Basın Bülteni YASED, Türkiye de sağlık sektörünü mercek altına aldı: İdeal bir sağlık sistemi için kamu maliyetini artırmadan, kalite, maliyet ve erişim aynı ölçüde hedeflenmeli Türkiye Sağlık Sektörü Raporu, Türkiye de sağlık sisteminin güncel durumunu İlaç, Sağlık Hizmeti Sunucuları, Sağlık Sigortası ve Tıbbi Cihaz olarak tüm bileşenleriyle ortaya koydu. Raporda, kamu maliyetlerini artırmadan; kalite, maliyet ve erişim olmak üzere üç temel boyutu göz önünde tutarak sürdürülebilir ideal sağlık sistemine ulaşılmak için, yatırımı destekleyen bir ortamın olması gerektiğine dikkat çekildi. Bu ortamın oluşumu için temel iyileştirme alanları olarak Şeffaflık, Diyalog ve Öngörülebilirlik gösterildi. 12 Aralık 2012, Ankara Uluslararası Yatırımcılar Derneği (YASED) Sağlığa Erişim Çalışma Grubu nun katkılarıyla, Deloitte tarafından, sürdürülebilir ve kaliteli bir sağlık sektörü için genel bakış ve potansiyel iyileştirme alanlarını ortaya koymak üzere hazırlanan Türkiye Sağlık Sektörü Raporu, YASED Yönetim Kurulu Başkan Vekili Adnan Nas ve YASED Yönetim Kurulu Üyesi Güldem Berkman tarafından kamuoyuna açıklandı. Türkiye Sağlık Sektörü: Sürdürülebilir ve Kaliteli bir Sağlık Sektörü için Genel Bakış ve Potansiyel İyileştirme Alanları başlıklı raporun sonuçları, ilgili tüm tarafların katılımıyla Ankara da düzenlenen Türkiye de Sürdürülebilir ve Kaliteli Sağlık Sistemine Doğru isimli konferansta masaya yatırıldı. YASED Yönetim Kurulu Başkan Vekili Adnan Nas açılış konuşmasında, Türkiye nin rekabet stratejisini yeniden gözden geçirmesi önem taşımaktadır. Türkiye nin avantajlarını doğru saptayıp, iyileştirme gereken alanlarda hızla hareket etmesi gerekmektedir dedi. Nas ayrıca, uluslararası yatırımcıların Türkiye deki en önemli temsilcileri olarak öncelikle hukuk güvenliğinin ve öngörülebilirliğin artırılmasına ihtiyaç duyduklarını belirtti. Yeni teşvik sistemi kapsamında, Sağlık Bakanlığı ve Ekonomi Bakanlığı arasında oluşturulacak iletişim ağı ve koordinasyonun önemini vurguladı. YASED Yönetim Kurulu Üyesi Güldem Berkman da konuşmasında, Türkiye nin uzun vadeli programlarında da yer alan katma değerli ürün ve hizmet üretimi / bölgesel üs konumuna yerleşmesi hedeflerinde sağlık sektörünün öncelikli sektörler arasında yer aldığını hatırlattı. 1
Berkman, Biz yatırımcılar için hukuk güvenliğinin güçlendirilmesi, hukuki ve idari öngörülebilirliğin artırılması, yatırımcı güveninin kazanılması için öne çıkan hususlardır. Bu doğrultuda, şeffaf sağlık politikalarının etkin bir diyalog ortamında tüm paydaşlar ile paylaşılması, sektörün öngörülebilirlik sorununu ortadan kaldıracak, sektör paydaşlarının daha sağlıklı planlama yapmalarına imkan yaratarak, Türkiye de yapacakları yatırımları artırmalarını da sağlayacaktır dedi. İdeal Sağlık: Maliyet, Kalite, Erişim Açılış konuşmalarının ardından YASED Yönetim Kurulu Üyesi Güldem Berkman, Diaverum Diyaliz Hizmetleri Türkiye ve Ortadoğu Bölge Direktörü Tarık Açıkalın, Allianz Sigorta Yönetim Kurulu Üyesi Ömür Şengün ve Siemens Sağlık Sektörü Direktörü Şevket On un katılımıyla düzenlenen panelde raporun