Ülkelerine Makina Halısı İhracatımız 2009 2010 10 / 09 Değişim % ALMANYA 15.323 21.133 37,9 9,1 AVUSTURYA 1.082 855-21,0 0,4 BELÇİKA 2.654 3.556 34,0 1,5 DANİMARKA 198 175-11,6 0,1 FİNLANDİYA 84 418 397,6 0,2 FRANSA 1.544 1.555 0,7 0,7 HOLLANDA 395 1.388 251,4 0,6 İNGİLTERE 5.463 6.782 24,1 2,9 İRLANDA 532 692 30,1 0,3 İSPANYA 329 475 44,4 0,2 İSVEÇ 510 1.507 195,5 0,6 İTALYA 2.528 3.539 40,0 1,5 LÜKSEMBURG 0 0-0,0 PORTEKİZ 482 797 65,4 0,3 YUNANİSTAN 2.340 1.458-37,7 0,6 Pay % AB(15) Toplamı 33.464 44.330 32,5 19,1 Makine Halısı İhracatı Toplamı 186.026 231.947 24,7 100,0 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi 2010 Ocak Mart döneminde Avrupa Birliği nin 15 üyesi arasında makina halısı ihracatımızın en fazla yapıldığı ülke Almanya olmuştur. Anılan dönemde 37

Almanya ya yapılan ihracat bir önceki yıla kıyasla % 37,9 oranında artmış ve 21,1 milyon dolar olmuştur. Almanya nın toplam makina halısı ihracatı içerisindeki payı % 9,1 olarak hesaplanmaktadır. İngiltere, AB 15 ülkeleri içerisinde en fazla ihracat yapılan ikinci ülke olmuştur. Bu ülkeye yönelik makina halısı ihracatı 2010 un ilk çeyreğinde % 24,1 oranında artmış ve 6,8 milyon dolar olmuştur. Belçika (% 34), Finlandiya (% 397,6), Fransa (% 0,7), Hollanda (% 251,4) İrlanda (% 30,1), İspanya (% 44,4), İsveç (% 195,5), İtalya (% 40) ve Portekiz (% 65,4) 2010 Ocak Mart döneminde makina halısı ihracatımızın arttığı diğer ülkelerdir. Anılan ülkelerden Hollanda ya yönelik makina halısı ihracatında kaydedilen % 251,4 oranındaki artış dikkat çekicidir. Bu artış neticesinde 2009 Ocak Mart döneminde sadece 395 bin dolar olarak gerçekleşen ihracat bu yılın ilk çeyreğinde 1,4 milyon dolara fırlamıştır. Benzer bir artışın (% 195,5) yaşandığı İsveç e ise 2010 Ocak Mart döneminde 1,5 milyon dolarlık ihracat yapılmıştır. Söz konusu artışlar neticesinde her iki ülkenin toplam makina halısı ihracatımızdaki payı % 0,6 olmuştur. Öte yandan yılın ilk çeyreğinde 15 AB ülkesinin 3 üne yönelik makina halısı ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre azalmıştır. Bu ülkelerden Avusturya ya yapılan ihracat % 21 oranında azalmış, bu ülkeye yapılan ihracat milyon dolar seviyesinin altına (855 bin dolar) inmiştir. Danimarka ya yapılan makina halısı ihracatı 2010 Ocak Mart döneminde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 11,6 oranında azalmıştır. En yüksek düşüşün yaşandığı ülke ise Yunanistan olmuştur. 2010 un ilk çeyreğinde bu ülkeye yönelik makina halısı ihracatımız % 37,7 oranında azalmış ve 2,3 milyon dolar seviyesinden 1,5 milyon dolar seviyesine gerilemiştir. Yunanistan ın toplam makina halısı ihracatımızdan aldığı pay % 0,6 olarak hesaplanmaktadır. 38

Tablo 8 2009 2010 10 / 09 Değişim % BULGARİSTAN 2.102 1.379-34,4 0,6 ÇEK CUMHURİYETİ 675 356-47,3 0,2 ESTONYA 28 18-35,7 0,0 DİĞER BÖLGELER 0 0-0,0 LETONYA 0 0-0,0 LİTVANYA 1 123 12200,0 0,1 MACARİSTAN 819 1.014 23,8 0,4 MALTA 30 106 253,3 0,0 POLONYA 7.707 8.602 11,6 3,7 ROMANYA 5.344 6.262 17,2 2,7 SLOVAK CUMH. 481 293-39,1 0,1 SLOVENYA 33 64 93,9 0,0 Yeni AB Toplamı 17.220 18.217 5,8 7,9 Makine Halısı İhracatı Toplamı 186.026 231.947 24,7 100,0 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi Yeni AB Ülkelerine Makina Halısı İhracatımız Tablo 8 de bilgileri yer alan Yeni AB ülkeleri (12) makina halısı ihracat kayıtlarına göre Polonya, 8,6 milyon dolarlık ihracat değeri ve makina halısı ihracatından aldığı % 3,7 lik pay ile bu ülkeler arasındaki en büyük ihracat pazarımızdır. Romanya ise 6,3 milyon dolarlık ihracat değeri ve % 2,7 lik pay ile ikinci en büyük pazarımız konumundadır. 2010 Ocak Mart döneminde söz konusu ülkelere yönelik ihracat bir önceki yıla kıyasla sırasıyla % 11,6 ve % 17,2 oranlarında artmıştır. Söz konusu iki ülkeye yönelik makina halısı ihracatımızın uzun bir dönemdir sürekli azaldığı göz önüne alındığında, iki ülkeye yönelik ihracatın artması olumlu bir gelişmedir. Anılan dönemde 12 Yeni AB üyesi ülkeden Romanya ve Polonya haricinde Litvanya (% 12200), Macaristan (% 23,8), Malta (% 253,3) ve Slovenya ya (% 93,9) yönelik makina halısı ihracatı da artmıştır. Öte yandan aynı dönemde Bulgaristan (% 34,4), Çek Cumhuriyeti (% 47,3), Estonya (% 35,7) ve Slovak Cumhuriyeti ne (% 39,1) ülkemizden yapılan makina halısı ihracatı azalmıştır. Eski S.S.C.B. Ülkelerine Makina Halısı İhracatımız Makina halısı ihracat pazarlarımız arasında önemli bir diğer grup Eski S.S.C.B ülkeleridir. Bu ülkeler içerisinde 2010 Ocak Mart döneminde en büyük ihracat pazarımız ise 6,7 milyon dolarlık ihracat değeri ve % 2,9 luk pay ile Rusya 39 Pay %

