TİSK İŞGÜCÜ PİYASASI BÜLTENİ OCAK 2013 (SAYI: 21) (Ekim 2012 TÜİK HİA Verilerinin Değerlendirilmesi) Türkiye İstatistik Kurumu nun (TÜİK) Ekim 2012 Hanehalkı İşgücü İstatistikleri, 15 Ocak 2013 tarihli Haber Bülteni ile açıklanmıştır. Bu çalışmanın ilk bölümünde söz konusu veriler kapsamında işgücü piyasasında son bir yıllık dönemde ön plana çıkan gelişmeler, ana başlıklar halinde özetlenecektir. İkinci bölümde, işgücü piyasasında Ekim 2012 sonrası dönemdeki güncel gelişmelerin görülebilmesi amacıyla Türkiye İş Kurumu nun (İŞKUR) açıkladığı işsizlik ödeneğine başvuranların sayısındaki gelişmeler ile reel kesimin ve tüketicilerin anketlerden elde edilen istihdama yönelik beklentilerinden yararlanılacaktır. Üçüncü bölümde ise Genel Değerlendirme yapılmıştır. I. SON BİR YILDA İŞGÜCÜ PİYASASINDAKİ GELİŞMELER (Ekim 2012 İTİBARİYLE) a. İŞGÜCÜ KOMPOZİSYONU: İşgücü artışı hızlandı. Son bir yılda Türkiye de 15 yaş ve üzerindeki nüfus 1 milyon 73 bin kişi artmış; 39 bin kişi çeşitli nedenlerle işgücü piyasasının dışında kalanlar arasından ayrılarak işgücü piyasasına dahil olmuştur. Böylece işgücü artışı, nüfus artışının üzerine çıkarak 1 milyon 112 bin kişi olmuştur (Grafik 1). Aralık 2011 den bu yana nispeten düşük seyreden işgücü artışı, Eylül 2012 de 864 bine, Ekim 2012 de ise 1 milyon 23 bine yükselmiştir. İşgücü içinde istihdam edilenler 1 milyon 23 bin kişi, işsiz sayısı 87 bin kişi artmıştır. Grafik.1 İşgücü Kompozisyonunda Değişim İşgücüne dahil olmayanlar. *
2 b. İŞGÜCÜNE KATILMA ORANI: İşgücüne katılma oranı toplamda arttı. İşgücüne katılma oranı en fazla kadınlarda yükseldi. 360 bin ev kadını iş aramaya başladı. İşgücüne katılma oranı, Ekim 2012 döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 puan artarak %51 e yükselmiştir. Oran, kadınlarda 1,7 puan, erkeklerde 0,2 puan, gençlerde ise 0,6 puan artmıştır (Tablo 1a). Bir yıl önce işgücü piyasasında bulunmayan 360 bin ev kadını, 35 bin emekli, 24 bin öğrenci ve 6 bin mevsimlik çalışan kişi çalışma talebiyle iş aramaya başlamıştır. Buna karşılık, 170 bin iş bulma ümidi olmayan veya iş aramayan ancak bulduğu takdirde çalışmaya hazır olan kişi ve 165 bin çalışamaz halde olan kişi işgücü piyasasının dışına çıkmıştır. İşgücüne dahil olmayanların artışına katkı sağlayan 52 bin kişilik diğer grubunun kimlerden oluştuğu TÜİK tarafından açıklanması gereken bir husustur. Tablo.1a İşgücü Piyasasında Gelişmeler (Nüfus Grupları İtibariyle) Türkiye Erkek Kadın Genç Nüfus (15-24) (Ekim 2012 itibariyle) Bin Kişi Değişim (*) Bin Kişi Değişim (*) Bin Kişi Değişim (*) Bin Kişi Değişim (*) Kurumsal Olmayan Nüfus 73.871 1.147 36.721 638 37.150 509 11.590 26 15 + Yaş Nüfus 55.001 1.073 27.091 603 27.910 470 11.590 26 Toplam İstihdam 25.509 1.023 17.931 543 7.578 481 3.788 33 -Zamana Bağlı Eksik İstihdam 514-74 328-91 186 17 75-4 -Yetersiz İstihdam 376 30 296 7 80 