Derleme / Review TAF Prev Med Bull 2013;12(4):449-454 Cerrahi Ekibin Bilmesi Gereken Bir Konu:Ameliyathanelerde Yangın Riskleri Nelerdir? Yangın Güvenliği Nasıl Sağlanmalıdır? [A Topic That Must Be Known by Surgical Team: What are the Risks of Fire in Operating Rooms? How to Establish Fire Security? ] ÖZET Ameliyathaneler, yeni ve gelişmiş bilgilerin ışığında çeşitli cerrahi teknik ve yöntemlerin uygulandığı, ileri teknolojik araç ve gerecin kullanıldığı, hasta ve çalışan sağlığını etkileyen birçok riskin bir arada bulunduğu yerlerdir. Cerrahi girişime bağlı olarak meydana çıkma olasılığı olan yangınlar, yaralanma ya da ölüm vakalarına yol açabilmekte; hukuksal sorunlara, ameliyathane çalışanları, hasta ve hasta yakınları üzerinde psikolojik travma gibi istenmeyen sonuçlara neden olmaktadır. Ameliyathane çalışanları ve hasta güvenliğini sağlamak icin yangını önleme ve yangın esnasında yapılması gerekenler konusunda protokollerin hazırlanması ve tahliye planlarının oluşturulması son derece önemlidir. Her kurum, ameliyathanelerde yangının önlemesi ve yangın sırasında hasta ve yaralıların tahliyesinin sağlanması için tüm çalışanlarına, kapsamlı ve uygulamalı eğitim vermeli ve verilen eğitimi senede bir kez mutlaka tekrarlamalıdır. Bu makalede ameliyathanede yangına neden olabilecek risk faktörleri, yangına karşı alınması ve bilinmesi gereken önlemler literatürler eşliğinde ele alınmıştır. SUMMARY Operating rooms are places where different techniques, methods, and technological tools are used in the light of new and advanced information and where there exist a lot of risks that affect patients and staff s health. Fires that occur as a result of surgical operations may cause injuries and deaths in addition to some other issues like legal problems, psychological trauma on patients, their relatives and operating room staff. It is important to have protocols and evacuation plans for prevention of fires and things to do during fires to form safety of patients and operating room staff. All institutions must give an extensive education to its entire staff to prevent fires and to evacuate patients and other injured people during fire and this education must be repeated once in a year. In this article the risk factors that may cause fire in the operation room and precautionary actions against fire was evaluated together with literature. Işıl Işık Andsoy Karabük Üniversitesi Anahtar Kelimeler: Ameliyathane, Yangın, Cerrahi Ekip, Yangın Güvenliği Key Words: Operating Room, Fire, Surgical Teams, Fire Safety Sorumlu yazar/ Corresponding author: Işıl Işık Andsoy, Karabük Üniversitesi, Sağlık Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü isilandsoy@gmail.com Gönderme Tarihi/Date of Submission: 26.07.2012, Kabul Tarihi/Date of Acceptance: 27.09.2012 DOI: 10.5455/pmb.1-1343289929 GĐRĐŞ Ameliyathaneler, hastanelerin ileri teknolojik araç ve gereçlerin kullanıldığı, çeşitli cerrahi teknik ve yöntemlerin uygulandığı, hasta ve çalışan sağlığını etkileyen birçok riskin bir arada bulunduğu yerlerdindendir. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, dünyada her 25 kişiden biri hayatı boyunca en az bir kez cerrahi girişim geçirmektedir. Dolayısıyla, ameliyathaneler çok sayıda hastaya ev sahipliği de yapmaktadır. Tüm çalışma ortamlarında olduğu gibi ameliyathanelerde de beklenen/bilinen risklerin bilinmesi, önleyici girişimlerin planlanması ve yapılması temel bir yaklaşım olmalıdır (1-7). Ameliyathaneler atık gazlar, radyasyon, lateks alerjisi ve travma, psikososyal riskler ve tükenmişlik sendromu, kesici-delici alet yaralanması, enfeksiyon, kimyasal etkenler, kimyasal bağımlılık, tıbbi atık uygulaması ve yangın tehlikesi gibi birçok potansiyel riski bir arada barındırmaktadır (4,5). Yanma/ateş; ışık, alev ve ısı ile karakterize olan en az 400 milyon yıl geçmişe sahip, karmaşık bir fenomendir. Geçmişte insanlar ateşi yemek yapma, ısınma ve aydınlanma amacı ile kullanmıştır. Günümüzde de ateş, benzer gereksinimlerin karşılanmasında ve değişik teknolojilerin enerji kaynağı olarak kullanılmasında önemli yere sahiptir. Ateşin birçok avantajının yanı sıra, tehlikeli sonuçlar doğurduğu, hatta hastane ve ameliyathanelerde yaralanma ve/veya ölümcül sonuçlara neden olduğu belirtilmektedir (7-10). Đnvaziv girişimlerin yapıldığı tüm alanlarda ortaya çıkabilecek risklerden birisi yangındır. Genelikle sağlık çalışanlarının yanı sıra hastalar, cerrahi girişimler nedeniyle ortaya çıkabilecek bu riski www.korhek.org 449
akıllarına getiremezler veya bu konu ile yeterli bilgiye sahip değildirler. Cerrahi girişime veya kullanılan araç veya gereçlere bağlı olarak ortaya çıkabilen yangın; hastalarda yaralanma veya ölüme, hukuksal sorunlara, ameliyathane çalışanları, hasta ve hasta yakınları üzerindeki psikolojik travmaya ve olumsuz halkla ilişkiler gibi istenmeyen sonuçlara neden olabilmektedir (7-10). Amerika Birleşik Devletleri nde, her yıl 23 milyondan fazla hastada yatarak cerrahi girişim, 27 milyondan fazla hastada ise günübirlik cerrahi girişim gerçekleştirilmektedir. Gerçek verilere ulaşılamamasına karşın, yaklaşık her yıl ameliyathanelerde 100 e yakın yangın oluştuğu ve bunların 20 sinde ciddi yaralanmalar, 1-2 sinde hasta ölümü ile sonuçlandığı tahmin edilmektedir (11,12). Genel olarak ameliyathanelerde cerrahi girişime bağlı olarak ortaya çıkan yangınların dağılımı incelendiğinde; havayolu ya da orofarenks (%21), baş, boyun ve üst göğüs bölgesi (%44), diğer cilt bölgeleri (%26) ve hastanın iç (gastrointestinal) vücut bölgelerinde (%8) oluştuğu belirtilmektedir (10-13). AORN (Assocation of Operating Room Nurses) ye göre yangın, ameliyathanelerde oluşabilecek doğal bir risktir. Ancak hasta ve sağlık çalışanlarının güvenliği için gerçek bir tehlike oluşturmaktadır. 2003 yılında, Sağlık Kuruluşlarının Akreditasyonu Birleşik Komisyonu (JCAHO) ameliyathanede yangın çıkma nedenlerinin ameliyathane ortamı ve girişimsel işlemler sırasında oluştuğuna ilişkin bülten yayınlamıştır. Sonrasında ülkemizde yer alan sağlık kuruluşları yangınları önlemede cerrahi ekip üyelerinin eğitiminin önemli olduğunu vurgulamış ve 2004 yılında ameliyathanede yangın önlenmesi konusu 2005 Ulusal Hasta Güvenliği Hedeflerine eklenmiştir (14,15). Bir ortamda yangının çıkması için yakıt/ateş kaynağı, oksijen ve ısı faktörlerini içeren ateş üçgeninin bileşenlerinin birarada bulunması gerekmektedir. Ameliyathaneler, yangın riski oluşturabilecek birçok kaynağı bir arada barındıran oksijenden zengin ortamlardır. Ameliyathanelerde yakıt/ısı kaynakları; karıştırma sırasında duman oluşturabilecek kemik çimentoları, çeşitli malzemeler (kumaş ve polipropilen veya kağıt örtüler, hasta