Federasyonu olmuştur. Bu ülkeye yönelik makina halısı ihracatı yılın ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 31 oranında artmıştır. Tablo 9 Eski S.S.C.B. Ülkelerine Makina Halısı İhracatımız 2009 2010 10 / 09 Değişim % AZERBAYCAN 4.986 4.762-4,5 2,1 GÜRCİSTAN 853 889 4,2 0,4 KAZAKİSTAN 2.074 6.645 220,4 2,9 KIRGIZİSTAN 5.265 1.735-67,0 0,7 ÖZBEKİSTAN 45 167 271,1 0,1 RUSYA FED. 5.118 6.703 31,0 2,9 TACİKİSTAN 6.115 3.792-38,0 1,6 TÜRKMENİSTAN 2.704 3.704 37,0 1,6 UKRAYNA 3.844 5.248 36,5 2,3 Pay % Eski S.S.C.B. Toplamı 31.004 33.645 8,5 14,5 Makine Halısı İhracatı Toplamı 186.026 231.947 24,7 100,0 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi Rusya Federasyonu ndan hemen sonra, çok küçük bir farkla Kazakistan gelmektedir. 2010 Ocak Mart döneminde bu ülkeye 6,6 milyon dolarlık ihracat yapılmışken, bu ülkeye yönelik makina halısı ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 220,4 oranında artmıştır. Bu oran aynı zamanda bu ülke grubu içerisinde yakalanmış olan en yüksek ihracat artış oranlarından bir tanesidir. Eski S.S.C.B. ülkeleri arasında ihracat artışında dikkat çeken diğer ülkeler ise % 36,5 oranında artışla Ukrayna ve ihracat artış oranının % 37 olduğu Türkmenistan olmuştur. Bu iki ülkeye sırasıyla 5,2 ve 3,7 milyon dolarlık ihracat yapılmış, söz konusu ülkelerin toplam makina halısı ihracatı içerisindeki payları yine sırasıyla % 2,3 ve % 1,6 olmuştur. Öte yandan 2010 un ilk çeyreğinde Azerbaycan (% 4,5), Kırgızistan (% 67), ve Tacikistan a (% 38) yönelik makina halısı ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla azalmıştır. Bu ülkelerden Azerbaycan, toplam makina halısı ihracatımız içerisindeki % 2,1 lik payıyla önemli pazarlarımız arasında sayılabilir. Diğer taraftan toplam makina halısı ihracatımızdan % 1,6 lık pay alan Tacikistan a yönelik makina halısı ihracatı 6,1 milyon dolar seviyesinden 3,8 milyon dolar seviyesine gerilemiştir. 40

Diğer O.E.C.D. Ülkelerine Makina Halısı İhracatımız Tablo 10 da ülkeler detayında makina halısı ihracatımızın izlenebildiği Diğer OECD ülkelerinin 2010 un ilk çeyreğinde toplam makina halısı ihracatı içerisindeki payı %102,9 oranında gerçekleşen ihracat artışı neticesinde % 12,2 ye çıkmıştır. Bu ülkelerin bir önceki yılın aynı döneminde toplam makina halısı ihracatımızdaki payı % 7,5 olarak hesaplanmaktaydı. Diğer OECD ülkeleri olarak adlandırılan ülke grubu içerisinde en yüksek paya sahip olan ülke ise 23,8 milyon dolarlık ihracat değeri ve toplam makina halısı ihracatı içerisinde % 10,2 olarak hesaplanan payı ile A.B.D. dir. Bu ülkeye yönelik makina halısı ihracatımız 2010 un ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 114,1 oranında artmıştır. Avustralya, diğer O.E.C.D. ülkeleri arasında en fazla makina halısı ihracatı yaptığımız ikinci büyük pazardır. Bu ülkeye 2010 Ocak Mart döneminde 1,8 milyon dolarlık ihracat yapılmış ve Avustralya nın toplam makina halısı içerisindeki payı % 0,8 olarak hesaplanmıştır. Bu ülkeye yönelik ihracatımız bir önceki yıla kıyasla % 107,6 oranında artmıştır. Tablo 10 Diğer O.E.C.D. Ülkelerine Makina Halısı İhracatımız 2009 2010 10 / 09 Değişim % ABD 11.087 23.741 114,1 10,2 Avustralya 870 1.806 107,6 0,8 Güney Kore 438 218-50,2 0,1 İsviçre 277 157-43,3 0,1 İzlanda 0 0-0,0 Japonya 363 400 10,2 0,2 Kanada 453 1.153 154,5 0,5 Meksika 5 164 3180,0 0,1 Norveç 423 572 35,2 0,2 Yeni Zelanda 5 39 680,0 0,0 Pay % Diğer OECD Ülkeleri Toplamı 13.921 28.250 102,9 12,2 Makine Halısı İhracatı Toplamı 186.026 231.947 24,7 100,0 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi 41

