D A T A T R A I N I N G EGITIM TEKNOLOJILERI GRUBU Sertifikasyonun Birey ve Kurumlara Katkilari EYLÜL 2002 ISTANBUL
1. Sertifika nedir? 2. Sertifikasyonun Tarihi? Nasil Basladi? 3. BT Disindaki diger Sertifika Programlari 4. BT Sertifikalarina Giris 4.1. Sertifikasyonun Maliyeti 4.2. Sertifika Programlari 4.2.1. Üretici Bagimsiz Sertifikalar 4.2.2. Üretici Bagimli Sertifikalar 4.2.3. Ag ve Sistem Yönetimi Sertifikalari 4.2.4. Veritabani Yönetimi Sertifikalari 4.2.5. Web/Internet Sertifikalari 4.2.6. Uygulama Gelistirme Programcilik sertifikalari 5. Nasil sertifika alinir? 5.1. Egitmen Gözetiminde Egitim ile 5.2. Kendi Kendine Çalisarak 5.3. elearning ile çalisarak 5.4. Saha/Uygulama Deneyimli Personel 6. Sertifikasyon için Ön Kosullar 7. Sinavlar 8. Türkiye de ve Dünyada Sertifikasyon 9. Anti-Sertifikasyon 10. Sertifikasyonun Birey ve Firmalara Katkilari 11. Sertifikali Eleman ise Alma kriterleri & Yetkinlik Testleri Sonsöz Kariyeriniz..
Sertifikasyonun Temelleri Nasil Basladi? Tanimi, Geçmisi, Bilisim Teknolojileri (IT) ve Diger Sertifikalar Sertifikasyon özel bir alandaki yetkinliginizin bagimsiz organizasyonlar tarafindan test edilerek dogrulanmasidir. (Söz konusu bagimsiz organizasyonlar Sylvan Prometric, VUE yada Nivo gibi sinav saglayicilardir.) Bu, BT alaninda uzmanlik ve beceri kazanipta üniversite diplomasina sahip olmayanlar için açik ve kesin bir gösterge ve arti degerdir. Testler ögrenilen yada tecrübeyle kazanilan bilgiyi ölçmeye yöneliktir ve devam zorunlugu olan okul yasamindan farklidir. Bilgisayar basinda ve gürültüden yalitilmis yetkili sinav saglayici bayileri tarafindan belirli bir ücret karsiliginda gerçeklestirilir. Üniversite mezunlari için sertifikasyon arzulanan is ve gelecege ulasmada pratik bilgiyle de birlestirildiginde katalizör vazifesi görecektir. Nasil basladi? Sertifikasyon testleri uzun süredir markette yer almaktaydi, fakat popülaritesini Novell e borçludur. 80 lerin sonunda Novell teknik destek uzmanlarinin bilgi seviyelerini standartlarla ifade etmek için bir test üretti. Sertifikasyon öncelikle Novell çalisanlarina yönelikti, fakat kisa bir süre sonra müsterilerinin teknik personeli de programa dahil oldular. Bir süre sonra sertifikasyon programina gösterilen ilgi o kadar artti ki, Novell programi outsource etmek durumunda kaldi. Microsoft, IBM, Cisco ve diger üreticilerde sertifikasyon için bu denli büyük bir pazarin farkina vararak kendi testlerini ve programlarini gelistirdiler. BT sertifikalarina gösterilen bu yogun talep beraberinde daha küçük ve lokalize olmus egitim firmalari ve test üreticileri sektörünün gelismesini sagladi. Günümüzde ise bu pasta daha da büyüyerek ayri bir sektör haline gelmistir; egitim, sinav üreticiligi, sinav saglayiciligi, sertifikasyona yönelik danismanlik gibi... Sertifikasyon, temelinde edinilen bilgi ve kazanilan tecrübeyi ölçerek, bunu standartlarla ifade etmek gibi bir amaca hizmet eder. Bu nedenle bu konu, sadece Bilisim Sektöründe degil, basta yabanci dil egitimi sektörü olmak üzere pek çok farkli sektörde popüler olmaya baslamisitir. TOEFL, GMAT yada Bankacilik sektöründe