önlükleri, süngerler), plastik ve kauçuk içeren materyaller (anestezi devreleri, endotrakeal tüpler, kaflar, eldivenler, ameliyathane önlükleri, mayo standı kapakları, hasta pozisyonunda kullanılan materyaller), solüsyonlar (özellikle alkol bazlı antiseptikler), hasta (vücut kılları, saç, gastrointestinal gazlar, saç spreyi, parfüm), lazer cihazları, elektrocerrahi üniteleri ve diğer cihaz ve/veya elektrikli aletlerdir (1,7-10). Ameliyathanelerde yangın güvenliğine karşı tahliye planının oluşturulması kaçınılmaz olup, yöneticiler tarafından, detaylı ve kapsamlı olarak yangın tahliye planlarının hazırlanması ve aralıklı olarak gözden geçirilmesi gerekmektedir. Tahliye planını tüm ameliyathane çalışanları bilmelidir. Bu plan tahliye yollarını, yangına neden olan ekipmanların uzaklaştırılmasını, tahliye öncesi, sırası ve sonrasında yapılacak uygulamaları içermelidir (14-16). AMELĐYATHANEDE YANGIN RĐSKLERĐ VE YANGIN GÜVENLĐĞĐ Bu bölümde, ameliyathanelerdeki yangına neden olabilecek kaynaklar ve yangın güvenliğine karşı yapılması gerekenlere yer verilmiştir. Ekipmanlar ve Yangın Güvenliği Elektrocerrahi Ünite (ECÜ): Elektrocerrahi üniteleri ameliyathanelerde yangına neden olan en önemli risk faktörlerinden birisidir. Cerrahi ekibin, yangın riskini önlemek için ECÜ nün kullanımına yönelik prosedürleri bilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda; öncelikle elektrocerrahi ünitelerinin cerrahi girişim sırasında mümkün olan en düşük güç ayarında kullanılmasına dikkat edilmelidir. Hastaya geri dönüş elektrodu, cerrahi alana en yakın büyük kas kütlesi üzerinde yerleştirilmelidir. Tek kullanımlık geri dönüş elektrodu üretici firmanın talimatlarına göre kullanılmalıdır. Sistem bütünlüğünü sağlamak için aktif elektrot kontrol edilmelidir. Yanıcı çözeltilerin varlığında veya oksijen veya azot oksite yakın yerlerde ECÜ kullanılmamalıdır. Kordonlar ve fişleri yıpranmış veya kırık olmamalıdır. ECÜ üzerine sıvı konulmamalıdır. Alarm sesinin her zaman duyulabilir olduğundan emin olunmalıdır. Steril alandan herhangi bir kontamine olmuş aktif aksesuarları çıkartılmalıdır. Aktif elektrot ucu temiz tutulmalıdır. Islak sünger veya havlu kullanımı yangın oluşumu için riskli olduğundan dikkatli olunmalıdır. Aktif elektrot uçlarında yalıtkan koruyucu örtüler kullanılmamalıdır. Mümkünse sadece amacına göre dokuyu kesmek ya da koagüle etmek için kullanılmalıdır. Üretici talimatlarına göre ECÜ nün güvenli kullanımına ilişkin cerrahi ekibe eğitim verilmelidir (1,15,17,18). Argon laser ve diğer laserler: Lazer ışını ya da ışının yansıması parlayabilen bir maddeye; lastik, plastik, insan dokusu, kâğıt ürünler, aseton ve alkollü 450 www.korhek.org
solüsyon uygulanmış cilt, insan havası ve barsak gazları gibi bir maddeye değdiğinde yangına neden olabilmektedir. Yangın tehlikeleri özellikle oksijen ya da nitröz oksitin kullanıldığı ve oksijenden zengin ortamlarda önem kazanır. Yangın tehlikesini önlemede; personeli yangın tehlikelerine karşı ve yapılması gerekenler konusunda eğitmek öncelikli olmalıdır. Lazerin açık olduğu konumda, sıcak ucunun parlayabilen materyale değmesini engellemek gerekmektedir. Ayrıca, lazer ışınını yansıtabilecek yüzeyleri ortamdan uzaklaştırmak, cerrahi girişim sırasında lazer ışınının, cerrah kullanmadığında bekleme konumunda (stand-by da) kalmasını sağlamak, cilt