sonuçları paylaşıldı. Sürdürülebilir ve kaliteli sağlık hizmetine erişim için yatırımı destekleyen bir ortamın olması gerektiğine dikkat çekilen raporda, bu ortamın oluşumu için temel iyileştirme alanları olarak Şeffaflık, Diyalog ve Öngörülebilirlik gösterildi. Berkman, Harcamaların yönetilmesine ve kaliteli sağlığa erişimin sürdürülebilir olmasına ilişkin atılması gerekli adımlar, Şeffaflık, Diyalog ve Öngörülebilirlik olmak üzere temel iyileştirme alanları etrafında toplanmaktadır. Kamu nezdinde şeffaf sağlık politikalarının etkin bir diyalog ortamında tüm paydaşlar ile paylaşılması, sektörün öngörülebilirlik sorununu ortadan kaldıracak, sektör paydaşlarının daha sağlıklı planlama yapmalarına imkan yaratarak, Türkiye de yapacakları yatırımları artırmalarını da sağlayacaktır dedi. Panel sonucunda, sağlık sisteminde gerek genel sağlık sigortasının kapsamının genişliği, gerek değişen demografik ve ekonomik göstergeler neticesinde artan kamu maliyetleri göz önüne alındığında, kaliteli bir sisteme erişimi sürdürülebilir kılmanın oldukça zorlaştığı belirtildi. Bunun çözümü yönünde; kaliteli bir sağlık sistemi için, etkin veri kullanımı, sağlık sektöründe yetersiz kalan üretim ve yenilikçilik anlamında teşvik mekanizmalarının gözden geçirilmesi, AB ile rekabetçi politikaların geliştirilmesi yönünde veri imtiyaz ve ruhsatlandırma süreçlerinin hızlandırılması ve de kamu harcamalarını azaltmak amacıyla tamamlayıcı sağlık sigortası sisteminin yürürlüğe girmesi gibi hususlar ön plana çıkarıldı. Kamu da Diyalog dedi Sürdürülebilir ve kaliteli bir sağlık sistemini geliştirmek yönünde Türkiye için önerilerin değerlendirildiği 2. panele, İstanbul Üniv. Hastaneleri Genel Direktörü ve Rektör Danışmanı Yrd. Doç.Dr. Haluk Özsarı moderatörlüğünde; Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Başkanı Dr. Saim Kerman, SGK Başkan Yardımcısı Yadigar Gökalp, Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu Başkan Yardımcısı Uzm. Dr. Orhan Koç ve Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü Daire Başkanı Dr. N. Şerif Çakırsoy katılım gösterdi. Panel sonucunda; 2008 den beri üzerinde çalışılan tamamlayıcı ve destekleyici sağlık sigortası yönetmelik taslağının en kısa sürede Sağlık Bakanlığı, SGK ile ilgili tarafların görüşlerine açılacağı bilgisi paylaşıldı. SGK tarafından hâlihazırda yapılan bilimsel çalışmaların bu yönetmeliğe katkı sağlayacağı belirtildi. Kamu yaklaşımının da YASED tarafından ortaya konulan Türkiye Sağlık Sektörü Raporu nun vurguladığı diyalog, şeffaflık ve öngörülebilirlik değerleri doğrultusunda olduğu üzerinde duruldu. 2
Panelde, hastaların kaliteli hizmet almaları için daha fazla sorumluluk üstlenmeleri gereği, bunun için de tamamlayıcı sağlık sigortasının devreye girmesi ve devletin farklı hastalıklara göre katkı paylarını düzenlemesinin önemine değinildi. SGK Başkan Yardımcısı Yadigar Gökalp, çalışmalarının yönünün raporda belirtilen 3 temel alan paralelinde olduğunu iletirken, veri paylaşımına yönelik esasları içeren yönetmeliğin ve mevzuatın düzenlenmesinin öneminin de altını çizdi. Kurum olarak tanı tedavi