geçerli olan Association for Financial Professionals sertifikalari bunlara örnek gösterilebilir. Nasil baslarim? Teknik sertifikasyon testten teste degisiklik gösterse de genelde asagida belirtilen üç faktöre dayanir: *Ürünün detayli teorik bilgisi *Pratik tecrübe, demolar ve laboratuvar çalismalari *Yetenek testleri Üretici firmalarin çogu egitmen gözetiminde yada on-line egitim materyalleri ve demo testler saglamaktadir. Bunlar, transcender gibi bagimsiz test üreticisi firmalarin gelistirdikleri sinava hazirlik testleri, pekistirici kitaplar ve örnek simülasyonlarla da pekistirilmelidir. BT Sektöründe baslamak için mühendislik bölümlerinden mezun olmak uygun görülmektedir. Fakat teknolojinin süratle gelistigi günümüzde sektörün ihtiyaçlari yeni mezunlarla karsilanamamaktadir. Dolayisiyla BT Sektöründeki bu açik, bilisimle ilgili uzmanlarin diger uzmanlik alanlarina oranla is bulmalarini kolaylastirmaktadir. Sertif ika mi? Okul mu? Bu soru yillarca polemik konusu yapilacaktir. Dogal olarak, baktiginiz perspektife göre de yanitlar degisik ve göreceli olacaktir. Fakat hangi açidan bakarsaniz bakin, unutulmamasi gereken, bireyin niteliklerini gelistirerek, yaptigi isin teorisini pratigiyle birlestirebilmesidir. Sertifikasyonun popülaritesinin artmaya basladigi yillarda, özellikle Bilgisayar Mühendisleri bu isin karsisinda yer aldilar. Pek çok akademisyen, 3, 6, 9 ay gibi mühendislik egitimine oranla çok daha kisa sürede elde edilen ünvanlarin gerekli teorik ve pratik bilgiden yoksun olacagini savundular. Fakat, ekonomik krizin derinlesmesiyle birlikte, özellikle Türkiye de de Bilgisayar Mühendisleri basta olmak üzere BT alaninda gerekli formasyonu almis bireylerin de sertifikasyona önem vermeye basladiklari gözlemlenmektedir. Yaptiginiz iste en iyi olmak zorundasiniz. Bu durumda Sertifikasyon, tek basina yetmeyecek, pratik bilgi ve saha deneyimine ihtiyaç duyacaksiniz. Öte yandan sektörde yillarca çalismis, deneyimli bir uzman olmaniza ragmen, yeni mezun ve
sertifika sahibi gençlerin sizin isinize talip olabilecegini de görebileceksiniz. Bu sartlar altinda en nitelikli bireylerin ise yerlesmede, ya da kriz ortamlarinda bile aranan olmalarinda, bu isin teorisini okul (üniversite) da ögrenip, bu bilgiyi diplomayla birlikte sertifikayla da kanitlamalarina bagli oldugunu söyleyebiliriz. Tabi bu söylemde aranan olabilmenin diger bir kosulunun da; pratik deneyim, saha deneyimi yada proje deneyimi gibi teoriyi destekleyecek becerileri kazanmaya da bagli oldugudur. Kariyer Planlamasi & Hedef Tespiti BT Alaninda kariyer yapmak isteyenler için belirlenmesi ve bilinmesi gereken bir takim kriterler mevcuttur. Bunlar: 1. Bireyin Tercihleri 2. Bireyin Yetenekleri 3. Bireyin Bilgi Birikimi 3.1. Bireyin teknik bilgi seviyesi 3.2. Bireyin yabanci dil (özellikle ingilizce) bilgi seviyesi 4. Bireyin uzun vadeli hedefleri, kendini görmek istedigi nokta 5. Sektörün ihtiyaç duydugu uzmanlik alanlari 6. Sektörün ihtiyaç duyacagi öngörülen uzmanlik alanlari 7. Sektörde çalisan uzmanlarin çalisma kosullari, sosyal statüleri, is tatmini, is ve pozisyon degistirme sikliklari ve gelir seviyeleri Yukarida belirtilen yedi kriter zamana göre degiskendir. Örnegin; 