EYD 536 Öğretmen Eğitimi Yaklaşımları 4. Cumhuriyet Döneminde İlköğretime Öğretmen Yetiştirme Politikaları Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu ali.gurbetoglu@izu.edu.tr
4. Cumhuriyet Döneminde İlköğretime Öğretmen Yetiştirme Politikaları 1. Anaokulları 2. İlköğretim Köye Öğretmen Yetiştirme o İlk Muallim Mektepleri o Köy Muallim Mektepleri 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 2
Okul Öncesi Öğretmenlerinin Eğitim ve Yönetim Süreçlerinde Karşılaştıkları Sorunlar (Resmi ve Özel) 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 3
Cumhuriyet Dönemi Cumhuriyet döneminde artan okul ve öğrenci sayısına bağlı olarak alan dışı öğretmen atamaları konusunda Cumhuriyet öncesi döneme benzer uygulamalar görülür. Bu dönemde de ortaya çıkan öğretmen ihtiyacını karşılamada bir taraftan nitelik arayışları sürdürülürken diğer taraftan da niceliksel sorunları aşmada çareler üretilme çabaları görülür. Örneğin orta öğretimdeki öğretmen ihtiyacını karşılamada niteliğin öne çıktığı ciddi çalışmalar sürdürülürken ilkokulların ihtiyacını karşılamada nicelik ön planda tutulmuş, sürekliliği bulunmayan çeşitli uygulamalara başvurulmuştu. 1924 tarih ve 439 sayılı yasada öğretmenlik devletin genel hizmetlerinde eğitim ve öğretim görevini üzerine alan, bağımsız sınıf ve derecelere ayrılan bir meslek olarak tanımlanmıştır. Bu kanunun çıkarılmasıyla öğretmen yetiştirme çabalarının hız kazandığı görülür. 1924-1925 öğretim yılından itibaren Darülmuallimin adı Muallim Mektebi ve 1935 lerden itibaren de Öğretmen Okulu haline çevrilmiştir. İstanbul daki Darülmuallimin-i Ali, Cumhuriyet döneminde Yüksek Muallim Mektebi adıyla yeniden düzenlenmiştir. Bunların dışında, 1926 da Gazi Orta Muallim Mektebinin kurulmuş olması, 1946 dan itibaren Eğitim Enstitüsü adıyla yeni bir okulun açılması, ortaöğretime öğretmen yetiştirmede nitelik arayışlarının somut örnekleridir. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 4
1. Okulöncesi Öğretimi II. Meşrutiyet döneminden önce bazı illerde özel ana mektepleri, Balkan Savaşlarından (1912-1913) sonra ise resmi ana mektepleri açılmıştır (Akyüz, 1996). 6 Ekim 1913 yılında çıkarılan Tedrisatı İbtidaiye Kanunu Muvakkati (Geçici İlköğretim Kanunu) 3, 4 ve 5. maddeleri ile anaokulları, ilkokulların zorunlu eğitime dahil olmayan bir basamağı sayılmış ve bu okulların yurdun her yerinde açılması hükmü getirilmiştir (Akyüz, 1996). 1915 yılında da Ana Mektepleri Nizamnamesi yayınlanarak yürürlüğe konulmuştur. Cumhuriyet dönemindeki ilk yasal düzenleme olarak 1923 te "Gebe Kadınların ve Emzikli Annelerin Çalıştırılması Nizamnamesi" çıkarılmıştır. Cumhuriyetin ilan edildiği yıllarda 38 ilde 80 anaokulunda 5880 öğrenci eğitim görmekteydi. 25 Ekim 1925 ve 29 Ocak 1930 tarihlerinde çıkarılan iki tamimle ilköğretimin geliştirilmesi için bütçe imkânlarının anaokullarından ilköğretime kaydırılması yönünde Bakanlığın görüşleri doğrultusunda anaokulları kapatılmıştır. Okulöncesi eğitim ile ilgili önemli gelişmeler 1950 yılından itibaren yeniden dikkat çekmeğe başlamıştır. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 5
