DÜZCE DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM RAPORU Sektörel Raporlar Serisi XIII 29.08.2014 Düzce Yatırım Destek Ofisi Tolga KAYA
Yönetici Özeti Dünya nın 16. Büyük ekonomisi olan Türkiye, 2013 yılında 152 milyar $ ihracat gerçekleştirmiş ve 2023 yılı hedeflerini dünyanın ilk 10 ekonomisinden biri olmak ve 500 milyar $ ihracat yapmak şeklinde güncellemiştir. 3 saatlik mesafede 1.5 milyar nüfus ve 25 trilyon $ değerinde Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın (GSYİ) üretildiği bir bölgenin merkezinde olan Türkiye nin bu hedeflerini gerçekleştirmesi, yüksek katma değerli ürünlerin imalatı ve bu ürünlerin uluslar arası markalaşmasını tamamlamış pazarlama kanalları yoluyla ihraç edilmesine bağlıdır. 2011 yılında 16 milyar $ ve 2012 yılında 13,2 milyar $ ve 2013 yılında 12,9 milyar $ Doğrudan Yabancı Yatırım (DYY) girişi olan Türkiye de, 30.06.2014 tarihi itibari ile 39,182 yabancı sermayeli firma faaliyet göstermektedir. Cumhuriyetin 100. Yılının kutlanacağı 2023 yılında öngörülen hedeflerin başarılabilmesi için DYY miktarının ve kalitesinin yükseltilmesi hayati önem arz etmektedir.
DÜZCE DE DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM... 4 Düzce de Yatırım Yapan Ülkeler... 4 Düzce Doğrudan Yabancı Yatırımların Sektörel Dağılımı... 5 Düzce İmalat Sanayi Doğrudan Yabancı Yatırım Alt-sektör Dağılımı... 5 DÜZCE DE DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM-İMALAT SEKTÖRÜ... 7 Düzce Doğrudan Yabancı Yatırım İmalat Ürün Endeksi... 7 Otomotiv Yan Sanayi... 7 Makine-Teçhizat... 7 Tekstil Sektörü... 8 Ana Metal Sanayi... 8 Mobilya... 8 Plastik Kalıp Sektörü... 8 Gıda-İçecek Sektörü... 8 İmalat Ürün Çeşitliliği... 9 DÜZCE DE DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM-İSTİHDAM... 10 T.U.İ.K 2013 yılı verilerine göre Düzce nin Temel İşgücü Göstergeleri;... 10 DÜZCE DE DÖNEMSEL BAZDA DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM... 12 2007 Öncesi Dönem... 12 2008-2010 Dönemi... 14 2011-2014 Dönemi... 15 DÜZCE DE YABANCI YATIRIM TEŞVİK İSTATİSTİKLERİ... 17 2007 Öncesi Dönem... 17 2008-2010 Dönemi... 18 2011-2014 Dönemi... 18 Düzce Yabancı Yatırım Teşvik Belgesi... 18
DÜZCE DE DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM Düzce de toplam 26 Doğrudan Yabancı Yatırım olduğu görülmektedir. Ancak Toyota Boshoku, Allegion Emniyet Sistemleri A.Ş, Standart Profile A.Ş, TecnoMaccaferri, Ferroli, Ferrora Gıda, Nu-Door gibi yabancı sermayeli olup da üretim merkezleri Düzce de, idari merkezleri İstanbul da bulunan firmalar bu rakama dahil değildir. 2007 yılında 10 2010 yılında 15 2014 yılında ise 26 adet yabancı sermayeli firma Düzce'de faaliyet göstermektedir. Bu firmalardan 8'i Almanya, 4'ü İtalya, 2'si Çin ve 12'si diğer ülke menşeilidir. Düzce de Yatırım Yapan Ülkeler ÜLKE ALMANYA 8 İTALYA 4 ÇİN 2 AVUSTRALYA 1 AZERBAYCAN 1 BELÇİKA 1 FİLİSTİN 1 HOLLANDA 1 İRAN 1 KANADA 1 LUKSEMBURG 1 NORVEÇ 1 ROMANYA 1 SIRBİSTAN 1 UKRAYNA 1
Düzce Doğrudan Yabancı Yatırımların Sektörel Dağılımı Düzce ye Doğrudan Yabancı Yatırım yapmış olan firmaların sektörel dağılımları ise şu şekildedir. SEKTÖR İmalat Sanayi 18 Hizmet 3 İnşaat 1 Toptan/Parekende Ticaret 3 Lojistik 1 TOPLAM 26 Sektörel Dağılım 20 15 10 5 0 Seri 1 İmalat/Sanayi Gayri Menkul Hizmetleri İnşaat Toptan/parekende Ticaret Lojistik Düzce İmalat Sanayi Doğrudan Yabancı Yatırım Alt-sektör Dağılımı İmalat alanında yatırım yapan firmaların alt-sektör dağılımı ise aşağıdaki tabloda nakledilmiştir.
