BİRİNCİ BÖLÜM Acil Durum Planları 1. Giriş -Tanımlar: 1.1 Giriş 5331 sayılı İş Sağlığı Güvenliği Kanunu gereğince İşveren; a) Çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek acil durumları önceden değerlendirerek, çalışanları ve çalışma çevresini etkilemesi mümkün ve muhtemel acil durumları belirler ve bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri alır. b) Acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak üzere gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri yapar, acil durum planlarını hazırlar. c) Acil durumlarla mücadele için işyerinin büyüklüğü ve taşıdığı özel tehlikeler, yapılan işin niteliği, çalışan sayısı ile işyerinde bulunan diğer kişileri dikkate alarak; önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda kişiyi görevlendirir, araç ve gereçleri sağlayarak eğitim ve tatbikatları yaptırır ve ekiplerin her zaman hazır bulunmalarını sağlar. ç) Özellikle ilk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında, işyeri dışındaki kuruluşlarla irtibatı sağlayacak gerekli düzenlemeleri yapar. Ciddi, yakın ve önlenemeyen tehlikenin meydana gelmesi durumunda işveren; - Çalışanların işi bırakarak derhal çalışma yerlerinden ayrılıp güvenli bir yere gidebilmeleri için, önceden gerekli düzenlemeleri yapar ve çalışanlara gerekli talimatları verir. - Durumun devam etmesi hâlinde, zorunluluk olmadıkça, gerekli donanıma sahip ve özel olarak görevlendirilenler dışındaki çalışanlardan işlerine devam etmelerini isteyemez. - İşveren, çalışanların kendileri veya diğer kişilerin güvenliği için ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıkları ve amirine hemen haber veremedikleri durumlarda; istenmeyen sonuçların önlenmesi için, bilgileri ve mevcut teknik donanımları çerçevesinde müdahale edebilmelerine imkân sağlar. Böyle bir durumda çalışanlar, ihmal veya dikkatsiz davranışları olmadıkça yaptıkları müdahaleden dolayı sorumlu tutulamaz., 6331 sayılı İş sağlığı Güvenliği Kanununa dayanılarak hazırlanan ''İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik'' 18 Haziran 2013 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır. 1.2 Tanımlar: Acil Durum: İşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele, ilk yardım veya tahliye gerektiren olayları, Acil durum planı: İşyerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iş ve işlemler dahil bilgilerin ve uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı planı, Güvenli yer: Acil durumların olumsuz sonuçlarından çalışanların etkilenmeyeceği mesafede veya korunakta belirlenmiş yeri, ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM 2. Yükümlülükler 2.1 İşverenin yükümlülükleri: A. Çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek ve çalışan ile çalışma çevresini etkileyecek acil durumları önceden değerlendirerek muhtemel acil durumları belirler. B. Acil durumların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri alır. C. Acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak üzere gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri yapar. D. Acil durum planlarını hazırlar ve tatbikatların yapılmasını sağlar. E. Acil durumlara müdahale için; önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda çalışanı görevlendirir ve her zaman hazır bulunmalarını sağlar. F. Acil durumlarda enerji kaynaklarının ve tehlike yaratabilecek sistemlerin olumsuz durumlar yaratmayacak ve koruyucu sistemleri etkilemeyecek şekilde devre dışı bırakılması ile ilgili gerekli düzenlemeleri yapar. G. Varsa alt işveren ve geçici iş ilişkisi kurulan işverenin çalışanları ile müşteri ve ziyaretçi gibi işyerinde bulunan diğer kişileri acil durum konusunda bilgilendirir. H. Acil durumlarla ilgili özel görevlendirilen çalışanların sorumlulukları işverenlerin konuya ilişkin yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. 2.2 Çalışanların yükümlülük ve sorumlulukları: a) Acil durum planında belirtilen hususlar dahilinde alınan önleyici ve sınırlandırıcı tedbirlere uymak. b) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda kendileri ve diğer kişilerin sağlık ve güvenliğini tehlikeye düşürecek acil durum ile karşılaştıklarında; hemen en yakın amirine, acil durumla ilgili görevlendirilen sorumluya veya çalışan temsilcisine haber vermek. c) Acil durumun giderilmesi için, işveren ile işyeri dışındaki ilgili kuruluşlardan olay yerine intikal eden ekiplerin talimatlarına uymak. ç) Acil durumlar sırasında kendisinin ve çalışma arkadaşlarının hayatını tehlikeye düşürmeyecek şekilde davranmak. (2) İşveren, çalışanların kendileri veya diğer kişilerin güvenliği için ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıkları ve amirine hemen haber veremedikleri durumlarda; istenmeyen sonuçların önlenmesi için, bilgileri ve mevcut teknik donanımları çerçevesinde müdahale edebilmelerine imkân sağlar. Böyle bir durumda çalışanlar, ihmal veya dikkatsiz davranışları olmadıkça yaptıkları müdahaleden dolayı sorumlu tutulamaz.