2001 yilinda Türkiye nin yasadigi ekonomik kriz öncesinde gelir seviyeleri ve is tatmini yüksek iken, kriz sonrasinda gelir seviyesinin düsmesi ve is bulma zorluklariyla beraber is tatmini de kaybolmus yada azalmistir. Söz konusu durum ekstrem bir hal arzetse de, olasi gelismeler Türkiye sartlari için daima geçerlidir. Birey Kariyer Planini hazirlarken kendisi için uygun olan asagidaki üç durumdan birini degerlendirmelidir: 1. Bilisim Teknolojileri alaninda ön lisans, lisans yada yüksek lisans seviyesinde egitim görmüs yeni mezunlar 2. BT ile dogrudan ilgili olmayan bölümlerden mezun olup sektör degistirmek isteyenler 3. Sektörde çalisan uzmanlar
Yukaridaki siniflandirmaya ek olarak dikkat edilmesi gereken kosullardan biri de özellikle sektör degistirmek isteyen bireylerle ilgilidir. Bu durumda bireyin yas ve cinsiyet faktörü de -yapilan gözlem ve arastirmalar sonucunda- önem arzetmektedir. Özellikle orta yas ve üstünde bu degisimi yapmak diger yas gruplarina oranla oldukça güç olmaktadir. Kisisel tercihlerinizi, yabanci dil bilginiz (Ingilizce) ve bilgi birikiminiz ile birlestirdiginizde, BT Sektörüne yeni adim atmak istiyorsaniz, uzmanlasmak istediginiz alani belirlemeniz gerekir. Böylesi bir karar asamasinda isteklerinizle beraber piyasa kosullarinin da önemli oldugunu unutmamak gerekir.
BT Sertifikalari Süphe götürmeyen bir gerçek varsa o da; BT Uzmanlarinin is arayan insanlar grubuna dahil olmamak için sertifikasyona önem vermeye baslamalaridir. Piyasada hala uzmanlarin birçogunu tecrübem yeterlidir derken görmekteyiz. Ve marketteki isverenlerin pek azi muhtemel personellerinden sertifika istemektedirler gibi görünse de kariyer danismanligi yapan web sitelerine hizlica bir göz attigimizda;..asagidaki sertifikalara sahip olmalari.. yada..asagidaki sertifikalardan herhangi birine sahip degilseniz basvurmayiniz.. ifadelerini daha da siklikla görmeye baslariz. Buna paralel tecrübem yeterlidir diyen uzmanlarda yeni is arkadaslarinin CV lerinde CNE (Certified Novell Engineer) yada MCSD (Microsoft Certified Systems Developer) ünvanlarini görmeye baslamislardir. Ise alim sürecinde, herhangi bir BT konusundaki genel bilgiyi gösteren sertifikadan öte gerçek hayatla ilintili ve özellesmis konulardaki uzmanligin kanitlanmasina yönelik sertifikalar prim yapmaktadir. Bunlardan en degerli olanlardan bazilari: Microsoft (sistem mühendisligi, network yöneticiligi, veritabani yöneticiligi, web uygulamalari gelistiriciligi, ve genel uygulama gelistiriciligi) Novell (ag yöneticiligi ve mühendisligi) Sun Microsystems (Java tabanli uygulama gelistiriciligi) Oracle (Oracle Veritabani Yöneticiligi ve Uyulama gelistiriciligi) Cisco (LAN ve WAN yöneticiligi ve mühendisligi) BT Sektörü ile ilgili yetismis insan gücü açigi baslica alti alanda yogunlasir: 1. Network (Ag) Teknolojileri Uzmanligi (Network Engineer, Network Administrator) 2. Sistem Yöneticiligi (System Administrator) 3. Uygulama Gelistirme (programcilik) (Application Developer) 4. Veritabani Yöneticiligi (Database Administrator) 5. Internet Teknolojileri Uzmanligi 5.1. Webmaster 5.2. Web Programmer, Web Developer 5.3. Web Designer 6. Güvenlik çözümleri Uzmanligi