ALT SEKTÖR Adet Otomotiv Yan Sanayi 5 Makine/Teçhizat 6 Tekstil 2 Ana Metal 1 Kimyevi Ürünler 1 Mobilya 1 Plastik Kalıp 1 Gıda ve İçecek İmalatı 1 TOPLAM 18 ALT SEKTÖR DAĞILIMI 6 5 4 3 2 1 0 Seri 1 Otomotiv Yan Sanayi Makine/Teçhizat Tekstil Ana Metal Kimyevi Ürünler Mobilya Plastik Kalıp
DÜZCE DE DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM-İMALAT SEKTÖRÜ Düzce Doğrudan Yabancı Yatırım İmalat Ürün Endeksi Otomotiv Yan Sanayi Bu sektörde 14 kalem ürün üretilmektedir. ÜRÜN Motorsiklet şasesi Pota Altı Sürgü Mekanizması Tandiş Sürgü Mekanizması Tip Cnc Radyatör Yan Kapak Radyatör Üst Kapak Yüksek Tonajlı Vinç (2.000 kg/yıl) Muhtelif Makine Aksamı Saç Dilme Epdm Kauçuk Fitil (5.385.600 Mt) Tel Takviyeli Kauçuk Fitil (734.000 mt) Metal Saç Takviyeli Kauçuk fitil(mt) Metal Saç Takviyeli Pvc Fitil (6.120.000mt) Yapıştırılmış Kauçuk-Metal Saç Takviyeli Pvc Fitil (1.224.000 mt) Oto koltuk kılıfı Makine-Teçhizat Bu grupta üretim yapan firmalar 10 değişik kalem ürün imal etmektedir. ÜRÜN Bilyalı Radal Rulman Makaralı Rulman Taşlanmış Honlanmış mil (8-60 mm) Çelik Raf Sistemi Soğuk Haddeleme Mak. Aksamları Soğuk Haddeleme Mak.Merdanesi Kombi Baca Takımı (Baca borusu+dirsek) Kombi Baca Uzatma Borusu Hidroforlu su tankı Kule vinç
Tekstil Sektörü Dantel Giyim Eşyası Ana Metal Sanayi Alimünyum Profil ÜRÜN ÜRÜN Mobilya Koltuk Takımı Sandalye ÜRÜN Plastik Kalıp Sektörü Bu sektörde 9 kalem ürün üretilmektedir. PVC U Fitil TPE U Fitil TPV U Fitil Sızdırmazlık Fitili Bagaj Kapı Fitili Denge Ağırlık Zinciri PVC Sotil Fitil TPE Sotil Fitil TPV Sotil Fitil ÜRÜN Gıda-İçecek Sektörü Bu sektörde ise 7 değişik çeşit mamul üretilmektedir. ÜRÜN Mısır Çerezi (Ekstrüde) Tahıl Gevreği Karamelli Mısır Gevreği Kuruyemiş ezmesi Mısır Gevreği Ambalajlama Tahıl Patlağı Ambalajlama Kuruyemiş Ambalajlama
İmalat Ürün Çeşitliliği Düzce de imalat yapan Doğrudan Yabancı Yatırım işletmeleri toplamda 45 farklı ürün üretmektedir. SEKTÖR ÜRÜN ÇEŞİTİ TEKSTİL 2 BYS MAKİNE 10 PLASTİK 9 ANA METAL 1 GIDA 7 OTOMOTİV 14 MOBİLYA 2 TOPLAM 45 Bu alt sektörlerde otomotiv ve yan sanayi sektörü ilk sırda yer almakta ana metal sanayi ise çeşitlilik bakımından son sırada bulunmaktadır. 14 12 10 8 6 4 2 0 tekstil bys makine plastik ana metal gıda otomotiv mobilya