24 86-2 -Tam Zamanlı İstihdam 24.995 1.097 17.603 634 7.392 464 3.713 37 İşsizler 2.541 87 1.544-51 997 138 836 47 İşgücüne Dahil Olmayanlar 26.950-39 7.616 111 19.334-150 6.967-54 -İş Bulma Ümidi Olmayan 640 5 413 31 227-26 - - -İş Aramayan, Çalışmaya Hazır 1.284 165 399 22 885 143 - - -Mevsimlik Çalışan 40-6 8 1 32-7 - - -Ev Kadını 11.689-360 - - 11.689-360 - - -Öğrenci 4.335-24 2.200-53 2.136 30 - - -Emekli 3.760-35 2.947-36 813 1 - - -Çalışamaz Halde 3.532 165 1.289 83 2.243 82 - - -Diğer 1.670 52 360 63 1.310-11 - - İşgücüne Katılma Oranı, % 51,0 1,0 71,9 0,2 30,7 1,7 39,9 0,6 İşsizlik Oranı, % 9,1 0,0 7,9-0,5 11,6 0,8 18,1 0,7 Tarım Dışı İşsizlik Oranı, % 11,4-0,2 9,3-0,5 17,8 0,5 21,7 0,3 * Ekim 2012 dönemi itibariyle bir önceki yılın aynı dönemine göre değişimi ifade etmektedir.
3 c. İSTİHDAM: İstihdam artışı görece hızlanmakla birlikte, istihdam oranı Haziran 2012 dönemine göre azaldı. İstihdam artışının en önemli kaynağı hizmetler sektörü oldu. Kamu kesimi hizmetlerdeki artışta ön plana çıktı. Ücretlilerin istihdamdaki artışı olumlu, imalat sanayinin payının azalması ise olumsuz. Genç istihdamı arttı. Lise altı eğitimliler istihdam artışında yeniden ön plana çıktı. Toplam istihdam Ekim 2012 döneminde bir önceki yıla göre %4,2 artarak Kriz öncesini temsil eden Ekim 2007 düzeyinin %22,3 üzerine çıkmıştır. 2011 yılında %6-7 aralığında seyreden yıllık istihdam artışı Aralık 2011 den itibaren yavaşlamış ve %2 ler düzeyine gerilmiş; Ekim 2012 de nispeten yükselmiştir (Tablo 2). İstihdam oranı Haziran 2012 döneminde %46,8 iken Ekim 2012 de %46,4 e düşmüştür. Tablo 2: Türkiye de İşsizliğin ve İstihdamın Dönemler İtibariyle Değişimi Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre İşsiz Sayısı (Yüzde) İşsizlik Oranı (Puan) Toplam İstihdam (Yüzde) Tarım Dışı İstihdam (Yüzde) İmalat Sanayi İstihdamı (Yüzde) Ücretli İstihdamı (Yüzde) 2012 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim -12,5-8,2-7,1-8,0-10,9-12,3-7,4-3,0 5,9 3,5-1,7-1,1-0,9-0,9-1,2-1,2-0,7-0,4 0,3 0,0 4,5 2,4 2,3 2,8 3,4 2,7 2,2 1,9 2,9 4,2 5,9 4,0 4,0 3,9 4,1 3,9 3,4 3,4 3,8 5,5 0,3 0,8-0,6 0,2 0,3 1,9 1,5 1,4 0,6 2,1 7,1 4,8 5,0 4,6 4,6 4,4 4,2 4,7 5,2 6,3 Son bir yılda istihdam 1 milyon 23 bin kişi artmış; söz konusu artışta erkekler kadınlara, kentsel kesim kırsal kesime kıyasla daha belirleyici olmuştur. İstihdam, kentsel kesimde 808 bin kişi, kırsal kesimde 216 bin kişi artmıştır (Tablo 1a ve Tablo 1b). Ekim 2012 döneminde genç istihdamında 33 bin kişilik artış gerçekleşmiş ve gençlerin istihdam oranı Ekim 2011 de %32,5 iken, Ekim 2012 de %32,7 ye yükselmiştir. Aynı dönemde gençlerin işgücüne katılma oranı da 0,6 puan artmıştır. Tarım-dışı istihdam artışı yavaşlamış, Ekim 2011 de 1 milyon 127 bin kişi olan artış, Ekim 2012 döneminde 993 bin kişi düzeyine ve artış hızı %6,6 dan %5,5 e inmiştir (Tablo 2 ve Grafik 3).