Yaygin Sertifikalar Literatürde ve markette teknik olarak farkli hedeflere yönelik yüzlerce sertifikasyon programi mevcuttur. Bunlarin en popülerleri asagidakilerdir: A+ : Yaklasik olarak 6 aylik tecrübeye sahip bilgisayar teknisyeninin tecrübesine esdegerdir. CCNA : Sertifikali Cisco Network Yöneticisi (Certified Cisco Network Administrator) CIW : Sertifikali Internet Webmaster (Certified Internet Webmaster) CNA : Sertifikali Novell Yöneticisi (Certified Novell Administrator) CNE : Sertifikali Novell Mühendisi (Certified Novell Engineer) DBA : Oracle Veritabani Yöneticisi (Oracle Database Administrator) MCP : Microsoft Sertifikali Uzman (Microsoft Certified Professional) MCSD : Microsoft Sertifikali Yazilim Gelistiricisi (Microsoft Certified Solutions Developer) MCSE : Microsoft Sertifikali Sistem Mühendisi (Microsoft Certified Systems Engineer) MOUS : Uzman Microsoft Ofis Kullanicisi (Microsoft Office User Specialist) Network+ : BT bölümündeki yaklasik 18-24 aylik tecrübeye esdegerdir. En degerli sertifikasyonlar ayni zamanda en yaygin olarak rastlanilan ve talep edilenlerdir. Örnegin Microsoft un MCSD (Microsoft Certified Solutions Developer) sertifikasi web tabanli ticari masaüstü yada dagitik uygulamalari gelistirmeyi hedefleyen 3 zorunlu sinavla 1 seçmeli sinavdan olusur ve piyasada, özellikle de ABD ve Avrupa popüler olan bir ünvandir. Benzer sekilde Novell in CNE (Certified Novell Engineer) sertifikasyonu da adaylarin 5 zorunlu sahada (yönetim, ag teknolojileri, ileri yönetim, tasarim ve uygulama, ve servis ve destektir) ve 1 seçmeli alanda yeteneklerini kanitlamasini isteyen zorlu ama popüler ve yaygin olarak talep edilen bir ünvandir. Üstelik sertifikali uzmanlarin birçogunun farkli üreticiler tarafindan degisen teknolojiye adaptasyonu için ünvanlarini güncellemeleri sart kosulur. Örnegin Novell Netware 4 üzerinde CNE olmus uzmanlarin Netware 5 için ayrica bir testten geçmemeleri halinde ünvanlarinin retired olacaginin yani
geçersiz kilinacagini duyurmustur. Benzder sekilde Microsoft ta kisa bir süre önceye kadar (2001 Ekime kadar) NT 4.0 konusunda MCSE olmus uzmanlarin kendilerini 2001 sonuna kadar Windows 2000 e terfi etmelerini sart kosmustu. (Degisik gerekçelerden ötürü Microsoft bu politikasini degistirdi) Dolayisiyla herhangi bir üretici firmanin sertifikali uzmani olmaniz halinde; ünvaninizi kaybetmemek için sürekli güncel kalmak, yeni ürünleri takip etmek ve de sinav, egitim gibi ekstra masraflar yapmaniz kaçinilmaz olacaktir. Sertifikasyon sürekli büyüyen ve gelisen bir sektör haline gelmistir. Webe hizli bir göz attiginizda karsiniza sizi degisik metodlarla egiten yada egitecegini vadeden hatta sertifikanin garanti olacagini iddia eden program ve firmalar çikacaktir. Bu noktada dikkatli olmak gerekir: Bunlarin bir kismi sadece kariyer olanaklarini ortaya koyarken teknik altyapidan yoksundur, bir kismi da ise baslamak için belirli seviyenin üstünde yetkin oldugunuzu kabul eder. Seçim yaparken hedeflerinizi ve bilgi seviyenizi birlikte degerlendirmenizi tavsiye ederiz. Microsoft, Oracle, Novell, Sun Microsystems ve diger firmalar resmi web sitelerinde