Diğer O.E.C.D. ülkeleri arasında Japonya (% 10,2), Kanada (% 154,5), Meksika (% 3180), Norveç (% 35,2) ve Yeni Zelanda (% 680) makina halısı ihracatımızın 2010 Ocak Mart döneminde bir yıl öncesinin aynı dönemine kıyasla arttığı diğer pazarlarımızdır. Öte yandan Güney Kore (% 50,2) ve İsviçre ye (% 43,3) yönelik ihracatımız anılan dönemde azalmıştır. Afrika Ülkelerine Makina Halısı İhracatımız Afrika ülkelerine, 2010 yılının ilk çeyreğinde makina halısı ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 47,8 oranında artış göstermiş ve bu ülkelerin toplam makina halısı ihracatımız içerisindeki payları % 10,3 e çıkmıştır. Bu grup içerisinde 8,7 milyon dolarlık ihracat değeri ve % 3,7 lik pay ile Mısır en büyük ihracat pazarımızdır. Libya, yaklaşık 6,1 milyon dolarlık ihracat değeri ve % 2,6 lık pay ile Mısır ı takip etmektedir. En büyük üçüncü makina halısı ihracat pazarımız ise 3,7 milyon dolarlık ihracat değeri ve toplam makina halısı ihracatı içerisindeki % 1,6 lık pay ile G.Afrika Cumhuriyetidir. Tablo 11 Afrika Ülkelerine Makina Halısı İhracatımız 2009 2010 10 / 09 Değişim % Kuzey Afrika Ülkeleri CEZAYİR 724 1.399 93,2 0,6 FAS 1.253 1.773 41,5 0,8 LİBYA 6.667 6.065-9,0 2,6 MISIR 5.165 8.683 68,1 3,7 TUNUS 429 2.155 402,3 0,9 K. Afrika Ülkeleri Toplamı 14.238 20.075 41,0 8,7 G.AFRİKA CUMH. 1.841 3.697 100,8 1,6 Pay % Afrika Ülkleri Toplamı 16.079 23.772 47,8 10,2 Makine Halısı İhracatı Toplamı 186.026 231.947 24,7 100,0 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi 2010 Ocak Mart döneminde Afrika ülkeleri arasında ihracatımızın en fazla arttığı ülke % 402,3 oranındaki artışla Tunus tur. Tunus u ihracatımızın bir önceki yıla kıyasla % 100,8 oranında artarak 3,7 milyon dolara ulaştığı G.Afrika Cumhuriyeti takip etmektedir. Anılan dönemde Afrika ülkeleri içerisinde sadece Libya ya yönelik 42

ihracatımız düşüş göstermiştir. Düşüş bir önceki yılın ilk çeyreğine kıyasla % 9 oranında gerçekleşmiş ve Libya ya yapılan ihracat yaklaşık 6,1 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. Diğer Avrupa Ülkelerine Makina Halısı İhracatımız Diğer Avrupa ülkeleri olarak adlandırılan ülke grubu üyesi ülkelerin 6 tanesinden dördüne yönelik makina halısı ihracatımız 2010 Ocak Mart döneminde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla gerilemiştir. Bu sebepten Diğer Avrupa ülkeleri grubu yılın ilk çeyreğinde makina halısı ihracatımızın azaldığı tek ülke grubu olmuştur. Bosna Hersek, 1,3 milyon dolarlık ihracat değeri ve % 0,6 lık payıyla bu ülkeler arasındaki en büyük makina halısı ihracat pazarımızdır. Bu ülkeye yönelik ihracatımız bir önceki yıla kıyasla % 14,2 oranında azalmıştır. Makina halısı ihracatımızın en fazla gerilediği ülke ihracatımızın % 47 oranında düştüğü Makedonya olmuştur. İhracatımızın azaldığı diğer ülkeler ise sırasıyla Arnavutluk (% 18,4) ve Sırbistan (% 35,2) olmuştur. Tablo 12 Diğer Avrupa Ülkelerine Makina Halısı İhracatımız 2009 2010 10 / 09 Değişim % ARNAVUTLUK 992 809-18,4 0,3 BOSNA-HERSEK 1.493 1.281-14,2 0,6 K.KIBRIS TÜRK CUM. 310 507 63,5 0,2 KOSOVA 475 851 79,2 0,4 MAKEDONYA 673 357-47,0 0,2 SIRBİSTAN 768 498-35,2 0,2 Pay % Diğer Avrupa Ülkeleri Toplamı 4.711 4.303-8,7 1,9 Makine Halısı İhracatı Toplamı 186.026 231.947 24,7 100,0 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi Tablo 12 de ülkeler bazında Makina halısı ihracatımızın 2010 Ocak Mart döneminde seyri izlenebilen Diğer Avrupa ülkelerine yönelik makina halısı ihracatımız anılan dönemde % 8,7 azalarak 4,3 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. Bu ülke grubu içerisinde ihracatımızın arttığı ülkeler ise % 79,2 oranındaki artış ile Kosova ve % 63,5 oranındaki artış ile K.K.T.C. olmuştur. 43