BÖLÜM III. 3. Acil Durum Planlarının Hazırlanması: 3.1 Acil Durum Planı hazırlama Aşamaları: Acil durum planı, tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş aşamasında başlamak üzere acil durumların belirlenmesi, bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirlerin alınması, görevlendirilecek kişilerin belirlenmesi, acil durum müdahale ve tahliye yöntemlerinin oluşturulması, dökümantasyon, tatbikat ve acil durum planının yenilenmesi aşamaları izlenerek hazırlanır. 3.1.1 Acil durumların belirlenmesi A) Risk değerlendirm esi sonuçları, B) Yangın, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım ve patlama ihtimali, C) İlk yardım ve tahliye gerektirecek olaylar, D) Doğal afetlerin meydana gelme ihtimali, E) Sabotaj ihtimali. Önleyici ve sınırlandırıcı tedbirler, risklerden korunma ilkelerine uygun olur ve toplu korumayı esas alır. 3.2 Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri İşverence acil durumların meydana gelmesi halinde uyarı verme, arama, kurtarma, tahliye, haberleşme, ilk yardım ve yangınla mücadele gibi uygulanması gereken acil durum müdahale yöntemleri belirlenir ve yazılı hale getirilir. Acil durum müdahale ve yöntemleri oluşturulurken Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik hükümleri dikkate alınır. 3.2.1 Görevlendirilecek Çalışanların belirlenmesi: İşveren; işyerlerinde tehlike sınıflarını tespit eden tebliğde belirlenmiş olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 30 çalışana, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 40 çalışana ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 50 çalışana kadar; A) Arama, kurtarma ve tahliye, B) Yangınla mücadele, Konularının her biri için uygun donanıma sahip ve özel eğitimli en az birer çalışanı destek elemanı olarak görevlendirir. İşyerinde bunları aşan sayılarda çalışanın bulunması halinde, tehlike sınıfına göre her 30, 40 ve 50 ye kadar çalışan için birer destek elemanı daha görevlendirir. Her konu için birden fazla çalışanın görevlendirilmesi gereken işyerlerinde bu çalışanlar konularına göre ekipler halinde koordineli olarak görev yapar. Her ekipte bir ekip başı bulunur İşveren tarafından acil durumlarda ekipler arası koordinasyonu sağlamak üzere çalışanları arasından bir sorumlu görevlendirilir. 10 dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde bir kişi görevlendirilm esi yeterlidir
3.3 Acil durum planı, dokümantasyonu İşyerinin unvanı, hazırlayanların adı, soyadı ve unvanı, hazırlandığı tarih ve geçerlilik tarihi, belirlenen acil durumlar, alınan önleyici ve sınırlandırıcı tedbirler, acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri yazılmalıdır. Ayrıca aşağıdaki unsurları içeren işyerini veya işyerinin bölümlerini gösteren kroki: 1. Yangın söndürme amaçlı kullanılacaklar da dahil olmak üzere acil durum ekipmanlarının bulunduğu yerler, 2. İlk yardım malzemelerinin bulunduğu yerler, 3. Kaçış yolları, toplanma yerleri ve bulunması halinde uyarı sistemlerinin de yer aldığı tahliye planı, 4. Görevlendirilen çalışanların ve varsa yedeklerinin adı, soyadı, unvanı, sorumluluk alanı ve iletişim bilgileri, 5. İşyeri dışındaki ilk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele kuruluşlarının irtibat numaraları, 6. Acil durum planının sayfaları numaralandırılarak, hazırlayan kişiler tarafından her sayfası paraflanıp, son sayfası imazalanır ve söz konusu plan, acil durumla mücadele edecek ekiplerin kolayca ulaşabileceği şekilde işyerinde saklanır. Acil durum planı kapsamında hazırlanan kroki bina içinde kolayca görülecek yerde asılı olarak bulundurulur. 4. Tatbikat- Planın Yenilenmesi: 4.1 Tatbikat: İşyerlerinde yılda en az bir defa olmak üzere tatbikat yapılır. Tatbikat raporu hazırlanır. 