kılavuzları alanında yapılan her türlü çalışmayı desteklediklerini, teminat paketinin kapsamının genişletilmesi için çalışmaların, tıbbi ve ekonomik değerlendirmeler ışığında sürdürüldüğünü belirtti. YASED in de amaçladığı kalite, maliyet ve erişimin dengesinin sağlandığı bir sağlık sektörünün nihai tüm paydaşların ortak hedefi olduğu vurgulanırken; sağlığa erişim ayağında Türkiye nin önemli bir aşama kaydettiği, ancak sürdürülebilir ve kaliteli bir sağlık sistemi ve bu sistemin bütçesinin finansmanı konusunda kurumlar arası ve özel sektörün birbiriyle diyalogunun geliştirilmesinin gerekliliği ortaya kondu. Türkiye nin uzun vadeli programlarında da yer alan katma değerli ürün ve hizmet üretimi / bölgesel üs konumuna yerleşmesi hedeflerinde sağlık sektörünün daha fazla inisiyatif alması gerekliliğine işaret edildi. Panel sonucunda YASED, kamu ile işbirliğine devam edeceğini tekrarladı. YASED (Uluslararası Yatırımcılar Derneği) Hakkında: 1980 yılında kurulan YASED Uluslararası Yatırımcılar Derneği, üyeleri Türkiye de faaliyet gösteren uluslararası şirketlerden oluşan ve kar amacı gütmeyen bir kuruluş olarak çalışmalarını sürdürmektedir. Türkiye deki uluslararası doğrudan yatırımcıların en önemli temsilcisi olan YASED üyeleri ortak bir vizyonu paylaşırken, daha iyi bir yatırım ortamı için proaktif olarak çalışmakta ve Türkiye nin dünyadaki en iyi yatırım ortamına sahip ülke konumuna getirilmesine katkıda bulunmaktadır. Bilgi için: Ezgi Tokman Ünite İletişim (212) 272 93 13 ezgi.tokman@unite.com.tr; www.unite.com.tr 3
Editöre Bilgi Notu: SAĞLIK SEKTÖRÜNÜN 4 BİLEŞENİ AÇISINDAN DÜNYA KARŞILAŞTIRMALI MEVCUT DURUM Sağlık Hizmet Sunumu Sektörü: Kritik sağlık göstergeleri açısından Türkiye nin bir değerlendirmesi yapıldığında; 2009 verileriyle her 1.000 doğumda ortalama 13,1 olan bebek ölüm oranının OECD deki %0,4 lük oranın çok üzerinde olduğu dikkati çekiyor. Öte yandan 2009 verilerine göre OECD ülkelerinin ortalama yaşam beklentisi 80 yıl olarak hesaplanırken, Türkiye de hayat standardının yükseltilmesi çalışmalarına rağmen ortalama yaşam beklentisi 74 yıl ile gelişmiş ülkelerin gerisinde kalıyor. Dünya ortalamasına bakıldığında, 1.000 kişiye düşen hastane yatağı sayısı 2,8 dir. En büyük sağlık pazarı konumundaki Amerika da 1.000 kişiye düşen hastane yatağı sayısı 3,1 iken, Türkiye, 1.000 kişiye düşen 2,5 hastane yatağıyla dünya ve OECD ortalamalarının gerisinde kalmaktadır. 1.000 hasta başına düşen doktor sayısı ABD de 2,4, Rusya da ise 4,3 tür. Dünya ortalamasında ve Türkiye de ise bu oran 1,6 olarak gözlemlenmektedir. 2010 yılı itibarıyla Türkiye de toplam 123.447 doktor bulunmakla birlikte, hasta başına düşen doktor oranı gelişmiş ülkelere kıyasla geride kalmaktadır. 1000 kişiye düşen hemşire sayısı ABD de 10,8, OECD ülkelerinde 8,4 ve Türkiye de ise 1,5 dir. Türkiye de 114.772 hemşire istihdam edilmektedir, ancak doktor başına düşen hemşire sayısına bakıldığında da, Türkiye OECD ülkelerinin oldukça gerisinde kalmaktadır. OECD ülkelerinde 100.000 kişiye düşen yeni mezun hemşire sayısı 39 iken, bu rakam Türkiye için sadece 6 dır. Son 10 yılda Avrupa Birliği dahil birçok ülkede, hastaların hastanelerde kalış sürelerinin azaldığı görülmektedir. 