Diğer Asya Ülkelerine Makina Halısı İhracatımız Diğer Asya ülkeleri olarak adlandırılan ülke grubunun makina halısı ihracatımız içerisindeki payı tıpkı diğer Avrupa ülkeleri grubunda olduğu gibi sınırlıdır. Bu ülkeler arasında en büyük makina halısı ihracat pazarımız, 2010 un ilk çeyreğinde 2,4 milyon dolarlık ihracatın kaydedildiği Afganistan olmuştur. Bu ülkeye yönelik ihracatımız 2010 Ocak Mart döneminde bir önceki yıla kıyasla % 151,2 oranında artmış ve Afganistan ın toplam makina halısı ihracatımız içerisindeki payı % 1,1 olmuştur. Pakistan, 1,8 milyon dolarlık ihracat değeri ve % 0,8 lik payı ile bu ülkeler arasında en büyük ikinci pazarımız konumundadır. Yılın ilk çeyreğinde bu ülkeye yönelik makina halısı ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 37,7 oranında artmıştır. Tablo 13 2009 2010 10 / 09 Değişim % ÇİN HALK CUM. 660 1.348 104,2 0,6 ENDONEZYA 546 203-62,8 0,1 HİNDİSTAN 557 798 43,3 0,3 HONG KONG 1 38 3700,0 0,0 MALEZYA 1.261 1.179-6,5 0,5 SİNGAPUR 79 72-8,9 0,0 TAYLAND 0 0-0,0 TAYVAN 0 0-0,0 AFGANİSTAN 967 2.429 151,2 1,0 BANGLADEŞ 98 1-99,0 0,0 PAKİSTAN 1.322 1.820 37,7 0,8 0,0 Diğer Asya Ülkeleri Toplamı 5.491 7.888 43,7 3,4 Makine Halısı İhracatı Toplamı 186.026 231.947 24,7 100,0 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi Diğer Asya Ülkelerine Makina Halısı İhracatımız Diğer Asya ülkeleri arasında 1,3 milyon dolarlık ihracat değeri ve % 0,6 lık pay ile Çin Halk Cumhuriyeti, 1,2 milyon dolarlık ihracat ve % 0,5 lik payıyla Malezya, 798 bin dolarlık ihracat değeri ve % 0,3 lük pay ile Hindistan dikkat çekici diğer ülkelerdir. 2010 Ocak Mart döneminde diğer Asya ülkeleri arasında makina halısı ihracatımızın azaldığı ülkeler ise ihracatımızın % 62,8 oranında azaldığı Pay % 44

Endonezya, % 6,5 oranında azaldığı Malezya ve % 8,9 oranında azaldığı Singapur dur. Serbest Bölgelere Makina Halısı İhracatımız Serbest Bölgelere yönelik makina halısı ihracatımızın toplam ihracat içerisindeki payı yok denecek kadar azdır. Tablo 14 de dökümü verilen Serbest Bölgelere 2010 Ocak Mart döneminde toplam 214 bin dolarlık ihracat yapılmıştır. Anılan dönemde Serbest Bölgelere yönelik makina halısı ihracatında kaydedilen düşüş % 33,3 olmuştur. Tablo 14 Serbest Bölgelere Makina Halısı İhracatımız 2009 2010 10 / 09 Değişim % ANTALYA SER.BÖL 0 39-0,0 AHL SERBEST BÖL 0 0-0,0 İST DERİ SER. BÖL. 0 0-0,0 EGE SER.BÖL 0 0-0,0 MERSİN SER.BÖL. 1 2 100,0 0,0 KAYSERİ SER.BÖL. 0 0-0,0 AVRUPA SER.BÖL. 0 2-0,0 BURSA SERBEST BÖL 176 129-26,7 0,1 GAZİANTEP SER.BÖL. 113 42-62,8 0,0 MENEMEN DERİ SER.BÖL. 9 0-100,0 0,0 TÜBİTAK MAM SER.BÖL. 0 0-0,0 TRAKYA SER. BÖL 21 0-100,0 0,0 KOCAELİ SER. BÖL. 1 0-100,0 0,0 Pay % Serbest Bölgeler Toplamı 321 214-33,3 0,1 Makine Halısı İhracatı Toplamı 186.026 231.947 24,7 100,0 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi El Halısı İhracatımızın Ülke Grupları İtibariyle Değerlendirilmesi Ülkemizin toplam halı ihracatının % 11,2 sini oluşturan el halısı ihracatının ülke dağılımı Ocak Mart 2010 itibariyle bugüne kadar gelen dağılımdan tamamen farklı bir dağılım sergilemeye başlamıştır. Bu yılın ilk çeyreği itibariyle el halısı ihracatımızın % 59,3 lık bölümü 27 AB ülkesine yapılmıştır. AB ülkelerinin daha önce üye olmuş 15 ülkesinin toplam el halısı ihracatımız içerisindeki payı % 50,1 olurken, sonradan üye olan 12 yeni AB ülkesinin payı % 9,3 olarak hesaplanmıştır. 2010 yılının ilk çeyreğinde AB (27) 45

