BİR YATIRIM ARACI OLARAK ALTINA DAYALI KİRA SERTİFİKASI İLE ALTIN TAHVİLİ VE VERGİLENDİRİLMESİ Metin ÇELİK 8 ÖZ Altına Dayalı Kira Sertifikası / Altın Tahvili T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı ve Hazine Müsteşarlığı Varlık Kiralama A.Ş. tarafından ihracı gerçekleştirilen ve fiziki altını olan yatırımcıların bu altınları üzerinden getiri elde edebilmelerini sağlayan bir yatırım aracıdır. Söz konusu yatırım araçlarından elde edilen getiriler 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesi uyarınca stopa tabi tutulmak suretiyle vergilendirilmekte olup yatırım imkânı sadece gerçek kişilere tanınmıştır. 1. GİRİŞ: Yatırım araç çeşitliliğinin artırılması, ekonomiye derinlik ve ivme kazandırılması ve ülke içi tasarruf düzeyinin arttırılması gibi amaçlarla 02.10.2017 tarihi itibariyle Hazine Müsteşarlığı tarafından Altına Dayalı Kira Sertifikası ve Altın Tahvili ihracına başlanmıştır. Söz konusu yatırım araçlarının ihracı ile yastık altı tabir edilen atıl durumda bulunan altınların ekonomiye kazandırılması, bu sayede de yurt dışından ihtiyaç duyulan tasarruf talebinin azaltılması amaçlanmaktadır. Ülkemizde ekonomik dolaşımda olmayan altın miktarının yaklaşık 2200 ton (100 milyar ABD Doları) olduğu tahmin edilmektedir. Altın Tahvili ve Altına Dayalı Kira Sertifikası ihraçları ile bu değerin ekonomiye kazandırılması ve ülke rezervlerinin güçlendirilmesi hedeflenmektedir. * 2. ALTINA DAYALI KİRA SERTİFİKASI VE ALTIN TAHVİLİ: 2.1. Altın Tahvili/Altına Dayalı Kira Sertifikası Özellikleri: Altın Tahvili ve Altına Dayalı Kira Sertifikası Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen finansman araçlarının çeşitlendirilmesi ve yatırımcı tabanının genişletilmesi amacıyla yürütülen çalışmalar kapsamında, fiziki altına yatırım yapmış olan bireysel yatırımcılara belirli bir getiri sağlayarak yastık altındaki altınların ekonomiye kazandırılması ve ülke rezervlerinin artırılmasına yönelik olarak ihraç edilmektedir. * 8 Vergi Müfettiş Yrd. Makale Geliş Tarihi: 26.10.2017 Yayın Kurulu Kabul Tarihi: 07.11.2017 KASIM - ARALIK 2017 159
Altına Dayalı Kira Sertifikası/Altın Tahvili T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı ve Hazine Müsteşarlığı Varlık Kiralama A.Ş. tarafından ihracı gerçekleştirilen ve fiziki altını olan vatandaşların bu altınları üzerinden getiri elde edebilmelerini sağlayan bir yatırım aracıdır. Hazine Müsteşarlığı, faiz getirisi elde etmek istemeyen yatırımcılar için 2012 yılından itibaren kira sertifikaları ihraç etmektedir. Genel olarak kira sertifikaları, varlık kiralama şirketlerince, kendi nam ve sertifika sahiplerinin hesabına ve yararına, satın almak veya kiralamak suretiyle devralınan varlıkların finansmanını sağlamak amacıyla düzenlenen ve sahiplerinin bu varlıklardan elde edilen gelirlerden payları oranında hak sahibi olmalarını sağlayan menkul kıymetlerdir. Altına Dayalı Kira Sertifikası da yurtiçi piyasada ihraç edilen diğer kira sertifikalarında olduğu gibi gayrimenkul alım satımına ve söz konusu gayrimenkulün kiralanmasına dayalı bir yatırım aracıdır. Altına Dayalı Kira Sertifikası, sertifika sahiplerine, gayrimenkulün kiralanmasından elde edilen kira gelirini, payları oranında dağıtmaktadır. Altına Dayalı Kira Sertifikasında kira geliri kira sözleşmesi uyarınca altın fiyatına endeksli olarak belirlenmekte olup yatırımcısına altın fiyatına endeksli Türk Lirası cinsi bir kira getirisi sağlamaktadır. Altın Tahvilleri ise, diğer Devlet Tahvillerinde olduğu gibi, arkasında herhangi bir gayrimenkul işlemi olmayan, yatırımcısına, satın aldığı tahvil karşılığında altın fiyatına endeksli Türk Lirası cinsi faiz geliri sağlayan bir yatırım aracıdır. 