DÜZCE DE DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM-İSTİHDAM T.U.İ.K 2013 yılı verilerine göre Düzce nin Temel İşgücü Göstergeleri; DÜZCE 2013 (%) 2010 (%) 2008 (%) İşgücüne Katılım Oranı 56,6 52,7 49 İşsizlik Oranı 8,7 13,4 10,2 İstihdam Oranı 51,7 45,6 44 DÜZCE 2013 2010 2008 YABANCI FİRMA SAYISI SERMAYELİ 24 17 14 Düzce de 26 adet yabancı sermayeli firmada istihdam edilen kişi sayısı 902 dir. İstihdamın sektörel dağılımı ise aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. SEKTÖR İSTİHDAM İmalat Sanayi 866 Hizmet 4 İnşaat 23 Toptan/Parekende Ticaret 7 Lojistik 2 TOPLAM 902
İSTİHDAM 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 İmalat Sanayi Hizmet İnşaat Toptan/Parekende Ticaret Lojistik İmalat sektörünün istihdam oranındaki ağırlığı %96 dır. İmalat sektörünü %2.5 ile İnşaat sektörü takip etmektedir. İmalat sektöründe istihdamın alt sektörlere göre dağılımı ise aşağıdaki gibidir. ALT SEKTÖR İSTİHDAM Otomotiv Yan Sanayi 349 Makine/Teçhizat 267 Tekstil 61 Ana Metal 35 Kimyevi Ürünler 11 Mobilya 18 Plastik Kalıp 11 Gıda ve İçecek İmalatı 114 TOPLAM 866
İSTİHDAM 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Otomotiv Yan Sanayi Makine/Teçhizat Tekstil Ana Metal Kimyevi Ürünler Mobilya Plastik Kalıp Gıda ve İçecek İmalatı DÜZCE DE DÖNEMSEL BAZDA DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM 2007 Öncesi Dönem Düzce de, 2001 yılı Düzce nin İl olması ve 2007 Küresel Finans Krizi Başlangıcı arası dönemde 13 adet Yabancı Sermayeli Firmanın faaliyette olduğu görülmektedir. Bu firmaların mahreç ülkeleri ÜLKE ALMANYA 5 İTALYA 2 FİLİSTİN 1 ROMANYA 1 KANADA 1 ÇİN 1 HOLLANDA 1 SIRBİSTAN 1 TOPLAM 13
Bu dönemde kurulan firmaların sektörel dağılımları SEKTÖR İMALAT 9 HİZMET 1 TİCARET 2 İNŞAAT 1 TOPLAM 13 İmalat Sektöründe üretim yapan firmaların alt sektörel dağılımı ALT SEKTÖR Makine-Teçhizat 3 Konfeksiyon 1 Kimyevi Ürünler 1 Mobilya 1 Otomotiv Yan Sanayi 3 TOPLAM 9