potansiyel sertifika adaylari için egitimle ilgili sayfalar hazirlayarak online, egitmen gözetiminde yada kendi basina egitim için açiklamalar sunmaktalar. Sinavlara girmek için egitimlere katilmis olmak sart olmadigindan tecrübeli BT uzmanlari testlere egitim almadan katilabilirler. Sertifikasyondan vazgeçmek için siralanacak sebepler asagidaki gibidir: Öncelikle sertifikasyon belirli bir maliyet getirir. Yüzlerce hatta binlerce dolari egitim, sinav, kitap gibi seylere harcarsiniz. Diger bir sebepte piyasada göreceginiz sertifikasyona ragbet etmeyen BT uzmanlaridir. Bu kisiler tecrübelerine güvendiklerinden ötürü sertifika alma ihtiyaci hissetmezler. Network tasarimi, yönetimi yada uygulama gelistirme konusunda ne kadar yetkin olursaniz olun, dünya çapinda açik olan milyonlarca BT pozisyonunu hedefliyorsaniz ve eger özgeçmisiniz derinlikten yoksunsa kariyer planlariniza uygun bir sertifikasyon yeteneklerinizi göstermeniz ve de muhtemelen düslediginiz isi almaniz için iyi bir çikis noktasi olacaktir. Fakat sertifikasyonun da tek basina yeter sart olusturmadigini asla unutmamalisiniz.
Sertifika Almak Internet e sertifikasyon yolunu oldukça kolaylastirdigi için ne kadar sükretsek azdir. Bilgiye bu kadar kolay ulasilan bir ortamda size düsen sadece nereden baslayacaginiza karar vermektir. Sertifikasyon dünyasina yapacaginiz yolculukta belirlemeniz gereken ilk sey, hangi sertifika yada sertifikalarin ihtiyaçlarinizi ve profesyonel amaçlarinizi karsilayacagina karar vererek seçim yapmak olmalidir. Bu da önceki egitim ve kariyerinize ek olarak yeni bir kariyer planinin çizilmesi anlamina gelmektedir. Sertifikasyon programini belirledikten sonraki asama ise programda belirtilen testlerin öncelik sirasina göre pratik ve teorik çalismalarini gerçeklestirmektir. Bu çalismalar için takip edilmesi gereken yöntemler üretici firmanin yetkili egitim merkezlerinden faydalanmak, on-line egitimleri takip etmek, staj veya saha tecrübesiyle teoriyi pekistirmek seklinde siralanabilir. Hangi sertifikasyon programinin sizin için dogru seçim oldugundan emin olmak için asagidaki sorulari kendinize sormalisiniz: *Uzun vadeli kariyer hedeflerim nelerdir? *Mevcut bilgim ve yeteneklerim hangi sertifikasyon programlariyla örtüsüyor? *BT Sektöründe özellikle hangi alan benim için en ilginç ve is olarak yapilabilir nitelikte? *Ilgi alanima giren konularda geçerli sertifikalar hangileri? *Ilgilendigim sertifikalara BT Sektörünün talebi nedir? *Benim sertifika alarak uzmanlasmak istedigim konularda daha önceden sertifika alarak uzman olanlarin su an için söz konusu sertifika hakkindaki görüsleri nedir? Microsoft, Novell ve Cisco gibi üreticiler çesitli egitmen-gözetiminde, kendi-basina yada on-line egitim seçenekleri sunmaktadirlar. Ayrica bu firmalar yetkili teknik egitim merkezleri araciligi ie genis kitlelere hizmet etmektedirler. Egitim ve sinav merkezleri konusunda www.e-sertifika.com dan faydalanabilirsiniz. Ayrica internette ücretsiz çalisma notlari sunan sitelere de ulasmak mümkündür. Eger internet altyapiniz uygunsa herhangi bir egitim almadan önce internetin size sunduklarindan faydalanmanizi tavsiye ederiz.