2000 yılında 8,2 gün olan OECD ülkelerinin ortalama hasta kalış süresi, 2009 yılı itibariyle 7,2 güne düşmüştür. Türkiye de ise bu süre ortalamada 4 gün olmakla birlikte, aslında bu gösterge hizmetin iyiliği ve hızına işaret etmemekte, hizmet kapasitesinin yetersiz olmasından kaynaklanmakta ve sisteme ek maliyetler getirmektedir. Türkiye de kapasite gereksinimi ancak hasta kalış sürelerinin kısa tutulmasıyla mümkün olmaktadır. Türkiye de 1.400 den fazla hastane hizmet vermekte olup, bu hastanelerin %34 ü özel sermayelidir. 2000-2010 yılları arasında Türkiye deki hastanelerin Bileşik Yıllık Büyüme Oranı (BYBO) %1,7 iken, özel hastaneler için bu oran %6,5 olarak gerçekleşmiştir. Özel hastanelerin bölgesel dağılımına bakıldığında İstanbul, Ankara ve İzmir ön plana çıkmaktadır. Türkiye deki özel hastanelerin %48 i, hastane yataklarının ise %56 sı bu üç ilden birinde bulunmaktadır. Türkiye deki doktorların %59 unun Sağlık Bakanlığı na bağlı devlet hastanelerinde görev aldığı, %20 sinin özel sektörde hizmet vermekte olduğu görülmektedir. Türkiye de 2006-2010 yılları arasındaki hastane müracaatları incelendiğinde, Sağlık Bakanlığı hastanelerinde %5,6 lık bir BYBO gözlemlenirken, özel hastaneler için bu oran %32,4 tür. Devlet ile özel hastaneler arasındaki bu önemli fark, sektördeki özel teşebbüs yatırımlarının artışına ve sağlık sisteminin liberalleştiğine işaret etmektedir. Türkiye genelinde hastane yatak doluluk oranları %64 seviyesindedir. Sağlık Bakanlığı hastaneleri bu orana paralel seyrederken, özel hastaneler %51 lik doluluk oranına sahiptir. 4
Ortalama yatış sürelerine bakıldığında ise özel hastanelerde 2 gün olan süre, Sağlık Bakanlığı na bağlı hastanelerde ortalama 4,4 gündür. Sağlık Turizmi: 2010 sonu itibariyle küresel sağlık turizmi pazarının büyüklüğü 78,5 Milyar ABD Doları olarak belirlenmiştir. 2012 yılı itibarıyla pazarın büyüklüğünün 100 Milyar ABD Doları na ulaşması beklenmektedir. Türkiye nin ise bu pazardaki payı %1 civarındadır. Türkiye de 2010 yılında medikal turizm pazarının büyüklüğü 850 Milyon ABD Doları olarak tahmin edilmekte olup, bu rakamın önümüzdeki 5 yıl içerisinde 1 Milyar ABD Doları na çıkarılması hedeflenmektedir. Tedaviler için Türkiye nin tercih edilmesinin başlıca nedenleri arasında; yüksek kaliteli hizmet verilmesi, fiyatların birçok ülkeye nazaran düşük ve verilen hizmet kalitesine uygun olması, hekimlerin iyi eğitim görmüş olmaları, tedavilerde kullanılan teknolojik olanakların yüksek olması ve Türkiye nin dünya çapında bilinen ve tercih edilen bir turizm merkezi olması sayılabilir. Tıbbi Cihaz Sektörü: 2010 yılı itibarıyla dünya tıbbi cihaz pazarı 250 milyar doları aşan bir büyüklüğe ulaşmıştır. Dünyadaki en büyük pazarlar sırasıyla; ABD, Japonya, Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya, Çin, Kanada, Rusya, İspanya ve İsviçre dir. Türkiye de tıbbi cihaz pazarı, 2010 yılsonu itibarıyla 1,9 Milyar ABD Doları tutarında pazar büyüklüğüne ulaşarak, dünyadaki en büyük 