Süleyman Bulut BÜYÜK ATATÜRK TEN KÜÇÜK ÖYKÜLER 2 ÇAĞDAŞ TÜRK EDEBİYATI Belgesel Öyküler Çeviren: Aslı Özer Resimleyen: Claude Leon 24. basım
Süleyman Bulut BÜYÜK ATATÜRK TEN KÜÇÜK ÖYKÜLER 2
cancocuk.com cancocuk@cancocuk.com Yayın Koordinatörü: İpek Şoran Düzelti: Nurten Sönmezcan Kapak Tasarım: Gözde Bitir Tasarım Uygulama: Güldal Yurtoğlu 1. Basım: 2009 24. Basım: 3000 adet, Eylül 2015 ISBN 978-975-07-1080-3 Can Sanat Yayınları A.Ş., 2009 Tüm hakları saklıdır. Tanıtım için yapılacak kısa alıntılar dışında yayıncının yazılı izni olmaksızın hiçbir yolla çoğaltılamaz. Can Sanat Yayınları Yapım ve Dağıtım Tic. ve San. A.Ş. Yayıncı Sertifika No: 31730 Hayriye Caddesi No. 2, 34430 Galatasaray, İstanbul Telefon: (0212) 252 56 75-252 59 89 Faks: 252 72 33 Kapak Baskı: Azra Matbaası; Sertifika No: 27857 Adres: Litros Yolu 2. Matbaacılar Sitesi D Blok Kat: 3 No: 3/2 Topkapı, Zeytinburnu, İstanbul İç Baskı ve Cilt: Arı Matbaası; Sertifika No: 26699 Adres: Davutpaşa Cad. Emintaş Kazım Dinçol San. Sitesi No: 81/39 Topkapı, İstanbul
Bu kitabın sahibi:...
Yazarın yayınevimizden çıkan diğer kitapları: Süleyman Bulut Ben küçükken büyükler hep aynı soruyu sorardı: Büyüyünce ne olmak istiyorsun? İlkokulda, Öğretmen olmak istiyorum, derdim... Ortaokuldayken, pilot! Lisede tiyatro oyuncusu! İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi nde okurken anladım ki ben aslında harfleri seviyorum, başka şeyi değil! İstanbul Radyosu na, özellikle çocuk programlarına radyo oyunları yazmaya başladım. İlk kitabım Kar Tanesi ni de o yıllarda yazdım. Heyecan içinde Arkadaş Kitaplar ı yöneten Erdal Öz e gittim. Kendimi tanıtıp dosyayı uzattım. Erdal Abi, On beş gün sonra gel, dedi. Benim için on beş yıl kadar uzun süren on beş günün sonunda Erdal Abi ye gittiğimde, Resimlemeye bile verdim, demesin mi? Uçarak döndüm eve, yeni kitaplarımı yazmaya başladım... 101 ATASÖZÜ 101 ÖYKÜ 101 DEYİM 101 ÖYKÜ ASLAN KRAL KORK ATATÜRK HANGİ TAKIMI TUTUYORDU? BİL BENİ BİLEYİM SENİ BİLENLER BİLMEYENLERE ANLATSIN BİNBİR GECE MASALLARI / GEMİCİ SİNDBAD BÜYÜK ATATÜRK TEN KÜÇÜK ÖYKÜLER 1 BÜYÜK ATATÜRK TEN KÜÇÜK ÖYKÜLER 3 GÜNAYDIN! GÜNAYDIN! KAR TANESİ KARDEŞLİK ÇEMBERİ ÇOCUKLARIN HAKLARI VAR 1 ANNE BEN YAPABİLİRİM ÇOCUKLARIN HAKLARI VAR 2 SİHİRLİ ÇAYDANLIK ÇOCUKLARIN HAKLARI VAR 3 HEY KÜÇÜK! ÇOCUKLARIN HAKLARI VAR 4 İNSAN OKUR ÇOCUKLARIN HAKLARI VAR 5 YEŞİL YÜREK KAYABEYİ KOCAMAN KÜÇÜK DENİZ MAVİŞ MOR BENEKLİ OKLU KİRPİ İLE KONAKLI KAPLUMBAĞA ORMANDAKİ DEV PALAVRACILAR KRALI PENCEREDEKİ KUŞ SARITAY SU KARDEŞLER ŞAKA, ALAY VE HAZIRCEVAPLARIYLA YAHYA KEMAL ŞİPŞAK BİLMECELER 1 ŞİPŞAK BİLMECELER 2 ŞİPŞAK BİLMECELER 3 TOPARLACIK NOKTA VE ARKADAŞLARI YILDIZLI ALFABE
BÜYÜK ATATÜRK TEN KÜÇÜK ÖYKÜLER 2 İçindekiler Sabiha, Zehra ve Öğretmenleri, 11 Cumhuriyet Öğretmeni, 16 Samsun a Kitap Okuyarak mı Çıktın?, 17 Bırak Orada Kalsın!, 19 Paşa Bebek, 22 İkinci Sakarya Zaferi, 27 Gazi, Pazar Yerinde, 31 Koliba, 33 İhtiyarın Gönlündeki Gazi, 37 Kemalyeri, 39 Gelecek Günler, 43 Benim İnsan Tarafımı Övüyorlar!, 48 Öğrencinin Anı Defterine Ne Yazdı?, 50 Atatürk ten Dans ve Saygı Dersi, 52 Atatürk ten Gençliğe Öğüt, 56 Küçük Mina nın Atatürk le Dansı, 59 Kadın Hakları Konusunda İlk Konferans, 64 10. Yıl Marşı Nasıl Belirlendi?, 68 Derleme Yasası Nasıl Çıktı?, 74 Hendese, Nasıl Geometri Oldu?, 76 Paşam, Yola Çıkmayınız!, 80
