T.C. ULUDAĞ ÜNĐVERSĐTESĐ Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu DERS NOTLARI

T.C. ULUDAĞ ÜNĐVERSĐTESĐ Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu DERS NOTLARI Öğr.Gör.Fikret CEYLAN Bursa 2011

U.Ü. SHMYO Tıbbi Dokümantasyon ve Sekreterlik Programı öğrencileri için hazırlamış olduğum bu ders notları ders kitabının olmaması nedeniyle Kaynaklar kısmında belirttiğim değişik yayımlardan faydalanarak yazdığım bir çalışmadır. Büro Makineleri Tamir Bakım ve Onarımı ders notlarıyla eksikliklerinizi tamamlayabileceğinizi umar; başarılar dilerim. Bursa, 2011 Öğr.Gör.Fikret CEYLAN Uludağ Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Birinci baskı tarihi: 2006 Đkinci baskı tarihi : 2008

ULUDAĞ ÜNĐVERSĐTESĐ SAĞLIK HĐZMETLERĐ MESLEK YÜKSEKOKULU DERS BĐLGĐ FORMU Programın Adı: Yarıyıl Bahar: ( ) Güz : ( X ) Dersin Adı- Kodu: Dersin Yürütücüsü: Dersin Đçeriği: Dersin Amacı: Öğrenme Çıktıları ve Yeterlilikler Ders Kitabı ve/veya Kaynaklar Değerlendirme Ölçütleri TIBBĐ DOKÜMANTASYON VE SEKRETERLĐK Teori Uyg. Lab. Eğitim ve Öğretim Yöntemleri Proje/Alan Çalışması Diğer Toplam Kredi Krediler AKTS Kredisi 1 2-3 2 3 STDS241 BÜRO MAKĐNALARI TAMĐR BAKIM VE ONARIMI (III.yarıyıl - Mesleki Seçmeli Ders) Öğr.Gör.Fikret CEYLAN Bürolarda kullanılan makineleri, makinelerin basit arıza sebeplerini, bunların bakım ve onarımında kullanılan araç-gereçleri ve giderilmesi ile kullanılmasının öğretimi hedeflenmektedir. Bu dersi başarı ile tamamlayan her öğrenci, bürolarda kullanılan makineleri tanır. Arıza ve problemlerinde nedenini tespit ederek arızayı giderebilme becerisi kazanır. Bu ders sonunda öğrenciler büro makinelerini etkin bir şekilde kullanabilme becerisi kazanır. 1- Büro makinelerinin önemi ve faydalarını, satın alınması, kullanım esasları, taşınması ve yerleştirilmesi konularında bilgi sahibi olur. 2- Bürolarda kullanılan araç-gereçler ile temizlik ve bakım-onarım malzemelerini tanır. 3- Bürolarda kullanılan makineleri tanır. 4- Makinelerin arıza sebeplerini ve giderilme yollarını öğrenir. 5- Büro makinelerinin bakım-onarım ve temizliğini yapar. 6- Büro makinelerini etkin bir şekilde başarıyla kullanır. Ana kaynak: --- -Yardımcı kaynaklar: Sekreterlik: Đş Yazıları, Dosyalama ve Büro Makineleri, Ünal ve Güneş Uzdil -Bürolarda Teknoloji Kullanımı, Hasan Tutar ve arkadaşları -Öğr.Gör.Fikret CEYLAN- Büro Makineleri Tamir Bakım ve Onarımı Dersi Ders Notları Varsa (X) olarak işaretleyiniz Yüzde (%) Ara Sınavlar X 50 Kısa Sınavlar Ödevler Projeler Dönem Ödevi Laboratuar Diğer Dönem Sonu Sınavı X 50 ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 2/90

Hafta Konular 1.Hafta 2.Hafta 3.Hafta 4.Hafta 5.Hafta 6.Hafta 7.Hafta 8.Hafta 9.Hafta 10.Hafta 11.Hafta 12.Hafta 13.Hafta 14.Hafta 1- Büro makinelerine genel bakış (önemi ve faydaları, kullanım esasları, satın alınması esasları, usulüne uygun taşınması, yerleştirilmesi ) 2- Temizlik ve onarım malzemeleri 3- Büro araç ve gereçleri 4- Bürolarda kullanılan makineler a) Yazı makineleri - Mekanik yazı makineleri - Elektronik yazı makineleri b) Dikte ve çevirme makineleri c) Çoğaltma makineleri - Fotokopi makineleri - Master hazırlayan baskı makineleri - Dizgi ve Baskı makineleri - Yazıcılar ARA SINAV d) Hesap makineleri e) Haberleşme makineleri - Telefon - Faks - Çağrı Cihazı - Telsiz f) Bilgisayar ve donanımı g) Sunum, Telekonferans, Görüntü ve Aktarım araçları - Tepegöz, - Projeksiyon - Elektronik yazı tahtası h) Diğerleri - Mikrofilm makinesi - Ciltleme makinesi - Kağıt Đmha makinesi - Etiketleme makinesi - Para Sayma makinesi - Diğer büro makineleri ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 3/90

GĐRĐŞ Büro denince çoğumuzun aklına bir grup insanın çeşitli hesaplamalar yaptıkları, belgeler doldurdukları, rapor hazırladıkları, tahsilat ya da ödeme yaptıkları, kısaca hizmet ürettikleri ortamlar akla gelir. En genel anlamıyla bürolar, bilgi işleme yoluyla hizmet üretmeye yönelik faaliyetlerin yürütüldüğü ortamlardır. Tek başına belirli bir hizmet üretmeye yönelik bürolar olduğu gibi daha büyük bir organizasyonun öğesi olarak, bu organizasyonun amacının gerçekleştirilmesinde diğer bölümlere yardımcı olan, onlara destek hizmeti sağlayan ve işlerini kolaylaştıran bürolar da söz konusudur. Bürolar; kurulma amaçları, görülen işler, çalışan sayısı gibi özellikler bakımından çeşitlilik gösterirler. Büyük ölçekli organizasyonlara ait bürolar yüksek iş hacminden dolayı büro otomasyonuna yönelmişlerdir. Bu büroların pek çoğu, bilgilerin dosya yerine elektronik ortamlarda bulunduğu bilgisayarlı sistemlere sahiptir. Türkçede büro, ofis, servis, daire sözcükleri aynı kavramı ifade etmek üzere biri diğerinin yerine kullanılan terimlerdir. Bürolar, hem imalat hem de hizmet sektöründeki işletmelerde yer alırlar ve genellikle daha büyük bir sistemin alt sistemleridir. Örneğin kambiyo servisi (bürosu) bir bankanın, danışma bürosu da bir satış mağazasının alt sistemi olabilir. Bürolarda gerçekleştirilen işlere baktığımızda bürolarda genelde bilgi ve hizmet üretmeye yönelik faaliyetlerin gerçekleştirildiğini görmekteyiz. Bürolar, çevreden ve örgütün kendi içerisinden gelen bilgileri alarak işleyen ve yine bilgi çıktısı üreten hizmet sistemleridir. Đnsanlar teknoloji yoluyla sahip oldukları bilgi, beceri, malzeme ve araçlar kullanarak iş yapma yeteneğini artırır, bulundukları ortamı iyileştirmeye çalışır. Teknolojideki gelişmelere paralel olarak büro teknolojileri de sürekli bir gelişme içinde olmuştur. 1800 lü yıllardan 1900 lü yıllara kadar devam eden ve mekanik dönem diye adlandırılan süreçte telefon, karbon kağıdı, hesap makineleri büro teknolojisi örnekleri olarak ortaya çıkmıştır. 1920 lerden itibaren elektrikli makineler bürolarda kullanılmaya başlanmıştır. 1960 lı yıllara kadar devam eden ve elektrikli araçlar dönemi olarak adlandırılan bu dönemin belli başlı teknolojik araçları; toplama/çıkarma yapan hesap makineleri, çevirme kadranlı telefonlar, dört işlemli hesap makineleri, delikli kart sistemi ve ilk fotokopi makineleridir. 1960 lı yıllardan itibaren büro otomasyonu başlangıcı olarak adlandırılabilecek dönem başlamış ve dijital elektronik bilgisayarlar, manyetik teyp, mikroçip, elektronik hesap makineleri, video terminaller, faks makineleri bu dönemin büro araçlarını oluşturmuştur. Büro otomasyonunda ikinci dönem optik tarayıcı ve algılayıcılar, kişisel bilgisayarlar ve bunlar için yazılım paketleri, vuruşlu olmayan yazıcılar, son aşamada da ağ teknolojileri ve bütünleşik sistemler kullanılmaya başlanmıştır. Büroların temel işlevinin bilgi işleme olduğu düşünülürse, büro teknolojilerinin ve büro otomasyonunun bürolarda bilgi işlemeyi ve iletimini kolaylaştıran, hızlandıran ya da otomatikleştiren donanım, yazılım ve ağ teknolojilerinden oluştuğu görülecektir. Bürolarda çalışan personelin işlerini yapabilmelerinde yardımcı olan, büro içi ve büro dışı her çeşit iletişimini sağlayan makine ve sistemlere büro makineleri denir. Temel fonksiyonu hizmet üretimi olan büroların faaliyetlerini yerine getirebilmeleri için iletişimine öncelikle ihtiyaçları vardır. Bir canlının yaşamını devam ettirebilmesi için suya, gıdaya, havaya ne kadar ihtiyaç varsa, bürolarda çalışan personelin de, bilgisayar ve telefon sistemleri başta olmak üzere büro makineleri ve iletişim sistemlerine o kadar ihtiyacı vardır. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 4/90

BÜRO KAVRAMI Kelimenin aslı Fransızca dır ve Bureau şeklinde yazılır. Büro; genel manası ile, içinde yapılacak işin mahiyetine göre gerekli demirbaş ve diğer yardımcı vasıtalarla donatılmış, bir işi görmeye mahsus çalışma yeri demektir. Bürolarda üretilen ana madde BĐLGĐ ve buna bağlı BELGE lerdir. Gerek kamu kuruluşlarında, gerek özel teşebbüslerde işlerin büyük bir kısmı bürolarda yürütülmektedir. Yani kurum veya kuruluşların hizmet veya üretim konusu ne olursa olsun, bunun yanında mutlaka büro hizmetleri de vardır. Mal ve hizmet üretiminin miktar ve kalitesi büyük ölçüde bürolarda verilen hizmetlerin verimliliğine ve etkinliğine bağlıdır. BÜRO TANIMLARI Gerek kamu kuruluşlarında, gerekse özel teşebbüslerde yöneticilerin, uzmanların, memurların ve sekreterlerin yönetsel işlerinin büyük bir bölümünün yürütüldüğü yerlere büro denir. Bürolar; yönetme ve kırtasiye (sekreterlik) işlerinin yürütüldüğü bir alan olarak yönetim için gerekli veri ve bilgilerin toplandığı, kayıt altına alınarak yönetimin gerekli işlerinin yapıldığı bir yer, yani kuruluşlardaki (yönetsel) işlerin yürütüldüğü bölümler şeklinde tanımlanabilir. Bir kuruluşla ilgili giren ve çıkan evrakın kayıt edildiği, yazışmalara ait tüm işlerin yapıldığı, dosya ve dokümanların saklandığı bir çalışma birimidir. Bürolarda yönetimin ihtiyacı olan bilgiyi üretmek için insan, malzeme ve araç gerecin bir bütün olarak bir arada bulunduğu ve üretim faaliyetleri için kullanıldığı yer olarak tanımlayabilir. Bir şirket bürosunun görünüşü ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 5/90

BÖLÜM I BÜRO MAKĐNELERĐNE GENEL BAKIŞ A. BÜRO MAKĐNELERĐNĐN ÖNEMĐ VE FAYDALARI Eskiden bugünkü gibi gelişmiş bürolar yoktu. Büro işleri önemsenmez, işlerin verimi üzerinde durulmazdı. Zamanla iş hayatının gelişmesi büro işlerini de artırmıştır. Artan büro işleri, insan gücüyle yeterince yapılamayınca, büro makinelerinin yapılması ve kullanılması zorunlu olmuştur. Bugün bürolarda çok çeşitli ve geliştirilmiş büro makineleri kullanılmaktadır. Makineler büro hayatının vazgeçilmez parçaları olmuş, makinesiz iş çıkarmak hemen hemen imkânsız hale gelmiştir. Günümüz bürolarının en belirgin özelliği, büro makinelerinin ve donanımlarının (ekipmanlarının) birbiriyle uyumlu çalışabilen bir sistem oluşturmalarıdır. Telefon sistemine faksın bağlanması; faksın fotokopi makinesi olarak kullanılabilmesi, fotokopi makinesinin gruplayıcı (sorter), zımbalayıcı, çevirici ekipmanlarının takılabilmesi; bellekten yazı yazma, kağıt katlama, yazıyı zarfa yerleştirme, zarf yazma, zarf yapıştırma, posta ücret damgası basma, paketleme makinelerinin birbirine bağlı bir sistem olarak çalışabilmesi, bir makine ile birçok işin birlikte yapılabilmesi gibi. Günümüzde hemen hiçbir iş, hizmet ya da üretim yoktur ki elde edilmesinde insan gücünün yanında bazı gereçler ve makineler kullanılmamış olsun. Modern büroların belirgin özelliği, büro makinelerinin ve donanımlarının birbiriyle uyumlu çalışabilen bir sistem oluşturmasıdır. Büro makinelerinin FAYDALARI şunlardır: - Makineler insan emeğine olan ihtiyacı azaltır. - Đşin maliyetini düşürür, verimliliğini artırır. - Makineyle yapılan işler daha düzenli ve temizdir. - Makineyle çalışmanın yorgunluğu daha azdır. - Makineyle yapılan işler, işin kontrol imkân artırır. B. BÜRO MAKĐNELERĐNĐN KULLANIM ESASLARI Büro makinelerinden tam verim alabilmek için, bu makinelerin teknik özelliklerini iyi bilmek gerekir. Makinelerin üzerinde bulunan parçaların ve tuşların kullanan kişi tarafından bilinmesi, makinelerden gerekli verimin alınması için şarttır. Bazı büro makineleri kısa sürede edinilen bilgiyle veya makinenin kullanma kılavuzu okunarak kullanılabilir. Bunlara mekanik yazı makineleri, dikte ve çevirme makineleri, hesap makineleri vb. örnek verilebilir. Baskı makinesi, ekranlı elektronik yazı makinesi gibi bir kısım büro makinelerini kullanmak ise belli bir süre eğitimi gerektirir. Makine satan firmaların çoğu makine satın alan kuruluşun elemanlarını ücretsiz olarak eğitmektedir. Makine satın alırken, eğitim sorunu olup olmadığını; varsa süresi ve ücretini sormalıdır. Makineyi kullanmaya başlamadan önce çalışma yerinin ışık durumunu, havasını, sıcaklığını kontrol etmelidir. Çalışmaya uygun değilse, elverişli şartları hazırlamalıdır. Çalışma sırasında gerekli olacak yeterli miktarda malzeme el altında bulunmalıdır. Yedek şeridin, zarfın veya kağıdın bulunmaması; işlerin aksamasına, nitelikli olarak zamanında sonuçlanmamasına neden olabilir. Doğru ve süratli kullanılan makineler, hem işin temiz olmasını sağlar, hem de zaman kaybını önler. Ancak makineleri kullanan kişilerin bu konuda iyi yetiştirilmesi gerekir. Ayrıca titizlikle kullanılan büro makineleri daha uzun ömürlü olur. Bu da milli servete büyük katkı sağlar. Makine başında sandalyeye dik oturmalı, her iki ayak yere temas etmelidir. Masa, sandalye ve sandalye arkalığının yüksekliği ayarlanmalıdır. Ekranlı (monitörlü) bir makinede çalışılıyorsa, ekranı göz hizasında olacak şekilde ayarlamalıdır. Sürekli olarak ayak ayak üstüne atmamalıdır. Aksi halde omurgada eğilme, omuzda çökme, belde, boyunda ve sırtta ağırlar başlar. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 6/90

Büro makinelerinde uzun süre çalışılıyorsa, monotonluktan kurtulmak için, 1-2 saatte bir, 10-15 dakika kadar ara vermelidir. Arayı, çalışma ortamının dışında geçirmek dinlenmeyi hızlandırır. Çalışma yerinde hafif tonda müzik dinlemek morali yükseltir. Đş yerinde dinlenecek müziğin; enstrümantal, dinlendirici, diğer çalışanları rahatsız etmeyecek özelliklerde ve tonda olması gerekir. C. BÜRO MAKĐNELERĐNĐ SATIN ALIRKEN GÖZÖNÜNDE BULUNDURULACAK ESASLAR Đş yoğunluğu az olan kuruluşların; pahalı, kapasitesi büyük, hızlı makineleri satın almaları doğru değildir. Bu gibi kuruluşların ihtiyaçlarını giderebilecek basit ve ucuz makineleri kullanmaları daha doğru olur. Đş hacmi geniş olan kuruluşlarda; işin maliyetini düşürmek, verimi artırmak bakımından, gelişmiş, hızlı makineleri kullanmak yararlıdır. Bir büronun içinde bulunduğu şartları dikkate almadan sırf şık ve modern görünmek düşüncesiyle satın alınan büro makinelerinin, faydasından çok zararı olabilir. Mekanik çalışan küçük bir yazı makinesinin ihtiyacı karşılayabileceği bir iş yerinde; büyük boy, ekranlı elektronik yazı makinesi kullanmak lükstür ve ekonomik değildir. Ayrıca, büro makinelerin çoğu yurt dışından dövizle satın alınmaktadır. Bu konuya yurt ekonomisi açısından da bakmak gerekir. Büro makinesi satın almak bir YATIRIM YAPMAK demektir. Her yatırımın asıl amacı kârlılığı artırmaktır. Bu bakımdan büro makinesi satın almadan önce şu hususları göz önünde bulundurmalıdır: - Büroda bu makineye gerçekten ihtiyaç var mıdır? Mevcut makine ve personel ile işler yürütülemez mi? - Makineye yapılacak yatırım kârlı olacak mıdır? - Makinenin kapasitesi, hızı ve iş kalitesi ihtiyacı karşılayacak mıdır? - Makinenin yaptığı işin birim maliyeti nedir? Benzerlerinden birim maliyet farkı var mıdır? - Satın alınması düşünülen makineyi bir süreden beri kullananlardan bilgi alınarak değerlendirilmiş midir? - Makinenin bakım-onarım garanti süresi ne kadardır? - Makinenin arıza sıklığı nedir? Arıza olduğunda, giderme süresi en çok ne kadardır? - Satıcı firma, yedek parça ve tüketim malzemelerini ne kadar süre ile bulundurmayı garantilemektedir? - Seçilecek marka, piyasada bu alanda önemli bir yer tutmuş mudur? - Makinenin fiyatı benzerlerine göre uygun mudur? Bedeli (peşin-vadeli, Türk Lirası-döviz, mal-hizmet olarak) nasıl ödenecektir? - Makine hemen teslim alınıp kullanılabilecek durumda mıdır? Belli bir süre üretimi, ithalatı, montajı, yerleştirilmesi için beklenecek midir? - Büro personeli makineyi kullanabilir; yoksa, personel özel olarak eğitilecek mi? Yeni personel almak gerekecek mi? Personel eğitiminin veya yeniden personel almanın maliyeti ve süresi nedir? - Özellikle iletişimle ilgili makine ve sistemler alınırken Türk Telefon Teknik Dairesi Başkanlığının onayladığı markalar seçilmelidir. - Türk Standartları ve Uluslar arası Standartlara uygun markalar üzerinde durulmalıdır. - Yeni teknolojilere uyum gösterebilecek markalar seçilmelidir. Makineyi alırken; garanti belgesini, makine ile beraber ücretsiz verilen kullanma kılavuzunu, örtü, fırça, yedek parça ve benzeri malzemeleri almayı unutmamalıdır. Makinenin bakım-onarım servisinin adresi, telefon ve faks numaraları da kaydedilmelidir. Özetle; Teknolojinin, mekanizasyonun hatta otomasyonun süratle ve sürekli geliştiği günümüzde, hergün yeni büro gereç ve makineleri piyasaya çıkmakta, mevcutlar gelişmektedir. Satın almadan önce, iyi bir piyasa araştırması yapılmalı, kullananlara danışılmalı, yedek parça ve servis imkanlarının derecesi göz önüne alınmalı, satıcı firma tarafından makineyi kullanma eğitimi veriliyor mu, öğrenilmelidir. Bu nedenle her tür ve model ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 7/90

gereç ve makineyi tanımak bir uzmanlık işi haline gelmiştir. Bu konuda yöneticilere Organizasyon ve Metot Uzmanları yardımcı ve yararlı olabilirler (büyük firma ve kuruluşlarda). Değişik firmaların mallarını incelemek, satıcılardan bilgi almak, makine prospektüslerini isteyip inceleyerek uygun bir seçim yapmaya çalışmak, bu konuda diğer bir uygun yol olabilir. Kuşkusuz ülkemizde kamu kuruluşları için sorun daha kolay çözümlenebilir. Zira bürolarda kullanılan birçok gereç ve büro makineleri Devlet Malzeme Ofisi (DMO) nden alınmaktadır. D. BÜRO MAKĐNELERĐNĐN USULÜNE UYGUN TAŞINMASI Makinelerin usulüne uygun taşınmaması önemli arızalara sebep olabilir. Makineleri rastgele bir yerinden tutup kaldırmamalıdır. Makine taşınırken şunlara dikkat edilir: - Makine elektrikli ise fişi prizden çıkarılır, elektrik ve varsa diğer kabloları düzgünce sarılır. - Bir kişinin taşıyamayacağı kadar ağır olan makineleri iki veya daha çok kişi ile birlikte taşımalıdır. - Makinenin içinde sarsıntıdan dökülebilecek sıvı varsa boşaltılır, düşebilecek parçalar çıkarılır. - Emniyet parçaları taşıma sırasında takılmalıdır. E. MAKĐNELERE UYGUN YER SEÇĐMĐ VE YERLEŞTĐRME Makine taşınacağı zaman önce yerleştirileceği yer hazırlanmalıdır. Elektrikle çalışan makinenin konulacağı yerde elektrik prizi bulunmalıdır. Makineleri sobanın, kalorifer radyatörünün yanına, pencere kenarına koymamalıdır. Makine konulduğu yerde büro içi trafiği engellememeli, iş akışını kolaylaştıracak şekilde yerleştirilmelidir. Makine çalışırken ısı ve sağlığa zararlı gaz çıkarıyorsa, makinenin konacağı odada pencere bulunmalı ve aynı zamanda aspiratörle havalanması sağlanmalıdır. Genel olarak büro makinelerinin tozdan korunması çok önemlidir. Bunun için makineler kullanılmadığı zamanlarda örtülü tutulmalıdır. Nemden, doğrudan gelen güneş ışınlarından korunmalıdır. Makineleri masanın kenarına, pencere kenarına, soba ve radyatörün yanına koymamalıyız. Makineler uygun kullanım alanlarına yerleştirilmeli, Hareket Ekonomisi Tekniği nden yararlanılarak, mümkünse bazı makineler birbirine bağlanmalıdır. Makinelerin yerleştirileceği uygun yeri seçerken ışık durumunu da dikkate almalıdır. Gün ışığının geliş yönü, makinenin özelliğine göre değişiklik gösterir. Yazı makinelerinin yerleştirilmesinde, ışığın, makineyi kullananın sağından veya sağ arkasından gelmesine dikkat etmelidir. Oysa, masada çalışırken gün ışığı sol taraftan gelmelidir. Işık yansıma veya gölge yaparak çalışmalı engellememelidir. Bu nedenle doğrudan gelen direkt ışık değil, dolaylı gelen (indirect) ışık tercih edilmelidir. F. MAKĐNELERĐN BAKIMI VE SĐCĐL FĐŞLERĐNĐN TUTULMASI Makineler hayatımızın vazgeçilmez parçaları olmuş, günümüzde makinesiz iş çıkarmak hemen hemen imkânsız hale gelmiştir. Makine kullananların, kullandıkları makinenin işleyişi hakkında bilgi edinmeleri gerekir. Bu hususta ilk başvurulacak kaynak makinenin kullanma kılavuzudur. Makinenin kullanma kılavuzuna, Kullanma Talimatı, Kullanma Rehberi gibi isimler de verilmektedir. Makinenin işleyişi ve bakımı ile ilgili bilgiler kullanma kılavuzunda bulunmaktadır. Kullanma kılavuzu etraflıca okunmalı, garanti belgesiyle birlikte bir dosyada saklanmalıdır. Bakım ve onarım işlerinin zamanlama planını içeren belgeler, makineler için açılacak dosyada saklanmalı, zamanı geldiğinde yaptırılan ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 8/90

tüm işlemlere ait servis pusulaları ve faturalarının birer fotokopileri de o dosyaya yerleştirilmelidir. Đyi bir eleman, kullandığı büro makinelerinin bakımına özen göstermek zorundadır. Makineler, çoğu dövizle satın alınmış, birer millî servettir; onları iyi kullanmak ve korumak gerekir. Makine bakımı makinenin ömrünü uzatır, aynı zamanda yapılan işlerin daha temiz, düzgün ve kısa zamanda çıkmasını sağlar. Makineden düşen bir vida, yerinden çıkan bir yay makinenin arızalanmasına ve işlerin zamanla yetiştirilememesine sebep olabilir. Kirli ve bakımsız bir makineden temiz iş çıkarmak mümkün değildir. Bir büro elamanından kullandığı makinelerin hepsinin bakım ve onarımını yapabilen, usta bir teknisyen kadar bilgili ve becerili olması BEKLENEMEZ. Fakat gerekli malzemeleri bulundurarak makine bakımı konusunda temel bilgileri öğrenmesi, teknisyenin yardımına ihtiyaç duymaksızın, kendi kullandığı makinelerin küçük arızalarını kolaylıkla onarabilmesi, yaptığı bakımla makinenin arıza yapmasını önleyebilmesi BEKLENĐR. Böylece makineden daha uzun süre yararlanma imkânı doğacak; sonuçta, hem zamandan, hem de paradan küçümsenmeyecek tasarruflar sağlanacaktır. Đş hayatında kullandığımız her çeşit makinenin çalışmasından, onun korunup, sürekli faal tutulmasından biz çalışanlar birinci derecede sorumluyuz. Öncelikle işimiz bittiğinde makinenin temizliğini yapıp varsa örtüsünü örterek toz ve dumandan korumalıyız. Daktilo makinesini hiç temizlemediğimizi düşünürsek zamanla toz ve silgi ve de kağıt parçacıkları makinenin içinde birikecek ve hareketli parçaların hareket etmesini engelleyecektir. Bazen de vida veya yaylarında bir gevşeme ve düşme olabilir. Bunların da derhal takılması ve onarılması gerekir. Çoğaltma makinelerinde mürekkep temizlenmezse, silindirler temizlenmezse zamanla tıkanıklık olur. Basılan kağıtlarda pürüzler çıkar, okuma zorlaşır. Bilgisayar tozsuz bir ortamda bulunmalıdır. Sık sık temizliği yapılmalı, yabancı-gereksiz programlar yüklenmemeli, sık sık virüs taraması yapılmalıdır. Đşletmede kullanılan tüm makinelerde servis ağı kurulmalıdır. Önce işletmenin kendi teknik servis elemanları ilgilenmeli, parça değişimlerinde veya program hatalarında yetkili servis derhal çağrılarak makinenin bakımı yaptırılmalıdır. Servis kapsamı süresinde parça değişimleri sağlanmalı, temizliği ve bakımı yaptırılmalıdır. Bürolarda bulunan makinelerin bakımlarını düzenli bir şekilde yürütmek, arızalarını ve tamir giderlerini kontrol etmek üzere her makine için birer Tamir-Bakım Sicil Fişi tutmak çok yararlı olur. Bürodaki makinelerin sicil fişleri topluca bir yerde bulunmalı, tamir ve bakım yapıldığında aksatmadan işlenmelidir. Makine bakım ve onarım sicil fişi tutmanın amacı: - Đş yerinde bulunan makinelerin bakımlarını düzenli bir şekilde yürütmek, - Makinelerin bakım ve onarım giderlerini kontrol altında tutmaktır. Tabii ki asıl amaç, makinelerden en yüksek verimi alabilmek için onları her an işler halde tutmak, makine arızası yüzünden işlerin aksamasını önlemektir. EK 1: Büro Makineleri Bakım ve Onarım Sicil Fişi ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 9/90