4.2 Acil durum planının yenilenmesi: İşyerinde, belirlenmiş olan acil durumları etkileyebilecek veya acil durumların ortaya çıkmasına neden olacak değişikliklerin meydana gelmesi halinde etkinin büyüklüğüne göre acil durum planı tamamen veya kısmen yenilenir Acil durum planları, tehlike sınıfına göre çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli işyerlerinde sırasıyla en geç iki, dört, altı yılda bir yenilenir. Tüm çalışanlar acil durum planları ile arama, kurtarma ve tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım konularında görevlendirilen kişiler hakkında bilgilendirilir. İşe yeni alınan çalışana, iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerine ilave olarak acil durum planları ile ilgili bilgilendirme yapılır. Acil durum konularıyla ilgili özel olarak görevlendirilenler, yürütecekleri faaliyetler ile ilgili özel olarak eğitilir. Eğitimlerin işyerinde iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi tarafından verilmesi halinde, bu durum işveren ile eğitim verenlerce imzalanarak belgelendirilir
Beşinci Bölüm: 5. Acil Durum Ekipleri: 5.1 Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğe Göre Acil Durum Ekipleri: Yapı yüksekliği 30.50 m.' den fazla olan konut binaları ile içinde 50 kişiden fazla insan bulunan konut dışı her türlü yapıda, binada, tesiste, işletmede ve içinde 200'den fazla kişinin barındığı sitelerde aşağıdaki acil durum ekipleri oluşturulur. a) Söndürme ekibi, b) Kurtarma ekibi, c) Koruma ekibi, ç) İlk yardım ekibi. Söndürme ve kurtarma ekipleri en az 3'er kişiden; koruma ve ilk yardım ekipleri ise, en az 2'şer kişiden oluşur. Kurumda sivil savunma servisleri kurulmuş ise, söz konusu ekiplerin görevleri bu servislerce yürütülür. Her ekipte bir ekip başı bulunur. Ekip başı, aynı zamanda iç düzenlemeleri uygulamakla görevli amirin yardımcısıdır. Acil durum ekiplerinin görevleri ile isim ve adres listeleri bina içinde kolayca görülebilecek yerlerde asılı olarak bulundurulur. 5.1.1 Ekiplerin Görevleri: a) Söndürme ekibi; binada çıkacak yangına derhal müdahale ederek yangının genişlemesine mani olmak ve söndürmek, b) Kurtarma ekibi; yangın ve diğer acil durumlarda can ve mal kurtarma işlerini yapmak, c) Koruma ekibi; kurtarma ekibince kurtarılan eşya ve evrakı korumak, yangın nedeniyle ortaya çıkması muhtemel panik ve kargaşayı önlemek, ç) İlk Yardım ekibi; yangın sebebiyle yaralanan veya hastalanan kişilere ilk yardım yapmak. 5.1.2 Ekiplerin Çalışma Şekilleri: - (1) Acil durum ekiplerinin birbirleriyle işbirliği yapmaları ve karşılıklı yardımlaşmada bulunmaları esastır. (2) Ekiplerin yangın anında sevk ve idaresi, itfaiye gelinceye kadar iç düzenlemeyi uygulamakla görevli amir veya yardımcılarına aittir. Bu süre içinde ekipler amirlerinden emir alırlar. İtfaiye gelince, bu ekipler derhal itfaiye amirinin emrine girerler. (3) Bina sahibi ve yöneticileri ile bina amirleri; ekiplerin, yapılarda meydana gelecek yangınlara müdahale etmeleri ve kurtarma işlemlerini yürütmelerinde kullanmaları için gereken malzemeleri bulundurmak zorundadırlar. Yapının büyüklüğüne, kullanım amacına, mevcut koruma sistemlerine ve oluşturulan ekip özelliklerine göre, mahalli itfaiye teşkilatı ve sivil savunma müdürlüğünün görüşü alınarak, gerekli ise gaz maskesi, teneffüs cihazı, yedek hortum, lans, hidrant anahtarı ve benzeri malzemeler bulundurulur. Bulundurulacak malzemeler, itfaiye teşkilatında kullanılan malzemelere uygun olmak zorundadır. Araç-gereç ve malzemenin bakımı ve korunması, iç düzenlemeyi uygulamakla görevli amirin sorumluluğu altında görevliler tarafından yapılır. (4) Yangın haberini alan acil durum ekipleri, kendilerine ait araç-gereç ve malzemelerini alarak derhal olay yerine hareket ederler. Olay yerinde; a) Söndürme ekibi yangın yerinin altındaki, üstündeki ve yanlarındaki odalarda gereken tertibatı alır, yangının genişlemesini önlemeye ve söndürmeye çalışırlar. b) Kurtarma ekibi önce canlıları kurtarır. Daha sonra yangında ilk kurtarılacak evrak, dosya ve diğer eşyayı, olay yerinde bulunanların da yardımı ile ve büro şeflerinin nezareti altında mümkünse çuvallara ve torbalara koyarak boşaltılmaya hazır hâle getirir. Çuval ve torbalar, bina yetkililerinin gerek görmesi hâlinde binanın