2.2. Altın Tahvili/Altına Dayalı Kira Sertifikası İhraç Yöntemi: Öncelikle belirtmek gerekir ki Altın Tahvili/Altına Dayalı Kira Sertifikaları sadece, özellikleri Hazine Müsteşarlığınca belirlenen fiziki altınları teslim etmek suretiyle alınabilmektedir. Altınlar, Hazine Müsteşarlığınca duyurulan talep toplama dönemi boyunca Hazine Müsteşarlığı tarafından belirlenen Ziraat Bankası şubelerine teslim edilebilmektedir. Yatırımcıların ellerinde bulunan külçe altınlar, Cumhuriyet/Darphane Altınları (çeyrek, yarım, tam, Ata Lira vb.) ile gerekli şartları sağlayan 22 ve 24 ayar altınlar hiçbir iskontoya tabi tutulmaksızın saflığı oranında birebir olarak kabul edilmektedir. 22 ayar bilezik, kolye gibi takılar gerekli şartları sağlaması durumunda kabul edilebilmekte olup üzerinde değerli ya da değersiz taş bulunan herhangi bir altın (takı) görevliler tarafından kabul edilmemektedir. Kabul edilebilecek özelliklere sahip altınlar için herhangi bir alt limit veya üst limit tutarı bulunmamaktadır. 160 KASIM - ARALIK
2.3. Altın Tahvili/Altına Dayalı Kira Sertifikası Alabilecekler: Altın Tahvili ile Altına Dayalı Kira Sertifikası ihracından sadece bireysel yatırımcılar (gerçek kişiler) yararlanabilecek olup kurumsal yatırımcıların (tüzel kişiler) söz konusu yatırım araçlarını edinme imkânı bulunmamaktadır. 2.4. Altınların Fiziki Olarak Teslim Süreci: Yatırımcıların herhangi bir tarihte Sertifika/Tahvil alabilme imkânı bulunmamaktadır. Diğer bir ifadeyle sadece Hazine Müsteşarlığınca duyurulan tarihlerde talep alınmakta olup talepler Ziraat Bankasınca alınmaktadır. Talep toplama döneminde bankaya teslim edilen altınlar ilk etapta yatırımcının vadesiz altın mevduat hesabında takip edilir. Yatırımcı tarafından teslim edilen 22 ve 24 ayar altınların 1000/1000 saflıktaki karşılığı yatırımcıların hesaplarına yansıtılır. Talep toplama dönemini takip eden hafta Çarşamba günü yatırımcıların vadesiz altın mevduat hesaplarındaki altın karşılığında Altın Tahvili/Altına Dayalı Kira Sertifikası yatırımcıların yatırım hesabına otomatik olarak aktarılmaktadır. Yatırımcıların vadesiz altın mevduat hesaplarında yer alan her 1 gram altın karşılığında yatırım hesaplarına 1000 adet Altın Tahvili/Altına Dayalı Kira Sertifikası aktarılmaktadır. 2.5. Dönemsel Getiri/Kira Oranı Ve Ödeme Tutarı: Her iki yatırım aracı da iki yıl (728 gün) vadeli olarak ihraç edilmektedir. Altın tahvilinde yatırımcısına, her 6 ayda bir TL cinsinden altın fiyatına endeksli %1,20 (yıllık %2,40) oranında kupon ödenir. Söz konusu kupon oranı, senedin vadesi boyunca sabit kalmakta olup yatırımcının elde edeceği TL getiri tutarı ise altın fiyatlarında meydana gelecek olan değişmelere göre farklılık gösterebilecektir. Altına Dayalı Kira Sertifikası, yatırımcısına her 6 ayda bir TL cinsinden altın fiyatına endeksli %1,20 (yıllık %2,40) oranında kira ödeyecektir. Söz konusu kira oranı, senedin vadesi boyunca sabit kalmakta olup yatırımcının elde edeceği TL tutarı ise altın fiyatlarında meydana gelecek olan değişmelere göre farklılık gösterebilecektir. 2.6. Diğer Hususlar: Altın Tahvili/Altına Dayalı Kira Sertifikasına yatırım yapan yatırımcıların sahip oldukları Altın Tahvili/Altına Dayalı Kira Sertifikalarını işlemiş getirisi KASIM - ARALIK 2017 161
