FRANSA ÜLKE BÜLTENİ Ekim 2009

FRANSA ÜLKE BÜLTENİ Ekim 2009 GENEL BİLGİ Resmi Adı Yönetim Şekli Fransa Cumhuriyeti Cumhuriyet 1

Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy Başbakan François Fillon Yüzölçümü 643.427 m² Nüfusu 63,4 milyar Yıllık Nüfus Artışı %0..35 Ortalama Yaşam Süresi 80 Okuma yazma oranı %99 İklim Ülkenin kuzeyine, kışları soğuk yazları yağmurlu geçen Kuzey Avrupa iklimi; güneyine ise kışları ılık yazları sıcak ve kurak geçen Akdeniz iklimi hakimdir. Etnik Gruplar Germen, Slav, Kuzey Afrika, Hindiçini ve Bask azınlıklarla birlikte Kelt ve Latin Din %83-88 Roman Katolik, %2 Protestan, %1 Musevi, %5-10 Müslüman Konuşulan Diller Fransızca Başkent Paris (Nüfus: 2,1 milyon) Başlıca Şehirler Paris, Marsilya, Lyon, Lille, Toulouse, Nice Para Birimi Euro Saat Farkı Türkiye den 1 saat geri Üyesi Olduğu Başlıca AB, NATO, OECD, BM, ICC, UNCTAD, G-5, Uluslararası Kuruluşlar OSCE Resmi Tatiller 1 Ocak Yilbasi, Mart sonu ya da Nisan basi - Paskalya ( Pazar ), Paskalya ( Pazartesi ), 1 Mayıs - Bahar Bayrami - Isçi Bayrami, 8 Mayıs - Zafer Bayrami, Mayıs ( Paskalyadan sonraki 40. gün ) Miraç Günü, Paskalyadan sonraki 7. Pazar - Beyaz Pazar, Paskalyadan sonraki 8. Pazartesi - Beyaz Pazartesi, 14 Temmuz - Bastille Günü, 15 Ağustos - Dini Bayram, 1 Kasım - Kutsallar günü, 11 Kasım - Dini bayram 25 Aralık Noel Doğal Kaynakları Kömür, demir, boksit, çinko, potas, kereste, balık GENEL EKONOMİK DURUM 2012 Cumhurbaşkanlığı ve genel seçimlere kadar Fransa yı politik açıdan istikrarlı bir dönem beklemektedir. Haziran 2007 de gerçekleşen Meclis seçimlerinde Nicolas Sarkozy nin başkanı olduğu UMP-Halk Hareketi Birliği Partisi Meclis de toplam 577 sandalyenin 313 ünü olarak çoğunluğu oluşturmuştur. Bu da Sarkozy ye seçimler sırasında açıkladığı icraat programı ve reformları hayat geçirmekte önemli destek sağlamaktadır. Sarkozy, açıkladığı radikal reformları aynı hızla hayata geçiremese de özellikle işgücü-istihdam, sosyal güvenlik sistemi konularında yeni düzenlemeler getirilmesi öngörülmektedir. Ekonomik yavaşlama ve esnek olmayan bütçe maddeleri sebebiyle bütçe açığı 2008 yılında % 3.4 oranında gerçekleşmiştir. Fransa nın bütçeden sorumlu bakanı Eric Woerth Fransa daki bütçe açığının 2009 yıl sonu itibarıyla rekor bir seviyeye ulaşarak %8.2 ye ulaşacağını dile getirmiştir. 2008 yılında işsizlik oranı 2007 yılına göre %1 oranında düşüş göstererek %8.3 olarak gerçekleşmiştir. Bu oran OECD ülkeleri işsizlik 2

ortalamasının hala %2.7 üzerindedir. Tüketim, yatırımlar ve dış talepdeki düşüşe bağlı olarak ekonomik büyümenin 2007 yılında %1,9 iken 2008 yılında %0,4 e gerilemesi, Fransa ekonomisinin zor bir dönemden geçtiğini işaret etmektedir. OECD tahminlerine göre 2009 yılında Fransa ekonomisinin %3,3 oranında küçülmesi öngörülmektedir. Temel Makroekonomik Göstergeler 2008* GSYIH (milyar Euro) 1,950 Ekonomik Büyüme (%) 0,4 Enflasyon (%) 0,2 İhracat (milyar euro) 515,6 İthalat (milyar euro) 563,8 Kur (yıllık ortalama) 1 Euro=1,3 Dolar İşsizlik Oranı (%) 8 Dış Borç (milyar dolar) 1314,1 Kaynak: www.insee.fr Fransız ekonomisi oldukça geniş bir çeşitlilik sergilemektedir. Tarım sektörünün ekonomide payı yıllar itibariyle önemli ölçüde azalmış. Tarımın içindeki payı %2,2, istihdam içindeki payı ise %3,5 dir.. Fransa nın imalat sanayi içindeki en güçlü sektörleri motorlu taşıtlar, ilaç sanayi, ulaşım araçları ile uzay ve