hazırlık solusyonlarının cerrahi drapeler örtülmeden önce tamamen buharlaştığından emin olmak, yangın ya da patlama olduğunda standart işlemler uygulamak gerekmektedir (1,19-24). Birçok lazerde, yüksek voltaj ve yüksek akımlı elektrik gücü kullanılmaktadır. Tehlike, eğitimsiz veya yetkisiz personel kullanımında uygun güvenlik önlemleri alınmadığı zaman ortaya çıkmaktadır. Amerikan Standartları Enstitüsü Standardı Z136.3 elektrik güvenlik gereksinimi içeriğinde; lazer aletinin metal parçaları için uygun topraklamanın kullanılması, lazer aletinin üzerine elektrik oranı, sıklığı ve watt bilgilerinin etiketle yazılması, elektrik kompanentleri ile temasın engellenmesi, elektrik devresinin parlayabilen kompanentlerinin kısa devrelerinin kontrolünün yapılmış olması, lazer aleti ve diğer elektrikli aletler arasında elektromanyetik interferans olmamasına dikkat edilmesi bulunmaktadır (23). Yangın riskine karşı alınması gereken önlemlerden bir diğeri, patlamaya engel olmak için cerrahi alanda ıslak spançlar kullanılmasıdır. Özellikle CO 2 lazer kullanılırken önemlidir. Lazer kullanım sırasında önlem olarak, odada bir su dolu kap bulundurulmalıdır. Lazer işlemi sırasında hastaya yakın bir yerde yangın söndürücü bulundurulmalıdır. Barsaklarda lazer kullanılacaksa, işlem öncesinde barsak temizliği yapılarak metan gazına karşı önlem alınmalıdır. Anal sfinkterde çalışırken içeriye ıslak spanç konulmalıdır. Aleve dayanıklı materyallerle cerrahi alan örtülmelidir (1,19,22,23,25). Lazer teknolojisi kullanılan ameliyatlarda, çalışan kişilerin korunması amacıyla kişisel koruma önlemlerinin alınması gerekmektedir. Bu önlemler arasında; uygun göz koruması, yeterli respiratuvar, koruyucuk giysi ve eldivenler, kişisel korunma aletlerinin ullanımı ve korunmasını da içeren kişisel korunma programının oluşturulması yer almaktadır. Ayrıca, yazılı çalışma prosedürleri ile lazer güvenliğinden sorumlu kişilere ulaşılabilecek acil ulaşım numaralarının oldugu listenin hazır bulundurulmasını da içermektedir (1,19,22,23,25). Fiber optik ışık kaynakları: Ameliyathanelerde yangına neden olan risk faktörlerinden bir diğeri ışık kaynaklarıdır. Riski önlemek için; ışık kaynağının iyi bir çalışma düzeni içinde olduğundan emin olunmalıdır. Işık kaynağı bekleme konumunda tutulmalıdır. Yanıcı öğeler, ışık kaynağından uzak yerleştirilmelidir. Perdeler, süngerler veya yanıcı başka bir şey üzerinde bir ışık kaynağına bağlı bir ışık kablosu konulmamalıdır. Işık kabloları iyi çalışma düzeninde olmalı ve kırık olmadığının kontrolleri yapılmalıdır (26). Elektrikli el aletleri: Bilindiği gibi kullanım sırasında hızla hareket eden ekipman ısı üretir ve doğru kullanılmadığında yangına neden olabilir. Bu aletlerin her zaman iyi çalışır olduğundan emin olunmalıdır. Hareketli bir matkap üzerine tuzlu salin solusyonunun damla şeklinde kullanılması ısınmayı azaltmaya yardımcı olur. Kullanımda olmayan matkap veya testerelerin hasta üzerinde konulmamasına dikkat edilmelidir (27). Defibrilatör kaşıkları: Defibrilatör kaşıkları ameliyathanede yangına neden olabilir. Hasta için doğru boyuttaki kaşıkların (örneğin, bir çocuk hasta ile çalışılacaksa, pediatrik kaşıkların kullanılmasi gibi) seçilmesine dikkat edilmelidir. Kürek yerleşim için uygun yer seçimine uyulması gerekmektedir. Kaşıklar ve hasta arasındaki temas