4 Tablo.1b İşgücü Piyasasında Gelişmeler (Kent-Kır İtibariyle) Türkiye Kent Kır (Ekim 2012 itibariyle) Bin Kişi Değişim (*) Bin Kişi Değişim (*) Bin Kişi Değişim (*) Kurumsal Olmayan Nüfus 73.871 1.147 50.527 796 23.344 350 15 + Yaş Nüfus 55.001 1.073 37.764 608 17.237 465 Toplam İstihdam 25.509 1.023 16.530 808 8.980 216 -Zamana Bağlı Eksik İstihdam 514-74 269-85 245 11 -Yetersiz İstihdam 376 30 281 44 95-14 -Tam Zamanlı İstihdam 24.995 1.097 16.261 893 8.735 205 İşsizler 2.541 87 2.077 111 465-23 İşgücüne Dahil Olmayanlar 26.950-39 19.157-312 7.793 273 -İş Bulma Ümidi Olmayan 640 5 366-3 274 8 -İş Aramayan, Çalışmaya Hazır 1.284 165 897 93 386 71 -Mevsimlik Çalışan 40-6 18 0 22-7 -Ev Kadını 11.689-360 8.595-303 3.094-56 -Öğrenci 4.335-24 3.339-12 997-11 -Emekli 3.760-35 2.967-92 793 57 -Çalışamaz Halde 3.532 165 1.638 6 1.894 159 -Diğer 1.670 52 1.336-1 334 53 İşgücüne Katılma Oranı, % 51,0 1,0 49,3 1,7 54,8-0,4 İşsizlik Oranı, % 9,1 0,0 11,2 0,1 4,9-0,4 Tarım Dışı İşsizlik Oranı, % 11,4-0,2 11,5 0,0 11,2-0,6 * Ekim 2012 dönemi itibariyle bir önceki yılın aynı dönemine göre değişimi ifade etmektedir. Çalışma çağındaki kadın nüfusunda ortaya çıkan 470 bin kişilik artıştan da fazlasının (481 bin kişi) istihdama eklenmesi dikkat çekicidir. Kadın istihdamı hizmetler sektöründe 399 bin, sanayide 86 bin ve inşaatta 6 bin kişi artmış, tarımda azalmıştır (Tablo 3). Tablo.3 Sektörel İstihdam Gelişmeleri Ekim 2012 Değişim(*) (Bin kişi) Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Tarım 3.285 3.037 6.322 42-12 30 Sanayi 3.703 1.029 4.732-12 86 74 İnşaat 1.823 63 1.886 105 6 111 Hizmetler 9.119 3.448 12.567 407 399 806 Toplam 17.931 7.578 25.509 543 481 1.023 Tarım-dışı 14.646 4.541 19.187 501 493 994 Kent 12.266 4.263 16.529 463 344 807 Kır 5.665 3.314 8.979 79 135 214 * Ekim 2012 dönemi itibariyle bir önceki yılın aynı dönemine göre değişimi ifade etmektedir. İstihdam edilen erkek sayısı 543 bin kişi artmıştır. Bu artışın yaklaşık %75 i hizmetler sektöründe, %19,3 ü inşaatta ve %7,7 si ise tarımda yaratılmıştır. Sanayide erkek istihdamı 12 bin kişi daralmıştır (Tablo 3). Hizmetler sektörü kadınlar ve erkekler açısından istihdam yaratan en önemli sektör olmuştur. Hizmetler sektörünün 806 bin kişilik istihdam artışı ile ilk sırada gelerek toplam istihdam artışının %78,8 ini yarattığı görülmektedir. İstihdam artışında inşaat sektörü 111 bin kişi ve %10,9 ile ikinci sırada katkı yapmıştır. Sanayi istihdamının toplam istihdam içindeki payı 0,4
