PATLATMA KAYNAKLI YER HAREKETİ ETKİSİNDEKİ BİTİŞİK NİZAM YAPILARIN ÇARPIŞMA ANALİZİ

PATLATMA KAYNAKLI YER HAREKETİ ETKİSİNDEKİ BİTİŞİK NİZAM YAPILARIN ÇARPIŞMA ANALİZİ ÖZET: O.Köksal 1 ve Z. Karaca 2 1 Öğr. Gör., İnşaat Bölümü, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Kavak MYO, Kavak, Samsun 2 Doç.Dr., İnşaat Müh. Bölümü, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Atakum, Samsun Email: olgun.koksal@omu.edu.tr İnşaat mühendisliği uygulamalarında sıklıkla patlatma işlemi yapılmaktadır. Her ne kadar patlatma ile elde edilen faydalar olsa da, mevcut yapılara bu işlemin zararlı etkileri de bulunmaktadır. Bu zararlı etkilerden olan patlatma kaynaklı yer hareketi, çok kısa sürede yapılarda dinamik etkileşimler oluşturmaktadır. Bu çalışmada, yan yana bulunan iki katlı iki binanın patlatma kaynaklı yer hareketi ile oluşacak çarpışma olayı sonlu elemanlar yöntemi kullanılarak modellenmiştir. Modelleme, sonlu elemanlar yöntemini esas alan ANSYS yazılımı ile gerçekleştirilmiştir. Patlatma kaynaklı yer hareketinin üretilmesinde ise BlastGM yazılımı kullanılmıştır. Bu yazılımda, yapıya olan dik uzaklık, patlayıcı ağırlığı ve zemin cinsi bilgileri girilerek yapay olarak patlatma kaynaklı yer hareketine ait, ivme-zaman, hız-zaman, yerdeğiştirme-zaman, patlatma basıncı-zaman grafikleri elde edilmektedir. Patlatma kaynaklı yer hareketi etkisinde olan bitişik nizam iki katlı iki binanın çarpışma analizleri sonucunda, patlayıcı miktarının fazla olması durumunda çarpışma etkilerinin artış gösterdiği görülmüştür. Sonuç olarak, depremin yanı sıra patlatma gibi dinamik etkilere karşı da bitişik nizamlı yapılar arasına hesap edilerek uygun bir derz boşluğu bırakılması gerekmektedir. Aksi durumda, yerdeğiştirmeler ve gerilmeler sınır değerleri aştığında bölgesel hasarlar meydana gelecektir. ANAHTAR KELİMELER : Patlatma Kaynaklı Yer Hareketi, Çarpışma, Sonlu Elemanlar Yöntemi ANALYSIS OF SEISMIC POUNDING BETWEEN OF ADJACENT BUILDINGS ON INFLUENCE OF BLAST-INDUCED GROUND MOTION ABSTRACT: Blasting operation is often made for the disintegration of rocks in the construction of road slopes, tunnels, dams. Although blasting operation is beneficial for construction applications, this process damages some structures. However, the blast-induced ground motion causes dynamic interactions between structure and ground in short time. These interactions cause significant damage both on the soil and on the structures. In this study, side-byside two storey two buildings which are located structures subjected to artificially generated surface blastinduced ground motion by using a three-dimensional finite element model. Modeling was carried out with ANSYS software based on finite element method. As a representative of blast induced ground motion, the software named BlastGM (Artificial Generation of Blast induced Ground Motion) was developed by authors to predict ground motion acceleration values. In order to model blast-induced ground motion, firstly, peak acceleration and the time envelope curve function of ground motion acceleration were obtained from distance of the explosion center and the explosion charge weight and then blast-induced acceleration time history were established by using these factors. If the weight of explosive increases, pounding effects increases in adjacent structures. As a result, it seems that the proper seismic performance evaluation of the adjacent buildings subjected to artificially generated surface blast-induced ground motion is not possible without consideration 1