havacılık olmuştur. İmalat sanayi, toplam mal ve hizmet ihracatının üçte birini, GSYH nin ise %27 sini oluşturmaktadır. Hizmetler, Fransa nın GSYH nin %77.2 sini oluşturmuştur. İnşaat sektörü, tek başına GSYH nin %6.2 sine karşılık gelmektedir. Özel sektör yatırımlarındaki artışla birlikte 2006 yılında %2, 2007 de %1.9 oranında ve 2008 yılında %0.4 ekonomik büyüme kaydeden Fransa, Avrupa Birliği içerisinde en yavaş ekonomik büyüme kaydeden ülkeleri arasında yer almaktadır. Ekonomik Beklentiler 2010 2011 2012 GSYİH Reel Büyüme (%) 2.0 2.1 2.1 Enflasyon (%) 1.8 1.7 1.7 Bütçe Dengesi (GSYİH ya oranı - %) -2.4-2.0-1.6 Cari İşlemler Dengesi (GSYİH ya oranı - %) -1.1-1.0-0.9 Kısa vadeli faiz oranı (%) 4.1 4.1 4.1 Döviz Kuru ABD $: 1.41 1.34 1.31 Kaynak: www.economist.com Tarım Sektörler 3

Fransa, AB içerisinde tarım sektörü en büyük olan ülkedir. ABD den sonra dünyanın ikinci en büyük tarım ihracatçısı olan Fransa tarımı son derece çeşitlidir. Picardie de şeker pancarı, Normandiya da mandıracılık, Brittany de domuz besiciliği, Charolais de sığır yetiştiriciliği, Aquitaine de mısır, Rhone deltasında Akdeniz tipi sebze ve meyve, Paris havzasında ise buğday öne çıkan ürünler arasında yer almaktadır. Fransa nın tarım sektörü, uzun yıllar Ortak Tarım Politikası kapsamında fiyat desteğinden yararlanmış olmakla birlikte bu desteğin seviyesi Dünya Ticaret Örgütü kuralları çerçevesinde azalmıştır. Ancak yine de Fransa için bu desteğin büyük önemi vardır. Fransa, dünyanın en ünlü şarap üreticisi ülke konumunda olmakla birlikte Fransa nın şarap sanayi genel olarak 30 yıldan beri en kötü krizini yaşamaktadır. Fransız şarap üreticileri, dünya çapında şarap üretmeye başlayan yeni ülkelerin hızla artan rekabetine ek olarak, dünya pazarındaki aşırı arzın fiyatları düşürmesinden ötürü karlılıklarının azalmasıyla da karşı karşıya bulunmaktadır. İmalat Sanayi Fransa, sektörel anlamda geniş yelpazeli bir imalat sektörüne sahiptir. Çeşitli ara, sermaye ve tüketim malları üretimi yapılan Fransa da öne çıkan sanayi sektörleri havacılık ve otomotivdir. İmalat sanayi sektörleri, bölgelere göre de belli alanlarda uzmanlaşmıştır. Kuzeydoğu Fransa (Nord-Pas-des-Calais) demir çelik, çeşitli metal sanayileri ve otomotivde öne çıkarken, Lyon bölgesi kimya sektöründe, Toulouse bölgesi havacılık ve uçak üretiminde, büyük Paris ve Alsace bölgeleri de KOBİ düzeyinde çok çeşitli hizmet ve üretim dallarında öne çıkmaktadır. Fransa nın GSYH sinin yaklaşık %7 sini oluşturan otomotiv sektörü, 280.000 kişiye istihdam sağlamaktadır. 2006 yılında 3,6 milyon aracın üretildiği Fransa, Avrupa nın ikinci, dünyanın ise dördüncü en büyük otomotiv üreticisi olmuştur. Yerli üretim büyük ölçüde PSA Peugeot-Citroën ve Renault-Nissan tarafından gerçekleştirilmekte olup bu iki firma 2006 yılındaki yerli otomotiv üretiminin %90 ından fazlasını karşılamıştır. Geri kalan üretim ise Japon Toyota ve Alman Daimler-Chrysler tarafından gerçekleştirilmiştir. Fransa nın otomotiv üretiminin yaklaşık %70 i ihraç edilmekte olup Fransa nın en fazla ihracat yaptığı ülkeler sırasıyla İspanya, İngiltere ve İtalya dır. 2006 yılında Fransa ve yurtdışında pazar paylarının azalması sorunuyla karşı karşıya kalan Renault ve PSA Peugeot Citroen, maliyetleri azaltmak amacıyla üretimlerinin bir kısmını Fransa dışına kaydırmıştır. Bunun sonucunda iki firmanın üretimlerinin %55 i artık Fransa dışında gerçekleşmektedir. 