ülkelerine yönelik el halısı ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 612,2 oranında artmış ve geçen yıl kaydedilen 2,4 milyon dolardan 17,3 milyon dolara fırlamıştır. Aynı dönemde AB 15 ülkelerine yönelik el halısı ihracatımız 14,6 milyon dolar olarak gerçekleşmiş ve % 536,6 oranında artarken, yeni 12 AB ülkesine yönelik ihracatın değeri 2,7 milyon dolar, ihracat artış oranı ise % 1888,2 oranında artmıştır. El halısı ihracatımızda en büyük ikinci pazarımız diğer OECD ülkeleridir. Bu ülkelere 2010 Ocak Mart döneminde 7,5 milyon dolarlık ihracat yapılmış olup yapılan bu ihracatın toplam el halısı ihracatı içerisindeki payı % 25,6 olarak hesaplanmaktadır. 2010 un ilk çeyreğinde diğer OECD ülkelerine yönelik el halısı ihracatı 2009 yılının aynı dönemine kıyasla % 20,8 oranında artmıştır. Tablo 15 de el halısı ihracatımızın ülke guruplarına göre dağılımı izlenebilmektedir. Tablo 15 Başlıca Ülke Grupları İtibariyle Türkiye El Halısı İhracat Kaydı 2009 1000$ 2010 1000$ DEĞİŞİM % 2010 PAY % AB Ülkeleri (15) Toplamı 2.294 14.603 536,6 50,1 Yeni AB Ülkeleri 136 2.704 1888,2 9,3 AB Ülkeleri (27) Toplamı 2.430 17.307 612,2 59,3 Diğer OECD Ülkeleri Toplamı (ABD,Kanada, İsviçre vb) Diğer Avrupa Ülkeleri Toplamı (Arnavutluk,Sırbistan vb) Eski S.S.C.B Ülkeleri Toplamı (Rusya Fed.,Özbekistan vb) Ortadoğu Ülkeleri Toplamı (S. Arabistan, İsrail, Kuveyt vb) Afrika Ülkeleri Toplamı (Mısır, Cezayir, Güney Afr. Cum.vb) Diğer Asya Ülkeleri Toplamı (Çin,Pakistan, Tayvan vb) Bu Tabloda Yer Almayan Diğer Ülkeler ve Serbest Bölgeler 6.185 7.471 20,8 25,6 105 57-45,7 0,2 532 284-46,6 1,0 278 489 75,9 1,7 23 769 3243,5 2,6 5 170 3300,0 0,6 11.229 2.619-76,7 9,0 Toplam Halı İhracat Kaydı 20.787 29.166 40,3 100,0 Kaynak: İhracatçı Birlikleri Kayıtları Yukarıdaki tabloda yer alan Ortadoğu ülkeleri (% 1,7), eski S.S.C:B. Ülkeleri (% 1), Afrika ülkeleri (% 2,6), diğer Avrupa ülkeleri (% 0,2) ile diğer Asya ülkelerinin (% 46

0,6) ülkemizin el halısı ihracatı içerisindeki payları ise son derece sınırlı seviyelerdedir. El halısı ihracatımızdaki en dikkat çekici değişme ise yukarıdaki tabloda Bu Tabloda Yer Almayan Diğer Ülkeler ve Serbest Bölgeler olarak ifade edilen ülke grubunda olmuştur. Bu ülkelere yönelik el halısı ihracatımız 2009 yılının sonuna kadar neredeyse toplam el halısı ihracatımızın % 60 ını oluşturmaktayken 2010 un ilk çeyreğinde bu ülkelerin payı % 9 a gerilemiştir. 2010 Ocak Mart döneminde bu ülkelere yönelik el halısı ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 76,7 oranında düşmüş ve 11,2 milyon dolardan 2,6 milyon dolar seviyesine inmiştir. El Halısı İhracatımızın Ülkelere Göre Dağılımı Avrupa Birliği Ülkelerine El Halısı İhracatımız Ocak Mart 2010 dönemi itibariyle el halısı ihracatımızda en büyük pazarımız olan Avrupa Birliği ülkelerine yapılan ihracatımız değerlendirilirken Birliğe yeni üye olan 12 ülke ve daha önceden üye olan 15 ülke ayrı tablolarda değerlendirilecektir. Tablo 16 AB (15) Ülkelerine El Halısı İhracatımız 2009 2010 10 / 09 Değişim % ALMANYA 451 512 13,5 1,8 AVUSTURYA 151 5.238 3368,9 18,0 BELÇİKA 103 2.367 2198,1 8,1 DANİMARKA 9 75 733,3 0,3 FİNLANDİYA 18 45 150,0 0,2 FRANSA 361 4.126 1042,9 14,1 HOLLANDA 24 34 41,7 0,1 İNGİLTERE 138 144 4,3 0,5 İRLANDA 0 0-0,0 İSPANYA 322 249-22,7 0,9 İSVEÇ 36 167 363,9 0,6 İTALYA 365 1.311 259,2 4,5 LÜKSEMBURG 4 7 75,0 0,0 PORTEKİZ 172 271 57,6 0,9 YUNANİSTAN 140 57-59,3 0,2 Pay % AB(15) Toplamı 2.294 14.603 536,6 50,1 El Halısı İhracatı Toplamı 20.787 29.166 40,3 100,0 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi 2010 Ocak Mart döneminde AB 15 ülkelerinin el halısı ihracatımız içerisindeki payı % 50,1 olarak hesaplanmaktadır. Bu ülkeler içerisinde Avusturya, 5,2 milyon 47