of pounding interaction. Otherwise, when it exceeds the limit values of displacements and stresses local damage will occur. KEYWORDS : Blast-induced Ground Motion, Pounding Effects, Finite Element Method 1. GİRİŞ Baraj, karayolu, demiryolu, yer altı yapıları gibi önemli mühendislik yapılarında tünel açma sırasında patlatma çalışmaları kaçınılmaz olmuştur. Ayrıca sözkonusu olan yapılar ve diğer bütün inşaat uygulamaları için taş ocaklarından malzeme temininde de patlatma çalışması yapılmaktadır. Bu yüzden patlatma işlemi inşaat mühendisliği uygulamalarında teknolojinin de gelişmesiyle birlikte sıklıkla tercih edilmektedir. Dolayısıyla inşası düşünülen çoğu yapı için bir patlatma çalışması planlanıp uygulanması gerekmektedir. Patlatma çalışmasından önce, patlatma merkezinin nerede olduğu ve mevcut yapılara ne gibi etkilerin olacağı da düşünülmesi gerekmektedir. Önceden yapılan bir planlama ile birlikte yerleşim yerlerindeki yapıların patlatmadan nasıl etkileneceği de belirlenebilmektedir. Belirtildiği üzere patlatma çalışması çoğu inşaat mühendisliği uygulamalarında ekonomi ve zaman yönünden fayda sağlamaktadır. Ancak patlatma işleminin getirdiği olumlu etkiler yanında, birçok olumsuz etki de bulunmaktadır. Patlatma işlemi sırasında yer hareketi, hava şoku, doğal malzeme fırlaması (kaya parçacıkları, zemin partikülleri) gibi olumsuz etkiler meydana gelmektedir. Bu çalışmada, patlatma işleminin olumsuz etkilerinden olan yer hareketi incelenmiştir. Şekil 1 de patlatma kaynaklı yer hareketi etkisindeki bir kargir yapıda ve zeminde oluşan hasar görülmektedir. Şekil 1. Patlatma kaynaklı yer hareketi sonucu oluşan hasarlar. 2. PATLATMA KAYNAKLI YER HAREKETİNİN MODELLENMESİ Patlatma kaynaklı yer hareketleri incelendiğinde yüksek frekanslı ve çok kısa süreli oldukları görülmüştür. Bu yer hareketlerinin davranışını etkileyen birçok parametre bulunmaktadır. Bu parametreler şunlardır; patlayıcı ağırlığı, patlatma merkezi ile yapı arasındaki dik uzaklık, patlatma merkezi derinliği, zemin ve kayanın geoteknik özellikleri. Ülkemizde ve dünyada, depremin oluşturduğu yer hareketinin yapılardaki etkileri sürekli araştırılmaktadır. Bu araştırmalarda dinamik analizler yapılırken hem daha önce meydana gelmiş deprem kayıtlarından, hem de yapay olarak üretilen deprem kayıtlarından yararlanılmıştır. Günümüzde sıklıkla uygulanan patlatma çalışması sonucu oluşan yer hareketlerinin, mevcut yapılar üzerindeki etkisi de araştırmacılar için çok dikkat çekicidir. Bu nedenle, deprem için yapıların dinamik analizi yapıldığı gibi patlatma için de dinamik hesapların dikkatli bir şekilde yapılması gerekmektedir. Uluslararası literatürde patlatma kaynaklı yer hareketi çalışmaları hızla devam ettiği için bu çalışma önem taşımaktadır (Hao ve Wu, 2005; Özmen, 2006; Özcan, 2010; Singh ve Roy, 2010). Şekil 2 de patlatma merkezinden R dik uzaklığındaki yapı görülmektedir. 2