BÖLÜM II TEMĐZLĐK VE ONARIM MALZEMELERĐ A. TEMĐZLĐK MALZEMELERĐ VE KULLANIM ŞEKĐLLERĐ Makinelerdeki toz ve kirleri temizlemek için en çok şu malzemeler kullanılır: - Temizlik bezi (yumuşak ve tüysüz) - Yumuşak fırça - Sert fırça (diş fırçası da kullanılabilir) - Đspirto (saf alkol veya kolonya da olabilir) - Kontakt sprey (yağlı-yağsız) - Basınçlı hava (hava kompresörü, basınçlı hava spreyi veya el pompası) - Benzin gaz yağı Temizlik Bezi: Makinenin kirlerini ve tozlarını silmek için kullanılır. Büro makinelerinin temizliğinde kullanılacak bezler tüysüz olmalıdır. Tüylü bezlerin tüyleri, makinenin içine kaçabilir ve temizliği güçleştirir. Yumuşak Fırça: Makinenin üzerinde veya içinde, görünür yerlerdeki tozları, kağıt parçalarını, şerit liflerini temizlemek için kullanılır. Yumuşak fırçayı ispirtosuz, kuru olarak kullanmalıdır. Aksi halde tozlar ispirto ile karışarak çamurlaşır. Sert Fırça: Mekanik yazı makinelerinin harf kollarında ve harf çekirdeklerinde biriken toz, şerit mürekkebi, mumlu kağıt parçaları ve kirleri ispirtoyla temizlemek için kullanılır. Alkol: Đyi bir temizleyici sıvıdır. Ancak saf alkolü sağlamak oldukça güçtür. Onun yerine ucuzluğu ve sağlama kolaylığı bakımından ispirto kullanılır. Đspirto bulunmadığı zaman temizleyici sıvı olarak kolonya kullanılabilir. Kontakt Sprey: Elektronik devre elemanlarının oksitlerinin temizlenmesinde kullanılan, sıkıştırılmış bir sıvıdır. Yağlı ve yağsız olmak üzere iki türü vardır. Hareketli parçalarda yağlısı, hareketsiz yerlerde yağsızı püskürterek kullanılır. Dış Yüzey Temizleme Spreyi: Makinelerin dış yüzeylerine püskürterek temizlemeye yarar. Sprey makinenin dış yüzeylerine püskürtüldükten sonra bir bezle silinir. Antistatik Sprey: Monitör, tv. ekranlarındaki statik (durgun) elektriği gideren ve böylece toz çekmeyi önleyen spreydir. Sprey ekrana püskürtülür ve kuru bir bezle silinir. Hava Kompresörleri: Makine temizliğinde ilk önce içindeki toz, kırıntı, kağıt parçaları ve benzer yabancı cisimle basınçlı hava ile makine dışına atılır. Kompresör, basınçlı hava elde etmeye yarayan bir makinedir. Kompresör daha çok atölyelerde kullanılır. Bürolarda ise; sıkıştırılmış hava spreyi, elektrik süpürgesi (hava emme değil, püskürtme konumunda), el pompası kullanılır. Bunlardan hiçbiri yoksa, tozları üfleyerek veya fırçayla çıkarmak gerekecektir. Benzin: Eritme özelliği fazladır. Kullanmadan önce makinenin bütün mika kısımları sökülür. Đçine %10 oranında 10 numara makine yağı konarak metal kısımlarda temizlik için kullanılır. Yapışmış kirleri ve pasları temizler. Ayrıca, ses alma makinelerinin kristal kafalarını temizlemek için özel temizlik amacıyla hazırlanmış spreyler de vardır. Gaz Yağı: Eritme özelliği benzine oranla daha azdır. Đçine %10 oranında 10 numara makine yağı konarak temizlik için metal kısımlarda kullanılır. Yapışmış kirleri ve pasları temizler. ÖNEMLĐ NOT: Büroda yapılan makine temizliğinde, tiner, neft, benzin gibi yanıcı (parlayıcı) maddeler çok dikkatli kullanılmalıdır. Çünkü, bu maddeler; eritici, temizleyici olmakla birlikte, çabuk alevlenir ve yangın çıkmasına neden olabilir. Spreyleri kullanmadan önce kullanma talimatını dikkatlice okumalı, iyice çalkalamalı, kullanılan yerde alev olmamasına dikkat edilmelidir. Spreylerin hemen hepsi çabuk alevlenir maddeler içerirler. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 10/90

B. ONARIM MALZEMELERĐ VE KULLANIM ŞEKĐLLERĐ Büro makinelerinin bakım ve onarımlarını yapmada en çok tornavida, pense ve anahtarlar kullanılır. Bu üç tür malzeme büroda yapılacak bakım ve onarım için yeterli olabilir. Fakat makinenin özelliği gereği olarak farklı malzemelere de ihtiyaç duyulabilir. Pense: Eğilmiş metal çubukları doğrultmak veya eski pozisyonuna getirmek için kullanılır. Yan Keski: Tel veya yay kesmede kullanılır. Yan keski, başı aşınmış, tornavidanın tutamadığı vidaların sökülmesinde yararlanılabilir. Kargaburun: Pensenin, elin girmediği dar yerlerde düz ve eğri uçlusu kullanılır. Yay Çekme Teli: Yayları çıkarmada ve takmada kullanılır. Zemberek Şeridi Çekme Teli: Kısaca şerit çekme teli; mekanik yazı makinelerinin zembereğinin ucuna takılı olan şerit, şaryonun altından şerit çekme teliyle geçirilir. Tornavida: Vidaların takılmasında, sökülmesinde, gevşeyenlerinin sıkılmasında kullanılır. Tornavidanın çeşitli büyüklükte; düz, yıldız, çatal uçlu olanları vardır. Vida başına uygun büyüklükte düz veya yıldız tornavida kullanılır. Çatal Uçlu Tornavida: Elle yerleştirilemeyecek yerlere takılacak vidalarda kullanılır. Vidanın başı çatal uca yerleştirilir, vida takılacağı yere kadar götürülüp birkaç tur çevrilir, çatal tornavida çıkarılır. Sıkılaştırma düz veya yıldız tornavidayla yapılır. Çatal uçlu tornavida yerine yaylı veya mıknatıslı tornavida da kullanılır. Cımbız: Küçük vida, somun, pul gibi maddeleri ele almaya yarar. Eğe: Metal veya plastik parçaların çapaklarını almada, istenilen şekli vermede kullanılır. Yuvarlak, yassı, üçgen şeklinde; iri dişli, ince dişli, küçük ve büyük boy olanları vardır. Harf Kolu Yatağı Temizleme Bıçağı: Mekanik yazı makinelerinin harf kolu yataklarındaki silgi ve kağıt kırıntılarını, pisliklerini temizlemeye yarar. Yağdanlık: Đçine makine yağı koymaya yarayan kaptır. Makinede kızak, mafsal gibi hareketli yerlerde sürtünmenin ve aşınmanın önlenmesi için zaman zaman yağlanması gerekir. Fazla yağ bezle silinmelidir. Anahtar: Köşeli başlı vidaların, somunların sökülüp takılmasında, gevşemiş olanların sıkılmasında kullanılan alettir. Anahtarların çeşitli boyda ve tek ağızlı, iki ağızlı, yıldız tipi olanları vardır. Anahtarlar numara ile adlandırılır. Büro makinelerinde daha çok 4-12 numara anahtarlar kullanılır. Mengene: Eğelenerek, kesilerek, işlenecek parçaları sıkıştırarak sabit durmasını sağlar. Havye: Kızdırılarak lehim yapmada kullanılır. Elektrik Ölçme Aleti: Bir elektrik devresindeki voltaj (volt), direnç (ohm), akış şiddeti (amper) gibi değerleri ölçmeye yarar. Elektrikle çalışan makinelerde arızayı bulmada ve kontrol etmede kullanılır. Kontrol Kalemi: Elektrik uçlarında pozitif elektrik olup olmadığını kontrol etmeye yarar. Tornavida şeklindeki kontrol kalemleri her iki ihtiyacı da karşılarlar. Allen Anahtarı: L şekline benzeyen, altıgen köşeleri olan metal bir alettir. Vida başlığı içinde olan parçaları sökmede kullanılır. Kompresör: Elektrikle çalışan, üzerinde bir hava deposu olan, belirli basınçta hava depolayabilen ve gerektiğinde hava verebilen alettir. Pompa: Makineyi hava ile temizlemede kullanılır. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 11/90

Bakım ve Onarım Malzemeleri Temizlik Malzemeleri ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 12/90

BÖLÜM III BÜRO ARAÇ VE GEREÇLERĐ A. BÜRO ARAÇ VE GEREÇLERĐNĐN TANITILMASI Bürolarda kullanılan bilgisayar, yazı, hesap ve çoğaltma makinelerinin yanı sıra, evrakların dosyalanması, saklanması ve postalanması gibi işlemlerde bazı araç gereçler kullanılır. Bunlar; telli zımba, delmeli zımba, kalem açacağı, toplu iğne, ataç, pul, pul defteri, zamk, zamklı sünger, ıstampa, yapışkan bant, ıstampa mürekkebi gibi araç ve gereçlerdir. Bu araç ve gereçleri tanıyalım: B. BÜRO ARAÇ VE GEREÇLERĐNĐN ÇEŞĐTLERĐ 1. Kağıt Kıskaçları: Kağıt kıskaçları az miktarda kağıdı bir arada tutmak için kullanılan tutturuculardır. Birkaç sayfalık yazıları bir arada tutmak için kullanılan, genellikle metalden veya plastikten yapılmış kıskaçlara Ataş veya mektup kıskacı denmektedir. 50 kadar kağıdı geçici olarak bir arada tutmak için yaylı veya yaysız, fakat esnek kıskaçlar kullanılabilir. Kağıtları sürekli olarak bir arada bulundurmak istenirse, kıskaçla tutturmak yeterli olmaz. Bunlar ya ciltlenir veya kağıt raptiyeleri ile birbirine tutturulur. 2. Toplu Đğne: Az miktarda kalınlığı olan evrakın tutturulmasında kullanılır. Sivri ucunun kağıtlar arasında kalmasına dikkat edilmelidir. 3. Zımba makinesi (Tel raptiye makinesi): Zımba makinesi, sayfaları bir araya telle zımbalamak için kullanılır. Bazıları cepte taşınabilecek kadar küçüktür. Bazıları ise çok sayıda 100-200 sayfayı zımbalamak için yapılmış büyüklüktedir. Bütün telli zımbalar aynı esasla çalışırlar ve iki tür iliştirme imkânı sağlarlar. Sürekli iliştirmede tellerin uçları içe dönüktür. Geçici iliştirmede uçlar, birer uzantı verecek şekilde (toplu iğne gibi), dışarıya doğru dönüktür. 4. Delmeli Zımba Makinesi (Delgi Makinesi): Telli dosyaya konulacak veya bir araya getirilerek bağlanacak kağıtları standart aralıklarla delmeye yarar. Delgi makinelerinin bir defada 5-10 kağıdı delebilen küçük, 20-30 kağıdı delebilen büyük tipleri vardır. Kağıt delinirken kağıdın delinecek kenarının ortası hafifçe işaretlenir. Đşaretli yer makinenin delik açan iki noktasının ortasında bulunan işaretle çalıştırılır ve kağıtlar makineye iyice yaklaştırılıp koluna basılarak delinir. Büyük tip delgi makinesinde sürekli olarak aynı boyuttaki kağıtlar delinecekse makinenin sürgülü cetvelinden yararlanılır. Kağıtların delinen yerlerinden çıkan kağıt parçacıkları makinenin altındaki haznede toplanır. Zaman zaman bu haznenin boşaltılması gerekir. 5. Kalem Açma Makinesi: Kurşun kalem veya kalem tipi lastik silgilerin uçlarını açmak için kullanılır. Küçük tip kalem açma makinelerinin (kalemtraş) taşıması kolay olduğundan, öğrenciler kullanır. Bürolarda ise mengeneyle masaya tespit edilen (sabitlenen) kalem açma makineleri kullanılır. Büro tipi kalem açma makineleri, kalemin ucu açıldığı zaman açmayı otomatik olarak durdurur. 6. Pul ve Pul Defteri: Mektupların postalanması ve bazı resmî evraklar için kullanılan pullar ve bunların saklanması için kullanılan pul defteridir. 7. Evrak Sepeti: Gelen ve giden evrakların içine konulduğu araçtır. 8. Adres Defteri: Çalıştığımız işyerinin devamlı ilişki içerisinde bulunduğu yerlerin adreslerinin yazıldığı defterdir. 9. Mumlu Kağıt: Mürekkepli çoğaltma işlerinde kullanılır. Üç sayfadan oluşur. Güneş ışığı ve sıcak yerlerden uzak tutulmalıdır. 10. Zarf Açacağı: Bıçağa benzeyen fakat ağız kısımları keskin olmayan metalden veya mikadan yapılmış bir büro aracıdır. Mektup zarflarını açmada veya kağıtları kesmede kullanılır. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 13/90

11. Başlıklı veya Başlıksız Kağıtlar: Başlıklı kağıtlar, kağıdın üst ortasında veya sol kenarında işletmeye ait bilgilerin basılı olarak bulunan kağıtlardır. Başlıksız kağıtlar ise normal dosya kağıdıdır. 12. Silgiler: Yanlışların silinmesinde-düzeltilmesinde kullanılır. Değişik şekillerde silgiler vardır. Bunlar; kağıt silgiler, sert silgiler, yumuşak silgiler, sıvı silgiler ve şerit silgilerdir. 13. Kağıt Makası: Kağıt, mukavva, karton, fotoğraf vb. malzemenin düzgün bir şekilde kesilmesini sağlar. 14. Sekreter Bloknotu: Kağıt demetlerinin tutturulmasında ve yazım işlerinde kullanılan kağıt kıskacıdır. 15. Zamk: Her türlü kağıt, karton, mukavva vb. malzemeleri birbirine kolay ve sağlam şekilde yapıştırır. 16. Yapışkan Bant: Isıtma, ıslatma veya özel bir işleme gerek duyulmadan yapışma özelliğine sahiptir. 17. Istampa ve Lastik Damga: Istampa lastik damgaları mürekkeplemede kullanılır. 18. Tarih Damgası: Evraka tarih koymada kullanılır. 19. Numaratör: Evraka numara verme işlerlerinde kullanılır. Otomatik numara atma sistemine sahip makinedir. 20. Mühür Mumu: Önemli evrak, zarf, paket ve kapı kilitleri gibi belli bir süre içinde açılmaları ve ambalajlarına zarar getirilmesi arzu edilmeyen, kıymetli ve gizli kolilerin mühürlenmesinde kullanılır. 21. Sümen Takımı: Büro masalarında üstünde yazı yazmak amacıyla kullanılır. 22. Bloknotlar: Not almada kullanılır. Sekreterin elinden düşmeyen malzemedir. 23. Süngerlik: Etiket ve pul gibi malzemelerin yapışmasını sağlamak amacıyla ıslatılmasında, veznelerde parmak hassasiyetini artırmada kullanılır. 24. Kağıt tutturucu: Yazı makinesi ve bilgisayar girişlerinde kullanılan müsveddelerin daha rahat okunmasını ve takibini sağlayan bir aparattır. Temiz yüzeylere yapıştırılarak veya tutturularak kullanılır. 25. Baskül (Terazi): Postalanacak paketleri, zarfları tartmada kullanılır. 26. Çeşitli boyda ve türde dosya ve zarflar. 27. Yazı makinesi şeritleri, cetveller. 28. Randevu defteri, telefon defteri, telefon mesaj kağıtları, takvim. Büroda kullanılan araç-gereçlerden bazıları ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 14/90

BÖLÜM IV- BÜROLARDA KULLANILAN MAKĐNELER Đş hayatında yazışmalar, büro faaliyetlerinin temelini oluşturur. Yazıların el yazısıyla yazılması zaman ve emek açısından pek çok sorun yaratır. Ancak, yazı makineleri kullanıldığında bu sorunlar çözümlenebilir. Yazılan bir yazı ya da yapılan bir çizimin çoğaltılması gerektiğinde, fotokopi, teksir makinesi gibi çoğaltma makinelerinden yararlanılır. Gelişen teknolojinin sonucu olarak pek çok büro araç ve gereçleri gündeme gelmiştir. Özellikle bilgisayar çağına girilmesi, çok çeşitli büro faaliyetlerine kolaylık ve çözüm getirmiştir. Pek çok çeşidi olan büro makinelerin seçimi ve kullanımında çalışanlara düşen görev, seçimin iyi yapılması ve kullanım kurallarının tümünün öğrenilmesidir. Ancak, bu şekilde büro makinelerinden yeterince faydalanmak mümkün olur. Başlıca büro makineleri şu şekilde gruplandırılabilir: a) Yazı (Daktilo) makineleri g) Mikrofilm makineleri b) Telefon, faks, teleks, çağrı cihazı h) Postalama ve adresleme cihazları c) Hesap makineleri ı) Evrak imha ve kağıt kesme makineleri d) Çoğaltma makineleri j) Hava temizleme makineleri (iyonizer) e) Dikte ve ses alma makineleri k) Banknot sayma/demir para ayırma makineleri f) Bilgisayarlar l) Tepegözler, slayt mak.-projektör ve datashowlar A. YAZI MAKĐNELERĐ Günümüzde bilgisayar teknolojisin bu seviyede gelişme ve yaygınlaşmasından önceki devirde bürolarda kullanılan makinelerin içerisinde en önemli yer işgal eden yazı makineleridir. Çünkü, bürolarda yapılan yazışmaların büyük çoğunluğu yazı makineleri ile yapılmaktadır. Bürolarda çalışan elemanlar içinde yazı makinesini en iyi kullananlar sekreterler ve daktilograflardır. Sekreter ve daktilograflar, yazı makinelerini kullanma konusunda eğitim görmüş elemanlardır. Onlardan yazı makinelerinde kaliteli ve hızlı iş çıkarmaları beklenir. Yazı makinelerinde, kağıda düzgün yerleştirilmiş, göze güzel görünen, temiz ve kuralına uygun yazı hazırlamak; işe uygun yazı makinesini seçmek ve bu makineyi iyi kullanmakla mümkündür. Đşe uygun yazı makinesinin seçimi için de, yazı makinelerinin türlerini ve kullanım özelliklerini bilmek gerekecektir. Portatif Yazı Makinesi Uzun Şaryolu Yazı Makinesi ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 15/90

1) Yazı Makinelerin Türleri: Yazı makinelerinin çok değişik türleri vardır. Bunlar; Şaryo uzunluğuna göre yazı makineleri: a) Portatif yazı makineleri b) Standart yazı makineleri c) Uzun şaryolu yazı makineleri Çalışma esasına göre yazı makineleri a) Mekanik yazı makineleri b) Elektromekanik yazı makineleri c) Elektronik yazı makineleri ŞARYO UZUNLUĞUNA GÖRE YAZI MAKĐNELERĐ: Standart Mekanik Yazı Makinesi a) Portatif Yazı Makineleri: Portatif yazı makineleri hafif ve küçük olduklarından bir yerden bir yere kolaylıkla taşınabilirler. Bu özelliğinden dolayı sık sık iş seyahatlerine çıkan ve yolculuklarında çalışmak durumunda olan muhabir, gazeteci, iş adamı, sekreter vb. kişiler için çok kullanışlı olmuştur. Bu tür makinelerin şaryoları 25 cm dir. Bazılarında tabülatör düzeni bulunmaz. Bunların iri ve ufak harfli; mekanik, elektromekanik ve elektronik olanları vardır. b) Standart Yazı Makineleri: Şaryo uzunluğu 32-35 cm olan büro tipi yazı makineleridir. Bunlarda basit veya ondalıklı (desimal) tabülatör, şerit renk ayarı, sertlik ayarı, satır aralığı ayarı, marj ayar düzenleri vardır. Bu genel özelliklerin dışında her marka ve model yazı makinesinin kendine özgü, birbirinden farklı özellikleri vardır. Şerit silgi kullanabilme, tabülatörü ve marjları otomatik ayarlayabilme, otomatik çizgi çizebilme, harfleri aralıklı yazabilme, farklı özelliklerden bazılarıdır. Standart yazı makinelerinin iri, ufak harfli olanları; mekanik, elektromekanik ve elektronik çalışanları vardır. Bürolarda en çok bu tür yazı makineleri kullanılır. c) Uzun Şaryolu Yazı Makineleri: Standart yazı makinesinin tüm özelliklerini taşır. Farklı olarak, şaryo uzunlukları 42-75 cm arasında değişir. Bunlar B1 (707x1000 mm) boyutlarına kadar olan kağıtlara yazmak için kullanılır. Aynı yazı makinesine çeşitli uzunluktaki şaryolar takılarak kullanılabilir. ÇALIŞMA ESASINA GÖRE YAZI MAKĐNELERĐ: a) Mekanik Yazı Makineleri: Mekanik yazı makineleri tamamen insan gücüyle çalışır. Bu makineler daktilografiyi ilk öğrenme aşamasında, elektrik olmayan yerlerde, sayfa maliyetinin düşük olması nedeniyle tercih edilir. Mekanik yazı makinelerinde tuşlara her zaman aynı sertlikte vurulamadığından harfler hep aynı koyulukta çıkmayabilir. Mekanik yazı makinelerinin yerini hızla elektronik yazı makineleri almaktadır. b) Elektromekanik Yazı Makineleri: Yapı olarak mekanik yazı makinelerine benzer. Şaryosu, harf sepeti vardır. Yalnızca hareketler (güç) motordan sağlanır. Şaryo bir tuşa vurunca otomatik olarak satırbaşına gelir. Vuruşlar aynı sertlikte yapıldığından yazıda renk farkı olmaz. Harflerin kimi koyu, kimi silik çıkmaz. Çizgi, nokta gibi bazı tuşlara kuvvetlice ve sürekli basıldığında, o tuşlar durmaksızın vuruş yapar. Elektromekanik yazı makinelerinin yerini elektronik yazı makineleri almıştır. c) Elektronik Yazı Makineleri: Elektronik yazı makineleri, mekanik ve elektromekaniklerden farklı yapıdadır. Harf sepeti, harf kolları, şaryo yoktur. Bunlarda kağıt takılan silindir hareket etmez. Yazıcı kafa, (şerit ve şerit silgi ile birlikte hareket eden bölüm) şaryo gibi hareket ederek yazar. Elektronik ve hızlı teknolojik gelişmelerden olumlu ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 16/90

üzerinden kağıda vurur. etkilenerek günümüzde en gelişmiş yazı makineleri olmuşlardır. Elektronik yazı makineleri, üzerinde harf kabartmalarının bulunduğu bir baskı kafasıyla çalışır. Bir taşıyıcı üzerine oturtulmuş baskı kafası, yazma esnasında metal bir çubuk boyunca hareket ederek, kağıdın bir kenarından öbür tarafına gider. Baskı kafası büyük bir hızla aşağı yukarı hareket ederek ve dönerek basılan tuşun karakterini şerit Yazı makinelerinde klavyeler, çeşitli dillere ve bazı mesleklere göre ayrı ayrı düzenlenir. Ülkemizde yalnız yazı makinelerinde değil; bilgisayar, teleks, dizgi makinesi gibi tüm yazıcı makinelerin klavyeleri, Türk Standartları Enstitüsü nce (TSE) standardize edilmiştir. Bu standart F KLAVYE olarak da bilinen, 2117 numaralı Đki Elle Kullanılan Alfanümerik Klavyelerin Temel Düzeni adıyla yayınlanmıştır. Elektrikli yazı makinelerinin şu sakıncaları mevcuttur: Bu tür makinelerin fiyatları, mekanik yazı makinelerine oranla daha pahalıdır. Bu tür makineler, elektriği olmayan ya da elektrik kesintilerinin bulunduğu yerlerde kullanılamaz. Elektrikli yazı makinelerinde kullanılan silgi, şerit gibi araç-gereçler daha pahalıdır. Bu makineler daha sık arıza yapabilir ve bakım-onarım giderleri daha fazladır. Elektrikli yazı makineleri dikkatlice, titizlikle kullanmalı; bu konuda bilgi ve becerisi olan kişilerin kullanması tercih edilmelidir. Elektronik yazı makinelerinin, mekanik yazı makinelerine göre üstünlükleri şunlardır: Hızlı, sessiz, rahat ve akıcı yazma özelliğine sahiptir. Harf karakterleri değiştirilebildiği için aynı makineyle hem küçük hem de büyük punto ile yazmak mümkündür. Yazı diski (papatya çarkı) değiştirilebildiğinden, değişik özelliklerde (italik, el yazısı, normal, vb) yazı yazmak mümkündür. Bir başlığı, bir satırı, bir kelimeyi otomatik olarak ortalayabilir. Kağıt takma-çıkarma işlemi hızlı bir şekilde ve bir tuş aracılığıyla yapılır. Sağ marja gelindiğinde otomatik olarak satır başına geçilebilir. Ekranı sayesinde yanlış yazılan harf ya da kelimeler, kağıda geçirilmeden düzeltilebilir. Mekanik yazı makinelerine oranla daha hafif ve kolay taşınabilme özelliğine sahiptir. Hafızaya alınan yazılar, istenildiğinde tekrar ekranda görülebilir, gerekli değişiklikler yapılabilir veya hafızadan tamamen silinebilir. 2) Yazı Makinelerinin Bölümleri: Yazı makineleri üç bölümden oluşur: * Klavye bölümü, * Şaryo bölümü, * Gövde bölümü * Klavye bölümü: Makinenin ön kısmında tuşların bulunduğu bölümdür. * Şaryo bölümü: Yazı makinesinin üst kısmında olup sağa sola hareket eden bölümdür. Üzerinde; satır kolu, kağıt gevşetme mandalı, satır aralığı ayar düğmesi, marj mandalları, merdane ve merdanecikler, zemberek, şaryo gevşetme mandalları bulunur. * Gövde bölümü: Makinenin ana parçalarının toplandığı bölümdür. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 17/90