5 puan, tarımın payı 0,9 puan azalırken, inşaatın payı 0,2 puan, hizmetlerin payı 1,3 puan artmıştır. Hizmetler sektörünün alt sektörleri incelendiğinde, istihdamın nitelik gerektiren finans ve sigorta faaliyetleri alt sektöründe 35 bin kişi ve diğer hizmet faaliyetlerinde 28 bin kişi daraldığı görülmektedir. Alt sektörler itibariyle istihdam, 156 bin kişi ile idari ve destek hizmet faaliyetleri, 149 bin kişi ile konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri ve 120 bin kişi ile kamu yönetimi ve savunmada en fazla artmıştır. Hizmetler sektöründe ortaya çıkan 808 bin kişilik istihdam artışının önemli bir bölümü kamu sektöründe gerçekleşmiştir Tablo.4 İstihdamda Bir Önceki Yıla Göre Değişim, (Bin Kişi) 2011 10 Ay 2012 10 Ay Değişim Tarım 6.184 6.141 43 Sanayi 4.716 4.739-24 İnşaat 1.678 1.708-29 Hizmetler 11.514 12.208-694 TOPLAM 24.092 24.796-704 İmalat sanayii istihdamında ortaya çıkan 90 bin kişilik artış sanayideki istihdam artışına kaynaklık etmiştir. Nitelik gerektiren imalat sanayiinde istihdam artışı %2,1 olmuştur (Tablo 2). Bununla birlikte, Ekim 2011 de %17,6 olan imalat sanayii istihdamının toplam istihdamdaki payı 0,4 puan azalarak Ekim 2012 itibariyle %17,2 ye gerilemiştir. Tarımda da istihdam 30 bin kişi artmıştır. Bununla birlikte, 2012 yılının ilk 10 ayı, bir önceki yılın aynı dönemine göre değerlendirildiğinde, istihdam artışında sözü edilebilecek tek sektörün tarım olduğu görülmektedir. İlk 10 ayda toplam istihdam 704 bin kişi, hizmetler sektörü istihdamı 694 bin kişi, inşaat sektörü istihdamı 29 bin kişi ve sanayi sektörü istihdamı 24 bin kişi daralmıştır. Aynı dönemde tarım istihdamında 43 bin kişilik artış ortaya çıkmıştır (Tablo 4 ve Grafik 4). Tablo.5 İşteki Durum İtibariyle İstihdam Gelişmeleri Bin Kişi Yüzde Dağılım (Ekim 2012 itibariyle) 2011 2012 Değişim(*) 2011 2012 Değişim(*) Ücretli ve Yevmiyeli 15.241 16.207 966 62,2 63,5 1,3 İşveren ve Kendi Hesabına Çalışan 5.903 5.909 6 24,1 23,2-0,9 Ücretsiz Aile İşçisi 3.341 3.393 52 13,6 13,3-0,3 Toplam 24.486 25.509 1.023 100,0 100,0 * Ekim 2012 dönemi itibariyle bir önceki yılın aynı dönemine göre değişimi ifade etmektedir. Yaratılan istihdama işteki durum itibariyle bakıldığında, ücretli veya yevmiyeli olarak çalışanların sayısının bir önceki yılın aynı dönemine göre %6,3 oranında ve 966 bin kişi arttığı, toplam istihdama oranının 1,3 puan yükseldiği görülmektedir. Ekim 2012 döneminde yıllık bazda ücretsiz aile işçilerinin sayısı 52 bin kişi artarken, toplam istihdamdaki payı 0,3 puan gerilemiştir (Tablo 5). Ocak-Ekim 2012 itibariyle bir önceki yılın aynı dönemine göre ücretsiz aile işçilerinin sayısı %1,3 oranında gerilemiş; ücretli veya yevmiyeli çalışanların sayısı %5,1 oranında artmıştır (Grafik 5).