henüz yanma tehlikesi olmayan kısımlarına taşınır. Yanan binanın genel olarak boşaltılmasına olay yerine gelen itfaiye amirinin veya en büyük mülki amirin emriyle başlanır. c) Koruma ekibi boşaltılan eşya ve evrakı, güvenlik güçleri veya bina yetkililerinin göstereceği bir yerde muhafaza altına alır ve yangın söndürüldükten sonra o binanın ilgililerine teslim eder. ç) İlk yardım ekibi yangında yaralanan veya hastalananlar için ilk yardım hizmeti verir. (5) Yangından haberdar olan bina sahibi, yöneticisi, amiri ile acil durum ekipleri en seri şekilde görev başına gelip, söndürme, kurtarma, koruma ve ilk yardım işlerini yürütmek zorundadır. 5.1.3 Ekiplerin Eğitimi: Acil durum ekiplerinin personeli; bina sahibi, yöneticisi veya amirinin sorumluluğunda yangından korunma, yangının söndürülmesi, can ve mal kurtarma, ilk yardım faaliyetleri, itfaiye ile işbirliği ve organizasyon sağlanması konularında, mahalli itfaiye ve sivil savunma teşkilatlarından yararlanılarak eğitilir ve yapılan tatbikatlar ile bilgi ve becerileri artırılır. Ekip personeli ile binadaki diğer görevliler, yangın söndürme alet ve malzemelerinin nasıl kullanılacağı ve en kısa zamanda itfaiyeye nasıl ulaşılacağı konularında tatbikî eğitimden geçirilir. Binada senede en az 1 kez söndürme ve tahliye tatbikatı yapılır. 5.3 "İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik" çerçevesinde Acil Durum Ekipleri: İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik'te, işyerlerinde oluşturulacak acil durum ekipleri konusuna dolaylı olarak değinilmekte, Yukarıda da belirtildiği üzere; "Görevlendirilecek çalışanların belirlenmesi" başlığı altında aşağıdaki hususlar yer almaktadır; "İşveren; işyerlerinde tehlike sınıflarını tespit eden Tebliğde belirlenmiş olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 30 çalışana, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 40 çalışana ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 50 çalışana kadar; a) Arama, kurtarma ve tahliye, b) Yangınla mücadele, konularının her biri için uygun donanıma sahip ve özel eğitimli en az birer çalışanı destek elemanı olarak görevlendirir. İşyerinde bunları aşan sayılarda çalışanın bulunması halinde, tehlike sınıfına göre her 30, 40 ve 50'ye kadar çalışan için birer destek elemanı daha görevlendirir. (2) İşveren, ilkyardım konusunda 22/5/2002 tarihli ve 24762 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan İlkyardım Yönetmeliği esaslarına göre destek elemanı görevlendirir. (3) Her konu için birden fazla çalışanın görevlendirilmesi gereken işyerlerinde bu çalışanlar konularına göre ekipler halinde koordineli olarak görev yapar. Her ekipte bir ekip başı bulunur. (4) İşveren tarafından acil durumlarda ekipler arası gerekli koordinasyonu sağlamak üzere çalışanları arasından bir sorumlu görevlendirilir. (5) 10'dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde birinci fıkrada belirtilen yükümlülüğü yerine getirmek üzere bir kişi görevlendirilmesi yeterlidir." 