2007 yılında Fransa da 3 milyon motorlu taşıt üretilmiş, bunun 2,6 milyonunu otomobiller oluşturmuştur. Otomotiv sektörü, yarattığı katma değer ile milli gelirin %6 sını oluşturmakta ve 272.000 kişiye istihdam sağlamaktadır. Fransa nın kimya (eczacılık) sektörü, Avrupa nın en büyüğü olarak İngiltere ve Almanya yı geride bırakmaktadır. 2006 yılında iç üretim 35 milyar Avro dur. Son yıllarda, özellikle de ülkenin iki büyük ilaç şirketi, Sanofi-Synthélabo ile Aventis in 2004 yılındaki birleşmesiyle yoğunlaşma sergilemekle birlikte 300 ilaç şirketinin faaliyet gösterdiği Fransa da ilaç sanayiinde halihazırda oldukça parçalı bir yapıya sahiptir. 4

Turizm Ülkeye gelen turist sayısı bakımından dünyanın en büyük turizm destinasyonu sayılan Fransa yı, 2007 yılında 81 milyonun üzerinde kişi ziyaret etmiştir. 2007 yılında ülke turizm gelirleri 54 milyar euro yu bulmuş olup, bu rakam %6.3 lük pay ile Fransa yı, ABD (%11.3) ve İspanya nın (%6.8) ardından dünyanın turizmden en fazla kazanç sağlayan üçüncü ülkesi konumuna getirmiştir. Fransa da turizm sektörü yaklaşık 894 bin kişiyi istihdam etmektedir. İnşaat 42,5% Elektrik Fransa da devletin altyapı ve 14,8 % Gaz ulaşım sektörlerinin 4,9 % Kömür gelişimine verdiği önem 4,5 % Dönüştürülebilir enerji dolayısıyla inşaat sektörü hem çok gelişmiş, hem de devletin kontrolü altında kalmıştır. Fransız inşaat sektörü, Paris teki iş merkezi bölgesi olan La Defense ın geliştirilmesinden otoyol inşaatlarına ve devletin koruyuculuğu altında uluslararası müteahhitlik ihalelerinin alınmasına kadar çok çeşitli alanlarda faaliyet göstermektedir. En büyük inşaat ve müteahhitlik firmaları Vinci ve Bouygues dur Bankacılık Son derece yoğunlaşmış bir bankacılık sektörüne sahip olan Fransa da, 2006 yılında en büyük dört banka, mevduatların %70 ine sahiptir. BNP Paribas, Société Générale, Crédit Agricole, Credit Industriel et Commercial (CIC) ülkede faaliyet gösteren dört büyük bankacılık grubunu oluşturmaktadır. AB genelinde finansal hizmetlerin serbestleştirilmesi ve euro nun kullanıma girmesine rağmen bankacılık sektörünün büyük bir kısmı Fransızların elinde bulunmaktadır. Enerji 33,3 % Petrol 1970 lerde yaşanan petrol krizlerinden bu yana, Fransa enerji bağımlılığını azaltma yönlü politikalar uygulamaktadır. Petrol bağımlılığını başka enerji kaynakları bularak azaltmak, enerji ithalatını Norveç gibi daha istikrarlı ülkelerden yapmak ve yerel enerji üretimini artırmak şeklinde özetlenebilecek uygulamalar sayesinde, günümüz Fransa sı daha çok elektrik ve gaz tüketmektedir. Ayrıca nükleer enerji, Fransa da enerji üretiminde önemli bir rol oynamaktadır. Fransa nın tükettiği elektriğin %80 i nükleer teknoloji ile üretilmektedir. Fransa, enerji firmalarının özelleştirilmesine şiddetle karşı çıkmakta ve geçtiğimiz yıllarda görüldüğü üzere Brüksel deki AB Komisyonu birimleriyle karşı karşıya gelmektedir. Enerji güvenliği endişesi, enerji firmalarının devlet elinde tutulması yönünde teşvik etmektedir. Dolayısıyla Fransa, gaz ve elektrik piyasalarının liberalleştirilmesine direnmektedir. AB ülkeleri içinde özelleştirme ve pazarın serbestleştirilmesine en fazla direnen ülkelerden biri olan Fransa da devlet, enerji sektöründe önemli bir rol oynamaktadır. Devlet, hem Eléctricité de France (EDF), hem de Gaz de France da (GDF) çoğunluk hisseleri elinde tutmaktadır. Fransa, AB nin elektrik piyasasının serbestleştirilmesini düzenleyen 5