optimum düzeyde olmalı ve defibrilatör etkinleştirmeden önce boşluk mevcut olmalıdır (28). Diğer Elektrikli aletler: Tüm elektrikli ekipmanların düzenli bir şekilde çalışması için biyomedikal personeli tarafından denetlenmelidir. Cihaz üzerindeki biyomedikal denetim etiketleri kontrol edilmelidir. Yıpranmış veya hasarlı kablosu veya fiş olan ekipmanlar kullanılmamalıdır. Kullanım sırasında duman yayan herhangi bir cihaz ayrı tutulmalıdır (1,28). Yakıt Kaynakları ve Yangın Güvenliği Hasta örtüleri, yatak takımları: Örtülerin çoğu, sentetik veya doğal elyaftan imal edilmiştir. Örtülerin fiber-lif içeriğine bağlı olarak yanık gelişebilir ya da eriyebilir. Bu nedenle; hasta örtülerinin laser, ESÜ veya ışık kaynağı gibi aktif ateşleme kaynağı ile temas etmesine izin verilmemelidir. Örtülerin altında uçucu kimyasal maddeler konulmamalıdır. Örtü, havlu veya süngerler ateş kaynaklarına (laser, ESÜ) yakın olacak ise nemlendirilmelidir. Oksijenin örtüler altında birikme yapmadığından emin olunmalıdır. Eğer örtüler alev almışsa ıslak havlu ya da sünger ile www.korhek.org 451
küçük yangınlar engellenebilir. Hastadan yanmış materyaller uzaklaştırılmalı, gerektiğinde yangın söndürücü ya da su ile yanan malzeme söndürülmelidir (1,29-32). Hazırlık solüsyonları: Ameliyathanede kullanılan özellikle alkol bazlı hazırlık solüsyonları yangına neden olabilmektedir. Bu bağlamda; yanıcı özellikteki hazırlık solüsyonları dikkatli kullanılmalı, hastanın etrafında yanıcı özellikteki hazırlık solusyonları olmamalıdır. Cilt hazırlığından sonra, kullanılan solusyonun kurumasını ve dumanı buharlaşmasına izin verilmelidir. Yanıcı hazırlık solüsyonları varlığında ateş kaynaklarının aktive edilmemesi gerekmektedir. Yapılan çalışmalarda özellikle alkol bazlı cilt antiseptiklerinin ameliyathane yangınları için risk faktörü olduğu belirtilmektedir. Yangın riskini azaltmak için; cerrahi örtülerin kullanılması, elektrikli teçhizat üzerine akım koruma cihazları yerleştirilmesi, yanmaz balonlu endotrakeal tüp kullanılması, nitröz oksit gazından kaçınarak yanıcı koşulların en aza indirilmesi gerekmektedir. Ayrıca, alkol bazlı antiseptikleri en düşük konsantrasyon kullanılması ve ameliyathane personelinin eğitiminin sağlanması önemlidir (33,34). Vücut dokuları ve hasta saçları: Hastanın kendi vücudu da bir yakıt kaynağı olabilir. Yanan bir hasta dokusundan çıkan cerrahi duman etkili boşaltım sistemi ile giderilmelidir (1,31). Đntestinal gazlar: Hasta barsak gazları yanıcıdır, alev oluşturarak yangına neden olabilir. Bu nedenle; bağırsak gazlarına yakın vücut bölgelerinde çalışıdığında elektrocerrahi veya lazer dikkatli kullanılmalıdır. Barsak gazlarından şüphe ediliyorsa barsak cerrahisinde kesinlikle laser veya ECÜ kullanılmamalıdır. Rektal cerrahi sırasında barsak gazı ihtimaline karşı güçlü aspirasyon sistemi kullanılmalıdır (1,31). Oksitleyiciler ve Yangın Güvenliği Oksijen: Oksijen oldukça yanıcıdır ve ateş kaynakları varlığında dikkatle kullanılmalıdır (1). 