Bu dönemde, hangi ülkelerin hangi sektörlerde yatırım yaptığı; ÜLKE İMALAT HİZMET TİCARET İNŞAAT ALMANYA 5 4 1 - - İTALYA 2 1 - - 1 FİLİSTİN 1 1 - - - ROMANYA 1 1 - - - KANADA 1 - - 1 - ÇİN 1 1 - - - HOLLANDA 1 1 - - - SIRBİSTAN 1 - - 1 - TOPLAM 13 9 1 2 1 Tabloda görüldüğü üzere Kanada ve Sırbistan menşeli firmaların imalat sektöründe yatırım yapmamışlardır. Her 2 ülkenin firmaları da Ticaret sektöründe faaliyet göstermektedir. İmalat sektöründe ise Almanya 4 firma ile ilk sırada yer almaktadır. 2008-2010 Dönemi Bu dönem Küresel Finans Krizinin yaşandığı ve dip yaptığı dönemdir ve bu dönemde bile Düzce ye 4 yabancı sermayeli firma giriş yapmıştır. ÜLKE AZERBEYCAN 1 ÇİN 1 İRAN 1 İTALYA 1 TOPLAM 4
Bu dönemde kurulan firmaların sektörel dağılımları SEKTÖR İMALAT 3 HİZMET 1 TOPLAM 4 İmalat Sektöründe üretim yapan firmaların alt sektörel dağılımı ALT SEKTÖR Ana Metal 1 Konfeksiyon 1 Otomotiv Yan Sanayi 1 TOPLAM 3 Ülke-sektörler ölçeğinde ise ÜLKE İMALAT HİZMET AZERBEYCAN 1-1 ÇİN 1 1 - İRAN 1 1 - İTALYA 1 1 - TOPLAM 4 3 1 2011-2014 Dönemi Son 3 yıllık dönemde
ÜLKE ALMANYA 3 AVUSTRALYA 1 BELÇİKA 1 İTALYA 1 LÜKSEMBURG 1 NORVEÇ 1 UKRAYNA 1 TOPLAM 9 Bu dönemde kurulan firmaların sektörel dağılımları SEKTÖR İMALAT 5 HİZMET 2 TİCARET 1 LOJİSTİK 1 TOPLAM 9 İmalat Sektöründe üretim yapan firmaların alt sektörel dağılımı ALT SEKTÖR Plastik-Kauçuk 1 Makine-Teçhizat 2 Otomotiv Yan Sanayi 2 TOPLAM 5
Ülke-sektörler ölçeğinde ise ÜLKE İMALAT HİZMET TİCARET LOJİSTİK ALMANYA 3 2-1 - AVUSTRALYA 1-1 - - BELÇİKA 1 1 - - - İTALYA 1 1 - - - LÜKSEMBURG 1 1 - - - NORVEÇ 1 - - - 1 UKRAYNA 1-1 - - TOPLAM 9 5 2 1 1 Dönemler Bazında Sektörel Yabancı Yatırımlar 3 ana dönemde Düzce ye giriş yapan firmaların sektörel dağılımları aşağıdaki gibidir. SEKTÖR -2007 2008-2010 2011-2014 TOPLAM İMALAT 10 3 5 18 TİCARET 2 1 3 HİZMET 1 2 3 İNŞAAT 1 1 LOJİSTİK 1 1 TOPLAM 13 4 9 26 DÜZCE DE YABANCI YATIRIM TEŞVİK İSTATİSTİKLERİ 2007 Öncesi Dönem BELGE SAYISI YATIRIM TUTARI İSTİHDAM (kişi) SEKTÖR (Milyon TL) 14 124 1.471 İMALAT 1 7 1.370 ENERJİ 15 131 2.841 ---
2008-2010 Dönemi BELGE SAYISI YATIRIM TUTARI İSTİHDAM (kişi) SEKTÖR (Milyon TL) 7 48 348 İMALAT 1 4 10 HİZMET 8 52 358 --- 2011-2014 Dönemi BELGE SAYISI YATIRIM TUTARI İSTİHDAM (kişi) SEKTÖR (Milyon TL) 14 68 696 İMALAT 2 9 10 HİZMET 16 77 706 --- Düzce Yabancı Yatırım Teşvik Belgesi BELGE SAYISI YATIRIM TUTARI İSTİHDAM (kişi) SEKTÖR (Milyon TL) 39 260 3.905 İMALAT/HİZMET/ENERJİ