Elektrik Direktifi ni uygulamada oldukça geç davranmış olup elektrik ve gaz piyasaları ancak 2008 yılında tam rekabete açılabilecektir. Sektördeki önemli firmalar, Total, EDF ve GDF-Suez dir. Savunma, Ulaşım, Havacılık Savunma sektöründe Thales, ulaştırma sektöründe ise hızlı trenleri (TGV) üreten Alstom firmaları öne çıkmaktadır. EADS grubunun bir parçası olan AIRBUS firması da dünyanın en büyük uçak üreticilerinden birisidir. Söz konusu sektörlerin hepsinin sabit harcamaları ve Ar-Ge giderleri çok yüksektir. Söz konusu yüksek sabit giderler çoğunlukla devletçe finanse edilmektedir. Son yıllarda artan bütçe ve devlet açıkları ve yaşanmakta olan ekonomik kriz nedeniyle bu sektörlerin Ar-Ge harcamalarında azalma yaşanmaktadır. Fransa nın dünyada en iyi kara ulaşım altyapısına sahip ülkelerden biridir. 90 lı yıllarda normal ve hızlı trenlere (TGV) yapılan devasa yatırımlar içinde 1993 te Lille ve Brüksel e giden Kuzey-TGV için inşa edilen istasyon ve demiryolu ile 1994 yılında Lille in de ötesine uzatılan yeni hattın inşası, 1994 yılında Londra ya Eurostar hizmetinin başlatılması, Akdeniz-TGV hattının Valence den Marsilya ya uzatılması sayılabilir. Demiryolu ağında daha fazla etkinlik sağlamak amacıyla Fransız Ulusal Demiryolları Şirketi (SNCF) 1997 yılında yeniden örgütlenmiş, demiryolu ve ilgili altyapısı yeni bir kuruluş olan Fransa Demiryolu Ağı na (RFF) aktarılmıştır. Marsilya limanı, ülkenin indirilen ve sevkedilen tonaj bakımından en önemli limanı olup ithalat trafiğinin büyük bir kısmını petrol ürünleri oluşturmaktadır. Le Havre ise son yıllarda kargo trafiğinde önemli bir artış yaşamaktadır. Dunkirk limanı ise Pasde-Calais de yerleşik ağır sanayi sayesinde önemli limanlar arasında yer almaktadır. Havayolu taşımacılığında yolcu ve kargo hizmetleri, büyük ölçüde Paris in iki ana havaalanı olan kuzeydoğudaki Charles de Gaulle ile güneydeki Orly de gerçekleşmektedir. Ulusal havayolu şirketi olan Air France, 1999 yılının başlarında kısmen özelleştirilmiştir. Air France daki çoğunluk hissesinin tutmakta artık stratejik bir çıkar olmadığına kanaat getiren Hükümet, 2004 yılının Aralık ayında hissesini %20 nin altına düşürmüştür. Bunu müteakip, Air France, Hollanda havayolu şirketi KLM ile birleşmiştir. Telekomünikasyon France Télécom, 1997 yılının Ekim ayında kısmen özelleştirilmiş olup devlet, 2004 yılında hissesini %50 nin altına indirmiştir. France Telekom artık tamamen serbestleştirilmiş bir pazarda faaliyet göstermekle birlikte daha önce tekelinde olan piyasadaki önemli payını korumaktadır. Ancak Fransa nın sabit hat piyasası giderek önemini kaybetmekte, abone sayısı azalmaktadır. Cep telefonu piyasası ise hızla gelişmektedir. Fransa nın cep telefonu piyasasında üç büyük oyuncu rekabet etmektedir: France Télécom un sahip olduğu Orange ile Vodafone un kısmen sahip olduğu SFR ve Bouygues Télécom. 2000 yılından itibaren hızlı büyüme sergileyen internet kullanım piyasası, yine de pek çok Avrupa ülkesinin gerisinde kalmaktadır. Bununla birlikte Fransa, genişbant 6