2006 ve 2007 yılında Hollanda da oksijen bağlantısında kaçak nedeniyle çıkan yangında bir hastanın yaşamını yitirdiği, diğer hastalarda ciddi inhalasyon ve cilt yanıkları oluştuğu bildirilmiştir. Yakıt, oksijen ve ateşleme kombinasyonunu engelleyen girişimlerin yapılması gerekmektedir. Bu doğrultuda anestezi devrelerinde sızıntı olmadığından emin olunmalıdır. Özellikle oksijen sızıntılarını önlemeye yardımcı olmak için, hastanın boyun bölgesine ıslak süngerler konulmalıdır. Kaflı tüplerde oluşabilecek rüptürü belirlemek için kaf metilen mavisi ile şişirilmelidir. Ağız ya da göğüs boşluğu gibi vücut boşlukları içinde herhangi bir birikimi boşaltmak için aspirasyon sisteminin kullanılması gerekmektedir. Kaçak durumunda lazer veya ECÜ kullanılmamalıdır. Hastanın oksijen seviyesi ve oksijen gereksinimini belirlemek için bir pulse oksimetre kullanılmasına dikkat edilmelidir. Lazer veya ECÜ yü kullanmadan önce dumanın buharlaşmasına izin verilmelidir (30-32,35). Nitröz oksit: Ameliyathanelerde sedasyon sağlanması amacıyla inhalasyon yoluyla uygulanan ajanlar arasında nitröz oksit (N 2 O), uzun yıllardır güvenle uygulanan sedasyon ajanıdır (36,37) Nitröz oksit (azot protoksit, nitrojen monoksit), amonyum nitrat kristallerinin 240 C ye kadar ısıtılmasıyla üretilmektedir, irritan olmayan, hoş kokulu, renksiz bir maddedir. Santral Sinir Sistemi (SSS) depresanı olarak etki gösterebilen ve insanlarda anestezi amacıyla kullanılan tek inorganik gazdır. Dikkatsiz ve yanlız dozda kullanıldığında yangına neden olabilir. Ameliyathanelerde nitröz oksit ile ilişkili riskleri yönetmek için stratejiler geliştirilmelidir (38). Sevoflurane: 200 C den yüksek sıcaklıklarda kurutulmuş emiciler (örneğin, soda kireç) ile sevofluran dejenerasyonu sonucu anestezi devresinde yangın çıkma riski bulabilir. Emici içine konulacak su, yedek sıcaklık birikmesini önleyebilir. Bu nedenle her işlem sonrasında anestezistlerin anestezi cihazlarını kontrol etmesi gerekmektedir (38). CERRAHĐ EKĐP YAKLAŞIMI NE OLMALIDIR? Ameliyathanede yangına neden olabilecek risk faktörlerini ortadan kaldıracak önlemlerin alınması ameliyathane çalışanları açısından büyük önem taşımaktadır. Hastanelerde sadece yangın söndürme ve yangın algılama sistemleri ile yetinilerek, diğer önlemlere öncelik verilmediği durumlarda, hastane veya ameliyathane yangınlarında ölü ve yaralı sayısı fazla olmaktadır. Bu bağlamda çalışan ve hasta güvenliğini sağlamak amacı ile yangın durumunda ilk yapılması gerekenleri içeren protokol hazırlanması, hastaların ameliyathanede hareketlerinin kısıtlı olması nedeniyle tahliyelerinin yavaş ve özenli yapılması gerektiğinden, hastaların bulunduğu kat içinde güvenli bir bölgeye alınmaları gerekmektedir. Ameliyathanelerde yangını önlemek için çalışanlara, kapsamlı ve uygulamalı eğitim verilmesi, bu eğitimlerin senede bir kez tekrarlanması son derece önemlidir. Eğitim; yangın riskleri, yangın söndürme sistemleri, yanıcı maddelerin taşınması ve depolanmasında alınacak önlemler, yangın söndürme tüpleri, yangın anında yapılması gerekenler, ilk 452 www.korhek.org
tahliye edilmesi gereken malzemeleri içermelidir. Yangın önleme ve söndürme yönergesi ve talimatnamesi oluşturulmalıdır. Yangın çıkış levhaları uygun yerlere konulmalı, yangın alarm sistemleri kurulmalı, yangının oluşma nedenini ortadan kaldırmak için elektrik sisteminin kontrolleri rutin olarak teknik servis tarafından yapılmalıdır (10-12). Yangın tahliyesinde cerrahi ekibin tüm üyelerine (cerrah, steril/ dolaşıcı hemşire, anestezist, teknisyen) büyük sorumluluk düşmektedir. Cerrahi ekip üyelerinin tanımlanmış sorumlulukları ve yangına müdahaledeki sorumlulukları belirlenmelidir. Yangın durumunda