Şekil 2. Patlatma merkezi, TNT patlayıcı ve patlatma merkezine R dik uzaklığındaki yapı. Patlatma merkezine olan dik uzaklık, patlayıcı ağırlığına bağlı olarak elde edilen pik ivme değeri ve patlatma basıncının zaman zarf eğrisi dikkate alınarak patlatma kaynaklı yer hareketi modellenebilmektedir (Wu ve Hao, 2005). Stasyoner olmayan rastgele işlem yöntemi kullanılarak patlatma kaynaklı yer hareketi modeli oluşturulabilmektedir (Ruiz ve Penzien, 1969). Patlatma kaynaklı yer hareketini temsilen, yer hareketi ivme değerlerinin tahmin edilebilmesi için BlastGM (Artificial Generation of Blast induced Ground Motion) adlı bir yazılım geliştirilmiştir(köksal,2013). Yapay ivme değerleri patlatma merkezine olan dik uzaklığa ve patlayıcı ağırlığına bağlı olarak elde edilmektedir. Ayrıca zamana bağlı hız, yerdeğiştirme, patlatma basıncı değerleri de elde edilebilmektedir. 2.1.Direkt Etkili Yer Hareketi Direkt etkili yer hareketini temsilen bu çalışmada daha önce yapılmış arazi deneylerinden elde edilen ampirik denklemler kullanılmıştır. Direkt etkili yer hareketini ifade etmek için, granit zemine ait zamana bağlı ivme kayıtlarının üretilebilmesi için (2) nolu denklem PPA 1.45 1.07 3.979R Q (g) (1) olarak ifade edilmektedir (Wu ve Hao, 2005). Burada, PPA, en büyük parçacık ivmesi, R, patlatma merkezinden dik uzaklığı (m), Q, TNT patlayıcı ağırlığını (kg), g=9.81 m/s 2, yerçekimi ivmesini göstermektedir. 1 nolu denklem incelendiğinde patlayıcı ağırlığı, patlatma merkezinden dik uzaklık ve zemin özelliği dikkate alınarak direkt etkili yer hareketlerinin maksimum ivmeleri hesaplanabilmektedir. İnşaat mühendisliğinde her türlü yapının dinamik analizinde, yer hareketini temsil eden ivme-zaman değerlerinin bilinmesi gerekmektedir. Ancak patlatma için gerekli deneysel çalışmaların yapılması hem güvenlik hem de ekonomi nedeniyle bazı zorluklar ortaya çıkarmaktadır. Bu yüzden patlatma kaynaklı yer hareketinin yapılar üzerindeki etkisi incelenmek istendiğinde, patlatma kaynaklı yer hareketlerinin yapay olarak üretilmesi ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, patlatmanın dinamik etkilerinin her zaman deneysel olarak belirlenemediği durumlarda dikkate alınabilecek ivme-zaman değerleri geliştirilen yazılım ile yapay olarak elde edilmiştir. Stasyoner olmayan rastgele işlem yöntemi patlatma kaynaklı yer hareketinin modellemesinde kullanılmaktadır. Bu yöntemde, yer hareketi ivme değerleri, deterministik şekil fonksiyonu (zaman yoğunluk zarf fonksiyonu) p(t) ve stasyoner işlem, w(t) parametreleri kullanılarak hesap edilmektedir (Ruiz ve Penzien, 1969). Patlatma kaynaklı stasyoner olmayan yer hareketi (Amin ve Ang, 1968) tarafından da (2) denklemiyle ifade edilmiştir. a b t pt wt (2) 3