6 Hatırı sayılır bir oransal azalışın yanı sıra, kayıtdışı istihdamın mutlak düzeyinin son bir yılda 113 bin kişi azalmış olması ve söz konusu azalışa tarım sektörünün kaynaklık etmesi önemlidir. Kayıtdışı istihdam tarımda 52 bin kişi artarken, tarım dışı sektörlerde 166 bin kişi gerilemiştir. Ekim 2011 döneminde %41,8 olan kayıtdışı istihdam oranı Ekim 2012 de %39,7 ye inmiştir. Ücretli ve yevmiyeliler açısından kayıtdışı istihdam oranı 3,2 puanlık azalışla Ocak-Ekim 2012 döneminde %22,2 seviyesine gerilemiştir (Grafik 6). Söz konusu dönemde, bu kapsamdaki kayıtdışı istihdamda 300 bin kişilik azalma ortaya çıkmıştır. İstihdam edilenlere eğitim durumuna göre bakıldığında, yükseköğrenim mezunlarının en yüksek istihdam oranına sahip olduğu, onları meslek lisesi mezunlarının izlediği görülmektedir (Grafik 7). Öte yandan, istihdamdaki yıllık değişimin eğitim durumuna göre dağılımı incelendiğinde, istihdam artışının %45,7 sini lise altı eğitimlilerin oluşturduğu, ikinci sırayı %43,2 ile yükseköğretim mezunlarının aldığı görülmektedir. Ekim 2011 den bu yana istihdam artışına katkısı azalış trendi gösteren, hatta Ocak, Mayıs ve Eylül ayları hariç olmak üzere istihdamı daralan lise altı eğitimlilere yönelik işgücü piyasası talebinin yeniden yükselmeye başlaması dikkat çekicidir (Grafik 8).
7 d. İŞSİZLİK: İşsizlik oranı Haziran 2012 dönemine göre 1,1 puan yükseldi. Büyüme zafiyeti işsizlik artışına yansımaya başladı. Yıllık bazda ise işsizlik oranı değişmedi. Genç işsizliği oranındaki artış dikkat çekiyor. Yaklaşık 2 milyon kişinin iş bulma ümidi yok veya çalışmaya hazır durumda olduğu halde iş aramıyor. İş bulma ümidi olmayanların sayısı arttı. İşsizlikteki artışın tamamı nitelikli işgücünün işsiz kalmasından kaynaklandı. Yapısal işsizlik arttı. Klasik işsizlik oranı Euro Bölgesi nde Türkiye den yüksek seyrediyor. En geniş işsizlik tanımına göre işsizlik oranı %16,7 ve 5 milyon 19 bin işsiz var. Ekim 2012 de işsizlik oranı bir yıl önceye göre değişmeyerek, %9,1 olarak gerçekleşirken, işsiz sayısı 87 bin kişi artmıştır (Tablo 1a ve Tablo 1b). İşsizlik oranının Kriz öncesini ifade eden Ekim 2007 seviyesinin 1,1 puan altına inmesi olumlu bir gelişmedir. Bununla birlikte işsiz sayısı aynı döneme göre 176 bin kişilik artış göstermiştir. Öte yandan, Haziran 2012 döneminde %8,0 olan işsizlik oranı Ekim 2012 de %9,1 e yükselmiştir. Bu veriler, büyüme oranındaki zayıflamanın işsizlik artışına yansımaya başladığına işaret etmektedir. İşsizlik oranının kadınlarda %11,6 ile erkeklere (%7,9) göre daha yüksek olduğu görülmektedir. İşsizlik oranı erkeklerde 0,5 puan azalırken, kadınlarda 0,8 puan artmıştır. Erkek işsizlerin sayısındaki düşüş 51 bin kişi olurken, kadın işsizlerin sayısı 138 bin kişi yükselmiştir (Tablo 1a). Genel işsizlik oranlarına bakıldığında, genç nüfusun daha kırılgan olduğu görülmektedir. İşsizlik oranı genç nüfusta %18,1 e yükselmektedir. Kentlerde genç işsizlik oranı %21,5 tir. Haziran 2012 de genç işsizliği oranı %15,7 ye kadar gerilemişken, Ekim 2012 de 2,4 puan yükselmiştir. Öte yandan, Ekim 2012 de yıllık bazda genç işsizliği oranında 0,7 puanlık artış olduğu dikkati çekmektedir. Tarım-dışı sektörlerde gençlerin ve kadınların söz konusu kırılganlığı çok daha fazladır. Nitekim tarım sektörü dışarıda bırakıldığında işsizlik oranı, gençlerde %21,7 ye, kadınlarda ise %17,8 e yükselmektedir. Erkeklerde ise bu oran %9,3 tür. Tarım dışı sektörlerde işsizlik oranı Ekim 2012 de bir önceki yıla göre 0,2 puan azalışla %11,4 olmuştur (Grafik 9).