3) Şerit Türleri ve Şerit Değiştirme: Yazı makinelerinde işleyişi en çok etkileyen ve en çok tüketilen malzeme şeritlerdir. Yazı makinelerinde değişik özelliklerde şerit kullanılır. Bunlar şeridin yapıldığı malzemeye, kullanılma amacına ve makinenin özelliğine göre farklılıklar gösterir. Pamuk, ipek, naylon iplikten dokunmuş veya plastikten yapılmış film veya karbon şeritler vardır. Dokuma şeritler rengi azalıncaya veya eskiyinceye kadar kullanıldığı halde, plastikten yapılanlar bir kez kullanılabilir. Renklerine göre ise; tek renkli ve iki renkli şeritler vardır. Genellikle tek renkliler siyah, çift renkliler de siyah-kırmızıdır. Makaraya sarılı veya kartuş şeklinde şeritler de vardır. Mekanik yazı makinelerinde daha çok makaraya sarılı şeritler, elektronik yazı makinelerinde ise kartuş şeklinde şerit kullanılır. Silgili şerit, mekanik makinede yazı yazarken yapılan yanlışları kolayca silme imkanı veren bir şerit türüdür. Đki renkli yazı şeridi gibidir. Üst kısmı siyah mürekkepli şerit, alt kısım beyaz silgidir. Yanlışı silmek için şerit renk ayarı kırmızıya getirilir ve yanlış harf üzerine tekrar vurulup yanlış harf beyaz ile kapatılarak silinmiş olur. Şerit renk ayara siyaha getirilerek silinen harfin üzerine doğru harf vurularak düzeltme yapılır. Elektronik yazı makinelerinde kullanılan kaset-yazım şeritlerinin çevirme noktasının renkleri, kaset şeridin kaç karakter yazı yazdığını bildirir. Bunlar (4) dört çeşittir: l. YEŞĐL: Naylon şerit olup en fazla 1.200.000 karakter yazı yazabilme kapasitesine sahiptir. En ekonomik kaset yazı şeridi tipidir. Düzeltme yapılabilir. 2. KIRMIZI: Karbon şerit olup en fazla 200.000 karakter yazı yazabilme kapasitesine sahiptir. Düzeltme yapılabilir. 3. MAVĐ: Karbon şerit olup en fazla 600.000 karakter yazı yazabilme kapasitesine sahiptir. Düzeltme yapılabilir. 4. SARI: Karbon şerit olup en fazla 200.000 karakter yazı yazabilme kapasitesine sahiptir. Düzeltme yapılabilir. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 18/90

Elektronik yazı makinelerinde düzeltme şeritleri: Elektronik yazı makineleri kullanırken yanlış yazı yazıldığında düzeltme hemen yapılabilir. Ancak silme işlemini yapabilmek için, makinenin üzerinde düzeltme şeridinin bulunması gerekir. Düzeltme şeritleri (2) iki çeşittir. Elektronik yazı makinelerinde çeşitli özelliklerde şerit ve şerit silgi kullanılabilir. Ancak, bunların birbiriyle uyumlu olması gerekir. -x0x- Bir defa kullanılan karbon şerit veya düzeltilebilir şeritlerle LIFT OFF cinsi şerit silgi; -x0x- Bez ya da dokuma şeritlerle COVER UP cinsi şerit silgi kullanılmalıdır. xx0xx Lift off silgi, kağıttaki yazıyı söküp çıkarır, iz bırakmaz. xx0xx Cover up tipi silgi, kağıt silgilerdeki gibi, yanlışın üzerini beyaz bir madde ile örter. Birinin yerine diğeri kullanılmaz. Onun için silgiler farklı renkteki makaralara sarılarak veya kartuşlara konularak piyasaya sürülür. LIFT OFF düzeltme şeritleri: Şerit makarası SARI renkli olup ancak, karbon şeritle yazılan yazıları silebilme özelliğine sahiptir. Yazıyı veya karakteri düzeltme şeridi üzerine, çekerek silme işlemi yapılır. COVER UP düzeltme şeridi: Şerit makarası MAVĐ renkli olup, ancak, naylon şeritle yazılan yazıları silebilme özelliğine sahiptir. (Kırmızı renkli de olabilir) Yazı makinelerinde yazı silik çıkmaya, şerit lifleri ayrılmaya, saçaklanmaya, bazı yerlerinden delinip şerit çatalına takılmaya başladığı ya da bittiği zaman şeridi değiştirmek gerekir. Elektronik yazı makinelerinde silgi şeridinin değiştirilmesi ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 19/90

Mekanik yazı makinelerinde makaraya sarılı şeridi değiştirmek için şu işlemler yapılır: - Makinenin kapağı açılır. - Büyük harf kilitleme tuşuna basılır. - Şerit makaralardan birine sarılır. - Şerit renk ayarı kırmızıya getirilir. - Ü-T tuşlarına birlikte basılır. (Bu sırada şerit çatalı yukarıya kalkar) - Şerit, şerit çatalından; şerit makaraları yerinden çıkarılır. - Yeni şerit ambalajından çıkarılır. (Eğer tek makara ise şeridin ucu makinenin orijinal makaralarından birinin ortasındaki kancaya takılır) Makara, yuvasına yerleştirilir. Şerit, şerit çatalına yerleştirilir. Bu sırada şeridin kıvrılmamasına dikkat edilir. Makara yuvaya yerleştirilir. (Yeni şeridin makarası bazen orijinal makara kadar sağlam olmamakta ve yuvada onun kadar rahat dönmemektedir.) - Ü-T harflerinin kolları geri çekilir. Şeridin, şerit çatalına düzgün ve çatalın yapısına uygun olarak takılması, şerit otomatiği mafsallarından geçirilmesi sağlanır. Şeridin şerit çatalına takılma şekli çok önemlidir. Eğer şerit, şerit çatalına uygun şekilde takılmazsa, sık sık çataldan kurtulur. Şeridi, şerit çatalına takmak için önce şeridi silindirle şerit çatalı arasına geçirmek gerekir. Sonra şerit, şerit çatalının kancalarına takılır. - Şerit, şerit çatalına takıldıktan sonra, şerit renk ayarı siyaha getirilir. - Büyük harf kilitleme tuşu açılır. - Deneme yazısı yazılır. - (Şerit yeni olduğundan bir makaradan diğerine elle sararak açmakta fayda vardır.) Mekanik yazı makinelerinde yazı şeridinin değiştirilmesi ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 20/90

Elektronik yazı makinelerinde yazı kasetinin değiştirilmesi Elektronik yazı makinelerinde kartuş şeklinde şerit kullanılır ve şerit değiştirme oldukça kolaydır. - Yazıcı mekanizma merdanenin ortasına getirilir. - Makinenin üst kapağı açılır. - Yazı kaseti el ile tutularak ön tarafı yukarı ve dışarı doğru kaldırılarak yerinden çıkarılır. - Yeni yazı kasetini yerine takmadan önce, şerit sarma düğmesini sola çevirerek şerit boşluğu alınır. - Yeni yazı kaseti, biraz eğilimli olarak tutularak alt tarafında bulunan iki çıkıntısı, kaset yuvasındaki girintilere yerleştirilir. - Şerit, şerit kılavuzu ve yazıcı mekanizma arasındaki kanala girdirilir ve kaset aşağıya indirilir. Kaset, yerine yerleşip, klik sesi duyuluncaya kadar üstüne hafifçe bastırılır. - Daktilonun kapağını kapatmadan önce, şeridin her yerinin eşit gerginlikte olup olmadığı kontrol edilir. Şayet gergin değilse şerit sarma düğmesi çevrilerek gerginlik sağlanır. Daha sonra daktilonun kapağı kapatılarak işlem tamamlanır. Yazı Diskinin (Papatya Çarkının) Değiştirilmesi: Çıkarılması: - Yazıcı mekanizma merdanenin ortasına getirilir. - Makinenin üst kapağı açılır. - Yazı diskinin takma/çıkarma kolu aşağıya doğru bastırılarak kilit açılır. - Yazı diski üstten hafif ve dikkatlice tutularak kendimize doğru çekilerek çıkarılır. Takılması: - Yazı diskinin takma/çıkarma kolu aşağıya bastırılarak kilit açılır. Yazı diski satır bulucu ile baskı çekici arasına, harfler merdaneye bakacak şekilde yerleştirilir. - Yazı diski takma/çıkarma kolu yerine oturuncaya kadar itilir ve mekanizma kilitlenir. - Yazı kaseti yerine takılır. - Makinenin üst kapağı kapatılır. (Aşağıda-Yazı diskinin (papatya çarkının) değiştirilmesi) ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 21/90

B. DĐKTE VE ÇEVĐRME MAKĐNELERĐ Dikte, başkası tarafından yazılmak üzere söyleme demektir. Çevirme ise, steno ile yazılmış veya banda kaydedilmiş sözleri yazı makinesiyle kağıda aktarma, yazma anlamındadır. Dikte ve çevirme makineleri, ses kaydedilen ve istendiğinde kaydedilen sesleri dinleme imkanı veren büro makineleridir. Bunlara DĐKTAFON da denir. Dikte ve çevirme makineleri mektup ve yazı diktelerinden başka, toplantılarda, seminerlerde, kongrelerde, konferanslarda, telefonlarda yapılan konuşmaları kaydetmeye ve çevirmeye yararlar. 1) Dikte ve Çevirme Makinelerin Türleri: Bürolarda kullanılan dikte ve çevirme makineleri iki türlüdür. a) Portatif dikte ve çevirme makineleri, b) Masa tipi dikte ve çevirme makineleri, Her iki tür makinede de, ses kayıt malzemesi olarak manyetik bant kullanılır. Bantlar kaset içinde veya makaraya sarılıdır. a) Portatif Dikte ve Çevirme Makineleri: Đsminden de anlaşılacağı gibi bu tür makineler küçüktür. Taşınması kolaydır; gömlek cebine girebilir. Daha çok dikte almada kullanılır. Pille çalışır, normal kaset veya mini kaset takılır. Yaklaşık ağırlıkları 25 gr ve boyutları ise 12x7x2,5 cm civarındadır. b) Masa Tipi Dikte ve Çevirme Makineleri: Bu tür makineler elektrikle veya hem elektrik hem de pille çalışır. Taşıması daha zordur. Mektup ve yazışmalar için, bir dikte veren amirin, bir de dikteyi çevirecek sekreterin masasında olmak üzere iki masa tipi makine kullanılmaktadır. Konferans, seminer, panel, kongre gibi uzun süreli konuşmaların yapıldığı toplantılardaki konuşmalar büyük makaralara sarılı bantlara kaydedilir. Bunların makineleri de büyüktür. Bürolarda kullanılanların boyutları 25x20x6 cm, uzun süreli konuşmalarda kullanılanlar ise 55x45x20 cm boyutlarındadır. Masa tipi dikte ve çevirme makinelerinde; kulaklık, mikrofon, komuta aleti ve telefon bulunur. 2) Dikte ve Çevirme Makinelerinin Kullanılması: Bazı amirler, yazılarını sekreterine dikte ettirmektense, dikte makinelerine vermeyi tercih ederler. Dikte makineleri, zamanı sınırlı olan amire, kendine en uygun gelecek zamanda diktesini kaydetme ve dinleme imkanı verir. Dikteyi veren; tarih, dikte sırası, öncelikle yazılması gerekenler, yazının kaç nüsha olacağı ve nerelere gönderileceği, yazıya nelerin ekleneceği gibi hususları belirtmelidir. Böylece, dikte verenin hazırlanacak yazı hakkında sekreteriyle konuşup zaman kaybetmesine gerek kalmaz, kaseti vermesi yeterli olur. Dikte kaydedilmiş kaseti olan sekreter, kaseti makineye takar. Çevirme makinelerine, çalıştırma-durdurma, ileri-geri alma işlemlerini düğmelere basmadan yürütmek üzere, ayak pedalı veya elle kontrol aleti takılır. Ses makinenin hoparlöründen veya makineye takılan kulaklıktan dinlenir. Kulaklıktan dinlenerek çevirme, dikkatin konu üzerine yoğunlaşması, sesle başkalarının rahatsız edilmemesi, gizliliğin korunması bakımlarından tercih edilir. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 22/90

Sekreter çevirmeye başlamadan önce dikteyi, düzeltmeleri, varsa talimatı baştan sona dinlemelidir. Paragrafları, düzeltmelerin yapılacağı yerleri, makinenin numaratöründen yararlanarak bir kağıda (dikte ve çevirme notuna) yazmalıdır. Numaratör aynı zamanda yazının uzunluğu hakkında bir fikir verir. Yazı makinesine, çevrilecek yazıya uygun başlıklı-başlıksız, büyük boy-küçük boy, karbonlu-karbonsuz kağıt takılarak çevirme işine başlanır. Çevirme bitince, kağıdı makineden çıkarmadan, dikte başa alınarak yeniden dinlenir, çevrilenle karşılaştırılır. Kontrolü tamamlanan yazı amire sunulur. Makine ve bant, dikte ve çevirmeye hazır hale getirilerek bırakılır. Dikte ve çevirme makinelerinin sağladığı faydalar: - Amir makineye dikte verirken, sekreter diğer işleriyle uğraşabilir. - Amir, istediği herhangi bir zaman; evinde, yolculukta, çalışma saatleri dışında, portatif makinesine dikte kaydedebilir. Verdiği dikte yalnızca yazılacak bir yazı değildir; yapılacak herhangi bir işle ilgili olarak, sekreterine verdiği bir talimat da olabilir. - Diktelerin kayıtlı olduğu kasetler sekretere ulaştığında, sekreter çeviriyi yapar, yazıyı hazırlar veya verilen talimatı yerine getirmiş olur. Amir bürosuna döndüğü zaman bunları çevrilmiş ya da işlerin talimatına uygun olarak yapılmış olduğunu görecektir. - Dikte işleri fazla olan bürolarda çevirme işleri daha çok sayıdaki çevirici elemana dağıtılabilir. Konferans, kongre ve seminer vb. konuşmalar saatlerce sürebilir. Bu tür uzun süreli konuşmaların, kısa sürede çevrilmesini sağlamak amacıyla Hızlı Çevirme Sistemi uygulanmaktadır. Bu sistemin uygulanışı şöyledir: Uzun süreli konuşmalar, büyük ses alma makineleriyle ve büyük bantlara kaydedilir. Makaraların üzerine; sıra numarasını, konuşmanın yapıldığı tarih ve saat yazılır. Ayrıca; küçük bantların bulunduğu dikte makineleri, konuşmacı ve dinleyicilerin kolaylıkla görebileceği yerlere konulur. Küçük bantlardan çeviriler yapılır. Koordinatör çevrilen yazıları olarak kontrolünü yapar ve sayfa numarası verip dosyaya yerleştirir. ICDB16_1 Sony > Büyük bantlara sürekli olarak alınan kayıtlarla, yapılan çeviriler karşılaştırılır. Gerekli düzeltmeler yapılır. Bu sistemle çeviri yapan görevliler konuşmaları dinlerken konuşmacıların isimlerini sırasıyla kaydedip gerekli notları alarak eksiksiz çeviri yapmalıdırlar. Hızlı çevirme sisteminde dikteler, kesintisiz alınmalıdır. Kaydedilen bir konuşma, en fazla bir saat sonra yazılmış veya çoğaltılmış olarak hazırlanmalıdır. Sabahki oturumda yapılan konuşmalar, (öğleden sonraki oturum başlamadan) toplantıda bulunan kişilere yazılı olarak dağıtılmalıdır. 3) Dikte ve Çevirme Makinelerinin Arızaları: Dikte ve çevirme makinelerinin sesinde azalma olmuşsa, kristal kafa, ispirtolu yumuşak temiz bir bezle silinir. Bandın sağa veya sola dönmesinde arıza olursa, makineyi çeviren lastiklerin tozu nemli bezle temizlenir. Arıza giderilmezse; lastikler esnekliğini yitirmiş olabilir. Yenisiyle değiştirilir. Dişlilerde aşınma, kırılma varsa değiştirilmek üzere servise gönderilmelidir. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 23/90

C. ÇOĞALTMA MAKĐNELERĐ Kolla çalışan teksir makinesi Đspirtolu teksir makinesi Đnsanlar, yazının bulunuşuyla birlikte bilgilerini, duygu ve düşüncelerini yazma yoluna gitmişlerdir. Sonra da bu bilgilerini yaymak ve saklamak için onları çoğaltma ihtiyacını duymuşlardır. Çoğaltma, önceleri elle tek tek yazarak, daha sonra elle oyulmuş kalıpları basarak yapılmıştır. Bu çoğaltma usulleri zamanla yetersiz kalmış, insanları yeni buluşlar yapmaya zorlamıştır. Bunun sonucu olarak çoğaltma makineleri durmadan gelişmiştir. Her yıl yeni ihtiyaçları karşılamak üzere yepyeni çoğaltma makineleri durmadan gelişmiştir. Panasonic fp3270 Fotokopi Makinesi Çoğaltma makinelerinin gelişmesi, çoğaltma işlerinin basımevlerinden başka, bürolarda da yapılma imkanını sağlamıştır. Büro işlerinin yürütülmesi sırasında gerekli olan pek çok çoğaltma işi artık büro içinde kolaylıkla ve hızla yapılabilmektedir. Bugün küçük veya büyük her türlü kuruluş, iş mektuplarını, çeşitli belgeleri en kısa sürede ve en ekonomik şekilde çoğaltmak ihtiyacını duymaktadır. Bu da çoğaltma makinelerinin her büroya girmesini ve sık sık kullanılmasını gerektirmektedir. Çoğaltma makineleri, günümüzde büro elemanlarının günlük iş hayatında büyük yer tutmaktadır. Bu bölümde; - Fotokopi makineleri, - Master hazırlayan baskı makineleri, - Dizgi ve baskı makinelerinin tanıtımı ve - Yazıcılar incelenecektir. 1) Fotokopi Makineleri: Fotokopi makineleri, orijinal dokümanların tam kopyalarının elde edilmesinde kullanılır. Bunlar master hazırlanmaz. Master olarak çoğaltılacak orijinal kullanılır. Fotokopi makineleriyle kopya çıkarmak kolay ve çabuk olduğundan, bu makineler hızla yayılmakta, gelişmekte, yetenekleri artmaktadır. Eskiden fotoğraf kağıdı gibi ışığa duyarlı özel kağıtlar kullanarak sulu sistemle çoğaltılan dokümanların kopyaları; bugün kuru sistemle her türlü yazı kağıdına, daha hızlı, daha ucuz ve hatta renkli olarak, istenirse büyültülerek veya küçültülerek çoğaltılabilmektedir. Fotokopi makinelerini belli ölçüleri esas alarak türlere ayırmak yerine, belirgin özelliği olanları tanıyalım: ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 24/90

- Siyah-beyaz ya da renkli çekenler, - Plân kopya çıkaranlar, - Farklı hızlarda (dk/7-70) çalışanlar, - Kopya ederken tercüme yapanlar, - Portatif veya sabit olanlar, - Pano tipi(pano şeklindeki özel ekrandan) - Lazer ışınla, dijital (sayısal) çalışanlar, - Kitaptan otomatik kopya çıkaranlar, - Hafızalı, hafızasız olanlar, - Kağıdın iki yüzüne de basabilin, harmanlayan, telli zımbasını da basan fotokopi m. Đki tip fotokopi makinesi vardır. Bunlar analog ve dijital olup yaygın olarak kullanılan analog fotokopi makineleridir. Dijital fotokopi makineleri bilgisayara ve bilgisayar ağına bağlanabilmektedir. Böylece bilgisayar ortamındaki bir belgeyi doğrudan fotokopi makinesine göndermek mümkün olup aynı makineyi çok sayıda kişi kullanabilmektedir. Dijital makineler iki taraflı çekim yapabilir, sayfaları otomatik olarak numaralandırabilir, tarih atabilir. Dijital makinelerde gri tonlama daha başarılı olup fotoğraf ve sanat eserlerinin çekimlerinde daha iyi sonuç alınır. Ayrıca daha geniş büyütme oranına sahip olup, çıktıları otomatik olarak sıraya koyabilir. Fotokopi makinelerinin seçiminde; ısınma ve ilk çekim süresi, dakikada çekim sayısı, manuel kağıt besleme, araya girme, çift taraflı çekim, elektronik düzenleme gibi özellikleri dikkate alınır. ÖRNEK: KYOCERA KM 6030 FOTOKOPĐ MAKĐNESĐ, YAZICI (OPS) TARAYICI (OPS) Genel Özellikler Tipi Konsol-Dijital Fotokopi Baskı Teknolojisi: Lazer, Çift Bileşenli Kuru Toner Çözünürlük: 600x600 Orjinal Ölçüsü A3 Kağıt Kapasitesi 2x1.500 sayfa+2x500 Kağıt Kaseti+100 sayfa By-pass Maksimum Kağıt Kapasitesi 8.100 - Aylık Baskı Kapasitesi 300.000 A4 a) Çalışma Sistemi: 1. Şarj: Krona telleri dram (drum) üzerinde pozitif şarj yapar. Bu durum dram ışık görene kadar devam eder. 2. Görüntü: Orijinal kağıda parlak bir ışık yayar. Orijinal yazı ayna ve merceklerden geçerek drama yansır. 3. Görüntünün drama yansıması: Dram üzerindeki pozitif şarj, yansıyan ışığın gücüyle dağılır. Işık, görüntü olmayan yüzeylerde yansıma yapmaz; ancak, görüntülü yüzeylerde yansıma yaparak şekil alır. Yansıma işlemi tamamlandığı zaman dram yüzeyinde son görüntü alınır. Bu işlemin son aşamasıdır. 4. Oluşum: Negatif şarjlı toner, pozitif şarjlı dram üzerinde son görüntüyü verir. Son görüntünün dram üzerinde oluşması için demir tozu ve toner bulunur. (Toner oldukça siyah, toz halinde bir karbondur) 5. Transfer: Orijinal yazıya ait dram üzerinde bulunan tonerler kopya kağıdına transfer edilir. 6. Ayırım: Dram üzerinde oluşan görüntünün kopya kağıdı üzerine düşmesidir. Ayırıcı tırnaklar makineden geçmekte olan kağıdı tek tek ayırır. 7. Fırın: Kopya kağıdının dram üzerinden ayrılmasından sonra, bu kağıt üzerinde bulunan toner, kağıtla birlikte fırınlanır. Bu işlem teflon kaplı merdane ve baskı merdanesi ile yapılır. Bir lamba kanalı ile teflon kaplı merdane ısıtılarak gerekli ölçüdeki toneri ısıtır. Baskı merdanesi ise sıvı hale gelmiş toneri kopya kağıdına yansıtır. Kopya fırınlanarak çoğaltılmış olur. 8. Temizleme: Kopyalama işleminin tekrarlanabilmesi için, dram yüzeyinin temiz olması gerekir. Temizleme fırçası dram yüzeyinde kalan tonerleri temizler. Daha sonra temizleme bıçağı kullanarak dağılmış olan tonerler yok edilir. Böylece yeni çekim için hazır hale gelir. b) Fotokopi Makinesinin Kullanılması: Fotokopi makineleri ne kadar değişik marka ve tiplerde olsa bile, kullanımları genel olarak birbirine benzer. Orijinal yazıyı yerleştirme, toner koyma, kağıt yerleştirme gibi işlemler hepsinde birbirine benzer. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 25/90

Fotokopi makinesinde çoğaltma işleminin aşamaları: Makinenin örtüsü açılır. Fişi prize takılır. Çalışma düğmesi açılır. Kağıt tablasına (kasetine) yeterince kağıt yerleştirilir. Toner miktarı kontrol edilir. Makinenin ısınması beklenir. Orijinal yazı cam ekran üzerine düzgün bir şekilde yerleştirilir. Poz ayarı yapılır. Kaç adet kopya çıkarılacaksa numaratör ayarlanır. (önce bir adet örnek basılır) Kopya çıkarma düğmesine (Copy-Start) basılır. Đstenilen miktarda kopya çıkarıldığında makine durur; camdaki orijinal alınır; kapama düğmesine basılır. Ya da bekleme pozisyonuna alınır.uzun süre kullanılmayacaksa örtüsü örtülür. c) Fotokopi Makinesinin Bakımı: Fotokopi makinesi tozsuz ve havadar bir yerde kullanılmalıdır. Makinenin içinde sürekli hava akımı olduğundan, tozlu hava makinenin içinden geçerken tozlar, elektriklenmenin etkisiyle, makinenin içinde kalır. Üretici firmanın önerdiği tüketim (sarf) malzemesi kullanılmalıdır. Nemli kağıt elektron alışverişini engelleyeceğinden kullanılmamalıdır. Katlanmış, kırışmış, kabarmış, yırtılmış kağıt kullanılmamalıdır. Kağıtlar iyice havalandırılmalıdır. Çift kağıt atma ve birbirine yapışma gibi sorunlar önlenir. Orijinali içine alan tipteki makinelere konacak orijinalde zımba teli, ataş, toplu iğne varsa çıkarılmalıdır. Personelce yapılacak bakım işlemleri şunlardır: Çalışma saatleri sonunda elektrik düğmesi kapatılıp, örtüsü örtülmelidir. Makinenin etrafındaki ve üzerindeki tozlar kuru bezle silinmelidir. Đspirtolu (yoksa kolonyalı) bezle makinenin camı ve üst kapağının camla temas eden yüzü temizlenmelidir. Kağıt alan lastikler (paten lastikler) ispirtolu bezle silinir. d) Fotokopi Makinesinin Onarımı (Basit Arızalar): ARIZA: Makine baskı kağıdını çekmezse: - Kağıt alan lastikler (paten lastikler) ispirtolu bezle silinir. - Baskı kağıtları iyice havalandırılır. - Kağıtların, kağıt kasetine yerleştirilişi kontrol edilir. Đyi yerleştirilmemişse düzeltilir. - Kağıt kaseti yerine oturmamış olabilir. Kontrol edilerek kaset yerine oturtulur. ARIZA: Kopyalar lekeli çıkıyorsa: - Cam veya üst kapak kirlenmiş olabilir. Đspirtolu bezle cam ve üst kapağın iç yüzü temizlenir. Leke cam altında ise, cam sökülüp temizlenir ve yerine takılır. ARIZA: Kopyalar soluk (flu) çıkıyorsa: - Đç kısımdaki yansıtıcı aynalar kirlenmiştir. Aynalar, bastırmadan yavaşça silinir. ARIZA: Makine içinde kağıt sıkışınca, makine durur ve işaret verir. Kağıt, kağıt yolu üzerinde ise: - Kullanma kılavuzunda belirtildiği gibi, mandalına basılarak makine açılır ve kağıt çıkarılır. - Kağıtlar kasete düzgün yerleştirilmediğinde, kağıtların kasetten birkaç santim dışarı çıktığında veya kağıdın makine girişinde sıkıştığında makine aynı işareti verir. Bu durumda kağıt kaseti çıkarılır; kontrol edilir ve gerekli düzenlemeler yapılır. Kağıdın bir kısmı makinenin dışından görünüyorsa, yavaşça çekip çıkarılır. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 26/90