Şekil fonksiyonu deprem mühendisliğinde zamanlama bakımından sismik yer titreşiminin durağan (stasyoner) olmayan özelliğini belirlemede kullanılmaktadır. (2) nolu denklem için şekil fonksiyonu Hilbert dönüşümünden elde edilmektedir (Kanasewich, 1981). Benzer olarak bu şekil fonksiyonu patlatma kaynaklı yer hareketlerinin zarfını exponansiyel biçimde modelleyebilmektedir. Bu fonksiyon (Wu ve Hao, 2005); p t 0, mte biçimindedir (Şekil 3b). m ve n yer hareketinin durağan olmayan özelliğine bağlı parametrelerdir. e doğal logaritmadır, m ve n parametreleri t p ile belirlenmektedir. t p, t a dan ivmenin maksimum değerine ulaşması için geçen süredir (Wu ve Hao, 2005). t p 1/ 2n (4) nt 2 t0, t0, (3) m 2ne (5) Yapılan deneylerden patlatma merkezinden R uzaklığı ile yeryüzeyindeki bir noktada titreşim dalgasının varış zamanı (Wu ve Hao, 2005), 1.03 0.02 t 0.91R Q / (6) a c s ile basitçe tahmin edilebilmektedir. c s granit zeminin P dalga hızıdır. t p tahmin edilen zaman için ampirik bağıntı (Wu ve Hao, 2005), 4 0.27 1/3 0.81 4 0.81 5.1x10 Q ( R / Q ) 5.1x10 R (s) (7) t p olarak elde edilmektedir. Görüldüğü gibi, t p yalnızca R uzaklığına bağlıdır. Yer hareketi dalgasının süresi, yapısal etkiye tesir eden çok önemli bir parametredir. Bu çalışmada, sarsıntı dalgası süresi t d, t t d t a (8) olarak tanımlanmaktadır. (a) (b) Şekil 3. (a)patlatma basınç grafiği ve (b) patlatma kaynaklı yer hareketinin tipik bir zaman zarf fonksiyonu. 4

BlastGM yazılımı kullanılarak, Şekil 3a da patlatma sonucu ortaya çıkan basınç değişimleri ve Şekil 3b'de patlatmaya ait tipik bir zaman zarf fonksiyonu gösterilmektedir. Anakayadaki ivme, p(t), zamanın deterministik fonksiyonunun, S 0 beyaz gürültü fonksiyonuna bağlı olarak elde edilen w(t) çarpımı ile ifade edilen Gauss shot gürültüsü ile benzetim yapılmaktadır. Zemin tabakasının filtre etkisi, 0 sönümsüz açısal frekans ve sönüm oranı ile ifade edilen sönümlü tek serbestlik dereceli doğrusal sistemle benzeşim yapılmaktadır. a g (t) yer hareketi ivmesi,.. a z 2 z z a g 0. 2 0 ( t) 2 z z 0 0. (9) ve (10) denklemlerinin çözülmesi ile elde edilmektedir (Ruiz ve Penzien, 1969). Şekil 4'de sırasıyla 100Kg, 500kg ve 1000Kg TNT (patlayıcı madde) ve patlatma merkezinden 40m uzaklık için, BlastGM yazılımı ile yapay olarak elde edilen zamana bağlı yatay ivme grafiği ve ivme spektrumu-frekans grafiği görülmektedir. Patlatma kaynaklı yer hareketinin zamana bağlı ivmelerini yapay olarak üreten BlastGM yazılımı, MATLAB programlama dilinde geliştirilmiştir. Yazılıma, giriş verisi olarak, patlayıcı ağırlığı, patlatma merkezine dik uzaklık, zaman aralığı, zemin cinsi( sismik hız, sönüm oranı) değerleri girilmektedir. b t (9) (10) (a) (b) Şekil 4. Patlatma merkezine 40m mesafede, 100Kg, 500Kg ve 1000Kg patlayıcı ile oluşan (a)yatay ivme-zaman ve (b)ivme spektrumu-frekans grafikleri. 