dolar değerindeki ihracat ve toplam el halısı içerisinde % 18 lik pay ile en büyük el halısı ihracat pazarımız olarak öne çıkmaktadır. Bu ülkeye yönelik ihracat anılan dönemde % 3368,9 oranında artmıştır. Bu artış oranı aynı zamanda 15 AB ülkesi arasında gerçekleşen en yüksek ihracat artış oranı olmuştur. Avusturya nın ardından 4,1 milyon dolarlık ihracat değeri ve % 14,1 lik payıyla Fransa ve 2,4 milyon dolarlık ihracat değeri ile % 8,1 lik payıyla Belçika önem arz eden diğer büyük el halısı ihracat pazarlarımız olarak öne çıkmaktadırlar. Fransa ya yönelik el halısı ihracatımız 2010 Ocak Mart döneminde % 1042,9 oranında artarken, Belçika ya yönelik el halısı ihracatında gerçekleşen artış % 2198,1 oranında olmuştur. Bu ülkelerin dışında kalan diğer 9 AB üyesi ülkeye yönelik el halısı ihracatımız % 4,3 ile % 733,3 arasında değişen oranlarda artış göstermiştir. Öte yandan söz konusu dönemde AB 15 ülkeleri arasında sadece İspanya (% 22,7) ve Yunanistan a (% 59,3) yapılan el halısı ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla azalmıştır. 2010 yılının ilk çeyreğinde ülkemizden İrlanda ya el halısı ihracatı yapılmamıştır. Tablo 17 Yeni AB Ülkelerine El Halısı İhracatımız 2009 2010 10 / 09 Değişim % BULGARİSTAN 17 18 5,9 0,1 ÇEK CUMHURİYETİ 5 2.669 53280,0 9,2 ESTONYA 10 0-100,0 0,0 DİĞER BÖLGELER 0 0-0,0 LETONYA 0 0-0,0 LİTVANYA 14 0-100,0 0,0 MACARİSTAN 17 2-88,2 0,0 MALTA 2 1-50,0 0,0 POLONYA 2 0-100,0 0,0 ROMANYA 28 12-57,1 0,0 SLOVAK CUMH. 0 1-0,0 SLOVENYA 41 1-97,6 0,0 Pay % Yeni AB Toplamı 136 2.704 1888,2 9,3 El Halısı İhracatı Toplamı 20.787 29.166 40,3 100,0 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi Tablo 17 de ülkelere göre dağılımı verilen Yeni AB ülkelerinin toplam el halısı ihracatımız içerisindeki payı % 9,3 dür. Bu ülkeler içerisinde Çek Cumhuriyeti, 2,7 milyon dolarlık ihracat değeri ve el halısı ihracatı içerisindeki % 9,2 lik payı ile dikkat 48

çekmektedir. Bu ülkeye yönelik el halısı ihracatı 2009 yılının ilk çeyreğinde sadece beş bin dolar olarak gerçekleşmişken 2010 Ocak Mart döneminde 2,7 milyon dolar seviyelerine fırlamıştır. Çek Cumhuriyeti dışında kalan nerdeyse tüm yeni AB üyesi ülkelere yönelik el halısı ihracatımız % 50 ile % 100 arasında değişen seviyelerde azalmıştır. Ancak bu ülkelere yönelik el halısı ihracatımızın değerleri yok sayılabilecek bir seviyededir. Diğer OECD Ülkelerine El Halısı İhracatımız Tablo 18 de Ocak Mart 2010 döneminde ülkeler detayında el halısı ihracatımızın izlenebildiği Diğer OECD ülkelerinin toplam el halısı ihracatı içerisindeki payı % 25,6 olarak hesaplanmaktadır. Bu ülkeler içerisinde en yüksek paya sahip olan ülke ise 3,6 milyon dolarlık ihracat değeri ve toplam el halısı ihracatı içerisindeki payı % 12,2 olarak hesaplanan A.B.D. dir. Bu ülkeye yönelik el halısı ihracatımız 2010 Ocak Mart döneminde 2009 yılının aynı dönemine kıyasla % 15,9 oranında artmıştır. Tablo 18 Diğer O.E.C.D. Ülkelerine El Halısı İhracatımız 2009 2010 10 / 09 Değişim % ABD 3.077 3.565 15,9 12,2 Avustralya 299 173-42,1 0,6 Güney Kore 62 0-100,0 0,0 İsviçre 327 673 105,8 2,3 İzlanda 0 0-0,0 Japonya 2.289 2.672 16,7 9,2 Kanada 15 135 800,0 0,5 Meksika 0 0-0,0 Norveç 86 219 154,7 0,8 Yeni Zelanda 30 34 13,3 0,1 Pay % Diğer OECD Ülkeleri Toplamı 6.185 7.471 20,8 25,6 El Halısı İhracatı Toplamı 20.787 29.166 40,3 100,0 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi Diğer OECD ülkeleri içerisinde A.B.D. den sonra gelen ülke 2,7 milyon dolarlık ihracat değeri ve toplam el halısı ihracatımızda % 9,2 lik paya sahip olan Japonya dır. Bu ülkeye yönelik el halısı ihracatımız 2010 Ocak Mart döneminde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 16,7 oranında artmıştır. İsviçre 673 bin dolarlık ihracat değeri ve % 2,3 lük pay ile diğer OECD ülkeleri arasında üçüncü büyük ihracat pazarı olarak sıralanmaktadır. 2010 yılının ilk 49