ARIZA: Kağıt, dram (hemen zedelenebilen hassas silindir) arasına sıkışmışsa: - Kağıt görünen yerinden tutularak çok yavaş bir şekilde çekilerek çıkarılır. - Kağıt dram üzerine sarılmışsa (görünen yerlerde kağıt yoksa ve kağıt sıkışmışsa arıza işareti kaybolmuyorsa) makine durdurulur ve servise haber verilir. Dramı çizilmiş makinelerde kopyalar çizgili çıkar. DRAM (DRUM) fotokopi makinelerinin EN ÖNEMLĐ VE EN PAHALI PARÇASIDIR. ARIZA: Çekim esnasında kağıt sıkışırsa: (ĐŞLEM) -Makine kapatılır. Mandalına basılır. Makine açılır. Sıkışan kağıt elle tutularak çekip çıkarılır. -Sıkışan kağıt çıkarıldıktan sonra makinenin üst kısmı indirilir.yan kapak kapatılır. ÖRNEK: Kyocera Mita Fotokopi Makineleri için arıza bulma tablosu; Açma kapama anahtarı açık ON (I) durumunda kullanma panelinde hiç ışık yok. Fiş prize takılı mı? Fişi prize takınız. Print tuşuna basılınca kopya çıkmıyor. Kullanma panelinde göstergeler yanık durumda veya yanıp sönüyor mu? Göstergelerini izleyiniz ve ona göre işlemleri yürütünüz. Kopyalar boş çıkıyor. Orjinaller doğru yerleştirilmiş mi? Orjinalleri yüzü alta gelecek şekilde yerleştiriniz. Kopyalar çok açık çıkıyor. Makina otomatik ışık ayarı konumunda mı? Otomatik ışık ayarı konumuna göre ışık ayarı yapınız Makina manual ışık ayarı konumunda mı? Işık ayarını manual ışık ayarı tuşları ile yapınız. Tüm ışık ayarını yapmak için manual ışık ayarı düzeyini ayarlayınız. Toner ilave et göstergesi yanıp sönüyor mu? Toner ilave ediniz Kağıt ıslak veya nemli mi? Kağıdı yeni kağıtla değiştiriniz Kopyalar çok koyu çıkıyor. Makina otomatik ışık ayarı konumunda mı? Otomatik ışık ayarı konumuna göre ışık ayarı yapınız Makina manual ışık ayarı konumunda mı? Işık ayarını manual ışık ayarı tuşları ile yapınız. Tüm ışık ayarını yapmak için manual ışık ayarı düzeyini ayarlayınız. Kopyalar kirli. Kopya tablası veya üst kapak kirli mi? Kopya tablasını ve/veya üst kapağı temizleyiniz. Kopya görüntüsü çarpık. Orjinaller doğru yerleştirilmiş mi? Orjinalin kenarlarını, kopya tablası üzerinde bulunan orjinal boyut çizgileri ile çakıştırarak yerleştiriniz. Kağıt durmadan sıkışıyor. Kağıtlar kasete doğru olarak konmuş mu? Kağıtları düzgün yerleştiriniz Kağıt kıvrık, katlanmış veya buruşuk mu? Kağıtları yeni kağıt ile değiştiriniz Makinada içinde sıkışık kağıt veya kağıt parçası kalmış mı? Kağıdı almak için gereken işlemleri yerine getiriniz. Kaset(ler) kapatılamıyor. Aynı anda bir taneden çok kaset açık mıydı? Kapalı olan kaseti çekip açınız ve kapatılamayan kaset ile birlikte kapatınız. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 27/90

Toner değiştirme işlemi Fotokopi makinesinde sıkışan kağıdın çıkarılması işlemi (altta) ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 28/90

Fotokopi makinelerin çalışma sisteminin şematik görüntüsü ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 29/90

ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 30/90

2) Master Hazırlayan Baskı Makineleri: Baskı makineleri, diğer doküman kopyalayıcılara göre çok daha düşük maliyet, yüksek baskı kalitesi ve yüksek hızlarda baskı imkânı sağlar. Bu özellikleri ile baskı makineleri diğer kopyalayıcılardan farklı ve özellikle çoğaltma işlemlerinin yoğun olarak yapıldığı işletmelerde kullanılır. Baskı makineleri, orijinal bir belge üzerindeki bilgilerin, diğer kâğıtlara kopyalanmasını sağlayan makinelerdir. Ancak günümüzde baskı makinelerinin renkli baskı alabilen, ciltleme yapabilen vb. gibi birçok özelliği olan modelleri bulunmaktadır. Baskı makinelerinin diğer kopyalayıcılara göre, göze çarpan en büyük özellikleri, hızı, düşük maliyet ve baskı kaliteleridir. Master hazırlayan baskı makinesi, master hazırlama makinesiyle baskı makinesini bünyesinde birleştiren bir makinedir. Orijinal masterini saniyelerle ifade edilebilecek kadar kısa bir zamanda hazırlayarak basıma geçebilir. Makine, masteri dijital teknoloji ile hazırladığından, Dijital Baskı Makinesi de denir. Değişik marka, model ve tipleri olsa da bu makinelerin hepsi aynı çalışırlar. Kısaca Çalışması: 1) Baskı makinesinde kopyalanacak belge (orijinal) tarama kapağının altına yerleştirilir. 2) Yerleştirilen kağıt tarama ünitesinde (Scanner-CIS) taranarak dijital ortama aktarılır. 3) Tarama işleminden sonra sıra master (kalıp) hazırlama işlemine gelir. Öncelikle drum üzerinde daha önceki işlemden kalma master varsa bu otomatik olarak atılır. 4) Daha sonra master rulosundan bir master alınarak tarama bilgisine göre yeni bir master oluşturulur (Tarama ünitesi veya bir bilgisayar tarafından gönderilen elektronik bilgiler termal kafa ile master üzerine işlenir). 5) Oluşturulan master kopya drum üzerine alınarak master oluşturma işlemi tamamlanır. 6) Daha sonra kağıt tablası yükselerek bir adet kağıt alınır ve örnek baskı yapar. (Bu esnada mürekkep druma pompalanır ve drum ile basınç merdanesi arasından kağıda master üzerindeki bilgiler sabitlenir-kopyalanır.) 6) Eğer örnek baskı istenilen kalitede ve doğrulukta ise çoğaltma işlemine başlanır. a) Master Hazırlayan Baskı Makinelerinin Kullanılması: Bu makineler fotokopi makinelerine benzer ve onların kullanma özelliklerini taşır. Fotokopi makinesini kullanabilen herkes bunu da kullanabilir. Hazırlanan bir masterle yaklaşık 4000 baskı (günümüzde daha da fazla) baskı yapabilir. 35-210 gramajlı, I., II. veya III. Hamur kağıda basabilir. Böylelikle maliyet düşürülebilir. Master hazırlayan baskı makineleriyle, içinde yazı, fotoğraf, şema, grafik vb. şekillerden oluşan broşür, bülten, form gibi dokümanlar, matbaaya vermeden, bürolarda kolaylıkla basılabilir. Kullanımı şöyledir: 1. Güç anahtarını ON a (açığa) çevirin. 2. Kontrol panelindeki değerleri kontrol edin. Ana gösterge ve kontrol paneli mevcut değerleri gösterir. 3. Asıl nüshayı Platen Cam ın üstüne koyun. Not: Kapağı Platen Cam ın üstündeki ciltli asıl nüshanın üstüne bastırarak kapatmayın- işlem otomatiktir. 4. Start (başlama) tuşuna basın. Asıl nüsha tarandıktan sonra bir kalıp oluşturulmuştur. Bir örnek baskı basım kalitesini, konumunu ve yoğunluğunu incelememiz için otomatik olarak basılır. 5. Basılacak nüsha adedini girin. Yanlış girilirse C tuşuna basılır. 6. START (başlama) tuşuna basın. (NOT: Add Paper: kağıt ekle anlamındadır.) ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 31/90

b) Master Hazırlayan Baskı Makinesinin Bakımı: Makineyi kullanan kişinin yapacağı bakım işlemleri, fotokopi makinesinde yapılan işlemler ile aynıdır. Fotokopi makinesinden farklı olarak, makinenin bakımında termal kafanın temizlenmesi gerekir. Termal kafa çok hassastır; siyah kısmına sert cisimle dokunmamalı, darbe yapmamalıdır. Yalnızca ispirtoyla nemlendirilmiş yumuşak bezle dikkatlice temizlemelidir. Yanlış besleme veya takılma yaratacakları için: - Çok ince kağıt (46 gr/m 2 den az), - Çok kalın veya ağır kağıt (210 gr/m 2 den fazla), - Buruşturulmuş, katlanmış, bükülmüş veya koparılmış kağıt, - Kimyasal işlem görmüş veya boyanmış (termal veya karbon kağıt gibi) kağıt kullanılmamalıdır. Lazer Yazıcı, Fotokopi Makinesi ve Baskı Makinesi çoğaltma sayılarını gösteren şema ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 32/90

Master Hazırlayan Baskı Makinesinin açık çizimi ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 33/90

Master Hazırlayan Baskı Makinesinin bölümleri ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 34/90

c) Master Hazırlayan Baskı Makinesinde Basit Arızalar-Hata mesajları: ARIZA: Kapak kapalı olduğu halde Close over Kapağı kapatın mesajı silinmiyorsa: - Ön kapağın sağ alt kenarındaki metal, mıknatısa temas etmiyordur. Sağ alt kenara sıkıca bastırarak kapak kapatılır. ARIZA: Orijinal veya master yanlış yerleştirilmişse kopyada görüntü olmayabilir; kopyalar boş çıkar. - Orijinalin yazılı kısmı alta gelecek şekilde yerleştirilir. Masterin takılışı kontrol edilir. ARIZA: Kopyadaki görüntünün bir kısmı boş çıkıyorsa: - Cam üzerinde lekeler olabilir. Cam ispirtolu bezle temizlenir. Yada master hazırlama işlemi kapak açıkken yapılmış, çevreden gelen ışık masterin bozulmasına neden olmuş olabilir. ARIZA: Kopyadaki görüntü ve yazılar soluk çıkıyorsa: - Makine uzun süre kullanılmadığından, dram üzerindeki mürekkep kurumuştur. Bu durumda; istenen kalitede baskı elde edene kadar TEST PRINT a basılır. Veya AUTO CONTRAST, otomatik kontrast ayarı, DARKER a getirilerek baskı rengi koyulaştırılır. Ya da takılan mürekkep, çalışılan yerin sıcaklığı 15 0 Cnin altındadır. Bu nedenle mürekkep yayılamamıştır. Mürekkep veya oda ısıtılır, mürekkebin yayılması sağlanır. ARIZA: Kopyalarda dik beyaz çizgiler çıkıyorsa: - Termal kafa tozlanmıştır; silinir. - Cam kirlenmiştir; silinir. - Aktarma kayışı kirlenmiştir; temizlenir. ARIZA: Baskı kopyalarının arka tarafında mürekkep lekeleri varsa: - Baskı kağıdı, masterden küçüktür. Bu durumda görüntü alanı, baskı kağıdından büyük olacağından baskı merdanesi üzerine mürekkep gelecek ve birikecektir. Master yapmadan önce orijinal ve baskı kağıdı boyutlarını kontrol edilmelidir. Taşan mürekkepler bezle temizlenir. Gerekli kontroller yapıldıktan sonra ya daha büyük kağıt kullanılır veya yeniden daha küçük master hazırlanır. * DRAM ÜNĐTESĐNĐ DEĞĐŞTĐRMEK: 1. Ön kapağı açın. 2. Drum Home Position (Dram yerleştirme konumu) düğmesinin yanık olduğunu kontrol edin. Eğer yanık değilse Dram Yerleştirme Düğmesine basın. Dram dönerek ilk duruma gelecektir ve gösterge de yanacaktır. Not: Eğer Dram Yerleştirme Düğmesi/göstergesi yanık değilse Dram ünitesi dışarı çıkmaz. 3. Dram ünitesini dışarı çekin. Dram kolunu üste kadar çekin ve Dram ünitesini çıktığı kadar dışarı çekin. 4. Dram ünitesini makineden çıkarın. (iki elle tutunuz) 5. Boşluğa başka bir (renkte) Dram ünitesi yerleştirin. Dram ünitesini yerine yatay olarak yerleştirin, bunu yaparken eli ve gövdeyi iki elinizle tutun. 6. Dram ünitesini makineye geri sokun. Dram kolu kalkık şekilde Dram ünitesini makineye girebildiği yere kadar itin. Kolu indirin ve ön kapağı kapatın. Master rulosunun değiştirilmesi ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 35/90

Baskı makinesinde dram ünitesini değiştirme * MÜREKKEP ŞĐŞESĐNĐ DEĞĐŞTĐRMEK: 1. Ön kapak açılır, boş mürekkep şişesi dramın ortasından çekip alınır. 2. Yeni şişenin kapağı açılır. Şişenin üzerindeki ok, dram üzerindeki ok ile çakışana kadar döndürülür. Yeni şişe dram içine itilir. Ön kapak kapatılır. Not: Yeni şişenin rengi ile dramın renklerinin aynı olması gerekir. Şişeyi takmadan kontrol edilmelidir. Not: Renk değişikliği için yalnız mürekkebi değil dramı da değiştirmelidir. Kullanılmış masterlerin çıkarılışı Mürekkep şişesini değiştirme ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 36/90

Örnek RISO CZ 180 Tanıtımı: Yeni CZ180 küçültülmüş boyutuyla size dev performans ve kolay kullanım özellikleri sunuyor. Dakikada 130 sayfa baskı hızıyla yüzlerce sayfalık baskılarınızı birkaç dakika içinde tamamlayabilmektesiniz. A3 ebadındaki dokümanlarınızdan da baskı yapma imkanı sunan CZ 180, Farklı boyut, farklı gramaj ayırt etmeden sizin ihtiyacınıza göre baskı kağıdını kullanan CZ 180 renkli baskı seçenekleri, temiz bakım ve kullanım rahatlığı, dijital erişim fonksiyonu ve network yazıcısı olarak kullanabilme özelliğiyle tam sizin için üretilmiştir. C180 Teknik Özellikler Master Hazırlama Yüksek hızlı digital master hazırlama Baskı Metodu Tam otomatik Orijinal Tipi Sayfa Orijinal Ölçüleri En Fazla: 310x435mm En Az: 90x140mm Orijinal Kağıt Ağırlığı 50-107 gr/m2 Tarama Alanı 297x435mm Baskı Kağıt Ölçüsü En Fazla 297x432mm, En Az: 100x148mm Kağıt Besleme Kapasitesi 1000 Kağıt, (64gr/m2) Kağıt Çıkış Tabla Kapasitesi 800 Kağıt (64gr/m2) Baskı Kağıdı Ağırlığı 50 ile 210 (gr/m2) Görüntü Đşleme Modu Çizgi, Foto, Çizgi-Foto, Kalem Çözünürlük Tarama:300x300 dpi Baskı: 300x300 dpi Đlk Kopya Zamanı Yaklaşık 37 sn. A4/portre/%100 oranında Baskı Alanı En Fazla 251x357 mm Baskı Büyütme ve Küçültme Oranı %100 Standart (Büyültme oranları: 141%, 122%, 116%) Standart (Küçültme oranları:94%, 87%, 82%, 71%) Baskı Sürati Dakikada yaklaşık 60-130 Kopya Ayarlanabilir Adımlarla Baskı Pozisyon Ayarı Yatay: ± 10mm, Dikey:±10mm B4 portre baskı için merkez pozisyonunda Mürekkep Besleme Tam otomatik (800 ml her bir mürekkep) Master Besleme/Master Alma Tam Otomatik (200 kalıp her bir master rulosunda) Master Atma Kapasitesi 30 master Kullanıcı Arayüzü LED panel Gelişmiş Özellikler Oklarla gösterilen LED aydınlatmalı kullanım paneli, Makinenin ön yüzündeki kullanım paneli, Otomatik işlem, Prof, Baskı kalite ayarı, 2 orijinali tek kalıpta birleştirme, Gizlilik modu, Çizgi-Foto modu, Kurşum kalem modu, Programlı baskı, Kullanıcı ayarları modu, RISOi Quality System Đlave Edilebilir Aksesuarlar Renk Drumı, Đş Ayırıcı, Network Interface Card, RISORINC.NET, Printer Control Board, RISORINC3N, Stand Güç Girişi 220 V 240 V AC, 50-60 Hz, 1.DA Ölçüler (WxDxA) Kullanımda (1270x645x510 mm) Kullanılmadığı zaman (655x645x500 mm) Ağırlık 62 kg ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 37/90

5) Baskı ve Dizgi Makineleri: Başlangıçtan bugüne kadar uygulanan çoğaltma metotlarında iki safha dikkati çekmektedir. Çoğaltma sisteminin safhaları: - Kalıp Hazırlama (Dizgi) - Hazırlanan Kalıbı Basma (Baskı)dır. a. Dizgi Makineleri: Dizgi makineleri; çoğaltılması istenen metnin veya şeklin, kelime, satır ve sayfalarını baskıya hazırlamaya yarayan makinelerdir. Dizgi değişik şekillerde yapılır ve yapılış şekline göre isim alır. El dizgisi, entertip dizgi, film dizgi (foto dizgi), yazı makinesiyle dizgi (master hazırlığı), elektronik dizgi gibi. 1. El Dizgisi: Harf kalıpları, dizgi yapan kişi (müterrip) tarafından tek tek elle alınarak dizilir, buna el dizgisi denir. Dizgi işi, sayfa kalıbı tamamlanıncaya kadar devam eder. Sayfa kalıbı tamamlanınca sicimle sıkıca bağlanır ve baskıya verilir. 2. Linotip (Linotype) Dizgi Makineleri: Bu makinelerde, yazı makinesi klavyesi gibi bir klavye vardır. Klavyenin tuşlarına vurulunca harf kalıpları yan yana gelir ve satırın bütün halinde dökümü yapılır. Linotip dizgi makineleri en çok kullanılan dizgi makineleridir. 3. Film Dizgi Makineleri: Harfin, metnin veya resmin görüntülerinin fotoğrafını çıkararak basım kalıbı olarak kullanma esasına göre çalışan dizgi ve kalıp hazırlama makineleridir. Film dizgi tekniğine Foto Dizgi de denir. Bu teknikte büyük ölçüde fotoğrafçılıktan yararlanılır. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 38/90

Baskı kalıbı olarak bakır, çinko, kurşun, alüminyum, kalay alaşımları; özel kağıtlar ve film kullanılır. Kalıplar, baskı makinesinin özelliğine göre düz ve silindirik şekilde hazırlanır. Yazıların dizgi makinelerinde dizilip metal alaşımlara dökümün yapılmasına SICAK DĐZGĐ denir. Metal alaşımları dökerek veya harf harf dizmenin dışında kalan her türlü dizgiye SOĞUK DĐZGĐ adı verilir. Film dizgi de bir soğuk dizgidir ve sıcak dizgiden daha iyi sonuç verir. Sıcak dizgi ile hazırlanan kalıplardaki baskı işlemi sırasında meydana gelen basınçla nitelikleri bozulabilir. Film ve özel kağıtlara yapılan dizgide ise harfler, doğrudan doğruya film üzerine tespit edildiğinden nitelikleri bozulmaz. b. Baskı Makineleri: Đlk baskı makineleri tahtadan yapılmış el presleriydi. Kalıp mürekkeplenir, üzerine kağıt yerleştirilirdi. Dikey duran ve ağaçtan yapılmış kalın ve büyük vida çevrildiğinde, ucundaki tabla, kağıdı kalıbın üzerine basardı. Buhar gücünün baskı makinelerinde kullanılması (1830), kağıdın iki yüzüne basan makinelerin yapılması, kağıt katlama makinelerinin baskı makinelerine takılması baskı işlerine büyük hız kazandırmıştır. Günümüzde yaygın olarak kullanılan ofset-litografi baskı yöntemi; bir kalıptan çok sayıda baskı yapılmasından daha ileri bir yöntemdir. Litografi kelimesi TAŞA YAZMAK anlamındadır. Litografi yöntemi (1796), bir matbaacının buluşudur. Baskı makinelerinin belli başlı çeşitleri şunlardır: 1- Pedallı Baskı Makineleri: Pedallı baskı makineleri, küçük bir sayfa halinde hazırlanan kalıpla baskı yapan ufak makinelerdir. Bu makineler pedalla yönetildiğinden kısaca Pedal da denir. Kartvizit, davetiye, el ilanı gibi küçük yazılar, bu makinelerle basılır. Makineyi kullanan kişi, kağıdı eliyle makinenin tablasına yerleştirir; baskı yapılınca tekrar eliyle alır. Pedallı makinelerin otomatik pedal adı verilen türleri kağıt koyup çıkarma işini otomatik olarak yapar. 2- Ofset Baskı Makineleri: a) Düz Baskı Makineleri: Bu makinelerde kalıp, yatay durur ve makine de yatay çalışır. Düz tabaka halinde duran kağıtlar, dönen bir silindirle mürekkeplenen sayfa kalıplarının arasından geçer ve basılmış olarak bir yerde toplanır. b) Rotatif Baskı Makineleri: Rotatif baskı makinelerinde bobin şeklinde kağıt kullanılır. Kağıt, makinenin bir ucundan girer, silindir şeklindeki sayfa kalıpları ile baskı silindirleri arasından geçerek basılır; kesilme yerinde kesildikten sonra katlama makinesinde katlanarak çıkar. Bu tür makinelerde renkli basan silindirlerin kullanılmasıyla çok renkli baskı yapılmaya başlanmıştır. Ayrıca, bunlar hızlı baskı yapan makinelerdir. 4- Tifdruk Baskı Makineleri: Tifdruk baskı makinelerinde, bakırdan yapılmış yarım daire şeklinde sayfa kalıpları kullanılır. Mürekkep, silindir aracılığıyla kalıba sürülür, düzgün ve keskin bir bıçakla kalıbın üzerindeki fazla mürekkep tamamen sıyrılır ve böylece mürekkep kalıbın çukurluklarında kalır. Kalıp, lastik silindirlere değerek döndüğünde ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 39/90

mürekkepli kısımlar silindire geçer, oradan da kağıda basılır. Tifdruk baskı makinelerinden düz kalıplarla baskı yapanlarına düz tifdruk baskı makinesi, silindirik kalıplarla basanlarına da rotatif tifdruk baskı makinesi denir. BASKI NEDĐR? Baskı; şekil, yazı, grafik ve resimlerin gerçeğine en yakın biçimde, bir yüzey üzerine çoğaltılarak ve hızlı aktarılması olarak tarif edilebilir. Günümüzde en çok kullanılan baskı yöntemlerini şöyle sıralayabiliriz ; TĐPO, OFSET, - Veb Ofset - Düz Ofset FLEKSO ROTOGRAVÜR(TĐFDRUK) SERĐGRAFĐ Tipo Baskı Sert klişe ile doğrudan ortama (kağıt) yapılan baskı. Baskı kalıpları yüksektir. Baskı yüzeyi mürekkeplenip, kağıda bastırılır. Böylece mürekkep, basınçla kağıda geçirilir. Ofset Baskı Mürekkebi kağıda bir aracı merdaneyle aktarma tekniği ile yapılan baskı. Şekil: Ofset baskı makinesi şeması OFSET BASKI, 1904 yılında, Amerikalı Ira W. Rubel tarafından bulunmuş, genellikle (teneke ofset hariç) kâğıt yüzeyine baskıda kullanılan baskı tekniği. Günümüzde kitapların, gazetelerin, dergilerin, broşürlerin, faturaların, kartvizitlerin ve karton ambalajların basımında kullanılır. Đş olan yerler mürekkebi, iş olmayan yerler ise suyu tutar. Burada su ve mürekkebin birbirine karışmaması prensibinden faydalanılır. Böylelikle iş olan yerlerde bulunan mürekkep baskıyı gerçekleştirir. Diğer alanlarda mürekkebi iten su olduğu için o bölgelere baskı uygulanmaz. Flekso Baskı Esnek baskı kalıpları ile doğrudan ortama yapılan baskı tekniği. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 40/90

Rotatif Baskı Dairesel sarılan klişenin sürekli döndüğü, duraksız çalışan sistem. Rotogravür-Tifdruk Baskı - Tifdruk tekniğini Türkçede en iyi karşılayan tanımlama ise çukur baskı dır. Tifdruk baskıda kabartma klişe yerine oyma klişe kullanılmaktadır. 1- Klişe üzerinde oyuklar oluşturuluyor. Bu resimde kabaca gösterilen oyuklar mikroskobik boyutlarda olabilirler. 2- Klişe mürekkeple kaplanır 3- Fazla mürekkep klişe üzerinden sıyrılır, sadece oyukların içinde mürekkep kalır. 4- Kağıt klişe üzerine konarak ağır bir silindirle preslenir. 5- Kağıt kaldırıldığında oyuklardaki mürekkep kağıda aktarılmış olur. Rotogravür baskı önceleri gazetelerin Pazar ilavelerinin tek renkli olarak basımında kullanılmakta iken günümüzde buna ek olarak dergilerin, ambalaj kağıtlarının ve katalogların çok çeşitli ve parlak renkte basımında kullanılmaktadır. Serigrafi - Metal, seramik, cam, tekstil vb. yüzeyler gibi matbaanın baskı yapamadığı malzemelere baskı serigrafi ile yapılır. RENK BĐLGĐSĐ 1957'de fizyolojist Rushton gözde "Erythrolabe" (Kırmızıya duyarlı), "Chromolabe" (Yeşile duyarlı) ve "Cyanolabe" (Maviye duyarlı) adını verdiği üç reseptör tespit etmiştir (RGB renkleri- Red-Green-Blue). Bu üç reseptör birlikte uyarıldığı zaman beyaz, hiç biri uyarılmadığı zaman ise siyah algılanır. Đki reseptörün birlikte uyarılmasından ikincil renkler algılanır. %50 Kırmızı + %50 Yeşil = Sarı %50 Cyan + %50 Magenta = Mavi %50 Yeşil + %50 Mavi = Cyan %50 Cyan + %50 Sarı = Yeşil %50 Kırmızı + %50 Mavi = Magenta (Mor) %50 Sarı + %50 Magenta = Kırmızı %33 Mavi + %33 Kırmızı + %33 Yeşil = Beyaz %33 Cyan + %33 Magenta + %33 Sarı = Siyah OFSET BASKIDA 4 RENK KULLANILMAKTADIR: CYAN YELLOW MAGENTA KONTRAST (CMYK) (Mavi) - (Sarı) - (Mor) - (Siyah) ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 41/90