3. BİTİŞİK YAPILARIN DİNAMİK ANALİZİ 3.1. Bitişik yapılar 3194 sayılı İmar Kanunu na dayalı olarak çıkartılan Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği ne göre, bir veya birden fazla komşu parsellerdeki binalara bitişik olan yapılara bitişik nizam denir. Ülkemizde şehirleşmenin hızla artmasıyla ve ilgili yönetmeliğin de izin vermesi nedeniyle sıklıkla bitişik nizam yapılar inşa edilmektedir. DBYBHY (2007) nin 2.10.3.2 Maddesine göre yapı yüksekliği 6m ye kadar en az 3cm, 6m den sonraki her 3m için 3cm ye 1cm daha eklenmesi koşulu ile derz miktarları belirlenmelidir. Bunun yanısıra yönetmelik şartları da gözönüne alınarak her yapı için ayrı ayrı derz hesabı yapılması gerekmektedir. Ancak çarpık kentleşme, yapı sahiplerinin arazi sınırından taviz vermek istememesi veya mimari proje aşaması sırasında yapının tek başına düşünülüp komşu binalar ile aralarında oluşabilecek etkileşimlere önem verilmemesi gibi sebeplerden dolayı 5

bitişik yapılar inşa edilirken iki yapı arasına deprem derzlerinin konulması ihmal edilmektedir. Değişik dinamik özelliklere sahip binalar, deprem sırasında farklı yerdeğiştirmeler yapmaktadırlar. Bu nedenle, aralarında yetersiz veya hiç boşluk bulunmayan bitişik binaların konumları deprem performansını çarpışma nedeniyle etkileyebilmektedir. Deprem sonrasında yapılan çalışmalarda; bu çarpışmaların yıkıcı bölgesel hasarlara neden olduğu görülmektedir. Patlatma kaynaklı yer hareketi de yapılarda çok kısa sureli ani bir dinamik etkileşim oluşturmaktadır. Bu yüzden deprem için yapılacak derzler aslında patlatma kaynaklı yer hareketi etkisindeki bir yapı için de hizmet etmektedir. Bu çalışmada, patlatma kaynaklı yer hareketi etkisinde bitişik nizam iki katlı iki bina ele alınarak dinamik etkiler incelenmiştir. Şekil 5'de binaların (a) zemin kat planı ve (b) sonlu eleman modeli verilmektedir.tablo 1 de ise yapılara ait malzeme özellikleri verilmektedir. Binalar zemin kat ve birinci kat olmak üzere iki katlı inşa edilmiştir. Birinci kata girişler dışarıdan merdivenle sağlanmaktadır. Binaların duvarlarında taşıyıcı özelliği olan düşey delikli yığma tuğla kullanılmıştır. Kat döşemeleri ise betonarme döşemedir. Temel ise radye temel olarak inşa edilmiştir. Binalar birbirinden ayrı olarak inşa edilmiştir. Binaların toplam inşaat alanı 86,39m 2 dir. Kat yükseklikleri 3m, bina toplam yüksekliği ise 6m dir. Table 1. Malzeme özellikleri Malzeme Elastisite Birim Ağırlık Modülü Poisson Oranı (N/m 2 (kg/m ) ) Yığma Tuğla 3x10 9 0.2 1600 Beton 32x10 9 0.2 2400 (a) (b) Şekil 5. Bitişik binaların (a) zemin kat planı, (b) sonlu eleman modeli. İki katlı binalar, sonlu elemanlar yöntemini esas alan ANSYS yazılımıyla Şekil 5b'deki gibi modellenmiştir. ANSYS yazılımında duvarlar, döşemeler ve temeller SOLID sonlu elemanı ile, yapılar arasındaki çarpışma etkisi ise CONTACT elemanlarla modellenmiştir. Binalar sert zemine ankastre mesnetle bağlanmıştır. Sert zemin homojen kabul edilmiştir. Analizde kullanılan malzemelerin özellikleri Tablo 1 de verilmiştir. 3.2. Sayısal Uygulamalar Patlatma kaynaklı yer hareketi için 40m mesafede, 100kg, 500kg ve 1000kg TNT patlayıcı ile sert zeminde patlatma meydana geldiği varsayılmıştır. Bu üç adet yer hareketi BlastGM yazılımı ile elde edilmiştir. Yer hareketleri için ayrı ayrı tepki spektrumları yine aynı yazılım ile elde edilmiştir. Tepki spektrumları sadece x yönünde dikkate alınmıştır. İlk durumda ANSYS yazılımında yapılar tamamen bitişik olarak sonlu elemanlarla modellenmiştir ve modal analiz yapılarak yapı bloğunun frekans aralıkları bulunmuştur. Elde edilen frekans aralıkları dikkate alınarak tepki spektrumu analizi yapılarak meydana gelen en büyük yatay yerdeğiştirmeler incelenmiştir. Aynı çözümlemeler kısmen bitişik olan yapıların arasına boşluk bırakılarak tekrarlanmıştır. 6