1953 te 5. Milli Eğitim Şurasında okul öncesi eğitimi kurumlarının yeniden açıldı. 1961 de çıkarılan 222 Sayılı kanunla okul öncesi eğitim kurumlarının isteğe bağlı bir ilköğretim kurumu olarak tanımlanmış, okul öncesi eğitimiyle ilgili çalışmalara hız verilmiştir. Yedinci Milli Eğitim Şurasında (1962) okulöncesi eğitim tartışılmış, bu Şuradan sonra, 16 Haziran 1962 tarihinde ilk Anaokulları ve Anasınıfları Yönetmeliği yayınlanmıştır. Bu yönetmelik sayesinde Türkiye de resmi ve özel kuruluşlarca, yuva ve anaokulları yaygınlaşmıştır. 1973 tarihli Milli Eğitim Temel Kanunu nda okulöncesi eğitim zorunlu öğretim çağına gelmemiş çocukların eğitimi olarak ele alınmış, amaç ve görevleri açıkça belirtilmiştir. 1977 yılında ise İlköğretim Genel Müdürlüğü bünyesinde bir Okulöncesi Şubesi kurulmuştur. Öncelikle ilkokullar bünyesinde anasınıfları açılması, okulöncesi için öğretmen yetiştirilmesi ve gerekli araç-gereç hazırlanması çalışmaları hızlandırılmıştır. 1992 de 3797 sayılı kanunla, Okulöncesi Eğitimi Genel Müdürlüğü kurulmuştur. 1999-2000 Öğretim yılı içinde Bakanlık bünyesinde okulöncesi eğitim kurumu olarak 506 anaokulu, 7.717 anasınıfı, 348 uygulama sınıfı bulunmaktaydı. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 6
Görüldüğü gibi Cumhuriyet döneminde uzun yıllar okulöncesi kurumlar önemsiz görüldüğünden bu kurumlar için öğretmen yetiştirilmesi için ciddi çabalar gösterilmemiştir. 1960 yılında Kız Teknik Yüksek Öğretmen Okulunda Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bölümü açılmış. 1961-1962 öğretim yılına kadar da resmi olarak anasınıfı veya anaokulu açılmamıştır. Bu dönemde 10 ilde anasınıfı açılmış ve 20 ilkokul öğretmeni atanmıştır. 1963-1964 yıllarında kız meslek liselerinde, anaokulu öğretmeni yetiştirmek amacıyla çocuk gelişimi ve eğitimi bölümü açılmıştır. Bu bölüm, meslek eğitimi yanı sıra öğretmenlik formasyonu veren derslerle takviye edilmiştir. Talim ve Terbiye Kurulu nun 11.04.1964 tarih ve 120 sayılı kararı ile okul öncesi eğitim okullarında öğretmen yetiştiren bir bölüm haline gelmiştir. 1973 te çıkan bir yasa ile tüm öğretmenlerin yüksek öğrenim görmeleri zorunlu hale gelmiş. Bu kurumlara öğretmen yetiştirmek için en ciddi girişim 1992 de Eğitim fakültelerinin açılışıyla başlamıştır. Bu fakültelerin bünyesinde okulöncesi kurumlar için nitelikli öğretmenler yetiştirilmesine başlanmıştır. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 7
2. İlkokul öğretmenliği: 1926 da yayınlanan 789 sayılı "Maarif teşkilatına Dair Kanun"unun 5. maddesinde ilkokullar: 1- Şehir ve kasaba gündüz mektepleri 2- Şehir ve kasaba yatı mektepleri 3- Köy gündüz mektepleri 4- Köy yatı mektepleri şeklinde belirlenmiştir. Köy yatı mektepleri, okulu bulunmayan köylerin çocuklarına mahsustur. Yine aynı maddede, tüm köy okullarını, çocukları köy hayatına bağlayacak bir eğitim ve öğretim yapmakla mükellef tutmuştur. Bu maddeye Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren köyün özelliklerine uygun bir eğitim ve öğretim sisteminin benimsendiği anlaşılmaktadır. Bu dönemde çok az köyde okul bulunmasına rağmen "köy müfredat programı" çıkıncaya kadar köy okullarında da şehir okullarının programı uygulanmış, kitapları okutulmuştur. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 8