6) Yazıcılar (Printer) Bilgisayardaki herhangi bir metni, görüntüyü ya da grafiği kağıda basan araca yazıcı (printer) denir. Günümüzde kullanılan yazıcı türleri nokta vuruşlu, mürekkep püskürtmeli ve lazer yazıcı olarak üç tiptedir. Günümüzde her şeye elektronik ortamda ulaşabilsek de, gerek kullanım kolaylığı, gerek arşiv niteliği sebebiyle halen basılı medyaya ihtiyaç duymaktayız. Elektronik medya ile basılı medya arasındaki bağlantı noktası olan yazıcılar ve yazıcı teknolojileri ise bu yüzden her geçen gün gelişerek büyüyor. Profesyonel anlamda yayıncılık ve baskı ile ilgili şirketlerin vazgeçilmez yardımcıları olan yazıcılar amatör olarak bilgisayardaki resimleri bastırmak isteyen ev kullanıcısından bitirme ve dönem ödevlerini yazan öğrencilere kadar farklı kullanım alanları buluyorlar. Yazıcılar, bilgisayarda hazırlanmış yazı ve grafiklerin; kağıt, asetat, aydınger vb. üzerine dökümünü almak için kullanılır. Yeni bir yazıcı almaya karar verdiğinizde ya da eski yazıcınızı güncellemek istediğinizde öncelikle bu donanımı hangi amaçla kullanacağınıza karar vermeniz yanlış bir seçim yapmanızı engelleyecektir. Lazer yazıcı alırken işimizin amaçlarını ve işimizin gerektirdiği baskı yoğunluğunu iyi saptamak gerekmektedir. Örneğin, teknolojiyi her ne kadar yakından takip ediyorsanız olun, işiniz fatura basımı gibi çift kopya baskı ile ilgili ise mecburen nokta vuruşlu bir yazıcı ile çalışmak zorundasınız demektir. Çünkü darbe mantığı ile çalışmayan mürekkep püskürtmeli yazıcılar ve lazer yazıcılar çift kopya almak için uygun olmayacaktır. Aynı şekilde renkli çıkışı daha düşük maliyetlerde elde etmek için mürekkep püskürtmeli bir yazıcı doğru tercih olacaktır. Bunun yanında sadece siyah beyaz çıkış sizin için yeterliyse ve yüksek kalite istiyorsanız, orta sınıf bir lazer yazıcı alabilirsiniz. Eğer yoğun baskı işlemleriniz, iyi bir baskı kalitesi gerektiren bir işiniz varsa tercihiniz dahili ön bellekli ve grafik işlemcisi güçlü bir lazer yazıcı almak olmalı. Eğer bu işe çok fazla para ayırabilecekseniz ve hem kaliteyi hem de renkli çıkışı bir arada istiyorsanız renkli bir lazer yazıcı alabilirsiniz. Lazer yazıcıda dikkat etmemiz gereken yazıcının çözünürlüğü ve baskı hızıdır. Eğer kişisel kullanıcı olarak evimize bir lazer yazıcı almak istiyorsak bu durumda yazıcının düşük fiyat ve kaliteli baskı yapmasına dikkat etmelisiniz. a) Nokta Vuruşlu Yazıcılar (Dot Matrix): Bilgisayarlarda ilk olarak kullanılmaya başlayan yazıcılardır. Bu yazıcılar nokta vuruşu yapan iğnelerle çalışır. Yazdırılacak karakter ya da grafiği oluşturan noktalar, iğne tarafından gerçekleştirilen darbelerle şerit üzerine, oradan da mürekkep yoluyla kağıda aktararak yazar. Đğne sayısının artışı tek bir karakteri daha fazla nokta vuruşuyla oluşturmayı, dolayısıyla birim alan daha fazla nokta sığdırabilmeyi mümkün kılar. Yazdırılacak karakter ya da grafiği oluşturan noktalar, iğne tarafından gerçekleştirilen darbelerle şerit üzerine, oradan da mürekkep yoluyla kağıda aktararak yazar. Satır yazma özelliğine sahip bu yazıcılar, kenarında delikler bulunan sürekli form kağıdı ile kullanılabilir. Dakikada ortalama 1-3 sayfa çıktı verebilir. Yazma kalitesi düşük olup yavaş ve gürültülü çalışırlar. Darbe vuruşlu olduklarında karbon kağıdı ile çoğaltılmış çıktı almaya olanak tanırlar. Genellikle fatura kesme ya da makbuz verme işlemlerinde kullanılır. Nokta vuruşlu yazıcıların en büyük dezavantajı, yazı kalitesinin düşük olmasıdır. Bir nokta vuruşlu yazıcıdan çıkan metinlerde karakterlerin çeşitli noktaların yan yana getirilmesinden oluştuğu hemen görülür. Bunu telafi etmek için bazı matris yazıcılar near letter qality diye adlandırılan baskı tarzı seçeneğini sunarlar. Bu yöntemde her satır iki kere üst üste yazılır. Ama ikinci yazışta yazıcı kafası biraz kaydırılır ve böylelikle karakteri oluşturan noktalar arasındaki boşluklarda doldurulmaya çalışılır. Bu baskı kalitesini artırır fakat baskı hızını ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 42/90

düşürür. Aynı iğnelerin çift vuruş yapmasıyla BOLD karakterler elde edilir. Đtalik karakterler içinse farklı iğneler matrisi kullanılır. b) Mürekkep Püskürtmeli Yazıcılar (Inkjet): Kağıt üzerindeki imgeyi çok küçük (1 mm 2 alanda 10-30 nokta) mürekkep damlacıkları püskürterek oluşturmayı, kağıt üzerine yazmayı sağlayan yazıcılardır. Mürekkep damlacıklarını oluşturmak için kabarcık (bubble jet) teknolojisini kullanır. Ortalama bir yazıcıda mürekkebi püskürtmek üzere 64-128 arası minik ağız bulunur ve aynı anda mürekkebi püskürtebilir. Bu yazıcılarda kullanılan mürekkepler bir kartuş içerisinde yer alır. Dakikada ortalama 1-8 sayfa çıktı verme kapasitesine sahiptirler. Özellikle son yıllarda dijital fotoğraf makineleriyle çekilen fotoğrafları bu yazıcıdan almak mümkündür. Bu yazıcılarda kullanılan kağıt boyutu genellikle A4 boyutlarındaki kağıtlardır. Daha keskin ve net çıktı alabilmek için çözünürlüğün artırılması gerekir. Çözünürlük kağıt üzerine basılı 1 inç (2.54 cm) başına düşen nokta sayısıdır ve dpi (dot per inch inç başına nokta) kısaltmasıyla anılır. Genel amaçlı metin ve grafikler için 300 dpi, yüksek kalite metin ve grafik için 600 dpi, fotoğraf kalitesi için 1200 dpi ve profesyonel fotoğraf kalitesi için 2400 dpi uygunluğu yazıcının seçimi de yardımcı kriterlerdir. Mürekkep püskürtmeli yazıcılar da nokta matrisli yazıcılardandır. Ancak bu yazıcılar şerit kullanmazlar. Bunun yerine resmi ve karakterleri oluşturmak için vuruşsuz bir yöntem kullanırlar. Yazıcı kafası kağıda değmez. Bunun yerine kafa kağıda mürekkep damlacıkları püskürtür. Kafa bir adım motoru ile sağa sola hareket ettirilirken kağıt merdaneler yardımıyla ileri doğru hareket ettirir. Yazıcı kafası dikey olarak yerleştirilmiş birçok püskürtücü ucundan kağıda minik noktalar halinde özel bir mürekkep püskürtür.(thermal buble jet). c) Lazer Yazıcılar (Laser printer): Lazer yazıcıların çalışması, fotokopi makinelerinin çalışmasına benzer. Aralarındaki temel fark, fotokopi makinelerinde lazer ışını yerine kağıdı tarayan çok parlak bir ışığın kullanılmasıdır. Lazer yazıcılar teknolojinin ofislerimize ve evlere gerçek bir armağanıdır. Lazer yazıcılar sessiz yüksek baskı kalitesine sahip ve mürekkep püskürtmeli yazıcılara göre daha hızlıdırlar. Son zamanlarda tüm bilgisayar ürünlerinde olduğu gibi lazer yazıcılarda da büyük bir ucuzlama oldu. Tüm bu özellikler ve fiyat performans oranıyla lazer yazıcılar büroların vazgeçilmez baskı makineneleri halini aldı. Lazer yazıcılar yüksek kapasiteleriyle ağ sistemlerinde tercih edilirler. Grup kullanımında yüksek performans gösterirler. Lazer (laser) yazıcılar, yazıyı bir ışık kaynağı ve toner kullanarak, kağıt üzerinde oluştururlar. Çalışma şekilleri fotokopi makinelerine benzer. Yazı kalitesi diğer yazıcı türlerine oranla çok üstündür. Lazer yazıcıların mürekkep püskürtmeli ve nokta vuruşlu yazıcılara göre en büyük özelliği baskı kalitesinin çok daha yüksek olmasıdır. Bu yüksek kaliteyi sağlayan birim alana düşen nokta sayısıdır. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 43/90

Lazer yazıcılar diğer yazıcılara göre en sessiz ve çıktı kalitesi en yüksek olan yazıcılar olup, satır satır yazmak yerine sayfa sayfa yazar. Günümüzde en ekonomik olan, en kaliteli ve hızlı baskı veren yazıcılardır. Lazer yazıcılarda en yaygın çözünürlük 600x600 dpi olup, profesyonel uygulamalar için 2400x2400 dpi kullanılır. Laser (lazer) yazıcılar, yazıyı bir ışık kaynağı ve toner kullanarak, kağıt üzerinde oluştururlar. Çalışma şekilleri fotokopi makinelerine benzer. Yazı kalitesi diğer yazıcı türlerine oranla çok üstündür. Lazer yazıcıların mürekkep püskürtmeli ve nokta vuruşlu yazıcılara göre en büyük özelliği baskı kalitesinin çok daha yüksek olmasıdır. Bu yüksek kaliteyi sağlayan birim alana düşen nokta sayısıdır. Lazer Yazıcıda Dikkat Edilecek Ölçütler; - Yazıcının dakikada basabildiği sayfa sayısı (hız), - Bir sayfa düzenleme dili ile (PostScript ya da PCL) uyumlu çalışıp çalışmadığı, - Baskı yapabileceği kağıt türleri, - Kağıt üzerinde maksimum baskı alanı, - Basabileceği font sayısı, - Yazıcının belleğinin büyüklüğü, - Network ortamında paylaşıma açık olup olmadığı, - Toner ömrü, - Fiyatı. Lazer yazıcıların hızı ppm (page per minute : dakikadaki sayfa sayısı) ile ölçülür. Bir yazıcının hızında iki farklı ölçüt söz konusudur. Bunlardan birinci sayfanın görüntüsünün bellekten hazırlanıp basılması, ikincisi ise aynı sayfanın birkaç dakika içinde arka arkaya kaç kez basılabileceği. Basılacak bir sayfanın görünümü, basımdan önce yazıcının belleğinde oluşturulduğu için bir lazer yazıcının en azından 4 MB belleğe ihtiyacı vardır. (300 dpi lik bir sayfa bile 1.5 MB bellek gerektirmektedir) LAZER YAZICILARIN ÇALIŞMA ŞEKLĐ Lazer yazıcılar vuruşsuz bir yöntem kullanırlar. Lazer yazıcılarda kullanılan baskı yöntemi fotokopi makinesindekine benzer. Lazer yazıcılar satır satır yazmak yerine sayfa sayfa yazarlar. Sıklıkla Lazer yazıcı üreticileri Fotokopi makinesi üreticilerinin mekanizmalarını kullanırlar. Örneğin Hewlett Packard lazer yazıcıları Canon Fotokopi makinelerinin baskı mekanizmalarını kullanarak yapılır. Eğer bu yazıcılardan birine sahipseniz tonerini bir Canon fotokopi makinesinin kartuşuyla değiştirebilirsiniz. Lazer yazıcı bütün sayfayı bir kerede basmak için geniş bir bellek kullanır. Lazer yazıcılardaki ROM basılacak dokümanın tam sayfa bir haritasını oluşturur. Bir bit haritası lazer ışını darbeleri ile sonra bu lazer ışını bir sıra aynadan yansıyarak ışığa duyarlı dönen bir silindir üzerine düşürülür. Lazer ışını silindiri tarayarak basılı alanları elektriksel olarak nötr hale getirir. Negatif yüklenmiş toner tozu nötr alanlara yapışır, negatif yüklü alanlara yapışmaz. Merdanenin sıcaklığı karakteri oluşturan noktaların kağıda geçmesini sağlar. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 44/90

LAZER YAZICILARDA GÖRÜNTÜ OLUŞTURMA ĐŞLEMLERĐ: Lazer yazıcılar genel olarak baskı işlemlerini 6 aşamada gerçekleştirirler. Bu aşamalar; 1- Drum şarj işlemi, 2- Görüntü oluşturma işlemi, 3- Development işlemi (Banyo etmek), 4- Transfer işlemi, 5- Fusing (Fırınlama) işlemi, 6- Drum temizleme işlemi. BAZI YAZICI TERĐMLERĐ: Cps: (character per second) Saniyede yazılan harf sayısı, nokta vuruşlu ve mürekkep püskürtmeli yazıcıların hızını ifade etmek için kullanılır. Ppm: (page per minute) Dakikada yazılan sayfa sayısı, lazer yazıcıların hızını ifade etmek için kullanılır. Cpi: (character per inch) 2.54 cm.'deki harf sayısı. Yazının yatay olarak boyutunu belirtir. Bu rakam büyüdükçe, satıra sığan harf sayısı artar, dolayısıyla harfler küçülür Lpi: (line per inch) 2.54 cm.'deki satır sayısı, satır sıklığını gösterir. Bu sayı büyüdükçe, sayfaya sığan satır sayısı artar Yazıcı genişliği: Yazıcının içine alabileceği kağıdın genişliğini gösterir. Nokta vuruşlu, mürekkep püskürtmeli ve çoğu tür yazıcıda kolon cinsinden verilir. Belli bir harf sıklığında, yazıcının bir satıra yazabileceği en çok harf sayısını verir. 10 cpi harf sıklığı esas alındığında 2 temel standart vardır : 80 kolon (dar yazıcı); 136 kolon (geniş yazıcı). Lazer yazıcılar çok özel bazı modeller dışında sadece A4 kağıda (dar) basabilirler Font: Yazı tipi. Kağıt park etme: Yazıcının sürekli formu yazıcıdan çıkarmadan geriye çekerek tek kağıt kullanımına izin vermesidir Tampon bellek: (Buffer Memory) Yazıcının içinde, bilgisayardan gelen verileri geçici olarak sakladığı RAM bellektir Traktör: (Tractor) Sürekli form kağıdın takıldığı, formu deliklerinden tutup ilerleten mekanizma. Kağıt besleyici: Birçok sayfanın (tek kağıdın) konup, yazıcının gerektiğinde almasını sağlayan mekanizma. Lazer ve bazı mürekkep püskürtmeli yazıcılarda standart olarak bulunur; nokta vuruşlu yazıcılarda ayrıca satılır. Kopya sayısı: Yazıcının kaç nüsha kağıda basabildiği RIP: (Raster Image Processor ) Bu işlemci baskı yazılımının kullandığı dili yorumlar ve gelen verileri baskıya hazırlar. Bir RIP 600 dpi çözünürlükte basılan A-4 sayfa için 4 MB kadar veri işlemek zorunda kalabilmektedir. RIP bütün bu baskı işlemin kalbinde yatar. Basit Yazıcı Arızaları ve Çözümleri: Bütün elektronik cihazlar gibi yazıcıların arızaları çoğunlukla kullanıcı dikkatsizliği ve aşırı çalışmadan kaynaklanan yüklenme, elektronik problemler gibi bir çok arıza ve buna sebep olacak printer hataları vardır. Aşağıda bazı yazıcı arıza ve çözümleri açıklanmıştır. 1- Yazıcım Çıktı alınması gereken dosyayı yazdıramıyor? Çözüm: a) Printer LPT veya USB kablosu takılı mı kontrol ediniz. b) Yazıcı varsayılan yazıcı olarak atanmış mı kontrol ediniz. c) Yazıcının açık veya yazıcının güç anahtarı açık mı kontrol ediniz. d) Yazıcıyı yeniden açıp yazdırmayı deneyin. e) Yazıcı ekle / yeni yazıcı ekleyiniz. 2- Yazıcım bir satırı üç satır veya daha fazla gibi yazdırıyor? Çözüm: a) Yazıcı tanıtımı tam olarak yapılması. b) Yazıcılar-özellikler-ayrıntılar-aşağıdaki bağlantı noktasında yazdır. 3- Yazıcı Yazdır komutunu almıyor? Çözüm: a) Yazdırılacak belgelerden daha önce yazdırma (kuyrukta) bekletilen belgelerin hafızadan temizlenmesi. b) Bilgisayarın yeniden başlatılması 4- Yazıcım kağıtlarda iz bırakarak yazdırıyor? Çözüm: Yazıcı kartuş ve tonerlerinde eksilme vardır. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 45/90

D. HESAP MAKĐNELERĐ Đş faaliyetleri ödeme safhasına gelince ister basit bir çarpım, ister karışık bir problem olsun hesaplanmayı gerektirir. Satılan bir malın bedeli, yükleme masrafları, iskonto tutarı, fatura tanzimi, gelir ve gider karşılaştırmaları, banka işleri, stok kontrolleri, malî raporların hazırlanması gibi pek çok konuda hesaplar yapılarak sonuçlar çıkarılır. Daha önceleri bu hesaplamalar elle ve hayli güçlükle yapılmaktayken, bugün çeşitli elektronik makinelerle çabucak yorulmaksızın yapılmaktadır. Şüphesiz hayli emek, zaman ve malzeme tasarrufu da olmaktadır. 1- Hesap Makinelerinin Türleri: Hesap makineleri çalışma esasına göre dörde ayrılır: a) Mekanik hesap makineleri b) Elektrikli hesap makineleri c) Elektro mekanik hesap makineleri d) Elektronik hesap makineleri Ayrıca şöyle bir sınıflandırma da yapılabilir: a) Bantlı-bantsız hesap makineleri b) Kullandığı enerji türüne göre hesap makineleri c) Klavyeli-klavyesiz hesap makineleri d) Eşyalarla birlikte kullanılan hesap makineleri e) Masa tipi-cep tipi hesap makineleri Elektronik Hesap Makinelerinin bu kadar küçük boyutlara indirgenmesini sağlayan en büyük gelişme mikroçip denen minyatür elektronik devrelerinin yapılmasıdır. Elektronik hesap makinelerinin çalışmasını sağlayan, içinden elektrik akımı geçtiğinde düzenli titreşimler üreten kuvars kristalleridir. Bu kuvars kristalleri de mikroçipteki silisyum kristaller gibi katman halinde bulunur ve ürettiği bileşimleri hesap makinesinin devrelerinde işlemleri adım adım gerçekleştiren vuruları oluşturur. 2- Hesap Makinelerinin Kullanılması: Hesap makinelerinin kullanılması, markaya ve modele göre küçük farklılıklar gösterir. Çünkü, çeşitli marka ve modellerdeki hesap makinelerinde klavye düzeni; tuşların, düğmelerin, kolların yerleri, işleyişleri ve büyüklükleri farklı farklıdır. Kol saatine ek olarak yapılan minik bir elektronik hesap makinesi, masa tipi hesap makinesini kullanma metoduyla kullanılamaz. Hesap makinelerinin kullanılmasında en önemli özellik, klavye düzeni ve klavyenin öğrenilmesidir. Bir yazı makinesinin klavye düzenini öğrenmiş olanlar, marka ve model farkı gözetmeden aynı klavye düzenindeki her türlü yazı makinesini kullanabilirler. Bunun gibi hesap makinelerinin klavye düzenini iyi öğrenenler de aynı klavye düzenindeki her türlü hesap makinesini rahatlıkla kullanabilirler. Klavye dışında kalan tuşların, düğmelerin, anahtarlarının, kolların yerleri ve görevleri makinenin kullanma kılavuzu incelenerek öğrenilebilir. Bu nedenle, hesap makinelerinin kullanılmasında klavye düzenleri ve klavye öğrenimi üzerinde durulması gereken önemli bir konudur. Hesap makinelerinde iki türlü klavye vardır: a. Dört sıralı klavye b. Đki sıralı klavye (günümüzde bu tür klavyeler artık kullanılmamaktadır) ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 46/90

Klavyenin etrafında, her makinenin markasına ve modeline göre farklı şekilde düzenlenmiş diğer tuşlar bulunur. Bunlar; - Toplama - Çıkarma - Çarpma - Bölme - Eşittir - Yüzde - Hafıza giriş - Hafıza silme - Basamak kaydırma - Basamak ayırma - Ara sonuç alma - Toptan silme vb. Hesap makinelerinde ekranlar LED (Light Emitting Diode- Işık yayan diyot) ya da LCD (Liquid Cristal Display Sıvı kristal ekran) olmak üzere iki farklı özellikte olabilir. LED ekranlar karanlık ortamlarda bile parlak görüntü verirken LCD ekranlarda işlem yapabilmek için aydınlık ortamlar gerekmektedir. Hesap makinesine ait tuşlar ve görevleri: Tuş Đşlevi C Makineye girilen rakam ve işlemin tamamını siler. CE Makineye girilen en son rakam veya işlemi siler. Örnek 200/3 CE 4 (ekranda 50 görünür. Çünkü 200 rakamı üç yerine 4 e bölünür.) M+ Makineye yapılan girişi ya da bir işlemin sonucunu makinenin belleğine atar ve siz belleği silmedikçe orada tutar. M- Makinenin belleğindeki rakamdan çıkarma yapar. Örnek; 30 M+ 5 M- sonuç 25 olur. MR Makinenin belleğindeki rakamı çağırır. MC Makinenin belleğindeki rakamı siler. % Yüzde alır. Örnek 120 x 10% Sonuç 12 dir +/- Girilen rakamı isteğe göre pozitif ya da negatif yapar (toplama çıkarma işlemi) Karekök alır. Örnek 49 sonuç 7 dir. Đyi bir oturuş şekli, çalışanın daha az yorulmasına neden olur. Yeteri kadar ışıklı bir yerde çalışılmalıdır. Her iki ayak, tabana basmalı, vücut dik durmalı, bilekler klavye eğimine paralel, parmak temel sırada olmalı, diğer elin işaret parmağıyla sayılar takip edilmelidir. Hesap makinesi sağ tarafa konur ve sağ elle kullanılır. Hesap makinesi klavyesindeki rakam tuşları dört sıra halinde yerleştirilmiştir. Birinci sırada 7 8 9 Đkinci sırada 4 5 6 Üçüncü sırada 1 2 3 Dördüncü sırada 0 rakamı ve ondalık sayılarla virgülle ayırma tuşu bulunur. Sağ elin Đşaret parmağı 4, Orta parmağı 5, Yüzük parmağı 6 tuşu üzerinde durur. Buna TEMEL SIRA TUŞLARI denir. Parmakları temel sırada kolaylıkla tutabilmek için bazı makinelerde 5 tuşunun ortası oyuk veya çıkıntılı yapılmıştır. Đşaret parmağıyla 7 4 1 0 tuşlarına, Orta parmakla 8 5 2 tuşlarına, Yüzük parmağıyla 9 3 6 tuşlarına, Başparmakla klavyenin sol tarafındaki tuşlara, Küçük parmakla klavyenin sağ tarafındaki tuşlara basılır. 3- Hesap Makinelerinin Bakımı: Hesap makinelerini işgünü sonunda bezle silmeli, kullanılmadığı zamanlarda örtüsü örtülmelidir. Makineyi nemden, doğrudan gelen güneş ışınlarından, tozdan korumalıdır. Şehir cereyanıyla çalışan makinelerin kablosunu çalışma günü sonunda prizden çıkarmalıdır. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 47/90

Hesap makineleri taşınırken sarsılmamalıdır. Bantlı makinelerin şeridini zaman zaman kontrol etmeli, eskidiğinde yenisiyle değiştirilmelidir. Makine pille çalışıyorsa sızdırmaz türdeki kaliteli pilleri tercih etmeli, gücü azalan pilleri hemen değiştirmelidir. Uzun süre kullanılmayacak pilli makinelerin içindeki piller çıkarılmalıdır. Tuşlara gelişigüzel ve sert vurulmamalıdır. Kullanma kılavuzunda başka bir yol belirtilmemişse, makine üzerindeki kirleri yalnızca çok hafif nemli bezle silmeli; çok ıslak bez, tiner kesinlikle kullanılmamalıdır. HESAP MAKĐNESĐ ĐLE ÖRNEK ÇALIŞMALAR TEMEL SIRA TUŞLARI ĐLE ÇALIŞMA ĐLK SIRA (ALT SIRA) TUŞLARI ĐLE Ç. 456 456 456 456 444 123 231 123 123 123 465 654 445 455 666 132 123 122 321 233 654 654 456 544 555 321 321 133 122 322 546 564 566 654 564 231 232 322 223 311 645 645 566 566 654 213 232 311 331 321 456 564 655 654 654 123 123 233 123 123 654 465 644 456 456 213 123 233 123 123 564 564 455 464 546 321 213 211 322 312 465 654 544 654 546 312 312 331 322 213 TEMEL VE ALT SIRA TEMEL VE ÜST SIRA 456 654 125 410 104 789 788 477 598 576 415 156 125 420 502 879 799 478 582 586 416 146 126 630 603 987 879 479 547 596 516 651 143 100 306 789 789 578 457 567 415 451 423 200 305 879 799 579 458 568 614 124 351 300 304 798 879 589 459 569 615 125 361 401 130 879 898 588 849 657 514 126 321 503 160 987 899 587 859 687 415 145 341 603 150 798 987 574 857 697 651 146 351 305 140 879 988 594 985 698 BÜTÜN RAKAM TUŞLARI ĐLE ÇALIŞMA 456 701 910 456 307 123 702 920 109 308 789 703 930 159 309 LĐRA-KURUŞ ĐŞLEMĐ (Toplama) 147 407 710 750 350 258 408 720 730 360 45,45 456,15 7,50 12,23 382,45 564,82 369 409 730 735 390 65,50 36,30 73,73 159 405 307 456 410 78,90 183,90 14,00 707 406 308 357 580 32,25 49,50 485,05 708 407 309 410 570 709 420 310 520 540 ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 48/90

E. HABERLEŞME MAKĐNELERĐ Günümüz yönetici ve sekreter odaları, haberleşme araçlarıyla adeta kuşatılmıştır. Bunların bir kısmı doğrudan haberleşmeyi sağlar. Kuruluş içindekilerle görüşülen (dahili) telefon, dış görüşmeler için (harici) telefon, faksa bağlı telefon, özel numaralı telefon, telsiz, çağrı cihazı, teleks, video teks, faks, bilgisayar, internet ve intranet, dikte makinesi gibi. Bir kısmı da haberleşmeye destek verirler, yardımcı olurlar. Yazı makinesi, posta ücret ödeme makinesi, her türlü çoğaltma makineleri, kapalı devre televizyon gibi. Sekreterin çalışma saatlerinin büyük bir kısmı haberleşme araçlarıyla uğraşarak geçer. 1- TELEFON: Telefon; bir abonenin sesini, elektrik sinyallerine dönüştürerek hat veya radyo dalgalarıyla diğer aboneye iletmeye yarayan, karşılıklı konuşmaya imkân veren bir haberleşme aracıdır. Teknolojinin hızlı gelişimi ve uyduların sayısı ve kapasitelerinin artması sonucunda hızla gelişen ve kullanım alanı daha da genişleyen bir araçtır. Telefon ahizesini yerinden kaldırdığımız anda bir anahtarlama (switching) sistemi devreye girer. Anahtarlama, iki kişiyi birbirine bağlayan hattın oluşmasına ve konuşma boyunca açık tutulmasına yarayan bir düzenektir. Ahizeyi kaldırdığımızda bir çevir sesi duyarız. Daha sonra aranacak kişi ya da kurumun numarası çevrilir ve aradığımız numaranın meşgul olup olmadığına göre farklı tonda sinyal sesi duyarız. Telefonlar, konuşanın kendi sesini duyup rahatsız olmaması için Dubleks bobin olarak adlandırılan bir devreye sahiptir. ÖRNEK: PHILIPS DECT 122 TELEFON Arayanın ismini ve numarasını gösterir. * 20 adet arayan ve aranan kaydı Tuşkilidi özelliği. * 10 saat konuşma, 150 saat Kristal netlikte ses teknolojisi. Bekleme süresi Paging * Enstrümantal zil sesleri. 30 adet isim ve numara kaydı. a) Telefon Makinesinin Türleri: 1. Çok hat bağlanan telefonlar: bir telefon makinesine bir abone hattı bağlanabildiği gibi bazılarına da birden çok hat bağlanabilir. Birden çok hat bir makineye bağlandığında, diğer telefon makineleri ortadan kalkmış olur. Çok hatlı telefonun yararı, aynı telefon numarasıyla aynı anda çok sayıda kişiye ulaşma imkânı sunmasıdır. PBX (Private Branch Exchange): Evlerde kullanılan telefonlar tek hattan ibarettir. Đşyerlerinde ise evlere göre çok daha yoğun iletişim mevcuttur. PBX, telefon trafiğini yönetmek üzere işyerlerinde bulunan bilgisayarlı telefon yönetim sistemidir. Çok hat bağlanan telefon PBX sayesinde bürolar, tek bir telefon numarasına sahip olsalar bile dışarıdan gelen pek çok telefon çağrısına yanıt verebilirler. Organizasyonlar bürolarında PBX sistemini kurmak yerine bu hizmeti telefon idaresinden sağlama imkânına da sahiptirler. Telefon idaresinin santralinden anahtarlama ve yönlendirme hizmetinin alınması işlemi Centrex olarak adlandırılır. 2. Araç telefon: Otomobillere, otobüslere takılan telefonlardır. Faks gibi telefon hattıyla çalışan tüm araçlar da araç telefonuna bağlanabilir. 3. Şef-Sekreter telefonu: Bir büro içinde çalışanların kendi aralarında ve sekreterle konuşmalarına imkân veren telefon türüdür. 4. Telesekreterli telefon: Abonenin yerinde olmadığı durumlarda, çağrıları ve mesajları kaydetmeye ve gerektiğinde arayana bir mesaj okumaya imkân veren, bir bellek ve ses kaydediciyle donatılmış telefondur. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 49/90