kullanım oranları AB içinde en yüksek olan ülkelerden biridir. 2003 yılında 3.6 milyon olan genişbant bağlantıları, 2007 yılının ortalarında 14.8 milyona ulaşmıştır. Wanadoo/Orange, Fransa nın lider, Avrupa nın ise T-Online International dan sonra ikinci en büyük internet hizmet sağlayıcısıdır. Dış Ticaret FRANSA NIN DIŞ TİCARETİ (Milyar ) YILLAR İHRACAT İTHALAT DENGE HACİM 1998 271,0 261,3 9,7 532,3 1999 281,5 276,3 5,2 557,8 2000 323,6 336,9-13,3 660,5 2001 329,4 336,5-7,1 665,9 2002 326,7 330,1-3,4 656,8 2003 320,1 326,9-6,8 647,0 2004 335,8 354,9-19,1 690,7 2005 351,9 387,5-35,6 739,4 2006 384,5 426,4-41,9 810,9 2007 394,2 447,1-52,9 841,3 2008 404,0 472,7-68,7 876,7 Kaynak: Le Kiosque Fransız Gümrük Verileri FRANSA NIN BAŞLICA DIŞ TİCARET ORTAKLARI (2008) İHRACAT İTHALAT Ülke Tutar (milyar ) Ülke Tutar (milyar ) 7

Almanya 59,0 Almanya 77,3 İtalya 35,6 Belçika 40,1 İspanya 34,0 İtalya 38,4 İngiltere 31,6 Çin 30,8 Belçika 30,7 İspanya 30,7 ABD 23,8 ABD 25,9 Hollanda 17,0 İngiltere 22,8 İsviçre 11,9 Hollanda 19,1 Çin 9,0 Rusya 13,6 Rusya 7,0 İsviçre 10,4 Polonya 6,7 Almanya 9,5 Türkiye 5,6 Belçika 8,4 Kaynak: DTM Fransa nın İhracatında Başlıca Mallar (1000 ) Mallar 2006 2007 2007/10 2008/10 Otomobil 34.638 33.761 28 543 26 314 Uçak ve uzay sanayi ürünleri 27.275 27.773 23 166 25 014 Eczacılık ürünleri 18.862 19.758 16 620 17 775 Otomobil yan sanayi 15.253 15.962 13 383 13 357 Rafine petrol ürünleri 10.773 10.306 8 398 12 564 Demir-çelik 11.926 13.086 11 165 11 919 Organik kimyasallar 9.288 9.043 7 525 8 260 Parfüm ve temizlik ürünleri 8.609 9.208 7 770 8 061 Plastik ürünleri 8.470 8.967 7 584 7 668 Hububat ve sanayi bitkileri 5.333 6.329 5 350 7 279 Elektrik dağıtım ve kumanda aletleri 6.185 6.706 5 629 5 882 Şarap ve şampanya 6.281 6.797 5 471 5 628 Elektronik kompozantlar 7.427 6.606 5 524 5 111 Kontrol ve ölçüm cihazları 5.703 6.317 5 279 4 873 Tıbbi ve ortopedik ürünler 5.286 5.400 4 424 4 810 Sanayi kimyasalları 5.191 5.404 4 586 4 685 Süt ve Süt ürünleri 4.269 4.841 3 940 4 342 Kağıt ve Karton 4.551 4.678 3 931 3 887 Bilgisayar ve bilişim ürünleri 5.768 4.689 3 734 3 537 Pompa ve hidrolik sistemler 3.981 4.110 3 468 3 488 Fransa nın İthalatında Başlıca Mallar (1000 ) Mallar 2006 2007 2007/10 2008/10 Petrol ve Doğal Gaz 43.644 42.271 33 733 48 8

Otomobil 30.917 34.498 28 900 29 696 Rafine Petrol Ürünleri 16.454 15.746 12 422 16 928 Uçak ve Uzay Araçları ve parçaları 13.763 15.712 13 135 12 671 Otomobil Yan Sanayi 13.303 14.328 11 899 12 054 Eczacılık Ürünleri 12.664 14.243 12 010 12 243 Demir çelik 11.191 12.902 11 067 11 920 Bilgisayar ve Enformatik 13.409 11.267 9 170 8 344 Organik Kimyasallar 9.834 10.586 8 912 8 280 Plastik mamuller 7.427 8.160 6 919 6 827 Kayıt ve Görüntü cihazları 8.146 7.548 5 964 5 841 Tıbbi ve ortopedik ürünler 5.787 5.777 4 773 5 135 Yayın iletim cihazları 8.534 6.170 4 944 4 859 Dış Giyim 5.524 5.646 4 856 4 799 Kontrol ve ölçüm cihazları 5.535 5.501 4 570 4 434 Kağıt ve karton 4.853 5.156 4 344 4 239 Elektronik Kompozantlar 6.161 5.352 4 493 4 185 Sanayide kullanılan kimyasallar 4.155 4.664 3 897 4 084 Bakır 4.892 4.681 4 077 3 890 İç Giyim 4.169 4.451 3 791 3 743 Fransa nın dış ticaret dengesi, 2002 yılından bu yana oldukça ciddi bir bozulma sergilemiş, 2009 yılında ticaret açığı 68,7 milyar euro ya ulaşmıştır. 