8 İşsizlikteki artışın sektörel kaynakları incelendiğinde hizmetler ve sanayi sektörlerinin kaynak teşkil ettiği, söz konusu sektörlerde işsizlik riskinin yüksek olduğu anlaşılmaktadır (Tablo 6). Tablo.6 Daha Önce Çalıştığı Sektörlere Göre İşsizler 2011 2012 2011 2012 (Ekim 2012 dönemi itibariyle) Bin Kişi Bin Kişi Değişim(*) Dağılım Dağılım Değişim(*) Tarım 148 134-14 6,0 5,3-0,7 Sanayi 444 486 42 18,1 19,1 1,0 İnşaat 360 341-19 14,7 13,4-1,3 Hizmetler 1.107 1.182 75 45,1 46,5 1,4 8 yıldan önce işten ayrılanlar 82 83 1 3,3 3,3 0,0 İlk kez iş arayan 312 315 3 12,7 12,4-0,3 Toplam 2.454 2.541 87 100,0 100,0 * Ekim 2012 dönemi itibariyle bir önceki yılın aynı dönemine göre değişimi ifade etmektedir. İş bulma ümidi olmayanlar ve iş bulduğu takdirde çalışmaya hazır olan diğer kişilerin sayısı, bir yıl önceye göre toplamda 170 bin kişi artmıştır. Söz konusu azalışın neredeyse tamamı çalışmaya hazır olan kişilerin sayısında ortaya çıkan 165 bin kişilik artıştan kaynaklanmış, bununla birlikte iş bulma ümidi olmayanların sayısı da 5 bin kişi artmıştır (Grafik 10). İşsizlere eğitim durumuna göre bakıldığında, genel lise mezunlarının en yüksek işsizlik oranlarına sahip olduğu anlaşılmaktadır (Grafik 11). İşsiz sayısında kaydedilen 87 bin kişilik artışın tamamı lise ve üstü eğitimli, nitelikli işgücünün işsiz kalmasından (133 bin kişi) kaynaklanmış, lise altı eğitimliler ve okur-yazar olmayan toplam 44 bin kişinin iş bulması işsiz sayısındaki artışın miktarını sınırlamıştır (Grafik 12).. İşsizlik süreleri itibariyle ise, 5 ay ve daha kısa süreden beri iş arayan işsizlerin çoğunlukta olduğu görülmektedir (Grafik 13). 5 ay ve daha kısa süreden beri iş arayanların toplam işsizler içindeki payı, Ekim 2012 döneminde %61,3 tür. Bu grubun işsizler içindeki payı 0,1 puan, 1 yıl ve daha uzun süredir iş arayanların işsizler içindeki 1 puan artmıştır. Bu durum, söz konusu dönemde yapısal işsizliğin yükseldiğine işaret etmektedir. 2012 Ekim ayında Türkiye nin klasik işsizlik oranı açısından durumu diğer ülkelerle kıyaslandığında, işsizlik oranındaki düzelmeye rağmen, dünyadaki belli başlı 44 ülke içinde halen işsizliğin en yüksek olduğu 13 üncü ülke olduğu görülmektedir (Grafik 14). Türkiye, işsizlik oranının yüksekliği açısından Ekim 2011 de, Venezuella, Çin ve Tayland ın dahil
9 edilmediği 41 ülke arasında 12. sıradaydı. Bir yıllık dönemde Türkiye İtalya nın önüne geçerek, sıralamadaki durumunu 1 basamak iyileştirmiştir. Öte yandan, Euro Bölgesi nde işsizlik oranı Türkiye den yüksek seyretmektedir. Alternatif İşsizlik Oranları İşgücü piyasasındaki gelişmeleri daha sağlıklı takip ve analiz edebilmek açısından, klasik işsizlik tanımı yanında alternatif işsizlik tanımları da kullanılabilmektedir 1. Alternatif tanımlarla klasik tanım birlikte değerlendirildiğinde aşağıdaki tespitler ön plana çıkmaktadır. U-1 tanımlı yeni işsizlerin payında değişim olmadığı olduğu görülmektedir. İşgücü piyasasının dışında kalan