1913 de yayınlanan Tedrisat-ı İptidaiye Kanunu Muvakkatı nda (Geçici İlköğretim Yasası) ilkokullar için öğretmen yetiştirme amacıyla düzenleme yapılmıştı. Bu kanunda her il merkezinde yatılı bir Darülmuallimin-i İptidaiye (İlköğretmen Okulu) açılmasına dair bir madde yer almıştı. Bu kanunla ilköğretmen okullarının ülke genelinde yaygınlaştırılması sağlanmıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarında niteliği yükseltmek amacıyla bazı illerdeki ilk öğretmen okulları kapatılmış, ağırlık İstanbul ve büyük merkezlerdeki birkaç kuruluşa verilmiştir. Kalan öğretmen okullarından 7 tanesi kız, 13 tanesi erkek olmak üzere toplam 20 tanesi yoluna devam etmiştir. Mevcut okullar ihtiyacı karşılamada yetersiz olduğundan yeni bir düzenlemeye ihtiyaç olmuştu. Bu amaçla 1926 yılında 789 sayılı Maarif Teşkilatına Dair Kanun ile İlk Muallim Mektepleri ve Köy Muallim Mektepleri olmak üzere iki tip öğretmen okulu oluşturuldu. Bu okullardan birincisinde şehirler için, ikincisinde köylere için öğretmen yetiştirilmesi amaçlanıyordu. İlk Muallim Mektepleri uzun yıllar ilkokullar için öğretmen yetiştirmeye devam etmiş, ancak ilkokulların ve özellikle köy ilkokullarının öğretmen ihtiyacını karşılamada yeterli olamamıştır. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 9
A. İlköğretmen Okulları: Bu okullar "Darülmuallimin-i İptidaiye" olarak bilinen ilköğretmen okulları 1926 yılında 789 sayılı kanunla İlk Muallim Mektepleri ne dönüşen kurumların devamıdır. Darülmuallimatlar da, 1924 te "Kız Muallim Mektebi" adını almıştı. Önceden ilkokul üzerine 4 yıl olan öğrenim süresi 5 yıla çıkartılmış ve eğitim programları yeniden düzenlenmiştir. 1926 yılında Maarif Teşkilatına Dair kanunla birlikte ilkokullara öğretmen yetiştirme işi İlk Muallim Mektebi ve Köy Muallim Mektebi olarak ikiye ayrılmıştır İlk Muallim Mektebi daha çok kasabalarda ve kentlerdeki okullara öğretmen yetiştirmeyi amaçlarken; Köy Muallim Mektebindekiler ise adından da anlaşılacağı üzere köylerde görev yapmak üzere yetiştirilmekteydi. Özellikle Cumhuriyetin ilk yıllarında 14 milyonluk nüfusun yaklaşık olarak % 75-80 inin köyde yaşadığı düşünülürse böyle bir uygulama kaçınılmaz olarak görülmüştür. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 10
1931 1932 öğretim yılından itibaren İlköğretmen okulları altı yıllık okullar haline getirilmişti. Böylece İlköğretmen Okulları lise dengi üç yıllık meslek okullarına dönüştürülmüştür. Köy Enstitüleri 1954 te İlköğretmen okullarına dönüştürüldü. 1950 li yılların sonunda var olan elli iki öğretmen okulundan yirmi biri Köy Enstitülerinden dönüştürülmüş okullardı. Köy Enstitülerinin 1954 te İlköğretmen okullarına dönüştürülmesi sonucu iki tip İlköğretmen okulu ortaya çıkmış oldu. Bunlardan birincisi, eski Köy Enstitüsü binalarının bulunduğu yerlerde açılan ve ilkokul mezunlarını kabul eden altı yıllık İlköğretmen okulları, Diğeri ise ortaokul mezunlarını kabul eden şehir merkezlerindeki üç yıllık İlköğretmen okulları idi. Sonuç itibariyle köy ve şehir ilkokullarına farklı kaynaktan öğretmen yetiştirme uygulaması sona ermiştir. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 11
Öğretmen adaylarının daha iyi yetişmesi ve üniversite kapılarının kendilerine daha kolay açılabilmesi gibi nedenlerle; 1970-1971 öğretim yılında bu okulların süresi, ilkokuldan sonra en az yedi yıl, ortaokuldan sonra da en az dört yıla çıkartılmıştır. 28 i yedi yıllık, 61 i dört yıllık olmak üzere sayıları toplam 89 a ulaşan ilköğretmen okulları, 1974-1975 öğretim yılına kadar öğretmen yetiştirme işine devam etmişlerdir. 1974-75 öğretim yılında, köklü bir geçmişe ve deneyime sahip İlköğretmen Okullarının bir bölümü işlevlerini yitirerek 3 yıllık Öğretmen Lisesi hâline getirilmiş, diğerleri ise kapatılmıştır. Milli Eğitim Temel Kanunu ile bütün eğitim basamaklarında görev yapan öğretmenlere yüksek öğrenim görmüş olma zorunluluğu getirilmesi, bu okulların öğretmen liselerine dönüştürülmesine yol açmıştır. 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununda tüm öğretmenlerin yükseköğretimde yetiştirilmesi hükme bağlanmıştır. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 12