olayı yönetmek için karar verme yetkisine sahip kişi olmalıdır. Yetkili kişi öncelikle, cerrahi ekip üyelerinin nerede bulunduklarını, en yakın çıkış kapısına yakınlığı ve nasıl güvenli bir şekilde tahliye edileceğini mutlaka bilmelidir. Cerrahi ekip üyeleri; yangının başlama zamanını belgelemek, yangın sırasında devam eden cerrahi girişimlerin durumunu belirlemek ve değerlendirmek, her hastanın durumu ile ilgili anestezi uzmanı ile iletişime geçmek, gerektiğinde yardımcı personel atamak, hasta tahliye planı hazırlamak, yangın alarm sistemini aktif hale getirmek ve diğer tüm personeli uyarmak ile sorumludur (1,39). SONUÇ Görüldüğü üzere, ameliyathanede çalışan ve hasta güvenliğinin sağlanmasında, yangın riskine karşı gerekli önlemlerinin alınması ve etkin tahliye planlarının oluşturulması hayatidir. Bu amaçla, cerrahi ekip üyeleri ve diğer sağlık çalışanlarına yangına neden olan ateş üçgeninin bileşenlerini, yakıt kaynaklarını, tahliye planını, ekipman yönetimini, ameliyathanede yangın risklerini, önleyici girişimleri, ameliyathane çalışanlarının yangın sırasında görev ve sorumlulukları içeren eğitim verilmeli ve bu eğitimlerin sürdürülebilirliği sağlanmalıdır. KAYNAKLAR 1. AORN guidance statement: Fire prevention in the operating room. AORN J. 2005 May;81(5):1067-75. 2. Berquer R. Surgery and Ergonomics. Arch Surg. 1999; 134: 1011-1016. 3. Çobanoğlu A. [Risks arising from the operating room environment and health worker safety]. Yavuz M, Özbayır T, Korkmaz FD, Kaymakçı Ş. Eds. 6. Türk Cerrahi ve Ameliyathane Hemşireliği Kongre Kitabı. Đzmir: Meta Basım, 2009.p.258. 4. Eti Aslan F, Kan Öntürk Z. [Safety Operating Environment: Biological, Chemical, Physical and Psychosocial Risks, Effects and Precautions]. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi. 2011; 4 (11): 133-140. 5. Sönmez M, Yavuz M. [Staff safety in operating room]. Yavuz M, Özbayır T, Korkmaz FD, Kaymakçı Ş. Eds. 6.Türk Cerrahi ve Ameliyathane Hemşireliği Kongre Kitabı. Đzmir: Meta Basım, 2009.p.255-257. 6. Moyer P. Operating room fires: how to prevent and minimize spread. Todays Sur Nurse1998; 20(6):13-17. 7. Salmon L. Fire in the OR-Prevention and preparedness, AORN Journal. 2004; 80(1):41-60. 8. Smith C. Surgical fires- Learn not to burn, AORN Journal. 2004; 80(1):23-38. 9. Rinder CS. Fire safety in the operating room. Curr Opin Anaesthesiol. 2008;21(6):790-795. 10. Guidance article: Surgical fire safety, Health Devices Vol 35, No.2 ( ECRI, February 2006) 11. Hall MJ.Owinas MF. 2000 national Hosipital Discharge Survey. Advance data from vital and health statistic, Hyattsville, Maryland: National Center for Health Statistic, No.329, 2002. 12. McCarthy PM, Gaucher KA. Fire in the OR: Developing a fire safety plan. AORN Journal. 2004; 79: 588-600. 13. Bruley ME. Surgical fires: perioperative communication is essential to prevent this rare but devastating complication. Qual Saf Health Care. 2004; 12: 467-471. 14. Recommended practices for electrosurgent," in Standards, Recommended Practices, and Guidelines (Denver: AORN, Inc, 2004):245-259. 15. A clinician's guide to surgical fires: Hozo they occur, how to prevent them, how to put them out. Health Devices. 2003; 32: 1-24. 16. Finnegan JM. Staff education can prevent OR fires. Todays OR Nurse. 1994 May-Jun;16(3):24-6. 17. ECRI, Surgical fires, Operating room risk management Fire Safety Self Study Guide, November 2004, p.6 www.korhek.org 453