5.4 Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelikte Acil Durum: Bu yönetmeliğin 9. maddesi: İşveren, işyerindeki tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanacak kaza, olay ve acil durumlarda yapılacak işleri önceden belirleyen bir acil eylem planı hazırlamak ve planın gerektirdiği düzenlemeleri yapmakla yükümlüdür. İşyerinde belli aralıklarla acil eylem planı ile ilgili uygulamalı eğitim ve tatbikat yapılacak ve uygun ilk yardım imkanları sağlanacaktır. - İşveren kaza halinde ve acil durumlarda, olayın etkilerini azaltacak tüm önlemleri derhal alacak ve işçileri durumdan haberdar edecektir. Durumun en kısa zamanda normale dönmesi için gerekli çalışmalar yapılacak ve etkilenmiş alana zorunlu işlerin yapılması için görevli kişilerden başkasının girmesine izin verilmeyecektir. Etkilenmiş alana girmesine izin verilen kişilere uygun koruyucu giyim eşyası, kişisel koruyucu donanım ve
özel güvenlik ekipmanı verilecek ve bu durum devam ettiği sürece kullanmaları sağlanacak, ancak bu durum sürekli olmayacaktır. Koruyucu araç ve gereci bulunmayan kişilerin etkilenmiş alana girmesine izin verilmeyecektir. - İşveren, kurtarma, tahliye ve yardım işlerinin en kısa zamanda yapılabilmesi için, sağlık ve güvenlik yönünden riskin arttığını bildiren gerekli uyarı ve haberleşme sistemlerini kuracaktır. - İşveren, tehlikeli kimyasallarla ilgili acil durum düzenlemeleri hakkında bilgileri kullanıma hazır bulunduracaktır. İşyerindeki ve işyeri dışındaki ilgili kaza servisleri ve acil servisler bu bilgilere kolayca ulaşabileceklerdir. Bu bilgiler: Acil servislerin önceden hazır olabilmeleri ve uygun müdahaleyi yapabilmeleri için, yapılan işteki tehlikeler, alınacak önlemler ve yapılacak işler ve kaza halinde veya acil durumda ortaya çıkması muhtemel özel tehlike ve yapılacak işler hakkında bilgileri içerecektir. '' der. Sonuç olarak işveren kimyasallarla çalışılan işyerinde acil eylem planını 2 yılda bir hazırlamak, yılda en az bir defa tatbikatını yapmakla yükümlüdür. 5.5 Büyük Endüstriyel kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik' te Acil Durum Büyük kazalar genellikle şu kategorilerde karşımıza çıkarlar. 1. Yanıcı maddelerden kaynaklananlar: Patlama riski olmayan büyük yangınlar. Burada yüksek ısı ve duman riski vardır. Fabrikada tehlikeli maddelerin olduğu bölüme yangının yayılma riski ve patlama ve zehirli madde yayılması, ani patlamalar, malzemelerin uçuşması, yüksek ısı yayılması. 2. Zehirli maddelerden kaynaklananlar: Yavaş yavaş veya kesikli olarak zehirli maddenin yayılması. Örneğin valf kaçağı. Yangın nedeniyle kapalı ortamlarda bulunan zehirli maddelerin açığa çıkması. Kısa sürede hızlı yayılım, boru patlaması v. b. gibi. Zehirli maddenin yoğun yayılımının olması. Stok tankının veya proses tankının yarılması, kontrolden çıkan kimyasal reaksiyon veya güvenlik ekipmanlarının çalışmaması gibi. Bu durum çok geniş alanları ilgilendirir. Olabilecek kazaların değerlendirilmesinde şunlar göz önüne alınmalıdır; En kötü kazalar, - Sırasıyla bu kötü kazanın olmasına neden olan nedenler, bir nevi yol haritası. - Bu yol haritasındaki olayların oluş zamanları, - Bu küçük olaylar büyümeden önlenebilseydi büyüklükleri ne olabilirdi. - Bu büyük kaza ile bağlantılı olabilecek olaylar. - Her olayın sonuçları. Bu hususlar bize risk değerlendirme raporunu verir ve acil durum planımıza yön verir. Olaylar kantitatif (rakamsal) değerlendirilmelidir. Örneğin; ne kadar zararlı madde açığa çıkmıştır ve ne kadar sürede ve etkileri ne olmuştur. Bir yangın sonucunda oluşan ateş topu veya zehirli gaz bulutu ne kadar mesafeye gidebilir gibi. En yaygın zehirli gaz klor gazıdır. Bunun hangi konsantrasyonlarda nelere sebep olacağı biliniyor. 6ppm: 1 saat içinde yanma rahatsızlık, 10ppm: 1 dk. da öksürme, 10-20 ppm: 30 dk. da burun göz boğaz yanması, tehlikeli, 100-150 ppm: 5-10 dk. da hassas kişilerde ölüm, 300-400ppm: 30 dk. da yarı yarıya ölüm, 1000 ppm: birkaç nefeste ölümcül olabilir. Bu tehlikeli maddelerle ilgili bilgiler tedarikçiden temin edilmelidir. Tüm bu değerlendirmeler acil durum planının çerçevesini çizer.