İlköğretmen okulları, 1974 yılında Öğretmen Lisesi ne dönüştürülmüş, ilkokul öğretmenliği için iki yıllık, ortaokul ve lise öğretmenliği için üç yıllık Eğitim Enstitüleri kurulmuştu. Bu kurumlar 13 Temmuz 1992 de çıkan 3837 sayılı kanunla Eğitim Fakültesine dönüştürülmüşlerdir. Bu fakültelerde, ilköğretim ve orta öğretime öğretmenler yetiştirilmektedir. Günümüzde YÖK oluruyla bazı Fen-Edebiyat Fakültelerinde, Pedagojik Formasyon Programı adı altında ortaöğretime öğretmen yetiştirme uygulaması da devam etmektedir. Öğretim kadroları ve uygulamalarıyla çoğu tartışılır olsa da eğitim fakültelerinin kurulması nitelik arayışının bir ürünü olduğu açıktır. Ancak formasyon uygulamasının da nicelik sorunundan doğduğunu söylemek güçtür. Bu uygulamanın niteliği konusu da ayrı bir tartışma konusudur. Bütün bu deneme ve uygulamalar, ilköğretimde önceliğin nicel sorunları aşmaya verildiğinin göstergesi kabul edilebilir. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 13
B. Köye Öğretmen Yetiştirme: Tanzimat'tan beri köye öğretmen yetiştirme konusu sürekli tartışılan konulardan biridir. Bilindiği üzere Türk eğitiminde köy ve şehre ayrı öğretmen yetiştirme düşüncesi, 1868 de İstanbul da açılan Darülmuallimin-i İbtidai (İlköğretmen Okulu) mezunlarının köylere gitmek istememesi ve gidenlerin de köy hayatına intibak edememesi ve başarısız olması sonucu ortaya atılmıştı Köylerde görev yapacak öğretmenin yetiştirilmesi Cumhuriyet döneminde de sorun olmaya devam etmiştir. Bu konudaki arayışlar Cumhuriyetin kurulmasıyla birlikte devam etmiş, köye öğretmen yetiştirmek için "Köy Muallim Mektepleri" açılmıştı. Köylerin ilkokul öğretmeni ihtiyacını karşılamak üzere üretilen çözümlerden bir tanesi de bu okullardır. Köyde yetişmiş çocukları alıp ilk tahsilleri üstüne 3 senelik bir zamanda genel, mesleki ve mahalli bilgiler vererek onları öğretmen yapmak gayesi ile açılmışlardır. Bu amaçla, 1927-1928 ders yılında Denizli Erkek Öğretmen Okulu, Köy Muallim Mektebi haline dönüştürülmüştür. Aynı şekilde Kayseri Zincirlidere de bir Köy Muallim Mektebi kurulmuştur. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 14
Bu okullar şehir merkezlerinin dışında ilkokul mezunu köy ve şehir çocuklarını giriş sınavıyla alıp üç yıl süre ile eğitiyordu. Bu okullardan mezun olan öğretmenler beş yıllık zorunlu hizmetlerini köylerde geçirdikten sonra, şehir öğretmen okulunda yapılacak sınavlarda başarılı olmaları durumunda, şehir ilkokullarına atanabileceklerdi. Köy Enstitülerinin kuruluşunda bu müesseselerin yapısı ve işleyişi model olmuştur denilebilir. Ancak malzeme, yer ve öğretmen bulunamaması, bu kurumların netice vermesini engellemiştir. 1926 da kurulan bu Köy Muallim Mektepleri başarılı olamadıkları gerekçesiyle 1932 de Kayseri, 1933 de de Denizli Köy Muallim Mektebi kapatılmıştır. Gündemden düşen köye öğretmen yetiştirme konusu 1935 yılından itibaren geniş ölçüde yeniden ele alınmaya başlamıştır. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 15