3.2.1. Modal Analiz Tamamen bitişik ve kısmen bitişik yapıların modal analizi ANSYS yazılımı ile birlikte gerçekleştirilmiştir. Modal analiz sonucunda 1.mod, 2.mod ve 3.mod şekillerinin literatürle uyumlu olduğu görülmüştür. Elde edilen sonuçlar Şekil 6 ve 7 de verilmektedir. Tamamen bitişik yapıların mod şekilleri incelendiğinde iki yapının birlikte dinamik davranış gösterdiği ve 1.modun ve 2.modun sırasıyla x ve y yönünde yerdeğiştirme, 3.modun ise burulma şeklinde olduğu görülmektedir. Şekil 6. Tamamen bitişik yapıların (a) 1.mod şekli-f1=0.45925hz, (b) 2.mod şekli- f2=0.55731hz ve (c) 3.mod şekli- f3=0.58196hz Şekil 7. Kısmen bitişik yapıların (a) 1.mod şekli- f1=0.45588hz, (b) 2.mod şekli- f2=0.50072hz ve (c) 3.mod şekli -f3=0.70700hz 3.2.2. Tepki Spektrumu Analizi Tamamen bitişik nizam ve kısmen bitişik nizam yapıların modal analizi ANSYS yazılımı ile birlikte gerçekleştirildikten sonra Q=100kg, 500kg ve 1000kg TNT patlayıcı kullanılarak R=40m de oluşan yer hareketi için tepki spektrumu analizleri gerçekleştirilmiştir. Bu analizlerde elde edilen sonuçlar Şekil 8 ve 9 da verilmektedir. Sonuçlar incelendiğinde tamamen bitişik yapıların Q=100kg-TNT,R=40m için en büyük yerdeğiştirmesinin 0.0013452m, Q=500kg-TNT,R=40m için en büyük yerdeğiştirmesinin 0.012412m, 7

Q=1000kg-TNT,R=40m için en büyük yerdeğiştirmesinin 0.023118m olduğu görülmektedir. Kısmen bitişik yapıların Q=100kg-TNT,R=40m için en büyük yerdeğiştirmesinin 0.0017555m, Q=500kg-TNT,R=40m için en büyük yerdeğiştirmesinin 0.016198m, Q=1000kg-TNT,R=40m için en büyük yerdeğiştirmesinin 0.030169m olduğu görülmektedir. Çarpışma olmaması için iki yapının arasına en az 6cm derz bırakmak gerektiği anlaşılmaktadır. Şekil 8. Tamamen bitişik yapılarda (a) Q=100kg-TNT,R=40m (b) Q=500kg-TNT,R=40m ve (c) Q=1000kg- TNT,R=40m deki yer hareketinin sonucunda oluşan yerdeğiştirmeler. Şekil 9. Kısmen bitişik yapılarda (a) Q=100kg-TNT,R=40m (b) Q=500kg-TNT,R=40m ve (c) Q=1000kg- TNT,R=40m deki yer hareketinin sonucunda oluşan yerdeğiştirmeler. 4. SONUÇLAR Patlatma kaynaklı yer hareketi etkisindeki tamamen ve kısmen bitişik iki katlı iki yapının çarpışma analizinin yer aldığı bu çalışmada aşağıdaki değerlendirmeler yapılmaktadır: Yeryüzünde veya yeryüzüne çok yakın yerlerde gerçekleştirilen patlatmalar sonucu büyük bir enerji açığa çıkmaktadır. Bu enerji nedeniyle hava şoku etkili yer hareketi ve direkt etkili yer hareketi ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, direkt etkili patlatma kaynaklı yer hareketi incelenmiştir. Patlatma kaynaklı yer hareketini temsilen stasyoner olmayan rastgele işlem yöntemi kullanılmıştır. Yapay yer hareketleri için, sert zeminde yapılmış olan deneysel çalışmalardan yararlanılmıştır. Deneysel çalışmalardan elde edilen pik ivmeler yardımıyla, geliştirilen 8