önemli miktarda bir potansiyel nüfus bulunmaktadır. Potansiyel nüfusun işsizlik tanımına dahil edilme derecesine bağlı olarak en geniş tanımlı işsizlik oranı (U-6) %16,7 olarak gerçekleşmiştir (Tablo 7). U-6 işsizlik tanımına göre işsiz sayısı 5 milyon 19 bin kişidir. Tablo 7: Alternatif İşsizlik Oranları Ekim Ekim Fark (Yüzde) 2011 2012 (Puan) U-1 Yeni İşsizler 5,6 5,6 0,0 U-2 Klasik Tanım 9,1 9,1 0,0 U-3 Ümitsizler 11,2 11,1-0,1 U-4 Çalışmaya Hazırlar 14,7 14,9 0,2 U-5 Mevsimlik ve Z.B.E.İ. 11,4 11,0-0,4 U-6 Hepsi Dahil 16,8 16,7-0,1 Alternatif tanımlar: U-1 Beş ay ve daha kısa süredir iş arayanları U-2 TÜİK tarafından açıklanan klasik tanımı U-3 Klasik tanım + iş bulma ümidi olmayanları U-4 Klasik tanım + ümitsizleri + iş aramayıp çalışmaya hazır olanları U-5 Klasik tanım + mevsimlik çalışanları + zamana bağlı eksik istihdamı (Z.B.E.İ) U-6 Klasik tanım + ümitsizleri + iş aramayıp çalışmaya hazır olanları + mevsimlik çalışanları + zamana bağlı eksik istihdamı içermektedir. 1 Alternatif işsizlik tanımlamaları hakkında detaylı bilgi için, Z. Yükseler ve E. Türkan, Türkiye de Hanehalkı: İşgücü, Gelir, Harcama ve Yoksulluk Açısından Analizi TÜSİAD, Koç Üniversitesi EAF ve TCMB Büyüme Dizisi No.2 (Mart 2008) adlı yayına bakılabilir.
(*) 3. Çeyrek (**) Eylül 2012 Kaynak: The Economist, Türkiye için TÜİK 10
11 II. İŞGÜCÜ PİYASASI İLE İLGİLİ KISA VADELİ BEKLENTİLER a. İŞSİZLİK ÖDENEĞİ İÇİN BAŞVURANLAR: İşsizlik ödeneğine başvuru sayısı yükseliyor. İşsizlik sigortası kapsamında işsizlik ödeneği talep edenlerin sayısı ile ilgili olarak İŞKUR tarafından derlenen bilgiler, işgücü piyasası hakkında TÜİK in Hanehalkı İşgücü Araştırmasına göre daha güncel eğilimler sunmaktadır. İşsizlik ödeneğine başvuranların sayısı 2007 yılında 246 bin iken, Krizin etkisiyle 2009 yılında 598 bine yaklaşmış, 2010 da 427 bine gerilemiştir. 2011 yılı genelinde ise yeniden yükselmiş ve 441 bin olmuştur. Başvuru sayısı aylık olarak incelendiğinde ise, Mayıs 2011 de 31 bine gerileyen rakamın, Ocak 2012 de 62 bine yaklaştığı, Nisan 2012 de 35 bine gerileyip Aralık 2012 de ise 63 bin seviyesinin üzerine çıktığı görülmektedir (Grafik 15 ve 16). b. REEL KESİM VE TÜKETİCİLERİN İSTİHDAM BEKLENTİLERİ: Reel kesimin istihdam beklentisinde kötümserlik artıyor. Tüketicinin kötümser beklentisi güçleniyor. Merkez Bankası tarafından gerçekleştirilen İktisadi Yönelim Anketi nde imalat sanayinde faaliyet gösteren 2.047 civarında reel kesim katılımcısından gelecek üç aydaki istihdam beklentileri de sorulmaktadır. Söz konusu istihdam beklentilerinde 2011 in başından itibaren iyimserlik yükselişe geçmiş, ancak Nisan ayından itibaren artacak diyenlerin oranı genel eğilim olarak küçülürken, azalacak diyenlerin oranı ise genel eğilim olarak büyümüştür. Aralık 2012 itibariyle ağırlıklı görüş, gelecek üç ayda istihdam düzeyinin değişmeyeceği yönündedir. Bununla birlikte kötümser beklentiler iyimser beklentilerin önüne geçmiştir (Grafik 17).