18. "Recommended practices for skin preparation of patients,"in Standards, Recommended Practices, and Guidelines (Denver: AORN, Inc, 2004).p. 357-360. 19. Ball K. Lasers, The perioperative Challenge, Thirth Edition, Mosby Elseiver; 2004.p.50-67. 20. Ball K. Surgical Modalities, Ed. Jane C.Rothrock, Alexander s Care of the Patient in Surgery, Thirteenth Edition, Mosby Elseiver; 2007. p. 205-219. 21. Phillips N. Laser Surgery, Berry&Kohn s Operating Room Technique, Eleventh Edition, Mosby Elseiver; 2007. pp.354-362. 22. IEC, International Electrotechnical Commission, Radiation Safety of Laser Products, Equipment Classification, Requirements and User s Guide, Publ. 60825-1.1, Geneva, Switzerland,1998. 23. ANSI, Z 136.1, American National Standards Institute (2000), American National Standard for the Safe Use of Lasers,(NY,10036), New York. 24. Sallavanti RA. Protecting your eyes in the lazer operating room. Todays OR Nurse. Jul-Aug 1995;17(4):23-26. 25. Baxter DA. Laser safety in the operating room. Insight Oct-Dec. 2006;31(4):13-14. 26. "Recommended practices for endoscopic minimally invasive surgery," in Standards, Recommended Practices, and Guidelines(Denver: AORN, Inc, 2004).p. 267-271. 27. ECRI, "The patient is on fire! A surgical fire printer,"medical Device Safety Reports 21 (January 1992).p. 19-34. (Accessed day: 20 May 2012). 28. "Recommended practices for safe care through identificationof potential hazards in the surgical environment "in Standards, Recommended Practices, and Guidelines (Denver: AORN, Inc, 2004).p.301-307. 29. "Recommended practices for product selection in perioperative practice settings," in Standards, Recommended Practices, and Guidelines (Denver: AORN, Inc, 2004).p. 347-350. 30. "Recommended practices for laser safety in practice settings, "in Standards, Recommended Practices, and Guidelines (Denver: AORN Inc, 2004).p. 319-324. 31. "Recommended practices for electrosurgery," in Standards, Recommended Practices, and Guidelines (Denver: AORN, Inc, 2004).p. 245-259. 32. "A clinician's guide to surgical fires: How they occur, how to prevent them, how to put them out,".health Devices. 2003 Jan; 32: 1-24. 33. "Recommended practices for skin preparation of patients," in Standards, Recommended Practices, and Guidelines (Denver: AORN, Inc, 2004).p. 357-360. 34. Spigelman AD, Swan JR. Skin antiseptics and the risk of operating theatre fires. ANZ J Surg. 2005 Jul;75(7):556-8. 35. Kalkman CJ, Romijn C, van Rheineck Leyssius AT. Fire and explosion hazard during oxygen use in operating rooms. Ned Tijdschr Geneeskd. 2008 Jun 7;152(23):1313-6. 36. Malamed SF. Sedation: A guide to patient management. 4th ed. St. Louis, Missouri, USA: Mosby; 2003.p.107-115. 37. Baygın Ö, Işık B. Çocuk Diş Hekimliğinde Nitröz Oksit/Oksijen Sedasyonu, Hacettepe Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 2010; 34(1-2): 53-61. 38. M Laster, P Roth, E I Eger. "Fires from the interaction of anesthetics with desiccated absorbent," (Technology, Computing, and Simulation) Anesthesia and Analgesia (September) 2004; 99:769-774. 39. Daane SP, Toth BA. Fire in the operating room: principles and prevention. Plast Reconstr Surg. 2005 Apr 15;115(5):73-75. 454 www.korhek.org