ile birlikte istedikleri zaman satıp Türk Lirası karşılığını alabilme imkânları bulunmaktadır. Yatırımcılar hesaplarındaki Altın Tahvili/Altına Dayalı Kira Sertifikasını tek seferde en az 1000 adet (1 gram) olacak şekilde satabilecek olup hesaplarında 1000 adetten az senet kalması durumunda 1000 adetten az kalan kısım tek seferde Ziraat Bankasına satılabilecektir. Vadeden önce Altın Tahvili/Altına Dayalı Kira Sertifikalarının Ziraat Bankasına satılmak istenmesi durumunda, yatırımcılara ödemeler piyasadaki güncel gram altın fiyatları dikkate alınarak Ziraat Bankası tarafından yapılacaktır. Diğer taraftan, ihraç tarihini takip eden ilk 3 ay içerisinde (90 ıncı takvim günü dâhil) Altın Tahvili/Altına Dayalı Kira Sertifikalarının Ziraat Bankasına satılmak istenmesi durumunda, ihraç aşamasında yatırımcılara yansıtılmayan maliyetlerin bir bölümü dikkate alınarak %1,5 oranında iskonto uygulanacaktır. İhraç tarihini takip eden 3 aylık süre sonrasında (91 inci takvim günü ve sonrası) Altın Tahvili/Altına Dayalı Kira Sertifikalarının Ziraat Bankasına satılmak istenmesi durumunda herhangi bir iskonto uygulanmayacaktır. Yatırımcılar vade tarihinden önce isterlerse Altın Tahvili/Altına Dayalı Kira Sertifikasını bir başka gerçek kişiye satabilir veya devredebilir. Yatırımcıların vade tarihinden önce Altın Tahvili/Altına Dayalı Kira Sertifikasını bir başka gerçek kişiye satmak veya devretmek istemesi durumunda, alıcı adına Ziraat Bankasında hesap açılması ve banka şubesinden işlemin gerçekleştirilmesi yeterli olacaktır. Yatırımcılar hesaplarındaki Altın Tahvili/Altına Dayalı Kira Sertifikasını bir başka kişiye satarken veya devrederken tek seferde en az 1000 adet (1 gram) olacak şekilde işlem gerçekleştirebilecek olup hesaplarında 1000 adetten az senet kalması durumunda 1000 adetten az kalan kısım tek seferde satılabilecek veya devredebilecektir. Vade sonunda yatırım hesaplarında bulunan Altın Tahvili/Altına Dayalı Kira Sertifikası adedine karşılık gelen gram altın tutarının (anapara tutarının) ödenmesi aşamasında yatırımcıların tercih edebileceği üç ayrı seçeneği bulunmaktadır: 1) Anapara bedelleri, vade tarihinde yatırımcıların vadesiz altın mevduat hesaplarına hesaben gram altın olarak ödenmesi. 2) Yatırımcı tarafından talep edilmesi durumunda, Altın Tahvili/Altına Dayalı Kira Sertifikasının anapara bedelinin, BİST Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası üyesi rafineriler (rafineri) tarafından üretilen 995/1000 saflıkta 1 kilogramlık külçe altın olarak veya Darphane tarafından üretilen 162 KASIM - ARALIK
Çeyreklik Cumhuriyet Ziynet Altını olarak vade tarihinden sonra yatırımcı tarafından fiziken geri alınabilmesi, 3) Yatırımcı tarafından talep edilmesi durumunda yatırımcının vade sonunda ödenecek anapara bedelini Hazine Müsteşarlığı tarafından mevcut senetlerin vade sonu tarihi ile aynı tarihe denk gelecek şekilde yeni ihraç edilebilecek Altın Tahvili/Altına Dayalı Kira Sertifikasına tekrardan yatırılabilmesi, Fiziki altın sadece vade sonunda gerçekleştirilecek anapara ödemelerinde talep edilebilecek olup vade tarihinden önce Altın Tahvili/Altına Dayalı Kira Sertifikalarının satılmak istenmesi durumunda, piyasadaki güncel gram altın fiyatları dikkate alınarak Ziraat Bankası tarafından TL ödeme yapılmaktadır. 