5. Ankesörlü telefon: Halkın kullanması için, telefon idaresince şehrin çeşitli yerlerine konan, jeton veya özel kartıyla kullanılabilen, genel nitelikli telefondur. Ankesörlü telefonların abone telefonlarında olduğu gibi numaralı olanları da vardır. Bu telefonlar başka bir telefondan aranabilir. 6. Telsiz telefon: Telefon hatlarına bağlanmaksızın, radyo dalgaları yayarak ve alarak, karşılıklı konuşmayı sağlayan bir haberleşme aracıdır. Telsiz telefonların; bir yere bağlı (sabit) olanları, otomobile takılanları, elde taşınanları (el telsizleri) vardır. 7. Cep telefonları: Elektronik dünyası ile uydu iletişimindeki paralel gelişmeler neticesinde artık bir yere bağlı bulunmadan, kablo olmadan ve çok küçük boyutlardaki ve de çok geniş özellikleri olan telefonlarla konuşmanın yanı sıra; görüntü-belge-fotoğraf-video transferleri mümkün hale gelmiştir. GSM Global System Mobile olarak tanımlanır. Cep telefonları, normal telefonların sahip olmadığı bazı özelliklere sahiptir. Đsim ve telefon numarası listesi, randevu ve hatırlatma uyarıları, basit hesap makinesi gibi özellikleri cep telefonlarını elektronik ajandalara benzeştirmektedir. E-posta alma ve gönderme, kısa mesaj ve internette gezinme, fotoğraf ve video çekimi yapma, müzik-radyo dinleme, oyun oynayabilme gibi pek çok özellikler, bugün artık cep telefonunun sıradan işlevleri arasına girmiştir.cep telefonlarının seçiminde boyut ve ağırlık, konuşma süresi, bekleme süresi (stand-by), pil türü (Lityum-Ion, Nikel Kadminyum), rehber hafızası, radyo-mp3, kamera, ekran pikseli gibi unsurlara dikkat edilir. WAP: (Wireless Application Protocol Kablosuz Đletişim Protokolü): Cep telefonundan veya diğer kablosuz iletişim araçlarından, internete ulaşmasını sağlayan küresel bir teknoloji standardıdır. WAP ı destekleyen sitelerde dolaşmak mümkündür. GPRS: (General Packet Radio Service Paket Anahtarlamalı Radyo Hizmetleri): Verilerin mevcut GSM şebekeleri üzerinden saniyede 28.8 Kb den 115 Kb ye kadar varabilen hızlarda iletilmesine imkan veren, cep telefonu, dizüstü bilgisayar, PDA ve diğer mobil cihaz kullanıcılarına kesintisiz internet bağlantısı sunan bir mobil iletişim servisidir. MMS: (Multimedia Message Service Çokluortam Mesaj Servisi): Kullanıcı tarafından oluşturulan içeriği bir telefondan diğerine otomatik olarak gecikmeden iletir. MMS mesajları, görüntüler, ses klipleri, video klipleri ve sunu bilgilerini de içerir. Bluetooth: Cihazların arasında kablo bağlantısı olmadan yaklaşık 10 metre içerisinde bilgisayar, çevre birimleri ve diğer cihazlarla ses ve veri iletimi yapabilen ve 2.4 GHz frekans bandında çalışan teknolojidir. 8- Đnternet Telefon: Đnternet protokolü üzerinden ses aktarımı (Voice Over IP) olarakta adlandırılan internet telefonlarında ses paketlenerek internet ağları üzerinde veri şeklinde taşınır. Đnternet telefonunun en önemli üstünlüğü ise görüşmelerin ister ülke içi isterse ülke dışı olsun ücretlendirmeye göre çok daha ucuz olmasıdır. b) Telefonun Kullanılması: Her telefon abonesinin yedi basamaklı bir telefon numarası vardır. Şehir içinde birisiyle konuşmak için ahize kaldırılır. Çevir sinyali gelince aranan abonenin numarası çevrilir veya tuşlanır. Karşı taraf telefonun zili (meşgul değilse) çalacaktır; telefonu açtığında konuşma başlayacaktır. Konuşma bitince, mikrotelefonlar (ahize) makine üzerindeki yerine konarak telefon kapatılır. Türkiye de kullanılmakta olan Telefon Kod Sistemi şöyle oluşmuştur: - Ülke kodu: 90 - Tüm Türkiye de telefon kod numaraları 7 rakamlıdır - Đl bazında Alan Kodu kullanılmaktadır - Alan kodları 3 rakamlıdır - Şehirler arası arama çıkış kodu: 0 (Sıfır) - Milletler arası arama çıkış kodu: 00 (çift sıfır) - Özel servis numaraları 1 ile başlamaktadır. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 50/90

Aynı alan içi arama: aynı alan içi arama koduna sahip yerleşim yerleri, birbirlerini kod kullanmadan, doğrudan 7 rakamlı telefon numarasını çevirerek ararlar. Dijital telefonu ve dijital telefon santrali olan aboneler, telefon idaresine başvurarak birçok kullanım kolaylıklarından yararlanabilirler. Kullanım kolaylıklarından bazıları şunlardır: DĐJĐTAL (SAYISAL) TELEFONLA YAPILANLAR: 1. Son Arama Tekrarı: Son olarak aradığınız telefonu tekrar aramak isterseniz, numaranın tümünü tuşlamak yerine **# tuşlayınız. 2. Çağrı Yönlendirme: Evden, işyerinizden ayrıldığınızda telefonunuza gelecek aramaların gittiğiniz yerdeki telefon, GSM veya araç telefonuna yönlendirilmesini istiyorsanız bu özellikten yararlanabilirsiniz. Yönlendirme için, *21* Çağrıyı yönlendireceğiniz telefon numarası # tuşlayınız. 3. Meşgulde Çağrı Yönlendirme: *60* Çağrı yönlendireceğiniz telefon numarası # 4. Rahatsız edilmeme: *26# 5. Meşguldeki aboneyi bulma: *37# 6. Uyandırma: *55*0600# (06 saat 00 dakika olarak girilir) Đptal için #55# - Ayrıntılı telefon numarası verme. - Birden fazla telefon hattının bir tek numara ile aranmasına imkân verme. - Telefondan ayrı bulunan zamanlarda arayanlara mesaj iletme ve arayanların mesajlarını alma. - Telefonla rahatsız edenlerin telefon numaralarını tespit etme. - Telefonu; şehir içi, şehirler arası, milletler arası otomatik aramaya kapatma/açma. Bunların dışında, istenildiğinde telefon makinesi tuşlanmak suretiyle şu imkânlardan da yararlanılabilir: - Telefonu, şehir içi, şehirler arası, milletler arası aramalardan birine, birkaçına veya tümüne kapatabilme veya açabilme. - Hatırda tutulması güç olan ve sık sık aranan telefon numaralarını iki rakam ile kolaylıkla arayabilme. - Sık sık konuşulan bir numaranın, hiçbir arama işlemi yapmadan ahizeyi kaldırdığında otomatik olarak aranabilmesi. - Belirleyeceğiniz saat ve dakikada telefonunuzun zili ile uyarı yapılabilmesi. - Telefona gelen aramaları istediğiniz telefona yönlendirilebilme. - Telefonunuz meşgulken gelen aramaları istediğiniz telefona yönlendirebilme. - Telefonunuza gelen çağrıları istediğiniz zaman önceden programlanmış bir numaraya yönlendirebilme. - Telefonunuza cevap vermek istemediğiniz zamanlar için telefonunuzu aramalara kapatabilme. - Aynı anda birden fazla kişi ile konuşabilme (konferans görüşme) - Konuşma yaparken ikinci aramaya cevap verme (çağrı bekletme) Çağrı bekletme durumunda 3 tercihimiz vardır: 1) Konuştuğunuz kişiyi beklemeye alıp ikinci kişiye geçmek için: Bip sesinden-sinyalden sonra 30 saniye içinde kapama tuşuna basılıp bırakılır ve 0 (sıfır) tuşlanır. Đkinci kişiden birinci kişiye dönmek için kapama tuşuna basıp özel çevir sesini alıp 0 (sıfır) tuşuna basılır. 2) Yapılan görüşmeyi sonlandırıp yeni arayana geçmek için: Kapama tuşuna basılıp bırakılır. Çevir sesi alınır ve1 tuşlanır. Bu durumda 1.kişi ile görüşme sona erer ve otomatik olarak 2.kişiyle konuşma başlanır. 3) Đkinci arayana hiç cevap verilmez. 1.kişiyle konuşmaya devam edilir. 30 saniye sonra arayan kişiye meşgul sinyali gönderilir (sistem tarafından). Yani meşgul olduğumuz bilgisi gider. - Aranılan telefonun meşgul olması halinde, meşguliyet bitince otomatik olarak bağlanabilme (meşgul numarayı bulma) - Son çevrilen numarayı otomatik tekrarlayabilme (son numara tekrarı) Telefon kullanım kolaylıkları zaman içinde değişebileceğinden, bunları telefon rehberlerinin ön sayfalarından veya Telefon Müdürlüklerinden (Telekom) öğrenilmelidir. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 51/90

Çağrı Aktarma işlemi: Görüşmekte olduğumuz kişiyi beklemeye almak için kapama tuşuna basıp bırakılır. Özel çevir sesi alınır. Diğer telefon numarası çevrilir ve karşı taraf cevap verdiğinde kapama tuşuna basıp bırakılır. Özel çevir sesinden sonra 2 tuşlanır (konuşma otomatik olarak ikinci numaraya aktarılır). c) Arızaları: Telefonda ses zaman zaman kesiliyorsa veya ses kaybı varsa: - Kablo, ahize kordonu ve bağlantıları arızalı olabilir. Kontrol edilerek bağlantı sağlanır veya kordon değiştirilir. Ahize kordonunun kıvrılmamasına dikkat edilmelidir. - Kulaklık veya mikrofon hassasiyetini yitirmiştir. Yenisiyle değiştirilir. - Tuşlu telefonlarda sık sık yanlış numara çevriliyorsa (düşüyorsa), tuşlar tozlanmıştır, kirlenmiştir. Temizlenir. - Telesekreterli telefonlarda, kaydedilen sesler zayıflamışsa, kristal kafa temizlenmelidir. 2- FAKS (Faksimile Fax): Karel 411 Faks makinesi Faks, telefon hatları aracılığıyla belge göndermeye ve almaya yarayan haberleşme aracıdır. Faks aracılığıyla haberleşebilmek için, gönderici ve alıcının telefon sistemine bağlanmış birer faks cihazları olmalıdır. Faksın çalışma esası şöyledir: Gönderilecek doküman, makinedeki Expolamb (ışıklı lambayazıyı okuyan lamba), yazıyı okuduktan sonra mercek aynalara iletir. Microchip yardımıyla evrak bu şekilde okunarak binlerce ufak karelere ayrılmakta ve telefon hattı yardımıyla bu karelerin sinyalleri alıcı tarafta bulunan faks cihazında yazı, resim, şekil olarak çıkmakta ve kağıda geçmektedir. Faks makineleri, 1728 algılayıcıya sahip (8 piksel/mm) bir CCD (Charged Coupled Device Đkili Akım Cihazı) ya da foto-diyot algılama düzeni yardımıyla belgenin bir satırını bir defada tarayabilir. Belgeler, net bir görüntü elde etmek için küçük bir flüoresan lambayla aydınlatılır. Yaygın adıyla ve kısaca faks dediğimiz bu cihazlar faksimile, telefaks, telekopi olarak da anılmaktadır. Faksların gelişmesi elektronik alanındaki buluşlarla birlikte çok hızlı olmuştur. Özel kağıtlar yerine, lazer teknolojisi ile her tür kağıda yazılabilmekte ve yazılanlar silinmemekte, uzun süre saklanabilmektedir. Bir A4 sayfası, 1972 yılında altı dakikada gönderilirken, 1984 yılında (IV. Grup) özel hatlarla bu süre dört saniyeye inmiştir. Gelişme yalnızca hızını artırmasıyla kalmamıştır. Cihazın boyutları küçülmüş, yetenekleri de artmıştır. Alıcı makinenin özelliğine göre faks belgeleri farklı şekillerde basılır. Bunlar; - Isıya duyarlı (Termal) kağıt: Bu kağıt ısı uygulandığında siyaha dönen kimyasal maddelerle kaplanmıştır. Isıya duyarlı kağıt kullanımının çeşitli üstünlükleri vardır: Bu tip kağıdı kullanan makinelerin üretimi daha ucuzdur. Kağıt besleme mekanizması hariç bu makinelerin hareketli parçası yoktur. Mürekkep ya da şerit gibi sarf malzemelerine gerek yoktur. Bu makineler diğerlerine göre daha sağlamdır. Isıya duyarlı kağıtla çalışan makinelerin tek sakıncalı tarafı, kağıdın güneş ışığı gibi ısı kaynakları ya da diğer kimyasal maddelerle teması halinde renginin siyaha dönmesidir. Bu nedenle ısıya duyarlı kağıda basılı belgelerin çok iyi korunması gerekmektedir. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 52/90

- Isıya duyarlı (termal) film: Isıtıldığında kağıdın üzerinde eriyen bir mürekkebe sahip, kağıt genişliğinde bir şerit kullanırlar. Isıya duyarlı filmleri kullanan faks makineleri mekanik açıdan ısıya duyarlı kağıt kullananlardan daha karmaşık ancak mürekkep kullananlardan daha basittir. - Lazer yazıcı ya da bilgisayar yazıcısı: Doğrudan bilgisayar sistemine bağlı olup hepsi bir arada olan (yazıcı, fotokopi, faks, tarayıcı) yazıcılar faks makinesi olarak kullanılabilir. Standart kağıt kullanılır. ÖRNEK1: THERMAL TRANSFER FAX-827 Termal Transfer metodu ile A4 Kağıda baskı 25 sy kapasiteli hafıza 104 telefon hafızası 10 sayfa otomatik döküman besleme 64 gri tonlama Çoklu fotokopi imkanı 30 sayfalık kağıt kapasitesi - Mürekkep püskürtmeli (inkjet) yazıcı ÖRNEK2: BROTHER MFC-240C Inkjet Fax Tabanlı, Fotoğraf Baskı Merkezli, Yazıcı, Tarayıcı, Fotokopi Fonksiyonlu Baskı Hızı 25 ppm mono / 20 ppm renkli Baskı Çözünürlüğü 6000 x 1200 dpi Baskı Teknolojisi True2Life Tarayıcı Çözünürlüğü 600 x 2400 dpi optik / 19.200 x 19.200 dpi interpolasyonlu * Standart Bellek 16 MB Renk Derinliği 36 bit * Fax Hızı 14.400k bps Fax Hafızası 170 sayfa * PC Fax Gönderimde Hızlı Arama 40 numara * Çoklu Gönderim 90 numara Hafıza Kartı Okuma Var * Picture Bridge Var Fotokopi Çözünürlüğü 1200 x 1200 dpi mono / 600 x 1200 dpi renkli ADF 10 sayfa Fotokopi Hızı 18 ppm mono / 16 ppm renkli * LCD Ekran Yok Büyültme / Küçültme % 25 - % 400 % 1 değişimlerle Damlacık Boyutu 1.5 pikolitre * Kartuş Sayısı 4 adet * Boyut 398 x 390 x 180 mm Bağlantı Tipi USB 2.0 * Ağırlık 8 kg ÖRNEK3: BROTHER MFC-8860DN Lazer Faks Tabanlı, Lazer Network Yazıcı, Tarayıcı, Fotokopi Fonksiyonlu Bellek : 32 MB / 544 MB (maks), Standart Kağıt Kapasitesi : 250 sayfa / 550 sayfa (maks) ADF : 50 sayfa Dubleks Baskı : Otomatik dubleks Baskı Hızı : 28 ppm Baskı Çözünürlügü : 1200 * 1200 dpi Güvenli Baskı : Var * Modem : 33.600 bps Hızlı Arama : 300 bölge * Grup Arama : 20 grup Fotokopi Hızı : 28 cpm * Fotokopi Çözünürlügü : 1200 * 600 dpi Büyütme / Küçültme : % 25-400 * Tarayıcı Çözünürlügü : 600 * 2400 dpi Bağlantı Arayüzü : USB, paralel, 10/100 Base-TX Tüketim Malzemesi : TN 3145 Toner(3500 sayfa) Ağırlık : 16,7 kg * Boyutlar : 531 * 450 * 475 mm ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 53/90

a) Faksın Kullanılması: Hemen her gün çok değişik marka, model ve tipte büro makinesi piyasaya sürülmektedir. Bunların her birinin kullanımı da farklı olacaktır. Ancak; faksın markası ve modeli ne olursa olsun; Doküman gönderme Doküman alma işlemleri değişmeyecektir. Faksa göndermek istediğiniz belgelerin genişliği 148 216 mm arasında, uzunluğu ise 150 600 mm arasında olmalıdır. Faks makinenizin tarayabileceği görüntü, kâğıt genişliği ne olursa olsun 208 mm dir. Belgeler yazılı yüzü alta gelecek, üst kısmı önce olacak şekilde makineye yerleştirilmelidir. Kâğıt kılavuzlarını belgenin genişliğine göre ayarlayınız Otomatik doküman besleyici (ADF) en çok 10 sayfa alır, bunları faks makinesine teker teker gönderir, ADF de standart kâğıt kullanınız; daha ağır kâğıt kullanıyorsanız kâğıt sıkışmasını önlemek için makineye birer birer veriniz. Kıvrılmış, buruşmuş, katlanmış, yırtılmış, zımbalanmış, ataçlanmış, bantlanmış ya da yapıştırılmış kâğıt KULLANMAYINIZ. Karton, gazete kâğıdı ya da kumaş malzeme KULLANMAYINIZ. Dolmakalemle yazılmış dokümanlarda mürekkebin kurumuş olduğundan emin olunuz. * Doküman Gönderme: Faksa doküman gönderirken şu sıra izlenir: a) Elle Doküman Gönderme: 1. Doküman Yükleme: Gönderilecek belgeleri, yüzü altta kalacak şekilde (yazılı yüzü faksa cihaza bakacak şekilde), faksın tablasına yerleştirilir. Kağıtların kenarları aynı hizaya getirmeye, kılavuzların boşluk bırakmayacak şekilde ayarlanmasına dikkat edilir. 2. Gönderme Şartlarını Belirleme: Hassasiyet tuşu ile; gönderilecek yazılar standart (STD) konumunda, küçük detaylı çizimler (FINE) konumunda, fotoğraflar (PHOTO) kimilerinde SFINE konumunda gönderilmelidir. Fine ve Photo konumlarında gönderme işlemi biraz daha uzun sürer. 3. Gideceği Yerin Telefonunu Arama: Ahizeyi kaldırın ve cihazın üzerindeki koyu mazi TEL/DIAL (veya Speaker/Phone) tuşuna basılır. Çevir sesi duyulduktan sonra aranacak numara tuşlanır. Gideceği yerin numarası; - Faksa bağlı telefon cihazından, - Faksın gösterge panelindeki numaralı tuşlardan, - Sık sık haberleşilen yerler önceden faksın hafızasına alınmışsa ilgili tuşa basılıp çağrılarak hızlı bir şekilde aranabilir. a) Şehir içi faks çekilecek ise direkt olarak numara tuşlanır. b) Şehirler arası faks çekilecek ise önce 0 (sıfır), sonra o şehrin alan kodu ve faks numarası tuşlanır. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 54/90

Karşı tarafı aradıktan sonra karşıdaki cihaz otomatik konumda ise belli bir çalmadan sonra karşı cihaz devreye girer ve gönderim başlar. ONLINE ışığı yanar. Karşı taraf arandığında cihazın üzerindeki hoparlörden karşı tarafın sesini duyarsak, karşı tarafı uyarıyor Faks göndereceğim sinyal verir misiniz diyoruz. Ahizeden sinyal verdikleri zaman faks sinyal sesi duyulur. Uzun bip sesini duyar cihazın üzerindeki START tuşuna basılır, ONLINE ışığı yanınca ahize yerine konulur. Gönderme işlemi başladığında ekranda alıcı tarafın numarası görülür. Doküman makinenin içine doğru yavaş yavaş girer, dönüş tablasından çıkar. Bu süre içinde doküman karşı tarafa ulaşmıştır. Faksın gönderim işlemi başarı ile sonuçlanmış ise gönderim raporunda (OK) OKEY manasına gelen işaret vardır. Ekrana da giden sayfa adetini yazar. Gönderim işlemi başarısız olursa, yani gönderdiğimiz doküman gitmemiş ise cihazın üzerindeki kırmızı alarm ışığı yanar, ekrana hatanın nedenini yazar. b) Otomatik Gönderim: - Orijinal dokümanı, yazılı kısım alta gelecek şekilde besleyiciye yerleştiriniz. - Tek Tuşla Arama, Hızlı Arama, Dizin veya tuş takımını kullanarak faks numarasını giriniz. - Start tuşuna basınız. * Doküman Alma: - Faks, normal olarak 24 saat doküman almaya hazırdır. Doküman alma sırasında herhangi bir müdahale gerekmez. Auto Rcv tuşunun üzerindeki ışık devamlı yanıyorsa faks cihazı otomatik konumdadır. Đki telefon çalımından sonra cihaz faks geçer, karşı taraf faks için aramış ise faksı alır. Karşı taraf telefon için aramış ise cihaz yine iki çalımda devreye girer. Koyu mavi TEL tuşunun yanındaki yeşil ışık bip-bip sesleri ile yanıp söner. Bu sesi duyduğumuz zaman karşı taraf telefonu kapatmamış ise ahizeyi kaldırdığımızda görüşebiliriz. Auto Rcv tuşunun üzerindeki yeşil ışık yanıp sönüyor ise cihaz yine otomatik konumdadır. Fakat daha geç devreye girer. Telefon beş kez çaldıktan sonra cihaz devreye girer ve faksı alır. - Auto Rcv tuşunun üzerindeki ışık sönük ise cihaz kendiliğinden faksa geçmez. Cihazı kullanıcı kişi devreye sokar. - Telefon çaldığında ahize kaldırılır. Ahizeden faks sinyal sesi geliyorsa (uzun aralıklı bip sesi) ya da karşı taraf faks göndereceğim, sinyal verir misiniz? derse cihazın üzerindeki START tuşuna basılır, ONLINE ışığı yanınca ahize kapatılır. * Faks Ayarları: MANUAL Tüm aramaları şahsen yanıtlamak zorundasınız. Faks sinyalleri duyduğunuzda alma işlemini başlatmak için Start tuşuna basınız ve ahizeyi kapatınız FAKS/ONLY Faks makinesi tüm aramaları otomatik olarak bir faks görüşmesi gibi yanıtlar. Sesli aramaları alamazsınız, ancak kendiniz bir numara arayıp karşı taraf ile konuşabilirsiniz. FAKS/TEL Faks makinesi tüm aramaları otomatik olarak yanıtlar. Gelen bir faks çağrısıysa faksı yazdırır. Gelen arama faks değilse F/T yapay Zille telefonu yanıtlamanız için uyarır. Bu ayarı seçmeniz durumunda Arama Sinyali Sayısı ve F/T Sinyal Süresi özelliklerini de ayarlamanız gerekecektir. TAD Yalnızca bu ayarda harici bir telesekreter kullanabilirsiniz. Telesekreteriniz FAKS a bağlı olarak çalışır ve gelen tüm aramaları cevaplar. Telesekreter (TAD) telefonu her açtığında FAKS, faks sinyalleri için dinlemeye başlar. Faks sinyalleri algılandığında ise mesajı yazdırır. NIGHT Gece kipidir. Faks makinesi gelen faks mesajlarını zil çalmadan alır. Sesli arama gelirse zil çalmaz ve faks makinesi mesajı almaz. Arayan taraf birkaç kere çaldırdıktan sonra faks sinyalleri duyar. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 55/90

Faks, gönderme ve alma sırasında sonuçları hafızasına kaydeder. Kayıtlar belli bir sayıya ulaşınca otomatik olarak veya istenen herhangi bir zamanda elle, kayıtlar kağıda aktarılır. Bu belgeye FAALĐYET RAPORU denir. Faaliyet raporunda; hangi gün, hangi saatte, ne kadar süreyle, nereye/nereden; kaç sayfalık doküman geldiğini/gittiğini; gönderme ve alma için toplam ne kadar süre harcandığı gibi bilgiler bulunur. Faaliyet raporu faksın kullanımını denetlemede, telefon faturalarının kontrolünde yararlı olur. * Faksla Fotokopi Çekimi: Fotokopi çekilecek evrak, yazılı yüzü alta gelecek şekilde cihazın üzerine yerleştirilir. Yeşil renkli COPY tuşuna basılır ve fotokopi alınır. b) Faks Makinesinin Bakımı: Faks cihazının her an çalışır durumda kalması gerekir. Gönderim olmazsa bile, günün herhangi bir saatinde doküman gelebilir. Bu nedenle cihazda yeteri miktarda Alma Kağıdı bulunmalıdır. Bazı faks makineleri özel (termal) kağıt değil, herhangi yazı kağıdını kullanmaktadır. Bu tür makineler yazıyı yakarak değil, mürekkep (toner) püskürterek yazarlar. Böyle makinelerde mürekkep kontrolü yapmak gerekir. Makine tozdan, nemden korunmalıdır. Đçine çay, kahve gibi sıvıların, sigara külünün dökülmemesine; toplu iğne, ataş gibi küçük parçaların düşmemesine özen gösterilmelidir. Cihazın dış yüzü yumuşak, hafif nemli bir bezle silinmelidir. Faksta herhangi bir arıza ile karşılaşılınca, önce elektrik ve telefon hattı bağlantıları kontrol edilmelidir. Bağlantılar tamamsa makinenin kullanma kılavuzuna bakılmalıdır. Bazen gönderme veya alma kağıtları sıkışabilir. Kullanma kılavuzunda belirtilen tuş veya mandal kullanılarak, kapağı kaldırıp sıkışıklık giderilebilir. Kullanıcının gideremeyeceği arızalar için herhangi bir iş yapmadan (makine ile ilgili) servise haber vermek gerekir. Günümüzde faks makineleri, diğer büro makineleri ile birleştirilerek farklı birçok işlevi üstlenmektedir. Örneğin; tele sekreterli telefon makinesi, fotokopi makinesi ve tarayıcı gibi. Son yıllarda çıkan 3 in 1 ürün paketi olarak bilgisayar yazıcısı, tarayıcı-fotokopi ve faks olarak bir makine içinde toplanmışlardır. Faks kullanıcısı 2000 yılında 116.929 iken 2005 yılında 130 bine yaklaşmıştır. ÖRNEK: BROTHER MFC 8220 LAZER FAKS CĐHAZININ ÖZELLĐKLERĐ: * Lazer Fax, Yazıcı, Fotokopi, Tarayıcı - Fax - Tarayıcı Super G3 (33.600) modem hızı Mono Tarama 332 telefon hafızası 9600 dpi çözünürlük 64 Gri tonlama Bütün Đşletim Sistemleri ile uyumlu Çoklu Gönderim - Yazıcı 20 Ppm Baskı Hzı - Fotokopi Paralel ve USB Bağlantı Çoklu Kopyalama (99 Sayfa) 2400x600 dpi çözünürlük Büyültme-Küçültme (%25-%400 arası) 50 sayfalık Otomatik Doküman Besleyici 250 sayfalık kağıt tepsisi 32 MB Bellek (Max.160 MB çıkabilir) PCL6 ve PostScript L3 Baskı Dilleri Faks Makineleri için arıza bulma tablosu; Fax Document Jam Doküman sıkışmıştır veya sürülürken yan verilmiştir. Dokümanı çıkartmak amacıyla üst kapağı kaldırıp dokümanı serbest bırakınız. Cover Open Üst kapak iyi kapanmıyor. Üst kapağı açınız. Engelleyen birşeyin varlığını kontrol edip alınız ve yeniden kapatınız. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 56/90