2003 yılından bu yana yaşanan petrol fiyatlarındaki artışlar ile 2002 yılından beri euro nun değer kazanması sonucunda Fransız firmalarının rekabet gücündeki düşüş bu bozulmanın altında yatan başlıca nedenler olmuştur. Fransa nın son yıllarda sergilediği kötü ihracat performansı, kısmen ticaretinin kompozisyonu ve yönü ile açıklanabilir. Sermaye mallarının Fransa ve Almanya nın ihracatındaki payı birbirine yakın olmakla birlikte, Fransa nın sermaye malı ihracatı uzay ve havacılık gibi sektörlerde yoğunlaşırken Almanya nınki daha fazla çeşitlilik sergilemektedir. Fransa nın ihracatının %15 ü en büyük ticaret ortağı Almanya ya olurken bu ülkeden yaptığı ithalatın toplam ithalatı içindeki payı %16 dır. Fransa nın bu ülkeyle olan ticareti, geri kalan AB ülkeleriyle olan mal ticaretinin 1,5 katından fazladır. Fransa nın Almanya dan sonra en büyük ihracat pazarları İtalya ve İspanya olurken AB dışındaki en büyük ihracat pazarını ABD oluşturmaktadır ve Fransa nın en büyük 6. ticaret ortağı konumunda yer almaktadır. AB ülkeleri dışında Rusya Fransa nın toplam ihracında %2,2 oranla 9. sırada ilen Çin %1,7 oranla 10. sırada yer almaktadır. Fransa nın toplam ithalatında ise Fransa nın Asya da önemli bir ticaret ortağı olan Çin %6,5 oranla 4. sırada yer alırken Rusya %2,9 ile 9. sırada yer almaktadır. Gıda işleme ile Airbus tarafından gerçekleştirilen yolcu uçağı üretimi, Fransa nın en önemli ihracat kalemlerini oluşturmaktadır. TÜRKİYE-FRANSA EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİ İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2000-2007 döneminde %166 artış kaydetmiş ve 13.8 milyar dolara ulaşmıştır. 2007 yılında Fransa ya ihracatımız bir önceki yıla oranla 9

%29.8 artış göstererek yaklaşık 6 milyar dolar olarak gerçekleşirken, 2007 yılında Fransa dan ithalatımız ise bir önceki yıla göre %8.2 oranında artarak 7,8 milyar dolar olmuştur. 2008 yılının Ocak-Nisan döneminde ise Fransa ya ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine göre %88.2 oranında artarak 2,5 milyar dolar olarak gerçekleşirken ithalatımız 2008 yılının aynı dönemine göre %72.3 oranında artarak 3 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2007 yılı itibariyle Fransa, Türkiye nin en fazla ihracat yaptığı ülkeler arasında 4., en fazla ithalat yaptığı ülkeler arasında ise 6. sıradadır. Toplam ihracatımızın %5.6 sı, toplam ithalatımızın ise % 4.6 sı Fransa ile gerçekleşmektedir. 2006 yılında Fransa dan Türkiye ye giriş yapan doğrudan yabancı sermaye miktarı 2005 yılına göre %79 oranında azalarak 2,107 milyon dolardan 443 milyon dolara gerilemiştir. 2007 yılında ise Fransa dan Türkiye ye giriş yapan doğrudan yabancı sermaye miktarı bir önceki yıla göre %28,4 oranında gerileyerek 317 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2007 yılı itibariyle Fransa dan Trükiye ye gerçekleştirilen toplam doğrudan yatırım miktarı 8,7 milyar dolar tutarındadır. Şubat 2008 tarihi itibariyle, Türkiye de Fransız yatırımcılar tarafından kurulan veya iştirak edilen şirket sayısı 702 dir. Türkiye de kurulan yabancı sermayeli şirket sayısı bakımından Fransa 7. sırada yer alırken, Fransız şirketleri yatırımda bulundukları Türk şirketlerinin toplam sermayesinin ortalama % 62 sine sahiptir. Anlaşma ve Protokoller Anlaşma İmza Tarihi Ticaret ve Ödeme Anlaşmaları 31.08.1946 KEK Protokolu 18.02.1987 Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması 09.05.1986 KEK III. Dönem Toplantısı Mutabakat Zaptı 15.01.1993 Türkiye-Fransa 2000 Anlaşması 20.02.1998 Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması 03.08.2009 tarihinde yürürlüğe girdi Kaynak:DTM Türkiye ve Fransa arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması imzalanmış ancak henüz yürürlüğe girmemiştir. Fransa tarafında onaylanmış ancak Türkiye de onay süreci devam etmektedir. Ticari Ilişkiler Fransa, 2008 yılı Ocak-Ağustos döneminde Türkiye nin ihracatında %5.2 lik pay ile 5. sırada yer alırken, ithalatında %4.5 lik pay ile 8. sırada yer almıştır. 10