3. ALTIN TAHVİLİ VE ALTINA DAYALI KİRA SERTİFİKASIN- DAN ELDE EDİLEN GELİRİN VERGİLENDİRİLMESİ: Bilindiği üzere 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun Geçici 67 nci maddesinde, menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılması ve elde tutulması sürecinde elde edilen gelirler ile mevduat faizleri, repo gelirleri ve özel finans kurumlarından elde edilen gelirlerin vergilendirilmesine yönelik düzenlemelere yer verilmiştir. Söz konusu maddenin birinci fıkrasında: Bankalar ve aracı kurumlar takvim yılının üçer aylık dönemleri itibarıyla; a) Alım satımına aracılık ettikleri menkul kıymetler ile diğer sermaye piyasası araçlarının alış ve satış bedelleri arasındaki fark, b) Alımına aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının itfası halinde alış bedeli ile itfa bedeli arasındaki fark, c) Menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının tahsiline aracılık ettikleri dönemsel getirileri (herhangi bir menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracına bağlı olmayan), d) Aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının ödünç işlemlerinden sağlanan gelirler üzerinden % 15 oranında vergi tevkifatı yaparlar. hükmüne; Yedinci fıkrasında: Madde uyarınca tevkifata tâbi tutulan kazançlar için gerçek kişilerce yıllık veya münferit beyanname verilmez. Diğer gelirler dolayısıyla verilecek yıllık beyannameye bu gelirler dâhil edilmez. hükmüne; Onüçüncü fıkrasında: Bu maddede geçen menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı ifadesi, özel bir belirleme yapılmadığı sürece Türkiye de ih- KASIM - ARALIK 2017 163
raç edilmiş ve Sermaye Piyasası Kurulunca kayda alınmış ve/veya Türkiye de kurulu menkul kıymet ve vadeli işlem ve opsiyon borsalarında işlem gören menkul kıymetler veya diğer sermaye piyasası araçları ile kayda alınmamış olsa veya menkul kıymet ve vadeli işlem borsalarında işlem görmese dahi Hazinece veya diğer kamu tüzel kişilerince ihraç edilecek her türlü menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracını ifade eder. Bankaların ve aracı kurumların taraf olduğu veya bunlar aracılığıyla yapılan; belirli bir vadede, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte, ekonomik veya finansal göstergeye dayalı olarak düzenlenenler de dahil olmak üzere, para veya sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi alma, satma, değiştirme hak ve/veya yükümlülüğünü veren vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri bu madde uygulamasında diğer sermaye piyasası aracı addolunur hükmüne; Onyedinci maddesinde: Bakanlar Kurulu bu maddede yer alan oranları her bir sermaye piyasası aracı, kazanç ve irat türü ile bunların vadesi, elde tutulma süresi ve bunları elde edenler itibarıyla, yatırım fonlarının katılma belgelerinin fona iade edilmesinden veya diğer şekillerde elden çıkarılmasından elde edilen kazançlar için fonun portföy yapısına göre, ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye veya % 15 e kadar artırmaya yetkilidir. hükümlerine yer verilmiştir. Altına Dayalı Kira Sertifikası, sertifika sahiplerine, kıymetin kiralanmasından elde edilen kira gelirini, pay sahiplerine payları oranında dağıtmaktadır. Altına Dayalı Kira Sertifikasında kira geliri kira sözleşmesi uyarınca altın fiyatına endeksli olarak belirlenmekte olup yatırımcısına altın fiyatına endeksli Türk Lirası cinsi bir kira getirisi sağlamaktadır. Altın Tahvilleri ise, diğer Devlet Tahvillerinde olduğu gibi, arkasında herhangi bir gayrimenkul işlemi olmayan, yatırımcısına, satın aldığı Tahvil karşılığında altın fiyatına endeksli Türk Lirası cinsi faiz geliri sağlayan bir yatırım aracıdır. Buna göre Altına Dayalı Kira Sertifikası ve Altın Tahvilinden elde edilen gelirlerin vergilendirilmesi Gelir Vergisi Kanununun 67 nci maddesi kapsamında yapılmaktadır. Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesinde yer alan kazanç ve iratlardan yapılacak tevkifat oranları asıl olarak 22.07.2006 tarihli ve 2006/10731 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenmiş; bununla birlikte söz konusu Kararda çeşitli tarihlerde yapılan değişikliklerle tevkifat oranlarında güncellemeler yapılmıştır. Bu kapsamda, 27.09.2017 tarihli ve 30193 sayılı Resmi 164 KASIM - ARALIK