Köylerin dağınık, sayılarının çok olması ve buna mukabil nüfusunun az olması, her birine öğretmen okulu mezunu birer öğretmen göndermeyi imkansız kılıyordu. Dönemin köyleri üç guruba ayrılmıştı; 1. Nüfusu 400 den az: Sayıları 32 500 civarında olup her birinde en az bir öğretmen gerekliydi. 2. Nufusu 400-1200 arasında: Sayıları 7 000 civarında olup en az 14 000 öğretmen gerekliydi. 3. Nüfusu 1200 den fazla: Sayıları 500 civarında olup en az 1 500 kadar öğretmen gerekliydi. Bu durumda sadece köyler için ihtiyaç duyulan öğretmen sayısı 40 000 in üzerindeydi. Şehirlerin ihtiyacı da düşünülünce mevcut öğretmen okullarıyla bu boşluğu doldurulamazdı. Yeni bir girişim olarak küçük köyler için öğretmen yerine eğitmen yetiştirilmesi amacıyla 1936 da sekiz ay süreli Eğitmen Kursları açılmaya başlandı. Büyük köyler için de Köy Öğretmen Okulları uygulamasıyla öğretmen yetiştirilmiştir. Böylece 1932 de kapatılan Köy Muallim Mektepleri, 1935 ten itibaren Köy Öğretmen Okulları adıyla yeniden hayat bulmuştur. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 16
a. Köy Eğitmenleri Kursları Köy öğretmeninin, eğitim, öğretim ve tarım işlerini başarabilecek kudrette bir "Eğitmen" olması gerektiği düşünülmekteydi. Köylerin genel durumları dikkate alınarak oralarda çalışacak eğitmenlerin vasıfları da belirlenmişti: a. Eğitmen adayı köy hayatını bütünüyle yaşayarak bilen, köye gönülden bağlı olanlardan seçilmelidir. b. Yaşı, bilgisi, görüş ve anlayışı, köyde yapacağı işlerde karşılaşacağı güçlükleri yenebilecek, köy işlerini başarabilecek durumda olmalıdır. c. Köye sade fakat ileri düzeyde bir hayatı taşıyabilmek için yılmadan çalışabilmelidir. d. Köyün zorunlu eğitim çağındaki çocuklar ve yetişkin gençlerinin okuma, yazma, hesap ve hayat bilgilerini, geçerli pedagojik ilkelere göre öğretebilecek düzeyde olmalıdır. e. Köyde özellikle eğitim ve tarım işleri gibi genel hayat seviyesini yükseltici işler bakımından devleti temsil edebilecek kudrette olmalı ve bu hususlarda köylüye rehberlik edebilmelidir. f. Köyün geleceği ile ülkenin ve kendinin geleceğinin burada yapacağı çalışmalara bağlı olduğunu bilerek çalışma bilincinde olmalıdır. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 17
Bakanlık nüfusu az olan köyler için "eğitmen" yetiştirmeyi tasarlamış ve bu konuda bir deneme yapmaya karar vermişti Tarım Bakanlığı ile işbirliği yapılarak 1934-1935 öğretim yılında Eskişehir Çifteler de tarım çiftliğinde deneme amaçlı bir "Köy Eğitmenleri Kursu" açıldı. Başlatılan eğitmen yetiştirme denemelerinden olumlu sonuç elde edilmişti. Bunun üzerine bu kurumların sürdürülmesinin yararlı olacağına ilişkin bir kanaat oluşmuştu. Ankara köylerinden askerliğini yapmış, okuma yazma bilen köylü gençler içerisinden öğretme işine müsait olanlar seçilip bu kursa gönderildi. Kursta başarı gösteren eğitmen adayları, 1935-1936 ders yılında stajyer öğretmenler olarak Ankara köylerine gönderildiler. Bu denemenin sonuçlarından memnuniyet duyulması üzerine Bakanlıkça bu kurumların yasal bir zeminde köylerin eğitim işlerini yürütmesi ve köylülere rehberlik etmesi amacıyla 1937 yılında 3238 sayılı Köy Eğitmenleri Kanunu çıkarıldı. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 18