çeyreğinde bu ülkeye yönelik el halısı ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 105,8 oranında artmıştır. Diğer OECD ülkelerinden Kanada (% 800), Norveç (% 154,7) ve Yeni Zelanda (% 13,3) el halısı ihracatımızın 2010 Ocak Mart döneminde arttığı diğer ülkelerdir. Öte yandan anılan dönemde Avustralya ve Güney Kore ye yönelik el halısı ihracatımız sırasıyla % 42,1 ve % 100 oranlarında azalmıştır. Ortadoğu Ülkelerine El Halısı İhracatımız Makina halısı ve dolayısıyla toplam halı ihracatımızda en büyük ihracat pazarı olarak sıralanmakta olan Ortadoğu ülkelerinin el halısı ihracatımız içerisindeki payı % 1,7 gibi sınırlı bir düzeydedir. Bu ülkelere yönelik el halısı ihracatımız bir birlerine yakın değerlerde gerçekleşmekteyse de 170 bin dolarlık ihracat değeri ile Irak, öne çıkan ülke konumundadır. Bu ülkeye yönelik el halısı ihracatımız 2010 Ocak Mart döneminde % 23,2 oranında artmıştır. Tablo 19 2009 2010 10 / 09 Değişim % BİR.ARAP EMİR. 22 95 331,8 0,3 IRAK 138 170 23,2 0,6 İRAN 4 53 1225,0 0,2 İSRAİL 28 63 125,0 0,2 KUVEYT 41 40-2,4 0,1 S.ARABİSTAN 45 68 51,1 0,2 ÜRDÜN 0 0-0,0 YEMEN 0 0-0,0 Ortadoğu Ülkeleri Toplamı 278 489 75,9 1,7 El Halısı İhracatı Toplamı 20.787 29.166 40,3 100,0 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi Ortadoğu Ülkelerine El Halısı İhracatımız Ortadoğu ülkelerinden ihracatımızın düştüğü tek ülke olan Kuveyt (% 2,4 düşüş) ve yılın ilk çeyreğinde el halısı ihracatı yapılmayan Ürdün ve Yemen dışında kalan beş ülkeye yönelik ihracatımız % 23,2 ile % 331,8 arasında değişen oranlarda artmıştır. İran, 2010 un ilk çeyreğinde el halısı ihracatımızın en çok arttığı ülke olmuştur. Bu ülkeye yönelik ihracat 2010 Ocak Mart döneminde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 1225 oranında artmıştır. 50 Pay %