Türkiye-Fransa Dış Ticaret İstatistikleri (1000 ) YILLAR İHRACATIMIZ % Değişim İTHALATIMIZ % Değişim 1998 1 437 840 23,8 2 560 126 0,5 1999 1 812 392 26,0 2 857 261 11,6 DENGE HACİM -1 122 286 3 997 966-1 044 869 4 669 653-1 460 737 5 829 507 2000 2 184 385 20,5 3 645 122 27,6 2001 2 491 929 14,1 2 234 103-38,7 257 826 4 726 032 2002 2 711 772 8,8 2 893 534 29,5-181 762 5 605 306 2003 2 810 073 3,6 3 269 005 13,0-458 932 6 079 078 2004 3 297 169 17,3 4 235 437 29,6-938 268 7 532 606-1 122 455 8 200 403 2005 3 538 974 7,4 4 661 429 10,1 2006 4 238 837 19,7 5 208 626 11,7-969 789 9 447 463 2007 4 796 498 13,2 5 216 860 0,2-420 362 10 013 358 2008 5.313.064 10,8 5.696.228 9,2-383.164 11.009.292 Kaynak: DTM İkili Ticarette başlıca maddeler: Fransa nın Türkiye ye İhracatında Başlıca Mallar (1000 ) Mallar 2006 2007 2008 2008 (%) Otomobil yan sanayi 653.344 645.229 698.610 12,26 Otomobiller 534.622 521.661 616.810 10,83 Rafine Petrol Ürünleri 94.204 62.407 439.587 7,72 Eczacılık ürünleri 263.925 300.717 401.668 7,05 Uçak ve uzay araçları 552.481 358.388 311.904 5,48 Demir-çelik 216.965 257.970 263.148 4,62 Plastik Hammaddeler 263.522 261.833 226.893 3,98 Elektrik dağıtım ve kumanda aletleri 94.447 140.994 160.776 2,82 Ölçüm ve kontrol cihazları 97.861 140.593 110.525 1,94 Sanayi Kimyasalları 79.957 102.914 102.701 1,80 Parfüm ve temizlik ürünleri 87.196 83.040 83.707 1,47 Diğer Makinalar 48.579 52.534 79.554 1,40 Toplam 5.208.776 5.224.095 5.696.228 100,00 Fransa nın Türkiye den İthalatında Başlıca Mallar (1000 ) Mallar 2006 2007 2008 2008 (%) Otomobiller 1.209.926 1.569.073 1.911.342 35,97 11

İç giyim ürünleri 358.028 392.546 395.251 7,44 Dış Giyim ürünleri 233.436 255.087 306.990 5,78 Otomobil yan sanayi 283.913 301.085 284.370 5,35 Beyaz eşya 196.481 234.896 238.016 4,48 Tekstil ürünleri 165.080 168.434 158.074 2,98 Ses ve görüntü cihazları 191.415 140.365 139.777 2,63 Kazaklar 100.013 113.644 116.828 2,20 Meyve suları için meyve ve bitkiler 53.270 46.637 98.842 1,86 Elektrik dağıtım ve iletim aletleri 81.406 92.055 98.680 1,86 Sebze meyve preparasyonları 94.674 95.853 93.769 1,76 Çoraplar 57.726 69.538 72.111 1,36 Toplam 4.240.415 4.827.940 5.313.064 100,00 Turizm: Son üç yıllık dönemde Türkiye yi ziyaret eden Fransız turist sayısı aşağıda sunulmaktadır: Yıllar Turist Sayısı 2007 31,197 2008 33,100 2009 137,574* Kaynak: T.C. Turizm Bakanlığı *Ocak Ağustos Dönemi Sorunlar ve Çözüm Önerileri İşadamlarımız Fransa ya gitmek üzere Schengen vizesi almakta güçlük yaşamaktadırlar. İki ülke arasında Yatırımların Karşılıklı Korunması ve Teşviki Anlaşması halen tamamlanmamıştır. Türkiye de yatırım yapan Fransız firmaları, Fransız vatandaşı olan çalışanlarına çalışma izni almakta güçlük yaşamaktadırlar. Ayrica, TSE ve gümrükteki bazı uygulamalara ilişkin bazı ihracatçı Fransız firmalardan şikayetler ulaşmaktadır. Fransız kamuoyu ve özel sektörü Türkiye yi yeteri kadar tanımamaktadır. Devlet, Sivil Toplum Kuruluşları ve özel sektör temsilcileri işbirliği ile Fransa da Türkiye yi tanıtım etkinliklerinin düzenlenmesi önem taşımaktadır. Yatırım İlişkileri 2007 yılı itibarıyla ülkemizde 700 Fransız sermayeli şirket bulunmaktadır. Bu