Kanunun ilk iki maddesi şöyledir: Madde 1: Nüfusları öğretmen gönderilmesine elverişli olmayan köylerin öğretim ve eğitim işlerini görmek, Ziraat işlerinin fennî bir şekilde yapılması için köylülere rehberlik etmek üzere köy eğitmenleri istihdam edilir. Madde 2: Köy eğitmenleri, Maarif ve Ziraat vekillikleri tarafından; ziraat işleri yaptırılmağa elverişli okul veya çiftliklerde açılan kurslarda yetiştirilirler. Bu kanunla 1937-1938 yılı başında; biri İzmir Kızılçullu da diğeri Eskişehir Çifteler de yeni tip iki köy öğretmeni için Köy Eğitmeni Yetiştirme Kursları açmıştı. Kursları bitirenler öğretmen bulunmayan köy ilkokullarının birinci devreleri olan ilk üç sınıfında öğretmenlik yapmak üzere görevlendirilmiştir. Böylece, köylüyü her bakımdan eğitmeye çalışacak elemanı yetiştirmek üzere önemli bir müessese kurulmuştu. Bu uygulama da verim alınamadığı gerekçesiyle 1946 da sonlandırılmıştır. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 19
b. Köy Öğretmen Okulları Bu okullar üç kısım halinde düzenlenmişti: I. İlk Kısım: Köylerdeki ilkokulların çoğu üç sınıflı olduğundan bu öğretmen okullarına bağlı 4. ve 5. sınıfları bulunan birer ilkokul vardı. Bu okulun gayesi üç sınıflı okulu bulunan köylerden öğretmen okuluna alınacak köy çocuklarına 5 yıllık ilkokulu bitirmek imkanı sağlamaktı. II. Orta Kısım: Öğretmen okuluna temel teşkil eden ortaokul sınıflarına, tam devreli köy okullarını bitirmiş çocuklarla öğretmen okulunun ilk kısmını bitirmiş olanlar alınırdı. Orta okul sınıflarında resmi orta okulların müfredatı uygulanmakla beraber, ameli ziraat dersi ve uygulamalar ile köy mesleklerinden inşaatçılık, demircilik, dülgerlik, kooperatifçilik gibi bir mesleğin öğretilmesi esastı. Böylece yetiştirilen öğrenci orta okulu bitirince öğretmen okulu için hazırlanmış olurdu. Bunların içinden öğretmen olamayacaklar ziraatçı ve aynı zamanda köy mesleklerinden birini öğrenmiş bir teknisyen olarak köylerde çalışırlardı. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 20
III. Öğretmen Okulu Kısmı: Bu kısma geçen öğrenci orta kısımdayken öğrendiği köy mesleklerinden birinin uygulamasını yaparak öğretmenlik mesleğine hazırlanmaya başlar. Köy hayatı ile sıkı temasını muhafaza ederek bu kısmı bitirince ilkokul öğretmeni olurdu. Bu yeni tip öğretmen ziraat işlerini bilen, köyde uygulama imkanı olan bir mesleğe sahip, ayrıca da ilkokul öğretmenliğinin bütün gereklerini başaran bir insan olarak yetişmekteydi. Bu suretle köy çocukları en müsait şartlar içinde bir taraftan köy öğretmenliğine ve köy mesleklerine hazırlanıyor diğer taraftan zeka ve kabiliyeti müsait olanlara bunları geliştirme imkanı sunuluyordu. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 21
Köy öğretmen okullarında köy eğitmeni yetiştirme bölümleri de vardı. İzmir Kızılçullu öğretmen okulunda açılan erkek eğitmen kursunun yanında 1938 yılı başından itibaren bir de kız eğitmen kursu da açılmıştı. Akçadağ Karapınar Eğitmenli Okulu 1939-40 yılı Bu kursta köylerin biçki, dikiş ev idaresi ve çocuk bakımı gibi önemli ihtiyaçlarını temin edecek eğitmenler yetiştirildi. Köy eğitmen okullarının ziraat uygulamaları için tarlaları, bahçeleri, bağları, ahırları, hayvanları ve muhtelif mesleklere göre atölyeleri de vardı. Buralarda öğretmen adaylarına, her bakımdan köy hayatının benimsetilmesi ve köyden ayırmamak bilincinin kazandırılması temel prensipti. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 22
Bir iki yıl içinde müspet ve verimli faaliyetleri olduğuna inanılan bu müesseseler dönüştürülerek, 17. 04. 1940 tarih ve 3803 sayılı "Köy Enstitüleri Kanunu" ile devamlı bir kurum haline getirilerek sayıları çoğaltılmıştır. Bunların sayıları ilk etapta 21'e çıkarılmıştır; Akçadağ, Akpınar, Arifiye, Aksu, Beşikdüzü, Cılavuz, Çifteler, Dicle, Düziçi, Gölköy, Gönen, Hasanoğlan, İvris, Kipirtepe, Kızılçullu, Ortaklar, Pamukpınar, Pazarören Pulur, Savaştepe, Erciş Köy Enstitüleridir 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 23