Eski S.S.C.B. Ülkelerine El Halısı İhracatımız Eski S.S.C.B. ülkelerinin 2010 Ocak Mart döneminde el halısı ihracatı içerisindeki payı % 1 olarak hesaplanmaktadır. Bu ülkelere yönelik ihracat Ortadoğu ülkelerinde olduğu gibi homojen bir şekilde dağılmaktadır. Bu ülke grubu içerisinde Türkmenistan 175 bin dolarlık ihracat değeri ile en büyük el halısı ihracat pazarımızdır. Bu ülkeye yönelik el halısı ihracatı 2010 yılının ilk çeyreğinde % 8650 oranında artarak 2 bin dolar seviyesinden 175 bin dolar seviyesine çıkmıştır. Tablo 20 Eski S.S.C.B. Ülkelerine El Halısı İhracatımız 2009 2010 10 / 09 Değişim % AZERBAYCAN 7 31 342,9 0,1 GÜRCİSTAN 351 4-98,9 0,0 KAZAKİSTAN 44 54 22,7 0,2 KIRGIZİSTAN 5 6 20,0 0,0 ÖZBEKİSTAN 7 2-71,4 0,0 RUSYA FED. 102 11-89,2 0,0 TACİKİSTAN 1 1 0,0 0,0 TÜRKMENİSTAN 2 175 8650,0 0,6 UKRAYNA 13 0-100,0 0,0 Pay % Eski S.S.C.B. Toplamı 532 284-46,6 1,0 El Halısı İhracatı Toplamı 20.787 29.166 40,3 100,0 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi Eski S.S.C.B. ülkeleri arasında Azerbaycan (% 342,9) Kazakistan (% 22,7) ve Kırgızistan (% 20) el halısı ihracatımızın Ocak Mart 2010 döneminde arttığı ülkeler olurken, Gürcistan (% 98,9), Özbekistan (% 71,4), Rusya Federasyonu (% 89,2) ve Ukrayna (% 100) el halısı ihracatımızın azaldığı ülkeler olmuştur. Afrika Ülkelerine El Halısı İhracatımız Afrika ülkelerine yönelik el halısı ihracatımız 2010 Ocak Mart döneminde 769 bin dolar olarak kaydedilmiştir.bu ülkeler içerisinde en büyük ihracat pazarımız olarak 544 bin dolarlık el halısı ihracatının yapıldığı Libya olarak öne çıkmaktadır. Libya nın toplam el halısı ihracatımızdaki payı % 1,9 olarak hesaplanmaktadır. Bu ülkeye yönelik ihracat 2009 Ocak Mart döneminde sadece altı bin dolar olarak gerçekleşmişken, bu yılın ilk çeyreğinde % 8966,7 oranındaki artışla 544 bin dolar olmuştur. 2010 un ilk çeyreğinde Cezayir, 161 bin dolarlık ihracat değeri ve % 0,6 lık payıyla ikinci büyük pazarımızdır. 51

Tablo 21 Afrika Ülkelerine El Halısı İhracatımız 2009 2010 10 / 09 Değişim % Kuzey Afrika Ülkeleri CEZAYİR 5 161 3120,0 0,6 FAS 0 57-0,2 LİBYA 6 544 8966,7 1,9 MISIR 2 2 0,0 0,0 TUNUS 0 0-0,0 K. Afrika Ülkeleri Toplamı 13 764 5776,9 2,6 G.AFRİKA CUMH. 10 5-50,0 0,0 Pay % Afrika Ülkleri Toplamı 23 769 3243,5 2,6 El Halısı İhracatı Toplamı 20.787 29.166 40,3 100,0 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi Diğer Asya Ülkelerine El Halısı İhracatımız Diğer Asya ülkelerine yönelik el halısı ihracatımız Ocak Mart 2010 döneminde son derece düşük bir seviyede, 170 bin dolar olarak gerçekleşmiştir. Diğer Asya ülkeleri arasında Çin 121 bin dolarlık ihracat değeri ve % 0,4 lük payı ile öne çıkmaktadır. Bu ülkeye geçtiğimiz yılın ilk çeyreğinde el halısı ihracatı yapılmamıştır. Diğer Asya ülkelerine ilişkin verileri içeren Tablo 22 aşağıda sunulmuştur. Tablo 22 2009 2010 10 / 09 Değişim % ÇİN HALK CUM. 0 121-0,4 ENDONEZYA 0 0-0,0 HİNDİSTAN 0 0-0,0 HONG KONG 0 30-0,0 MALEZYA 0 13-0,0 SİNGAPUR 4 6 50,0 0,0 TAYLAND 0 0-0,0 TAYVAN 0 0-0,0 AFGANİSTAN 1 0-100,0 0,0 BANGLADEŞ 0 0-0,0 PAKİSTAN 0 0-0,0 Diğer Asya Ülkeleri Toplamı 5 170 3300,0 0,1 Makine Halısı İhracatı Toplamı 20.787 29.166 40,3 12,6 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi Diğer Asya Ülkelerine El Halısı İhracatımız Pay % 0,0 52

Serbest Bölgelere El Halısı İhracatımız 2009 yılı sonuna kadar el halısı ihracatında çok ciddi bir payı olan Serbest Bölgelerin 2010 Ocak Mart döneminde el halısı ihracatımızdaki payı % 8 olmuştur. Serbest Bölgeler arasında, Atatürk Havalimanı Serbest Bölgesi 2,3 milyon dolarlık ihracat değeri ile toplam el halısı ihracatımız içerisindeki % 7,8 lik payıyla en büyük ihracat pazarı konumundadır. 2010 un ilk çeyreğinde bu bölgeye yönelik el halısı ihracatımız bir önceki yıla kıyasla % 78,2 oranında azalmıştır. Tablo 23 Serbest Bölgelere El Halısı İhracatımız 2009 2010 10 / 09 Değişim % ANTALYA SER.BÖL 0 0-0,0 AHL SERBEST BÖL 10.481 2.281-78,2 7,8 İST DERİ SER. BÖL. 0 0-0,0 EGE SER.BÖL 19 53 178,9 0,2 KOCAELİ SER. BÖL. 468 0-100,0 0,0 0,0 Serbest Bölgeler Toplamı 10.968 2.334-78,7 8,0 El Halısı İhracatı Toplamı 20.787 29.166 40,3 100,0 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi Pay % Çağrı ÖZTÜRK İTKİB Genel Sekreterliği AR & GE ve Mevzuat Şubesi 22.04.2010 İTKİB Genel Sekreterliği kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz. 53

EKLER : İHRACAT KAYIT RAKAMLARI 54

55

56

57