12 İmalat sanayii istihdamı ile paralel bir seyir izleyen reel kesim istihdam beklentilerinde iyimserliğin azalması, önümüzdeki aylarda istihdamın sabit kalacağını ya da azalacağını düşündürmektedir. Diğer taraftan, TÜİK ve Merkez Bankası tarafından ortaklaşa yapılan Tüketici Güven Endeksi kapsamında, tüketicilere geleceğe yönelik olarak iş bulma olanakları da sorulmaktadır. Endeksin 100 den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumu ifade etmektedir. Tüketicinin iş bulma ile ilgili güveni, Eylül 2007-Aralık 2008 döneminde görülen keskin düşüş eğiliminin ardından iyimserliğe doğru yönelmiş ve bir hayli mesafe aldığı gözlenmiştir. Haziran 2011 de 98 i geçen ve iyimser alana yaklaşan beklenti, Kasım 2012 de 90,4 seviyesinde kalmış, iyimser alana geçememiştir (Grafik 18).
c. GENEL DEĞERLENDİRME 2012 Ekim dönemi itibariyle TÜİK Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçları, İŞKUR un derlediği işsizlik ödeneğine başvuranların sayısındaki gelişmeler ve kısa vadeli istihdam beklentilerine yönelik olarak yapılan anketlerin sonuçları birlikte değerlendirildiğinde, son bir yıllık dönemde işgücü piyasasında ön plana çıkan temel sonuçlar ve ana değişim eksenleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir: İşsizlik oranı Haziran 2012 dönemine göre 1,1 puan yükseldi. Büyüme zafiyeti işsizlik artışına yansımaya başladı. Yıllık bazda ise işsizlik oranı değişmedi. İşgücü artışı hızlandı. İşgücüne katılma oranı toplamda arttı. İşgücüne katılma oranı en fazla kadınlarda yükseldi. 360 bin ev kadını iş aramaya başladı. İstihdam artışı görece hızlanmakla birlikte, istihdam oranı Haziran 2012 dönemine göre azaldı. İstihdam artışının en önemli kaynağı hizmetler sektörü oldu. Kamu kesimi hizmetlerdeki artışta ön plana çıktı. Ücretlilerin istihdamdaki artışı olumlu, imalat sanayinin payının azalması ise olumsuz. Genç istihdamı arttı. Ancak, genç işsizliği oranındaki artış da dikkat çekiyor. Lise altı eğitimliler istihdam artışında yeniden ön plana çıktı. Yaklaşık 2 milyon kişinin iş bulma ümidi yok veya çalışmaya hazır durumda olduğu halde iş aramıyor. İş bulma ümidi olmayanların sayısı arttı. İşsizlikteki artışın tamamı nitelikli işgücünün işsiz kalmasından kaynaklandı. Yapısal işsizlik arttı.
14 Klasik işsizlik oranı Euro Bölgesi nde Türkiye den yüksek seyrediyor. En geniş işsizlik tanımına göre işsizlik oranı %16,7 ve 5 milyon 19 bin işsiz var. İşsizlik ödeneğine başvuru sayısı yükseliyor. Reel kesimin istihdam beklentisinde kötümserlik artıyor. Tüketicinin kötümser beklentisi güçleniyor. Yayın hakları TİSK e aittir, kaynak gösterilmeden kullanılamaz.