20 pazardan biri konumuna yükselmiştir. Öngörülen 2011-2015 dönemi dâhilinde, tıbbi cihaz sektörünün %6 ya yakın bir BYBO ile 2,7 Milyar ABD Dolarını aşması beklenmektedir. Türkiye de 1.000 e yakın yerel tıbbi cihaz üreticisi ve tedarikçisi bulunmaktadır ve sektörde yer alan oyunculardan 700 e yakın kısmı üretimlerini ihraç etmektedirler. Yerel üreticiler, İstanbul, İzmir, Ankara, Samsun ve Konya olmak üzere 5 şehirde yoğun olarak yer almaktadırlar. Yerel üreticiler pazardaki talebin %15 ini karşılamaktadırlar. İlaç Sektörü: Dünyanın en büyük 5 ilaç pazarı sırasıyla ABD, Japonya, Çin, Fransa ve Almanya dır. Türkiye ise 15. sırada olup, son yıllarda önemi artan pazarlardan biri olma konumundadır. Önümüzdeki dönemlerde ilaç sanayinde ürün portföyü, piyasalar, odak /hasta ilişkileri, tedavi / ilaçlar, ekonomi, üretim ve satış ekseninde birçok değişim yaşanacağı ve bu değişimin global ölçüde tüm ülkeleri (piyasaları) etkileyeceği düşünülmektedir. Türkiye açısından bu değişimi fırsata çevirerek, yatırımların Türkiye ye doğrudan yabancı yatırım şeklinde gelmesini sağlayacak politikalar geliştirilmesine yönelik fırsatlar bulunmaktadır. İlaç sektörü yatırımlarına bakıldığında ise gelişmekte olan pazarlar ön plana çıkmaktadır. Ancak son yıllarda yeni oluşan sahalar incelendiğinde özellikle gelişmekte olan pazarlardan Latin Amerika, Çin ve Hindistan da yatırımların artmış olduğu gözlemlenmektedir. Bu durum, Türkiye nin de dahil olduğu gelişmekte olan pazarların cazibe merkezi oluşturduğunu göstermektedir. Türkiye tutar olarak dünyadaki en büyük 15. ilaç pazarıdır. Üretim açısından bakıldığında ise en büyük 16. ilaç pazarıdır. Günümüzde Türkiye, Avrupa nın en hızlı büyüyen ilaç pazarlarından biridir. 2010 yılında kişi başına düşen ilaç harcaması diğer Avrupa ülkelerine kıyasla düşük olmasına rağmen, Türkiye ilaç pazarı; Fransa, Almanya, İtalya, İngiltere ve İspanya nın ardından Avrupa daki altıncı en büyük ilaç pazarıdır. 5
Türkiye de kullanılan ilaçların kutu bazında %75,5 i yerli üretimdir. Tutar düzeyinde ise yerli ilaçların ağırlığının %49 civarında olduğu görülmektedir. Yıllar içerisinde ithal ilaç oranında hacimsel olarak bir artış olduğu gözlemlenmektedir. Türkiye nin ilaç ihracatı 2000 2011 döneminde 101 Milyon ABD Doları ndan 567 Milyon ABD Doları na yükselmiştir. Atıl kapasite olmasına rağmen, aynı dönemde Türkiye nin ilaç ithalatı da artarak 1 Milyar ABD Dolardan 4,7 Milyar ABD Doları na yükselmiştir. Bu durum neticesinde cari açığın arttığı ve mevcut durumda ihracatın ithalatı karşılama oranının %12 seviyesinde olduğu gözlemlenmektedir. Sigorta Sektörü Türkiye sigorta sektörünün toplam prim üretiminin yaklaşık %12 sini sağlık sigortaları oluşturmaktadır. 2011 yılında hayat dışı branşlardan olan sağlık sigortalarında %20 lik büyüme ile 1,6 milyar TL lik prim üretimi gerçekleşmiştir. Sağlık sigortası sektörü 2006 ile 2010 yılları arasında %14 lük bir BYBO yakalamıştır. Pazarın önümüzdeki yıllarda da aynı büyüme trendini devam ettirmesi ve 2015 yılında pazar büyüklüğünün yaklaşık 2 Milyar ABD Doları na ulaşması beklenmektedir. 6