Gazetede yayımlanan 2017/10840 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile; Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen altına dayalı Devlet iç borçlanma senetleri ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun uyarınca kurulan varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen altına dayalı kira sertifikalarından elde edilen kazançlar için stopaj oranı % 0 olarak belirlenmiştir. Buna göre Altına Dayalı Kira Sertifikası/Altın Tahvilinden elde edilen getiriler Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesi uyarınca yüzde sıfır tevkifata tabi tutulup bu tevkifat nihai vergilendirme olmaktadır. Diğer bir ifadeyle bu kapsamda gelir elde eden gerçek kişiler tarafından beyanname verilmeyecek, başka gelir unsurları için beyanname verilse dahi Altına Dayalı Kira Sertifikası/Altın Tahvilinden elde edilen getiriler beyannameye dâhil edilmeyecektir. Diğer taraftan, ihraç tarihini takip eden ilk 3 ay içerisinde (90 ıncı takvim günü dâhil) Altın Tahvili/Altına Dayalı Kira Sertifikalarının Ziraat Bankasına satılmak istenmesi durumunda, ihraç aşamasında yatırımcılara yansıtılmayan maliyetlerin bir bölümü dikkate alınarak %1,5 oranında iskonto uygulanacaktır. İhraç tarihini takip eden 3 aylık süre sonrasında (91 inci takvim günü ve sonrası) Altın Tahvili/Altına Dayalı Kira Sertifikalarının Ziraat Bankasına satılmak istenmesi durumunda herhangi bir iskonto uygulanmayacaktır. 4. SONUÇ Fiziki altını bulunan bireysel yatırımcılara belirli bir getiri sağlayarak yastık altındaki altınların ekonomiye kazandırılması amacıyla Hazine Müsteşarlığı tarafından ihraç edilmeye başlanan Altın Tahvili ve Altına Dayalı Kira Sertifikası ile yatırımcılara, yastık altında duran altınlarını çalınma, kaybolma riski olmadan Devlet güvencesinde yatırıma dönüştürme imkânı getirilmiştir. Finansal sisteme derinlik katması amaçlanan bu yatırım araçlarıyla yatırımcıların atıl vaziyette olan altınlarından ilave getiri elde edebilmesi, tasarrufların artırılması ve ekonomiye ivme kazandırılması amaçlanmaktadır. Altına Dayalı Kira Sertifikası ve Altın Tahvili üzerinden elde edilen getiriler için gelir vergisi tevkifat oranı sıfır olarak belirlenmiş diğer bir ifade ile bu getirilerden vergi alınmaması benimsenmiştir. Kira/kupon getirisi üzerinden vergi alınmadığı gibi altının değerinde meydana gelen artış da herhangi bir vergiye tabi bulunmamaktadır. Üstelik Sertifika/Tahvil yatırım hesaplarından KASIM - ARALIK 2017 165
hesap işletim ücreti ve benzeri bir masraf da alınmamaktadır. Söz konusu yatırım araçları bu özellikleriyle, yüzde onbeş oranında stopaja tabi olan altın mevduat hesaplarından daha avantajlı bir konumda yer almaktadır. Bütün bu avantajların vatandaşlara daha yoğun bir şekilde duyurulması yatırım araçlarına olan talebi artıracaktır. KAYNAKÇA Altın Tahvili Altına Dayalı Kira Sertifikası Yatırımcı Kılavuzu (Ekim 2017). Ankara : T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı. BKK (22.07.2006). 2006/10731 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesi. Ankara : Resmi Gazete (26237 sayılı) Resmi Gazete. Kira Sertifikası Yatırımcı Kılavuzu. Ankara : T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı T.C. Yasalar (31.12.1960). 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu. Ankara : Resmi Gazete (10700 sayılı ). 166 KASIM - ARALIK