5.5.1 Kapsam: Yönetmelik' te tehlikeli madde bulunduran kuruluşlarda büyük endüstriyel kazaların önlenmesi ve muhtemel kazaların insanlara ve çevreye zararlarının en aza indirilmesi amacıyla yüksek seviyede etkili korumayı sağlam ak için alınması gerekli önlem ler ile ilgili usul ve esasları belirlenmektedir. Yönetmelik, Eklerde bulunan miktarlarda madde bulunduran kuruluşları kapsar. 5.5.2 Yönetmelik Hükümleri: Yönetmelik hükümleri gereği; Büyük Kaza Önleme Politika Belgesi hazırlanıp Çevre ve Şehircilik Bakanlığına verilecektir Güvenlik Raporu hazırlanıp Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına verilecektir. Bakanlık Güvenlik Raporunu 2 ay içinde değerlendirir. Güvenlik raporu en az 5 yılda bir gözden geçirilir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Çalışma Bakanlığı Acil Durum Planları hakkında rehber hazırlaması gerekmektedir. Bu rehber henüz hazırlanmamıştır. Büyük endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmeliğin 11. Maddesi gereğince; Üst seviyeli kuruluş dahili acil durum planını hazırlar. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığına mücavir alan içinde ise belediyeye, dışında ise ilgili il özel idaresine gönderir. Md. 12:Harici acil durum Planını mücavir alan içinde ise belediye dışında ise il özel idaresi hazırlar. Md. 13:İşletmeci Acil Durum Planını 3 yılda bir gözden geçirir. Tatbik eder. Md. 15:Kamunun bilgilendirilmesi. Md. 16: Büyük bir kaza olduğunda işletmeci Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına aşağıdaki bilgileri verir; - Kazanın oluşumu ve gelişimi, - Tehlikeli maddelerin miktarları, - Kazanın insan ve çevre üzerine etkileri için veriler, - Alınan acil durum önlemleri, 5.5.3 Yönetmeliğin uygulandığı maddeler- madde miktarı: Bu yönetmeliğin uygulandığı tehlikeli maddeler ve miktarları yönetmeliğin Ek-1 inde yer almaktadır. Örnek NH4NO3 500 ton veya 10. 000 ton Klor 10 ton veya 25 ton LPG 50 ton veya 200 ton gibi. EK - 1 in devamında Uluslararası Toksik Eşdeğer Faktörleri(UTEF/NATO/CCMS) verilmiş. Adlandırılmamış madde ve müstahzarlar; çok toksik, toksik, oksitleyici, patlayıcı, alevlenir, çok kolay alevlenir, çevre için su için tehlikeli olarak sınıflandırılmıştır.