Paşa nın İlk Sivil Kıyafeti, 88 Sivas a Doğru, 92 Şeker Alacak Para Yok, 99 Eski Harflerle, Yeni Sözcükler, 104 Türkçe Alfabe, Halka İlk Kez Nasıl Sunuldu?, 109 Yarının Adamı Olmak, 113 Atatürk ün Kullandığı İmzalar, 116 Kırk Para, 118 Sonra Millet Ne Der?, 121 Yaşlı Nine, 125 İnsana Değer Verin, 129 Sizi Kutlarım Çocuğum, 132 Hasan Paşa, 135 Cephane Sandığında Kitap, 137 Ayşe Kadın, 140 Bir Arkadaş Daha Bizi Terk Ediyor!, 144 Doğum Yıldönümü, 147
İnsan Tarafının Övülmesiyle Övünen Atatürk! Büyük Atatürk ten Küçük Öyküler in ilk kitabında yazmıştım: Elimde başka Atatürk öyküleri de var, ama henüz asıl kaynaklarına ulaşamadığım için, bu kitaba alamadım, demiştim. Şimdi siz, haklı olarak soracaksınız: Kaynağını bilmediğin olayları nereden biliyorsun, diye Hemen söyleyeyim: Atatürk hakkında, doğal olarak, pek çok yerde, pek çok şey yazılıyor. Ama birçok yazıda kaynak gösterilmiyor. Kaynak gösterilmeyince de, gerçek olanla, gerçek olmayanı ayırt etmemiz güçleşiyor Onun için, Atatürk le ilgili okuduğum bir olayda kaynak yoksa, olayda adı geçen kişilerin anılarına ulaşarak, gerçek kaynağı bulmaya çalışıyorum. Bu kitapta yer alan, merkezinde Atatürk ün olduğu, 7
onun başından geçen otuz sekiz olay, böyle derlendi. Siz çocuklar için öyküleştirilip, okumanıza sunuldu. Pek çoğunu ilk kez okuyacağınız bu öykülerden hepsi ilginç; ama biri var ki, bana çook, çok anlamlı geldi. Olayın tamamını bu kitapta okuyacaksınız, ben burada kısaca aktarayım: 1937 yılında, Mark Twain Derneği, Atatürk e bir ödül vermek ister. Mark Twain i biliyorsunuz, değil mi? Hani şu, Tom Sawyer ve Huckleberry Finn in yazarı Çocukların severek okuduğu Amerikalı yazar İşte o yazarın anısına her yıl verilen ödül, 1937 yılında Atatürk e verilmek istenir. Ne gerekçeyle biliyor musunuz? Onu ben söylemeyeyim Kitapta, Benim İnsan tarafımı Övüyorlar öyküsünde var. Neyse Ödülü ve gerekçeyi bildiren yazı Atatürk e ulaştırılır. Herkes, Atatürk ün bu ödülü kabul etmeyeceğini düşünmektedir. Çünkü, daha önce, İngiltere nin vermek istediği bir ödülü kabul etmemiştir! Ama düşünülenin tersine, Atatürk ödülü kabul eder. Herkesin şaşırdığını görünce, niye kabul ettiğini, Benim insanlığımı övüyorlar, onun için, diye açıklar. İşte bu yanıt, bana çok anlamlı geldi. Büyük Atatürk ten Küçük Öyküler de benim yapmak istediğim de, tam bu işte! Atatürk ü, çok az bilinen insani yanlarıyla tanımak 8
ve tanıtmak! Öyküleştirilecek olayların seçiminde buna özellikle dikkat ettim. Evet, O nu, yaşadığı hayatın içinde tanımaya, keşfetmeye devam Süleyman Bulut 9