No Paper Baskı kağıdı tükendi veya sıkıştı. Kayıt kağıdını yerleştiriniz veya kağıt sıkışmasını gideriniz. Fax Doc. Too Long Gönderme veya kopyalama için dokümanlar çok uzun. Gönderme veya kopya işlemi öncesi kağıdı daha kısa parçalara ayırınız. Fax Document? Makina Gecikmeli gönderme, polling gönderme (Gönderiyi aldırtma) konumuna ayarlı ancak doküman girişinde hiç bir doküman yoktur. Doküman girişine dokümanı yerleştiriniz. Heat Alarm Wait a Moment Termal kafa çok ısınıyor Normal kullanımda olduğu gibi normal ısısına dönmesi için makineyi kapatıp biraz bekleyiniz. Cutter Alarm Bıçak mekanizmasında arıza var Makineyi kapatınız ve ayırma düğmesine basarak üst kapağı açınız.sıkışmış veya yırtılmış kağıdı alınız. Üst kapağı kapatıp makineyi açınız.eğer makine yine gerektiği gibi çalışmıyorsa servis elemanınızı çağırınız. Kopyalarken veya alma işleminde boş sayfa çıkıyor. Termal kağıt ters takılmış olabilir. Termal kağıt rulosunu kontrol edip yeniden yerleştiriniz. Orjinalde olmayan siyah çizgi veya noktalar kopya ve alınan dokümanlarda çıkıyor. Görüntü algılayıcısında sorun olabilir. Görüntü algılayıcısını temizleyiniz. Sorun çözülmemişse servisi arayınız Faks makinesinin seçimi: Özellikle yoğun kullanımın olduğu bürolarda, faks makinesinin seçiminde aşağıdaki özellikler önem taşımaktadır: - Belge kapasitesi - Kağıt türü - Belge özellikleri - Çözünürlük - Gecikmeli gönderme PC FAKS: Đnternet erişimi olan bilgisayarlarda faks alıp gönderme işlemidir. Faks alıp göndermek için bu işlemi yapan programlar (yazılımlar) kullanılır. Bilgisayar kullanarak gönderilen fakslar için ücret ödenmemektedir. PC faks yazılımları, belgeleri çeşitli internet faks protokollerini kullanarak çeşitli sunuculara aktarır. Bu sunucular ise belgeleri nihai adresleri olan faks makineleri ya da yine bilgisayarlara yönlendirir. Bu protokoller şunlardır: TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol Đletim Kontrol Protokolü), SMTP (Simple Message Transfer Protokol Basit Mesaj Đletim Protokolü), POP3 (Post Office Protocol Posta Ofisi Protokolü), DNS (Domain Name System Alan Đsmi Sistemi) dir. 4- ÇAĞRI CĐHAZI Çağrı cihazı, teknolojinin haberleşme alanında geliştirdiği ürünlerden biridir. Çağrı cihazı, tek yönlü iletişim araçlarındandır. 1990 lı yılların başlarında etkin bir şekilde kullanılmış bir iletişim cihazıdır. Cep telefonu gibi her çağrı cihazının kendine ait bir numarası vardır. Türk Telekom'un çağrı sistemi VHF frekansında kullanılmaktadır. Daha sonraları GSM şebekesinin yaygınlaşmasıyla şehir çapında kullanılan çağrı sistemi tercih edilmez olmuştur. Fakat yerel çağrı sistemi denilen ve belli bir kurumda kullanılan çağrı sistemleri bugün Almanya ve ABD başta olmak üzere birçok yerde hala çok yoğun olarak kullanılmaktadır. Hastane, otel ve fabrika gibi, çalışanların bina ya da bina grupları arasında çok fazla dolaştığı ve sabit bir yerde bulunmadıkları ortamlarda, çağrı cihazları bu kişilere verilerek, sistemin altyapısı da bina içine kurularak, iletişim problemi halledilebilir. Halen birçok ülkede özellikle hastanelerde yerel çağrı sistemleri en çok kullanılan iletişim yöntemidir. Çağrı cihazlarının da boyutunun oldukça küçük ve cihazın fonksiyonel olması, ayrıca bir kere altyapı kurulduktan sonra ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 57/90

kullanımının tamamen ücretsiz oluşu, sistemin sessizliği ile birleşince, bu sistemler yerel çözümlerde hala en güçlü seçenektirler. Kullanımı: Çağrı cihazlarına kodlu mesaj gönderecek telefon DTMF (Ton Gönderen Tuşlu Telefon) özelliğinde olması gerekir. Đşlem: 1- DTMF telefon makinesiyle sırasıyla çağrı sisteminin alan kodu (0512) ve aranılacak çağrı numarası tuşlanır. 2- Kabul tonu alınır (kısa aralıklı pes ton) 3- Telefondan iki kere * ardından gönderilecek Mesaj kodu ve bir kez # tuşlanır. 4- Kabul tonu alınır (kısa aralıklı tiz ton) 5- Telefon kapatılır. Örnek: BENĐ ARAYINIZ Mesajı için: 0512 2599887 Kabul tonu (pes ton) **11# Kabul tonu (tiz ton) Kapat BENĐ ARAYINIZ Mesajına Telefon numarası eklemek için yazılacak mesaj: 1-0512 2599887 2- Kabul tonu (pes ton) 3- **11**05376958198# 4- Kabul tonu (tiz ton) 5- Kapat Örnek Mesaj Kodları: 9 ĐŞYERĐNĐ ARAYINIZ 28 EŞĐNĐZ ARADI 45 EVET 46 HAYIR 48 YERĐNĐZĐ BĐLDĐRĐNĐZ 60 HASTA VAR 61 MUAYENEHANEYE GELĐNĐZ 65 HASTANEYE GELĐNĐZ 77 SS 80 CALL OFFICE 5- TELSĐZ Radyo dalgalarını kullanarak kablosuz iletişim sağlayan haberleşme aracıdır. Telsiz tek yönlü iletişim aracıdır. Yani iletişim aynı anda karşılıklı değil, sırayla olur. Konuşmak isteyen kişi telsiz üzerindeki mandala basarak konuşur ve konuşması bittikten sonra mandalı bırakır. Đletişim durur. Karşı taraf da konuşmak istediğinde mandala basar ve konuşur. Otel, tatil köyü, güvenlik ve hizmet birimleri, maden ocakları, inşaat firmalarının bürolarında yoğun olarak kullanılan bir haberleşme aracıdır. Uluslar arası kullanımda yaygın olarak CB (Citizen Band) kısaltmasıyla anılan Halk Bandı, herkesin kullanabileceği telsiz haberleşme sistemidir. 2000 yılından bu yana kısa mesafe kablosuz erişim aracı için herhangi bir başvuru, izin, tahsis ve ruhsat gerektirmeksizin kullanılır hale gelmiştir. Bu gelişmeler, Halk Bandı telsizlerin yanında farklı band aralıklarında çalışan, farklı teknoloji kullanan mini el telsizlerinin kullanımına imkân sağlamıştır. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 58/90

Örnek: Motorola PMR telsizlerle lisans almaya ve kontrat yapmaya gerek kalmadan 6 km.* içerisindeki kişi veya gruplar ile iletişim kurabilirsiniz. Motorola telsizler, iletişim kurmanın en ideal, en hesaplı ve en etkili yoludur. Aile içi kullanım, kampta, tatilde, alışverişte, yolculukta, evde, birbirini takip eden araçlarda, acil durumlarda kişisel kullanımın yanısıra; güvenlik firmaları, organizasyon firmaları, spor kulüpleri, okullar / üniversite kampüsleri, otoparklar, gece kulüpleri, peyzaj düzenleme firmaları, inşaat firmaları, sağlık kuruluşları, restoranlar-kafeler, otel-moteltatil köyleri ve site içi yönetimleri tarafından kurumsal olarak da kullanılabilir. * Saha koşullarına göre değişebilir. Önemli özellikler: Ücretsiz kullanım: Lisans veya konuşma ücreti ödemeden kullanım. Sadece pillerini takın ve anında konuşmaya başlayın. Anında iletişim: Sadece kolay Bas-Konuş işlemi ile dilediğiniz kişiyle kontak kurun. Eller-serbest kullanım: Favori Motorola aksesuarınızı takarak, ellerinizi kullanmadan ses etkileşimli iletişim. Tuş kilidi: Devamlı kontak kurduğunuz kişileri aynı kanalda tutarak nerede olursanız olun iletişimde olun. 8 kanal ve 38 alt kanal: Konuşma trafiğini önlemek için 304 tane farklı konuşma kombinasyonu Ödül kazanmış yenilikçi tasarım ve Motorola kalitesi Paket Đçeriği 2 Adet PMR Cihazı 2 Adet Pil Takımı 2 Adet Bel Klipsi 2 Adet Şarj Cihazı F. BĐLGĐSAYAR Bilgisayar; verileri sayısal olarak işleyip belli bir mantık doğrultusunda programlanabilen, aynı mantıkla çok sayıda veriyi depolayıp işleyebilen ve sonuçlandırabilen elektronik makinedir. Yirminci yüzyılın en önemli buluşlarından olan bilgisayar, günümüzün vazgeçilmez bir aracı olmuştur. Bugün bilgisayarla karşılaşmadığımız bir alan hemen hemen yok gibidir. Artık bilgisayar ekonomide, ticarette, bilimde, askeri alanlarda, eğitimde, tıpta-sağlıkta, hatta evlerimizde yaşantımızın ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Kişisel bilgisayarların kolay kullanılabilir hale gelmesi ve ucuzlaması, internetin günlük yaşamımıza yerleşmesi iletişimin bilgisayarlarla yürütülmesini gündeme getirmiştir. Yalnızca teknolojiye dayalı olarak üretim yapan işletmeler değil, imalat işletmelerinden hizmet sektörüne kadar bütün iş hayatı elektronik haberleşmeye entegre olmaya başlamıştır. Sonuç olarak bilgisayarın, internetin önümüzdeki yıllarda yaygınlaşacağı, bunların toplumda, iş hayatında, dolayısıyla bürolarda her alanda daha da çok kullanılacağı tahmin edilmektedir. Bu gelişmeler bürolarda Đş yapma biçimi ve Đşgören niteliklerini etkileyen değişmelerdir. E-POSTA: Bir bilgisayardan diğerine posta (mesaj) göndermeye elektronik posta ya da e-posta denir. E-posta hızlı ve ucuz bir iletişimdir. E-postayla aynı mesaj birden fazla kişiye gönderilebilir. Büro çalışanlarının bilgiyi paylaşması ve haberleşmesi için kullanışlı bir yöntemdir. E-postayla birlikte resimler, videolar, sunum, program dosyaları gibi dosyaların alış verişi de yapılabilir. E-posta gönderip alabilmek için e-posta adresi olmalıdır. E-posta adresinin @ (et diye okunur. de, -da anlamındadır) işaretinden önceki bölümü genellikle isim baş harf ve soy ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 59/90

isim olarak belirlenir. Kullanıcı adı ya da username olarak da bilinen bölümdür. Bu kısım farklı isimlerden, takma isimlerden oluşabilir. @ den sonraki bölüm ise kurum kimliğini yansıtan bölümdür. Kullanıcı adı olarak da bilinen bölümde şunlara dikkat edilmelidir. - Boşluk, virgül, parantez ve Türkçe karakterler (Đ,ç,ş,ö,ı,ü,ğ) kullanılmaz. - Sayı ve alt çizgi gibi karakterler kullanılabilir. Örnek: fceylan@uludag.edu.tr fikret_ceylan17@yahoo.com Bilgisayar Ağları Bir ağa bağlı bilgisayar sistemleri işletmelerde intranetlerin ve extranetlerin gelişmesine zemin hazırlamıştır. INTRANET: Đnternet teknolojisini kullanan ve sadece organizasyon (şirket-kuruluş) çalışanlarının ulaşabileceği iletişim ağıdır. Đşletmeler intraneti bilgi paylaşmak, farklı proje ve dokümanlar üzerinde birlikte çalışmak, işbirliği yapmak için kullanırlar. EXTRANET: Đnternet teknolojisini kullanan bir iletişim ağıdır. Fakat işletme için sadece yetkili kişilerin müşteri ya da tedarikçi gibi işletme dışından gruplarla iletişim kurmalarına izin verilir. a) Bilgisayar Çeşitleri: Bilgisayarları çalışma özelliklerine, büyüklüklerine ve kullanıcı sayılarına göre ayrı ayrı sınıflandırmak mümkündür. Çalışma (veri işleme) özelliklerine göre bilgisayarlar; 1) Sayısal (Digital) Bilgisayarlar 2) Örneksel (Analog) Bilgisayarlar 3) Karma (Hybrid) Bilgisayarlar Büyüklüklerine (kullanım amaçlarına) göre bilgisayarlar; 1) Ana Bilgisayarlar (Mainframe) 2) Masaüstü Bilgisayarlar (Desktop) 3) Küçük Bilgisayarlar (Micro bilgisayarlar-personal Computer PC) 4) Taşınabilir Bilgisayarlar ( Notebook- Laptop) Kullanıcı Sayılarına (Paylaşıma) Göre Bilgisayarlar: 1) Tek Kullanıcılı Bilgisayarlar (Single User) 2) Çok Kullanıcılı Bilgisayarlar (Multi User) Bilgisayarın şematik olarak gösterilmesi ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 60/90

Bilgisayar yapı bakımından iki kısma ayrılır: 1. Donanım (Hardware), 2. Yazılım (Software) 1. Donanım (Hardware): Bir bilgisayar sistemini oluşturan mekanik ve elektronik (fiziksel) araçlara donanım adı verilir. Bunlar Merkezi Đşlem Birimi, Klavye, Yazıcı, Ekran (monitör), vb. fiziksel ünitelerdir. 2. Yazılım (Software): Bilgisayarın çalışabilmesi için hazır olan yazılı programlardır. Bu programlar üçe ayrılır: a. Sistem Yazılım Programları b. Yorumlayıcı ve Derleyici Yazılım Programları c. Kullanıcı (Uygulama) Yazılım Programları Bir bilgisayarın ana donanımı aşağıda belirtilmiştir. Anakart (Mainboard or Motherboard) Merkezi Đşlem Birimi (CPU Central Processing Unit) Matematik Đşlemci (FPU Floating Point Unit) Ana Bellek (RAM Random Access Memory) Yalnız Okunabilir Bellek (ROM Read Only Memory) Ekran Kartı (Video Adapter) Giriş/Çıkış Kartı (Input/Output Card) Güç Kaynağı (Power Supply) Monitör (Monitor) Sabit Disk (Hard Disk or Fixed Disk) Klavye (Keyboard) Fare (Mouse) Hoparlör (Speaker) CD-ROM sürücü + CD Writer Ses Kartı (Sound Card) Ek donanımlar: Yazıcı (Printer), Modem, Ağ Kartı, Çizici (Plotter), Tarayıcı (Scanner) Bilgisayarda oturuş ve çalışma şekli b) Bilgisayarın Bakımı ve Korunması: 1. Bilgisayarlar kullanılıp kapatıldıktan sonra mutlaka örtüleri kapatılmalıdır. 2. Belirli aralıklarla bilgisayar kasası açılıp kompresör yardımıyla tozlarından arındırılmalıdır. 3. Bilgisayarın ve çevre birimlerinin yakınında sıvı maddeler bulundurulmamalıdır. 4. Bilgisayarın bulunduğu ortam fazla tozlu, nemli, sıcak veya soğuk olmamalıdır. 5. Bilgisayar bakımı yapılırken veya taşınırken sert darbe ve sarsıntılardan uzak tutulmalıdır. 6. CD-ROM veya disket gibi yan üniteler manyetik ortamlardan uzak tutulmalıdır. 7. Ekran, kasa, klavye vb. donanımları, belli aralıklarla temizlik maddesi ve alkol yardımıyla (temizleyici spreylerle) silinmelidir. 8. Bilinmeyen arızalar için servis çağrılmalıdır. Periyodik bakımları yaptırılmalıdır. 9. Kullanılan orijinal programların güncellemeleri yapılmalıdır. 10. Sık sık yedekleme yapılmalıdır. 11. Uzatma kablosu kullanmaktan kaçının. Đmkanı varsa bilgisayarınızın güç kablosunu doğrudan bir elektrik prizine takın. 12. Güç kablolarının, insanların yürüdüğü ya da kazayla çarpabilecekleri yerlerden geçmemesine dikkat edin. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 61/90

Günümüzde bilgisayarların en önemli tehdit unsuru virüslerdir. Bilgisayar virüsleri değişik şekilde bilgisayarımıza gelmiş bulaşmış olabilir. En yaygın şekli internet yoluyla ve e-mail lerle yayılmaktadır. Bunlardan korunmak için: Lisanslı veya ücretsiz kullanımı olan antivirüs programları yüklemeliyiz. Mümkünse ana belleğe yerleşen bir antivirüs programı olmalıdır. Sık sık bilgisayarımızı virüs temizleme programı ile kontrol etmeliyiz. Tanımadığımız kişilerden gelen e-postaları açmadan derhal silmeliyiz. Virüs olmadığından emin olunan disket veya CD takılmamalıdır. Mümkünse önce virüs kontrolü-taraması yapılmalıdır. Orijinal paket programların dışında program kullanılmamalıdır. Sabit diske henüz virüs bulaşmamışken programların ve bilgilerin yedeklenmesi yapılmalıdır. c) Bilgisayarı Açma Đşleminin Aşamaları: - Bilgisayarın klavye, ekran, fare vb. çevre birimleri ile bağlantıları kontrol edilmelidir. Bilgisayar açıkken bu bağlantıların yapılmaması gerekir. - Bilgisayarın elektrik fişinin topraklı bir prize takılı olduğu kontrol edilmelidir. - Bilgisayar diskten açılacaksa disket sürücüde disket olmamalıdır. Eğer disketten açılacaksa açılış disketi, disket sürücüye takılmış olmalıdır. - Yukarıdaki işlemler tamamlandığında bilgisayarın ve ekranın açma düğmelerine sırasıyla basılır. - Bilgisayarın açılış işlemini tamamlaması beklenir. Masa üstü ekranı görünüyorsa ve tüm bilgiler-sistem yüklenmişse açılış işleminin tamamlandığı anlaşılır. - Bilgisayar son kullanıldığında doğru kapatılmamışsa scandisk (disk tarama) yapacaktır. Bu aşamada scandisk yapması her zaman önerilir. d) Bilgisayarı Kapatma Đşleminin Aşamaları: - Bilgisayarda çalışmakta olan tüm programlardan çıkılır-kapatılır. - Başlat menüsünden (Bilgisayarı Kapat) komutu verilir. Ekrana gelen Oturumu Kapat penceresinde BĐLGĐSAYARI KAPAT seçeneği onaylanır. - Daha sonra Şimdi Bilgisayarınızı Kapatabilirsiniz veya Bilgisayarınız Kapanıyor mesajı beklenir. (Bu aşamada herhangi bir işlem yapılmaz) - Sabit disk sürücünün, disket sürücünün ve CD-ROM sürücünün çalışma ışıklarının yanmadığından emin olunur. - Bilgisayar ve ekranın kapama düğmelerine sırasıyla basılır. (Son yıllarda çıkan bilgisayar kasalarında sistem kendisini kapatıyor) ÖRNEK: HP IPAQ HW6515 CEP BĐLGĐSAYARI FA736AA Ekran 3,0 " yansıtmasız TFT, 64K renk, LED aydınlatması (güç tasarrufu modu) Bellek 192 MB toplam bellek (128MB ROM ve 64 MB SDRAM) Mini SD Yuvası: 4 bitlik mini SD türü bellek standartı Arabirimler USB 1.1 Đşlemci Đşaretleme cihazı Dijital kalem veya parmak ucu için dokunmatik ekran Đşlemci Intel PXA270 Đşlemci 416 MHz Batarya 1200 mah Lityum iyon Boyutlar 175 gr Ses sistemi Tümleşik mikrofon, hoparlör ve bir adet 2,5 mm stereo kulaklık jakı Đşletim sistemi Pocket PC için Microsoft Windows Mobile 5.0, Kablosuz haberleşme Entegre dörtlü bant GSM/GPRS/EDGE, WLAN 802.11b, Bluetooth 1.2, IrDA ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 62/90

Aksesuarlar Li-ion pil, 2,5 mm girişli kablolu stereo kulaklıklar, AC adaptörü, USB masaüstü senkronizasyon birimi veya USB/Seri senkronizasyon kablosu (ülkeye göre değişir), dijital kalem, kılıf, Ürün Bilgileri Kılavuzu HP ipaq Baslarken CD'si Opsiyonlar Yerleşik SXGA, HP Photosmart 1.3 MP, 1280 x 1024 çözünürlük kamera Programlar HP Photosmart Fotoğraf Makinesi Yazılımı, HP Photosmart Mobil Yazılım ipaq Wireless, HP Profiller, Bluetooth Manager, SIM Manage Bilgisayar donanım birimlerine çeşitli örnekler e) Bilgisayarın Kullanılmasında Dikkat Edilmesi Gerekenler: 1. Bilgisayarınızı, temiz ve kuru bir ortamda tutun. Düz ve sağlam bir yüzeye yerleştirin. 2. Görüntü biriminin üzerine herhangi bir nesne koymayın ve görüntü birimindeki ya da bilgisayardaki hiçbir açıklığı kapatmayın. Bu delikler, bilgisayarınızın fazla ısınmasını önlemek için hava akımı sağlar. 3. Yiyecek ve içecekleri bilgisayarınızdan ve bütün parçalarından uzak tutunuz. Çünkü yiyecek kırıntıları ve dökülen içecekler, klavyeyle farenin yapışkanlaşmasına ve kullanılamaz duruma gelmesine neden olabilir. 4. Açma/kapama düğmesini ve diğer düğmeleri ıslatmayın. Nem bu parçalara zarar verebilir ve elektrik çarpması tehlikesi yaratabilir. 5. Güç kablolarını prizden çıkarırken kablodan değil, fişten tutarak çekin. 6. Bilgisayar bir yerden başka bir yere taşınırken, disket sürücüleri içine boş disket veya karton disket konularak okuyucu kafanın zedelenmeye karşı korunması gereklidir. 7. Disket sürücülere sürülecek disketler üzerine yapıştırılan etiketler veya koruyucu bantlar gevşek, hemen çıkabilecek şekilde ise bu disketler sürücüye sürülmemelidir. Yine, sürücü aktif iken, okuma ve yazma yapıyor iken (sürücü ışığı yanıyorken) sürücüye disket sürülmemeli veya sürücüden disket çıkarılmamalıdır. Aksi halde, sürücü yazma okuma kafası veya disket zarar görebilir. 8. Bilgisayar, ekran, yazıcı, çalışmıyorsa önce bu aygıtların üzerinde yer alan ayar düğmeleri kontrol edilmelidir. Yine çalışmıyorsa bu aygıtlara gelen elektrik kablolarının takılı olup olmadığı veya gevşek olup olmadıkları kontrol edilmelidir. Bilgisayar, yetkili teknik servis elemanı dışında hiç kimse tarafından açılmamalıdır. Açılırsa garanti harici işlem görecektir. 9. Bilgisayar, üzerinde program çalışır durumda iken kapatılmamalıdır. Aksi halde programa veya bilgilere zarar gelebilir. Bilgisayar kapatıldıktan sonra hemen açılmamalıdır. En azından 10-15 saniye beklenmelidir. Elektrik kesilmelerinden sonra bilgisayar kapatılmalıdır. 10. Bilgisayara içeriği belli olmayan dış kaynaklı disketlerden bilgi kopyalama işi yapılmamalıdır. Günümüzde oldukça yaygınlaşan bilgisayara ve üzerinde çalışan programlara bilgi dosyalarına zarar veren virüs programlarından korunmanız ancak bu ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 63/90

şekilde mümkün olabilir. Virüs programlarının yol açtığı zararlar garanti kapsamı dışındadır. (Örnek: Çernobil virüsü) 11. Bilgisayar havalandırma ızgaralarının içine herhangi bir şey atılmamalıdır. Çünkü atılan nesne, yangın veya elektrik şoku oluşturabilecek şekilde tehlikeli ve yüksek voltajlı noktalara değebilir veya kısa devre yapabilir. Cihaza kesinlikle sıvı dökülmemesine dikkat edilmelidir. 12. Aşağıdaki durumlarda cihazı prizden çekiniz ve servise başvurunuz: - Elektrik kablosu veya fişi bozulmuş veya aşınmışsa - Bilgisayarın içine sıvı dökülmüşse - Bilgisayar talimatları uygulandığında cihaz normal olarak çalışmıyorsa - Bilgisayar düşmüşse veya kabin hasar görmüşse - Bilgisayarın performansında önemli bir değişim olmuşsa f) Muhtemel Sorunlar ve Çözümleri: Bilgisayarınızda oluşması muhtemel belli başlı bir takım sorunlar ve bunlara ait çözüm yolları aşağıdaki gibidir: 1. Bilgisayar hiç çalışmıyor: Bilgisayarınızın açma/kapama düğmesini kontrol ediniz. Tüm güç kablolarının (sistem ana ünitesinin kablosu ve sistem ana ünitesinden monitöre güç sağlayan kablo) ve veri kablolarının (monitör ve klavye sistem ünitesi arasında bulunan veri kabloları) tam temas sağlayacak şekilde takılı olmasını sağlayınız. Prizde elektrik olup olmadığını kontrol ediniz. 2. Ana ünite güç gösterisi yanıyor monitöre elektrik gelmiyor (güç göstergesi yanmıyor): Monitörün elektrik kablosunu kontrol ediniz. Monitör açma/kapama düğmesinin basılı durumda olup olmadığını kontrol ediniz. 3. Hem ana ünitenin göstergesi hem de monitörün göstergesi yanıyor ancak görüntü yok. Monitörün veri kablosunun ana üniteye takılan ucunun iyice yerleşmesini ve vidalarının iyice sıkışmış olmasını sağlayınız. Kontrast ve parlaklık ayarlarını değiştirerek görüntünün netleşmesini sağlayınız. 4. Bilgisayar açılış sırasında klavye hatası vererek kilitleniyor: Klavyenin ana sisteme takılı ucunun sistem üzerindeki konektöre iyi oturmasını sağlayınız. 5. Fare çalışmıyor: Fare kablosunun ana sisteme takılı ucunun iyice oturmasını sağlayınız. Farenin sisteme tanıtılıp tanıtılmadığını kontrol ediniz. Belirtilen çözümlere rağmen sorununuz devam ediyorsa, yetkili satıcınıza başvurunuz. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 64/90

Lexmark X5100 serisi Inkjet yazıcılarda kartuş değiştirme işlemi Tarayıcı (Scanner): Bir resmi ya da metni dijital ortam, yani bilgisayara sayısal olarak kaydeden, aktaran cihazlardır. Taranan metinler üzerinde değişiklik yapabilmek için OCR (Opical Character Recognition) adı verilen bilgisayar yazılımları kullanılmaktadır. En yaygın tarayıcılar el tarayıcıları ve masaüstü tarayıcılarıdır. El Tarayıcıları: Taranacak belgenin üzerinde el ile hareket ettirilerek tarama işlemini gerçekleştiren tarayıcılardır. Özellikle büyük ölçülere sahip resim, grafik ya da diğer çizimlerin parça parça taranması için kullanılır. El tarayıcıları ile tarama yapmak oldukça hassas bir işlemdir ve büyük dikkat gerektirir. Çünkü kullanıcı, cihazı taranacak olan sayfanın üzerinde gezdirmek zorundadır. Biraz hızlı veya yavaş hareket edildiğinde, taramanın sonucu da başarısız olabilir. Masaüstü (Flatbed) Tarayıcılar: Ev ve büro kullanıcılarının kullandıkları tarayıcı türüdür. Taranacak belge tarayıcının içine konularak fotokopi makinesinde olduğu gibi belge taranır. Tarayıcıların kalitesi, piksel birimiyle ifade edilen çözünürlükle doğru orantılıdır. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 65/90