5.5.4 Güvenlik Raporu: EK-1 II de Güvenlik Raporunda olması gereken bilgiler belirtilmiştir: - Büyük Kaza Önleme Politika Belgesinin yürürlüğe konduğunun gösterilmesi - Büyük kazaların tanımlanması ve alınan önlemlerin belirlenmesi, - Tesisin tümünde güvenliğin sağlandığının gösterilmesi, - Dahili acil durum planının hazırlandığının harici plan için bilgilerin verildiğinin gösterilmesi, - Tesisin tanımı, kimyasalların envanteri, tehlikeli maddelerin tanımlanması, - Kaza risklerinin analizi ve önleme yöntemlerinin tanımlanması, Büyük kazanın boyutunun ve şiddetinin değerlendirilmesi, - Uyarı ve müdahale organizasyonu. 5.5.5 Acil Durum Planı EK IV: Acil Durum Planında bulunması gerekenler; 5.5.5.1 Acil Durum Planının Amaçları: - Kaza sonrası etkileri en aza indirmek için gelişmeleri kontrol etmek, - İnsan ve çevreyi korumak için gereken önlemleri belirlemek ve uygulamak, - Kamuya ve acil servis hizmetlerine gerekli bilgiyi zamanında vermek. - Önemli bir kaza sonrası çevrenin temizliğini sağlamak, - Sivil savunma ile işbirliği yapmak, - Komşu kuruluşlarla işbirliği yapmak, 5.5.5.2 Acil Durum Planında yer alacak bilgiler: - Acil durumdan sorumlu kişilerin ad ve unvanları, - Harici acil durumlardan sorumlu kişilerle irtibat kuracakların ad ve unvanları, - Büyük kazayı önlemek kontrol etmek için yürütülecek faaliyetlerin güvenlik ekipmanı ve mevcut kaynakları içeren bilgiler, - Acil durum uyarılarının nasıl verileceği, uyarı durumunda tesistekilerin yapması gerekenler, 5.5.6 Harici Acil Durum Planı: Yukarıda anlatılan hususlar işyeri için yapılan Acil Durum Planlarını kapsar. Bir de işyerinde meydana gelen acil durumdan çevrenin etkilenmesi vardır ki bunun için de işyerinin dışında da plan yapılması gerekmektedir. İşyerinde yapılan plana dahili plan işyeri dışında yapılan plana harici plan denir. ''Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik'' Md. 12 ile Harici Acil Durum Planı'nı hazırlama görevini; işletme belediye ve mücavir alan içerisinde ise belediyelere, mücavir alan dışında ise İl Özel idarelerine vermiştir. AB SEVESO Direktifi bu görevi yerel yönetimlere vermiştir. 5.5.6.1 Harici Acil Durum Planı İçin Verilecek Bilgiler: - Personelin acil durum hakkında eğitimi, - Tesis dışına yapılabilecek yardımlar. Büyük Endüstriyel Kazaların önlenmesi Hakkında Yönetmelik 31. 07. 2012 tarihinde değişikliğe uğramış, Güvenlik raporu, acil durum planı eksik işyerlerinin Çevre ve Çalışma Bakanlıklarınca kapatılması işlemi 2014 yılına ertelenmiştir.
Altıncı Bölüm İş Güvenliği Uzmanının Sorumlulukları 6. İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik 29 Aralık 2012 tarihli Resmi Gazete' de yayımlanan ''İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik' in 9. maddesinde iş güvenliği uzmanlarının görevleri sayılırken; c şıkkı 2. bendinde '' ''İşyerinde kaza, yangın ve patlamaların önlenmesi için yapılan çalışmalara katılmak, bu konuda işverene önerilerde bulunmak, uygulamaları takip etmek; doğal afet, kaza yangın veya patlamalar gibi durumlar için acil durum planlarının hazırlanması çalışamalarına katılmak, periyodik eğitimlerin ve tatbikatların yapılmasını ve acil durum planı doğrultusunda hareket edilmesini izlemek ve kontrol etmek'' ifadesi de yer almaktadır. ''İş sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğinin'' İSGB ve OSGB'lerin görev, yetki ve sorumlulukları nı belirleyen 12. maddesinin ç bendinde de ''İşyerinde kaza, yangın, doğal afet ve bunun gibi acil müdahale gerektiren durumların belirlenmesi, acil durum planının hazırlanması, ilkyardım ve acil müdahale bakımından yapılması gereken uygulamaların organizasyonu ile ilgili diğer birim, kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılmasından, sorumludur, denmektedir. Yani İSGB ve OSGB ler de acil durum planının hazırlanmasından sorumludur. İfadesi yer almaktadır.