c. Köy Enstitüleri: Köy ilkokullarının ihtiyacını karşılamak amacı ile 17.04.1940 tarih ve 3803 sayılı Köy Enstitüsü ve Sanat Erbabı Yetiştirme Kanunu çıkarılarak öğretim süresi ilkokul üzerine 5 yıl olan Köy Enstitüleri kurulmuştur 1940 ta kurulan Köy Enstitüsü adlı kurum için ön planda tutulanın nitelik mi, nicelik mi olduğu yahut her ikisini de karşılayıp karşılamadığı tartışılıştır. İlk kuruldukları günden itibaren içine sürüklendikleri kısır siyasal tartışmaların gölgesinde bu kurumların gerçek nitelikleri hiçbir zaman tam olarak ortaya konulamamıştır. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 24
3803 No lu Köy Enstitüleri Kanununa göre köy enstitüleri; Köy öğretmeni ve diğer köye yarayan meslek erbabını yetiştirmek üzere ziraat işlerine elverişli arazisi bulunan yerlerde Milli Eğitim Bakanlığınca açılır. Köy enstitüleri tam devreli köy okullarını bitirmiş, sağlıklı köylü çocukları arasından seçilerek alınır. Enstitülerin tahsil müddetleri en az 5 yıldır. Öğretmen olamayacağına kanaat getirilenlerin ayrılacağı mesleklerin eğitim süresi Milli Eğitim Bakanlığınca belirlenir. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 25
Köy Enstitülerine tayin edilecek öğretmenlerden belirli kurumlarından mezuniyet şartı aranır. Bunlardan başlıcaları; 1. Yüksek okullar ve fakülte mezunları 2. Gazi eğitim enstitüsü mezunları 3. Öğretmen okulu mezunları 4. Ticaret liseleri ve Orta ziraat okulları mezunları 5. Erkek sanat okulları ve kız enstitüleri mezunları 6. Köy enstitüleri mezunları, 7. İnşaat usta okulları mezunları 8. Bunlardan başka her türlü teknik ve mesleki okullar mezunları. Bu enstitülerde mütehassıs işçiler yevmiye veya aylık ücretle usta öğretici olarak çalıştırılabilir. Köy enstitülerinde çalıştırılacakların tayin ve terfi şekilleri ve bu enstitülerin idari işlerinin nasıl yürütüleceği bir nizamname ile tespit olunur. Köy Enstitüleri 27. 01. 1954 tarihinde 6243 sayılı kanunla mevcut İlköğretmen okullarıyla birleştirilmiştir. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 26
1960 sonrası, yedek subay adayları arasından seçilenlerin öğretmen olarak görevlendirilmesi, mektupla öğretim (1974), hızlandırılmış programlarla öğretmen yetiştirme(1977) gibi çeşitli denemeler yapılmıştır. Çifteler Köy Enstitüsü öğrencileri Hasanoğlan Açıkhava Tiyatrosunu yaparken Artan nüfusa paralel öğretmen yetiştirilemeyişinin sonucu niceliksel çözüm arayışlarının getirdiği kısa süreli, sorunlu denemeler olarak Türk eğitim tarihinde yerini almış uygulamalardır. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 27
Hasan Âli Yücel, uygulamalı tarım dersini denetliyor. 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 28
7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 29
Köy Enstitüsü Öğrencileri Yatakhane Binasının Temel ve Tesviye Çalışmasında 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 30
7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 31
Bolu Kız Köy Enstitüsü 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 32
Köy Enstitüleri'nde uygulamalı tarım dersi 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 33
Eskişehir, Çifteler Köy Enstitüsü, 1953 7.11.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 34