BlastGM yazılımı kullanılarak patlatmaya ait ivme spektrum değerleri elde edilmiştir. Yapılar Sonlu Elemanlar Yöntemini esas alan ANSYS yazılımı ile modellenmiştir. Daha sonra patlatma kaynaklı yer hareketi etkisindeki yapıların dinamik analizleri gerçekleştirilmiştir. Dinamik analizler sonucunda, tamamen bitişik yapıların patlatma kaynaklı yer hareketi etkisinde birlikte hareket ettiği görülmüştür. Ancak bitişik yapılarda değişik modlarda ters yönlerde meydana gelen yerdeğiştirmelerin geri dönüşünde çarpışmanın kaçınılmaz olduğu görülmektedir. Yapılan çalışmada kısmen bitişik yapıda oluşan en büyük yerdeğiştirmenin, tamamen bitişik yapıda oluşan en büyük yerdeğiştirmeden %30,50 daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle yerleşim yerlerine yakın yerlerde patlatma çalışmaları yapılırken, yapıların patlatma kaynaklı yer hareketlerine karşı davranışlarının da dikkate alınması gerekmektedir. Sonuç olarak, depremin yanı sıra patlatma gibi dinamik etkilere karşı da bitişik nizamlı yapılar arasına hesap edilerek uygun bir derz boşluğu bırakılması gerekmektedir. Aksi durumda, yerdeğiştirmeler ve gerilmeler sınır değerleri aştığında bölgesel hasarlar meydana gelecektir. KAYNAKLAR ANSYS Finite Element Analysis System(2011). SAS IP, Inc., U.S. Amin, M., Ang, A.H.S. (1968). A non-stationary stochastic model of earthquake motion., J. Eng. Mech. Div. 94(2), 559 583. Çetinkaya G.(2011). Deprem Yer Hareketine Maruz Komşu Binaların Çarpışma Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 275506. Earthquake Engineering Research Center (1969). PSEQN - Artificial generation of earthquake accelerograms,, Report No EERC 69-3, P. Ruiz and J. Penzien, University of California, Berkeley, California. Kanasewich, ER.(1981). Time sequence analysis in geophysics, The University of Alberta Press; Edmonton, Alberta, Canada. Lu, Y. ve Wang, Z. (2006). Characterization of structural effects from above-ground explosion using coupled numerical simulation. Computers & Structures, 84(28), 1729-1742. MATLAB. (2009). The MathWorks, Natick, MA. Köksal O.(2013). Patlatma kaynaklı yer hareketi etkisindeki ayaklı çelik su depolarının dinamik analizi, Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun. Özcan D.M.(2010). Yapıların Patlatma Kaynaklı Doğrusal Olmayan Davranışlarının Deneysel Yöntemlerle Belirlenmesi, Dokrora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 276440. Özmen, H.(2006). Patlatma Kaynaklı Yer Hareketinin Modellenmesi ve Yapı Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. Singh, P.K. ve Roy, M.P. (2010).Damage to surface structures due to blast vibration, International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences 47(6), 949-961. Unified Facilities Criteria (UFC).(2008). Structures To Resist The Effects Of Accidental Explosions, Technical Manual. US Department of the Army, Navy, and Air Force, Washington. Wu, C.ve Hao, H. (2005). Modeling of simultaneous ground shock and airblast pressure on nearby structures from surface explosions. International Journal of Impact Engineering, 31(6), 699-717. 9