şirketlerin 129 adedi 2006 yılında kurulmuştur. Toplam yatırımların miktarı 1,8 milyar $ dır. Fransız sermayesinin ülkemizde sağladığı istihdam 40.000 düzeyindedir. Türkiye deki yabancı sermaye stokunda Fransız sermayesinin payı %7 düzeyindedir. Fransız yatırımları otomobil, elektrik, elektronik, çimento, eczacılık, finans, ticaret sektöründe yoğunlaşmaktadır. Türkiye nin en büyük ilk 500 şirketi içinde 6 adedi Fransız sermayeli şirketlerdir. Bunlar: Renault, Primagaz, Valeo, Alcatel, Lafarge ve Schneinder Electric tir. Öte yandan, Renault Otomotiv pazarındaki en önemli firmalardan birisi olup, TotalFina nın Türkiye enerji sektöründeki payı %8, Carrefour ise kendi alanında birinci sıradadır. 12

2007 senesinde doğrudan uluslararası yatırım girişlerine bakıldığında 19.3 milyar dolarlık toplam girişin 347 milyon doları Fransa tarafından gerçekleşirken, 2008 Ocak- Mart döneminde 391 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. 2000 yılı sonunda Türkiye den Fransa ya kümülatif kayıtlı sermaye ihracı 89.9 milyon dolar, Fransa da yerleşik Türk firma sayısı 22 iken, 31 Mart 2008 tarihi itibariyle Fransa da kayıtlı sermaye ihracı 87.8 milyon dolara düşmüş, Fransa da yerleşik Türk firma sayısı ise 49 a yükselmiştir. Sermaye miktarı açısından Türk yatırımlarının % 64.5 i telekomunikasyon, %17.8 i bankacılık ve %8.8 i ticaret sektöründe gerçekleştirilmiştir. Türkiye nin toplam yurtdışı yatırımları içinde (kayıtlı sermaye ihracı) Fransa, firma sayısı açısından 13.; sermaye miktarı açısından ise 15. sırada yer almaktadır. Türkiye deki uluslararası doğrudan yatırımların ilk 11 menşe ülkesi içerisinde yer alan Fransız yatırımcıların Türkiye de kurdukları şirketlerin sayısında 2002 yılından itibaren hızlı bir artış gözlenmektedir. 1985 yılında 15 olan Fransız sermayeli şirket sayısı 2007 yılı itibariyle 706 ya ulaşmıştır. Sadece 2006 yılında 313 Fransız sermayeli şirket kurulmuştur. 2005 yılında Fransız menşeli sermaye girişinin bir önceki yıla göre büyük bir artış göstererek 2 milyar dolar civarında gerçekleşmesinin altında yatan en büyük neden ABD menşeli GE Consumer Finance in Garanti Bankası ndan satın aldığı hisseler için 1,8 milyar dolarlık ödemeyi Fransa üzerinden Türkiye ye transfer etmiş olmasıdır. 2006 yılında Türkiye de gerçekleştirilen en önemli yatırım ise, özelleştirilen Başak Sigorta nın Fransız Groupama tarafından satın alınmasıdır. Türk pazarına yeni giren Accor Grubu da Akfen ile ortaklık kurarak Türkiye nin çeşitli şehirlerinde otel açmaya başlamıştır. Türkiye de yerleşik Fransız firmalarının önemli bölümü büyük ölçekli olup, daha çok stratejik sektörlerde yatırım yapmaktadırlar. Bunların başında otomotiv, otomotiv yan sanayii, perakende dağıtım, gıda ve çimento, sigorta, finans-bankacılık gibi alanlar gelmektedir. Renault, Peugeot, Schneider, Valeo, Lafarge, Areva, Danone sanayi alanında Carrefour, Axa, Groupama, BNP Paribas, Sodexo, Accor ise hizmet sektöründe Türkiye de yatırımı olan Fransız firmalarıdır. Türkiye deki Fransız sermayeli firmalarda yaklaşık 50.000 kişi istihdam edilmektedir. Türkiye deki Önde Gelen Fransız Yatırımları Firma Adı Sektörü Firma Adı Sektörü Renault Otomotiv Axa Sigorta Peugeot Otomotiv Groupama Sigorta Schneider Elektrik BNP Paribas Finans Valeo Otomotiv Yan Sodexo Yiyecek hizmetleri Sanayi Lafarge Çimento Accor Turizm Danone Gıda Club Med Turizm Carrefour Perakende 13