Sabiha, Zehra ve Öğretmenleri Atatürk ün manevi kızlarından Sabiha ile Zehra, Çankaya İlkokulu na gidiyordu. Okulun genç öğretmeni onlarla yakından ilgileniyor, güler yüzlü ve anlayışlı davranıyordu. Onlar da öğretmenlerini çok seviyor ama onun bu yakın ilgisini yanlış anlıyor, işi şımarıklığa kadar vardırıyorlardı. Hatta bir gün ders saatinde, bahçeye çıkıp ip atlamak istemiş, öğretmenlerini zorlayarak bu izni bile almışlardı. Sabiha ve Zehra ile sadece öğretmeni değil Atatürk de çok yakından ilgileniyordu... Her akşam, onları karşısına alıyor, o gün işledikleri dersle ilgili sorular soruyordu. Ama aldığı yanıtlar, düş kırıklığına uğratıyordu onu. Çocuklarda bir gelişme görmüyor, üzülüyordu. Bir gün, bunun nedenini araştırınca, Atatürk olanları öğrendi. Ertesi gün, Sabiha ile Zehra okula gittiklerinde çok şaşırdılar: Derse, çok sevdikleri öğretmen değil, başka bir öğretmen gelmişti. Hiç hoşlarına gitmedi Süleyman Bulut BÜYÜK ATATÜRK TEN KÜÇÜK ÖYKÜLER - 2 11
Süleyman Bulut BÜYÜK ATATÜRK TEN KÜÇÜK ÖYKÜLER - 2 bu durum. Orta yaşlarda görünen yeni öğretmenlerine hemen cephe aldılar. Atatürk ün kızları olarak her istediklerinin yerine getirilmesine alışmışlardı bir kere... Yeni öğretmenlerini, çeşitli tutum ve davranışlarıyla canından bezdirip, kendiliğinden ayrılmasını sağlayabilirlerdi. O gidince, eski öğretmenleri de yeniden dönebilirdi belki! Aralarında anlaşıp, yeni öğretmen ne söylerse karşı çıkmaya, ne isterse tersini yapmaya başladılar. Önceleri, onlara anlayışlı davranmaya çalışan yeni öğretmen, iş şımarıklılık boyutlarına varınca bu durumu hoş karşılamadı. Bir iki kere sert bir şekilde uyardı onları. Bu uyarılarının bir işe yaramadığını görünce, ikisine de kapıyı gösterdi, Çıkın sınıftan, dedi. Kızlar önce çok şaşırdı. Doğru mu duyduk, diye öğretmenlerine baktılar. Öğretmen şaka yapmıyordu oysa. Bir kere daha tekrarladı: Çıkın diyorum size! Sabiha ile Zehra omuz silkip, biz sana gösteririz havalarında dışarı çıktı. Çıkar çıkmaz da Atatürk e koştular... 12
Atatürk, manevi kızı ve ilk kadın pilotumuz Sabiha Gökçen ile...
Süleyman Bulut BÜYÜK ATATÜRK TEN KÜÇÜK ÖYKÜLER - 2 Ağlayarak, Öğretmen bizi okuldan kovdu, diye yakındılar. Hemen arkasından da, asıl düşüncelerini söylediler: Biz bu öğretmeni sevmiyoruz! Atatürk, ne bir tepki gösterdi ne de bir yorumda bulundu. Peki, dedi, siz şimdi odanıza çıkın... Kızlar odalarına doğru koşarken sevinç içindeydiler. Oh olsun işte, Gazi baba çok kızdı, diyordu Sabiha. Zehra da aynı kanıdaydı: Kesin değiştirir... Biz de kurtuluruz bu öğretmenden! Atatürk, onları yeniden çağırdığında, sevinç içinde toparlanıp koştular. Ama yanına vardıklarında onu kaşlarını çatmış olarak buldular. Sevinçleri bir anda dağıldı. Atatürk, sert bir sesle: Şimdi yaver sizi okula götürecek, dedi, öğretmeninizin elini öpüp kendisinden af dileyeceksiniz. Sabiha ile Zehra, hiç ses çıkarmadı. Başyaver Rusuhi Bey onları okula gö- 14
türdü. Öğretmenlerinin elini öpüp özür dilediler. Sonradan öğrendiler ki, olayı öğretmenden dinleyen Atatürk, onu kutlayarak, Haklısınız, onları istediğiniz gibi yetiştirebilirsiniz, demiştir. Anlatan: Sabiha Gökçen Halit Kıvanç, İlk Kadın Tayyarecimiz Sabiha Gökçen, Milliyet Gazetesi, 14 Aralık 1956 Süleyman Bulut BÜYÜK ATATÜRK TEN KÜÇÜK ÖYKÜLER - 2 Atatürk, Sabiha Gökçen i Bursa da tanıdı. Okumayı çok istediğini öğrenince manevi evladı olarak yanına aldı. Havacılık okuyan Sabiha Gökçen Türkiye nin ilk kadın pilotudur. Zehra yı ise İstanbul Kâğıthane deki Yetimler Yurdu nda görmüş ve yanına almıştır. 15