G. SUNUM, TELEKONFERANS, GÖRÜNTÜ VE AKTARIM ARAÇLARI 1- TEPEGÖZ Özellikle büro çalışmalarının yoğun olduğu işyeri ve bürolarda, diğer çalışanları bilgilendirmek amacıyla yapılan toplantılarda sıkça kullanılan bir araçtır. Tepegöz, üzerine konan şeffaf plastik yassı üzerindeki yazı ve şekilleri düz bir yüzeye veya perdeye yansıtır. Tepegözdeki A4 kağıdı büyüklüğündeki yazı ve şekiller yansıtılarak gösterilir. Tepegözün temel parçaları Fresnel merceği, tepe mercek, ayna ve lambadır. Fresnel merceği: Bir yüzeyi düz, diğer yüzeyi iç içe geçmiş halkalardan oluşan mercek olup, lambadan gelen ışığı tepegözün yüzeyine eşit bir biçimde dağıtmayı sağlar. Ek mercekler: Tepegözlerde kullanılan mercekler tek, ikili ve üçlü olmak üzere üç çeşittir. Parlaklık: Tepegözün parlaklığı Lümen cinsinden ölçülür. Lamba: Tepegözlerin kritik parçalarından olup tip, ömür, güç ve maliyet açısından çeşitlilik gösterir. Tepegözün bölümleri TEPEGÖZÜN BÖLÜMLERĐ A. Işık Kaynağı B. Yansıtıcı C. Toplayıcı Mercek D. Tabla E. Dağıtıcı Mercek F. Oynar kafa ve Ayna G. Görüntü H. Netlik Ayar Düğmesi Đ. Açma-Kapama Düğmesi Tepegözler geçirgen ve yansıtıcı olmak üzere iki başlık altında incelenir. Her iki tip tepegözün de kendilerine özgü üstünlükleri vardır. Geçirgen tepegözlerden yansıyan görüntüler daha parlak ve keskindir. Geçirgen tepegözde ışık kaynağı tepegözün tabanında yer alır. Işık tepegözün cam yüzeyinden geçer, mercek ve aynadan geçerek ekrana yansır. Bununla birlikte bu tip tepegözler daha fazla yer işgal eder ve diğerlerinden ağırdırlar. Yansıtıcı tepegözde ışık kaynağı tepegözün tepe kısmındadır. Işık önce yansıtıcı yüze düşer, ordan yukarıdaki merceğe ve sonra da perdeye yansır. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 66/90

Kullanılması: Tepegözün elektrik bağlantısı yapıldıktan sonra, cam yüzey üzerine perdeye yansıtılacak olan yansı (genellikle dosya kağıdı boyutunda, üzerinde bilgilerin yer aldığı şeffaf plastik) yerleştirilir. Ayna açılır. Power (On/Off) düğmesine basıldıktan sonra zoom ayarı ve yükseklik-uzaklık ayarlaması yapılır. Kullanılmadığı süre (sunum esnasında yararlanılmadığı süre içinde) ışık kapatılmalıdır. Örnek: HPV-400 Tepegöz Gerçek veya gerçeğe yakın yazılı ve basılı dokümanların öğrencilere sunulmasıyla, varolan eğitim ve öğretim ortamının zenginleştirilmesi amaçlanmaktadır. Masa Tipi : Metal Fresnel Merceği : Yansımasız Objektif Merceği : 3 Element, f=310 mm Lamba : EVD 36 V 400W/50 saat Işık : 5000 Lümen Ağırlık : 10.7 Kg Soğutma : <30 Db (Fan) Diğer Özellikler : Kondansatör, Güvenlik Şalteri, Renk Tayflarını Giderme, Pozisyon Sabitleme, Termostat TEKO-3000 ĐTHAL TEPEGÖZ TEKNĐK ÖZELLĐKLERĐ (ÇĐFT LAMBA) FRESNEL LENS : A 4 için köşelerde görüntüyü körletmeyen en son teknoloji ürünü. TEPE MERCEĞĐ : 3 Elemanlı lens. F=320 mm odak uzaklığı. TEPE AYNASI : Yüzeyi silikon kaplı, ısıya dayanıklı 360 dönebilir. TERMĐK KORUMA : Đç sıcaklık 40 sınırında Lamba akımını keser. AYDINLATMA : 24 Volt 250 Wat Çift Lamba. VOLTAJ : 220 V 240 V / 50Hz ayrıca % 10 gerilim farkında sabit parlaklık. LAMBA DEĞĐŞĐMĐ : Bir çevirme ile hızlı değişim mekanizması. KOLON NETLĐK SESĐZ ÇALIŞMA : Katlanabilir sert krom kaplı. Kolondan hassas ayarlama, ayrıca iç renk ayar düğmesi. : (Görüntü kenarlarındaki mavi ve kırmızı renk düzeltme) : Çift fan kullanılarak sessiz güçlü ve soğuk çalışma yüzeyi. EMNĐYET : Kapak açıldığında tüm iç tesisat akımını kesen emniyet swich. EKONOMĐ ANAHTARI : Lamba ömrünü 3 kat arttıran ekonomi anahtarı. TOPLAM AĞIRLIK : 13 Kg. GARANTĐ : 3 Yıl TEDAS garantisi altındadır. (Halojen lamba garanti dışıdır.) Perdeye Uzaklık 1 metre 2 metre 3 metre Görüntü Alanı 100x100 cm 200x200 cm 300x300 cm ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 67/90

Tepegöz nasıl temizlenir? A. Ayna, mercek, cam, fresnel mercek, yumuşak bir bez, cam sil, su ile temizlenmelidir. B. Kağıt mendil lif bıraktığından iyi değildir. C. Çizilebileceğinden sert cisimlerle silinmemelidir. D. Aynayı açıp kaparken kulpundan tutmalıdır. E. Parmak izi bırakılmamalıdır. Tepegözün içi nasıl açılır? A. Araç prizden çıkarılmalıdır. B. Yanlardaki iki vida sökülür. C. Camlı çerçeve kaldırılır. D. Mercek yana alınır. E. Temizlik, ampul değiştirme vb. gerçekleştirilir. G. Đşlemler geriye doğru tekrarlanır. Tepegöz ile sunumda dikkat edilecek hususlar: Tepegözü sınıfın sağ ön kısmına yerleştiriniz. Tepegözün yanında dururken perdeyi sağınıza alınız Tepe gözü açmadan oynar kafayı açınız. Sürekli izleyici gruba doğru konuşmaya dikkat ediniz. Perde ile tepegöz arasında engelleyici bir şey olmamasına dikkat ediniz. Tepegöz yansıtıcısını ekran perdesine göre ayarlayınız. Saydamı tepegöze doğru yerleştirdiğinizden emin olunuz. Konuşurken projektöre bakmayınız. Sırtınızı yansıyan ışığı engelleyecek şekilde perdeye dönmeyiniz. Bir işaret aletini gerektiğinde kullanınız. Makineyi kullanmadığınızda, özellikle tepegöz dışında çalışma yapılırken ya da bir başkası konuşmasını yaparken kapatınız. 2- SLAYT PROJEKTÖRÜ 35 mm. lik fotoğraf makineleriyle çekilmiş renkli ya da renksiz filmlerin pozitif olarak banyo edilmiş ve 5x5 cm.lik karton ya da plastik çerçevelere yerleştirilmiş öğretim ve sunum amaçlı materyallere slayt (Diya) adı verilir. Bu slaytları perdeye yansıtmak için kullanılan araçlara da slayt Projektörü denir. Bazıları El ile yüklemeli bazıları ise Kızaklı ve çok sayıda slaytı koyarak kullanılır. Mercekler görüntüyü tersine çevirdiği için slaytlar taşıyıcıya arkası perdeye dönük ve başaşağı konur. Görüntüyü netleştirmek için mercek ileri-geri hareket ettirilir. Günümüzde kızakla yüklemeli ve uzaktan kumandalı modelleri ile kolayca netlik ve slayt değiştirme işlemleri yapılır. Sergi, spor karşılaşması, tiyatro, folklor gibi etkinliklerde fonda gösterim yaparak yararlanılabilir. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 68/90

3- OPAK PROJEKTÖR (EPĐSKOP) Yazı resim ve fotoğraf gibi saydam olmayan materyallerin büyütülerek perdeye yansıtılmasında kullanılan araçlara denir. Slayt ve film şeritlerini de gösteren yeni modellere EPĐDĐYASKOP adı verilmektedir. Ortamı karartmak gerekmektedir. Görüntü ters çevrildiğinden materyal projektöre ters olarak yerleştirilmektedir. Örnek: MAPI AL-6000 // Episkop Görüntüsünü yansıtmak istediğiniz şeffaf olmayan kitap, magazin, harita vs. hatta ince boyutlu baskılı malzemeler için ideal çözümdür. Yüksek kaliteli lensler mükemmel parlak, net görüntüyü verirken, 4 halojen reflektörü yeni aydınlatma sistemi ve yeterli ışık sunar. Yeterli soğutma sistemi (yatay fan sistemi ile lambalar için özel fan sistemi) Çalışma alanı: Tam A4 alanı (285x285 mm) Hi-index camlı, 3 elementli projeksiyon lensi 2.8 / f= 320 mm 4x reflektör halojen lamba (ENX 82 V/360W) Büyütme: 3X to 8X Projeksiyon mesafesi: 1.3 m - 3 m Görüntü ölçüsü: 0.9 m - 2.3 m 220 V - 240 V / 50 Hz, elektrik tüketimi 1500 W Lamba çalışmıyor led göstergesi Hassas görüntü netleştirme ayarı Kapak açıldığında ışık kısılma özelliği Fazla ısınma için termostat kontrolü Makine güvenliği için dahili sigorta Ölçüler (UxGxY): 550x450x290 mm Ağırlık: 15 Kg. 4- PROJEKTÖR Gruplara sunuş yapılırken kullanılan bir araçtır. Projektör, bir bilgisayar, video, CD veya DVD oynatıcısından aldığı sinyalleri bir perdeye ya da duvara yansıtır. Böylelikle görüntü herkes tarafından görülebilir. Projektörlerin en kritik özelliklerinden birisi ışık gücü kapasitesidir. Işık parlaklığını ölçmek üzere Lümen birimi kullanılır. Işık gücü (ANSI Lümen) değeri, cihazı kullanacak olduğumuz yerlerin ışık ortamına, görüntü büyüklüğüne ve izleyici sayısına göre belirlenir. Genellikle; - Küçük salonlarda 1000-1200 lümen projektör - Farklı ölçülerde ekran ve ışık koşulları için 2000 lümen projektör - Sergi salonu, fuarlarda 3000 lümen ve daha yukarı projektör kullanılır. Projektör seçiminde veya farklı modellerin kıyaslanmasında kullanılacak ölçüler şunlardır: Kontrast oranı, ışık parlaklığı, çözünürlük, projeksiyon çözünürlüğü, perspektif düzeltme, ağırlık, boyut, lamba ömrü (en az 2000 saat), video çıkışı, depolama özelliği, büyültme/küçültme, fare ve lazer işaretleyici, taşınabilirlik, dijital büyütme, gürültü gibi faktörler projektör seçimini doğrudan etkiler. Panasonic PT-LB60NTE 3200 lümen XGA Kablosuz Projektör ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 69/90

PROJEKSĐYON CĐHAZI ALIRKEN DĐKKAT EDĐLMESĐ GEREKEN HUSUSLAR Projeksiyon cihazlarının data çözünürlüğü genel olarak 800*600 SVGA, 1024*768 XGA olmak üzere ikiye ayrılır.svga cihazlar 800*600 bilgisayar çözünürlüğüne göre hazırlanmıştır ve daha üst çözünürlükte yayınları sıkıştırma teknolojisi kullanarak gösterirler. Bu nedenle sıkıştırılmış gösterimlerde çok az bir kayıp olur.eğer sunumlarınız sadece Power Point ve benzeri gösterim dosyalarını içeriyorsa SVGA bir cihaz kullanmanız yeterli olur.sunumlarınız 9 punto dan daha küçük yazıları içeriyorsa ve 1024*768 data çözünürlüğünü kullanıyorsanız XGA modelleri tercih etmeniz gerekir. ORTAMIN AYDINLIĞI : Sadece gece mi kullanılacak? Kullanılırken ışıklar açık olacak mı?gündüz kullanım varsa güneş hangi yönden geliyor?ortam aydınlığı seçeceğiniz cihazın ışık gücünü belirler. Eğer karanlıkta kullanacaksanız 700 Ansi Lümen ve üstü her türlü cihazı tercih edebilirsiniz.kullanım sırasında oda ışıklarını açacaksanız veya gün ışığında da kullanacaksanız seçmeniz gereken ışık gücü en az 1.500 Ansi Lümen olmalı. Ortam aydınlığına göre daha güçlü projektörler de seçilebilir.gündüz kullanımında dikkat edilecek en önemli husus güneş ışığı ile projektör ışığının kesişmemesidir. Bu nedenle perdenin ve cihazın montaj yeri çok önemlidir. MESAFE : Projektör ile perde arasında ne kadar mesafe olacak? Hangi boyutlarda görüntü elde etmek istiyorsunuz? Projektörlerin hangi mesafeden ne kadar görüntü oluşturduklarını bilmek ve kullanım alanına göre hesap yapmak gerekir. Projektörün kaç metre geriye asıldığı, ne kadar +/- zoom yapabildiği ve perde boyutu bu hesaplama neticesinde ortaya çıkacaktır. PROJEKTÖRÜN MONTAJI : Projeksiyon cihazınız tavana monte edilerek ya da sehpa üzerinden kullanılabilir. Tavana monte edilmesi durumunda cihazınızla birlikte uygun tavan askı aparatını da almanız, mesafeye uygun data kablosu ve elektrik kablosu kullanmanız gerekecektir. UYGUN PERDE SEÇĐMĐ : Yukarıda anlatıldığı gibi kullanılacak perdenin boyutları tespit edildikten sonra uygun olan perdeyi seçmek gerekir. Kaliteli Đyi bir projeksiyon perdesi görüntü kalitesini arttıracaktır. Kullanım amaçlarına göre çok çeşitli perdeler olmasına rağmen toplantı salonlarında duvara monte elle açılıp kapanan veya duvara monte uzaktan kumandalı, motorlu perdeler tercih edilir. Ayrıca kolay taşınabilen üç ayaklı portatif perdeler de kullanabilirsiniz. Yukarıda bahsettiğimiz özellikleri dikkate alarak size en uygun olan projeksiyon cihazını seçerek güvenerek tercih ettiğiniz firmalardan temin edebilirsiniz. PROJEKSĐYON KULLANIM KILAVUZU Projeksiyon cihazlarının lensinden gözünüze zarar verecek kadar kuvvetli ışık çıkması nedeniyle çalışırken cihaza yaklaşıp, ışığa direkt bakmayın. Projeksiyon cihazınızı kullanırken lens kapağını açık tutmayı unutmayın. Kullanmadığınız zamanlar kapağı kapalı tutun. Bulunduğunuz yerde voltaj problemi yaşıyorsanız cihazınızı standby durumunda bırakmayın. Tamamını ya da bir kısmını örtü ya da başka bir şekilde örterek, kapatarak hava almasını engellemeyin, üzerini örtmeyin, kapalı kutular içinde çalıştırmayın. Cihazın etrafında en az 50cm boş alan bırakarak yeterli hava akımının oluşmasını sağlayın. Projeksiyon cihazları lamba değişimi gerektiğinde ışıkla/yazıyla uyarı verirler. Bu durumda cihazınızı kullanmaya devam etmeyin. Aksi durumda lamba patlayabilir. Havalandırması yeterli olmayan, aşırı tozlu ya da nemli ortamlarda projeksiyon cihazını kullanmayın. Üzerine veya yanına, özellikle dökülmesi risk oluşturabilecek çay fincanı, su bardağı, vazo gibi nesne koymayın. Cihazın bir tarafını yükseltmeniz gerekirse öncelikle cihazın üzerinde yer alması muhtemel ayakları kullanın. Cihazın çalışma şeklini değiştirmeyin. Yatay tasarlanmış bir cihazı dikey kullanmanız lamba ya da başka bir üniteye zarar verebilir. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 70/90

LAMBA DEĞĐŞĐMĐ Lamba değişimi gerekirse Cihazın soğuduğundan emin olun Elektrik bağlantısı olmadığından emin olun Lambanın üzerinde yer alan kapağı çıkartın Lambayı sabitleyen vidaların cihazla temasını kesin Lambayı çıkartmanız için üzerinde tutma nokta vardır. Oradan yukarı doğru dikkatlice çekerek çıkartın Yeni lambanızı aynı şekilde yerleştirin ve vidalayın Cihazınızın kullanma kılavuzuna bakarak lamba süresini sıfırlayın. TEMĐZLĐK-BAKIM LCD projeksiyonların tümünde toz filtresi vardır. DLP projeksiyonların ise kapalı sistem olduğundan toz filtresine ihtiyaç duymazlar. Günümüzde bazı DLP modellerde ekstra koruma sağlamak için toz filtreleri kullanılmaktadır. Bu filtre cihaz havalandırılırken toz girişini minimum düzeyde tutmayı sağlar. Toz filtresinin önerilen aralıklarla temizlenmesi gereklidir. Aksi durumlarda filtre üzerinde biriken toz hava girişini azaltacak ve cihaz aşırı ısınacaktır. Aşırı ısınma sonunda lamba çok kısa sürede gücünü yitirebilir-patlayabilir, cihazın başka bir ünitesi hasar görebilir. Toz filtresini yerinden çıkartın. Üzerinde biriken tozları temizleyin. Temizlik yaparken filtreye zarar vermeyin. Toz temizliği yaparken ilk olarak basınçlı havaile tozun istenmeyen yüzeylerden atılması gerekir. Bu şekilde bir temizlik imkanınız yoksa sadece yüzeyleri silerek temizlik yapabilirsiniz. Projeksiyon kasası üzerinde biriken tozları temizlemek isterseniz kesinlikle alkol, benzin, tiner gibi kimyasal içeren bir madde kullanmayın. Projeksiyon cihazlarının bir kısmı lensin üzerinde biriken tozları silmeniz için, size özel bir bez hediye eder. Bu bez lensinizi çizmeden temizlemenizi sağlayacaktır. Kağıt mendil ya da benzeri bir temizlik maddesi ile lens toz temizliği yapmanız önerilmemektedir. Elinizde uygun bir bez yoksa gözlük camlarını silmek için kullanılan bezleri de kullanabilirsiniz. Lensler için özel temizlik kitleri de satılmaktadır. Bunlardan da faydalanabilirsiniz. Deterjan ya da benzeri bir sıvı kullanmanız durumunda lens üzerinde kalıcı izler oluşabilir. PROJEKSĐYON CĐHAZI YER SEÇĐMĐ Projeksiyonunuzu dört farklı şekilde kullanabilirsiniz. 1. Sehpa üzerinde önden projeksiyon 2. Tavana asarak önden projeksiyon 3. Tavana asarak ters projeksiyon 4. Sehpa üzerinden ters projeksiyon PROJEKSĐYON CĐHAZININ BĐLGĐSAYARA BAĞLANMASI Kutudan çıkan VGA kablosunun bir ucunu bilgisayarınızın arkasındaki monitörü bağladığınız yere, diğer ucunu da projektör üzerinde bağlantı yerine yerleştirin. Yaptığınız bu işlem bilgisayar görüntünüzü projeksiyon cihazına aktarmanız için yeterli olacaktır. Kumanda üzerinde yer alan Mouse özelliklerini kullanmak istiyorsanız USB kablosu ile projeksiyonu bilgisayara bağlayın. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 71/90

Bilgisayardan çıkan sesi projeksiyon cihazınızın(varsa) ses düzeninden duymak istiyorsanız, bilgisayar ile projeksiyon arasında ses bağlantısı kurun. Projeksiyon cihazının (INPUT, SOURCE) tuşları yardımıyla bilgisayar bağlantısını seçin. Görüntü artık projeksiyon cihazınızdan geliyor ama bilgisayarınızın monitöründen de aynı anda seyretmek istiyorsanız, monitörünüzü (varsa) projeksiyonun arkasında yer alan VGA OUT konnektörüne bağlayın. Projeksiyonunuzda VGA OUT yoksa VIDEO SPLITTER ile görüntünüzü birden fazla projeksiyona ya da monitöre çoğaltabilirsiniz. PROJEKSĐYONUN KULLANIM MODLARI Markasına modeline göre farklılık gösteren menülerde birçok seçenek tanımlıdır. Bunlardan bir tanesi de projeksiyon kullanım modunu belirler, sinema modu, sunum modu gibi. Bu modları seçtiğinizde görüntünün renk tonlarının ve parlaklığının değiştiğini göreceksiniz. Bulunduğunuz ortama göre istediğiniz modu kullanabilirsiniz. En önemlisi ekonomi ya da SESSĐZ mod olarak adlandırılan düşük lamba sarfiyatı modudur. Bu mod kullanıldığında lamba ömrünün yaklaşık 1/4 oranında uzaması sağlanacaktır. PROJEKSĐYON CĐHAZINDA KAVRAMLAR Ansi Lumen ANSI (Amerika Milli Standartlar Enstitüsü) standartlarına göre ölçülmüş projeksiyon ışık gücü-parlaklık değeridir. Keystone Projeksiyon cihazının perde ile açısı bozulduğunda oluşan görüntü düzgün olmayacak ve bazı bölümlerinin uzayıp kısaldığı görülecektir. Bu bozulmaları düzeltmek için projeksiyon cihazlarında keystone özelliği vardır. Cihazların büyük çoğunluğunda sadece dikey açı bozulmalarını düzeltecek özellik olmakla birlikte özellikle profesyonel cihazlarda hem yatay hem de dikey açı bozuklukları giderilebilmektedir. Shift Lens - Lens Kaydırma Projeksiyon cihazı sabit bir yerde dururken görüntünün sağa, sola, yukarı ya da aşağı açıyı bozmadan kaydırılması işlemidir. Bazı projeksiyon cihazları bu kolaylığını sunmaktadır. Kontrast Kontrast en temel tanımıyla beyazın yanında siyah gibi koyu renkleri başarı ile gösterebilmektir. Yüksek kontrast değerleri parlak beyazın yanında gerçek siyahın gösterilebilmesini sağlar. Çözünürlük Bilgisayarlar 640*480, 800*600, 1024*768, 1280*720 gibi farklı ekran ayarları ile kullanılabilir. Bu ayarlar ekran üzerinde yer alacak noktacıkların (pixel) yatay ve dikey sayısını belirlemektedir. Bilgisayarınızı projeksiyon cihazına bağladığınızda da bu noktacık sayılarına göre görüntü aktarımı yapılacaktır. Giriş seviyesi projeksiyonlar 800*600 ekran ayarlarını birebir kayıpsız gösterebilmekte 1024*768 gibi daha fazla noktacık içeren ekran ayarlarını ise sıkıştırma yoluyla göstermektedir. Projeksiyon seçerken yapacağınız bilgisayarlı sunumlarda bu konuya dikkat etmeniz gerekir. Eğer ekran ayarlarınızı 1024*768 kullanmakta kararlıysanız ve 6-8 gibi küçük punto yazılar kullanıyorsanız, gerçek çözünürlüğü 1024*768 XGA olan bir projeksiyon almalısınız. SVGA Ekranda yer alan noktacıkların 800*600 olduğu ve görüntü formatının 4:3 kullanıldığını gösterir. 1024*768 gibi daha yüksek değerler sıkıştırma ile gösterilecektir. XGA Ekranda yer alan noktacıkların 1024*768 olduğu ve görüntü formatının 4:3 kullanıldığını gösterir. SXGA 1280*1024- UXGA 1600*1200 Ekranda yer alan noktacıkların 1280*1024 ve daha fazla olduğu ve görüntü formatının 4:3 kullanıldığını gösterir. Yüksek çözünürlüklü projeksiyon cihazlarıdır ve diğerlerine göre çok daha pahalı olduklarından çok özel uygulamalarda tercih edilir. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 72/90

Wide Ekranda yer alan noktacıkların 854*480, 1280*720 gibi geniş ekran gerçek 16:9 formatında çalışan projeksiyonlar. RGB R-Red (Kırmızı), G-Green (Yeşil), B-Blue (Mavi) db Projeksiyon cihazları çalışırken ısı oluşur ve cihaz fanlar yardımıyla soğutulur. Sürekli çalışan bu fanların ortaya çıkardığı ses rahatsız edici olmamalıdır. Gürültü ölçüm birim ise db olarak gösterilmektedir. Günümüz ev sineması cihazları 30dB değerinin altında gürültü üretecek şekilde tasarlanmaktadır. Maksimum ses aşağıdaki kriterlere göre tespit edilir. - Ortam sessizliği, kullanılan ses düzeni, - Projektörün seyredenlere yakınlığı. Görüntü formatı Ülkemizde TV yayınları 4:3 formatında yapılmaktadır. DVD kayıtlarının bir kısmı ise 16:9 formatındadır. Seçilen cihaz kullanılacak görüntü kaynağı ile uyumlu olmalıdır. DLP Digital Light Processing. Görüntünün binlerce küçük ayna tarafından yansıtıldığı ve renk çarklarının kullanıldığı projeksiyon teknolojisidir. LCD Liquid Crystal Display. Bir kaynaktan gelen ışığın, aynalar yardımıyla 3 farklı renkten geçirilerek bir merkeze iletildiği ve burada görüntünün oluşturulduğu projeksiyon teknolojisidir. DLP TEKNOLOJĐSĐ ÇALIŞMA SĐSTEMĐ LCD TEKNOLOJĐSĐ ÇALIŞMA SĐSTEMĐ TERS PROJEKSĐYON KAVRAMI Ters projeksiyon uygulamaları arkadan aldığı görüntüyü ters tarafından verebilen özel yüzeylerle yapılır. Bu yüzeyler kumaş ya da ters projeksiyon ekranı olabilir. Örneğin projeksiyon cihazları tavana ters olarak asılır ve görüntü doğal olarak başaşağı oluşur. Bunu düzeltmek için menüyü kullanmanız gerekecektir. Tavana asıp ters projeksiyon ekranı kullanırsanız hem yukarıdan aşağı hem de soldan sağa ters görüntü oluştuğunu göreceksiniz. Bunu düzeltmek için yine menüde seçenekler bulacaksınız. Neden Ters Projeksiyon Klasik projeksiyon sunumlarına göre daha canlı, parlak ve net görüntü verir. Daha az ışık gücü ile daha iyi sonuç alınır. Havada sadece görüntü oluşacağı için kaynağı belli olmayan bir yüzen televizyonunuz olabilir. Yansımasız özel yapısıyla rahatsızlık vermeden izlenim olanağı sağlar. Her türlü aydınlık ortamda kullanılabilir. Ekran boyutu sınırlaması yoktur. Her türlü projeksiyon cihazı, slayt makinesi gibi görüntü kaynakları ile kullanılabilir. ÖĞR.GÖR.FĐKRET CEYLAN 73/90