Online yada egitmen gözetiminde egitimi tercih kisiden kisiye farklilassa da günümüzdeki kosullarda altyapi kisitlari nedeniyle genelde tercih edilen klasik egitim yöntemleridir. Teknolojinin ülke çapinda daha da yayginlasmasiyla egilim yakin gelecekte on-line ve web üzerinden gerçeklestirilen egitimler seklinde olacaktir. Iki sarti da saglayarak egitim veren sirketlerin sayisi su an itibariyle çok yüksek degildir. Fakat yatirim bu alana yöneliktir. Online egitimin kisiye en büyük getirisi bildigi konulari yüzeysel geçerek, bilmedigi yada anlamadigi konulari sinirsizca tekrarlayabilmesidir. Online egitim sizin bos vaktinizde ögrenme özgürlügünü sunmakla, egitmen gözetiminde egitimde fiziksel olarak soru ve sorunlariniza aninda yanit alabilmek lüksü ile farklilasir. Seçim tamamen size aittir. Zaman ve Maliyet Seçilen egitimin uzunlugu ve ücreti sertifikasyon programina göre degismektedir. Örnegin MOUS (Microsoft Office User Specialist) sertifikasi için alinmasi gereken egitimler daha kisa süreli ve daha ucuz iken, daha ileri sertifikasyon programlarindan biri olarak kabul edilen MCNE (Master Certified Novell Engineer) programi daha uzun süreli ve pahalidir. Hayatin her aninda ve alaninda oldugu gibi sertifikasyonda da ödediginizle elde etmeyi hedeflediginiz her zaman dogru orantili olacaktir. Sinav ücretleri $60 ile birkaç yüz dolar arasinda degistiginden dolayi gerçek sinava girmeden önce mutlaka alistirma testleri yapilmalidir. Bu testlerde %70 basarinin altinda kalinmasi durumunda ise gerçek test istenilen seviyeye gelene kadar ertelenmelidir.
Anti Sertifikasyon Sertifika almalimisiniz? Bazi uzmanlarin ifadelerine göre bu sart degil. Sertifika düsündügünüz isi almaniz için gerekli mi? Bazi isverenlerin ve Insan Kaynaklari uzmanlarinin ifadelerine göre sertifika ise alim kriterlerinde ön siralarda yer almamakta.. Teknik sertifikalarin ve de özellikle BT Sertifikalarinin piyasada büyük popülaritesinin olmasina ve Insan Kaynaklari Danismanlarinin önemseyip, kriter olarak kabul etmesine ragmen, bu alandaki her profesyonel sertifika yetkinligin ifadesidir görüsünü benimsememektedir. Özellikle belirli bir BT Uzmani kitlesinin Sertifika kelimesine antipati besleyerek tavir aldiklarini da görmekteyiz. Özellike Avrupa ve ABD indeki ise alim uzmanlari son zamanlarda BT sertifikasyonlariyla dolu birçok CV aldiklarini, ama bu CV lerin arkasinda hiçbir teknik tecrübeye rastlayamadiklarini belirtmektedirler. Bu durum ülkemiz için de çok kisa bir süre sonra ayni durumu yansitacaktir. 1999 yili sonlarinda baslayip günümüzde de devam eden teknik egitim merkezlerinde verilmeye baslanan sertifikasyona dayali kampanyalarin bu konudaki rolü yadsinamaz. ABD merkezli faaliyet gösteren Intellimark IT Insan Kaynaklari Danismanligi firmasi uzmanlarinin verdikleri bilgide ise alimda öncelikli önem arz eden sey tecrübedir, sertifika onu takip eder denilmektedir. Tecübenin yani sira alinan egitimin de sertifikasyondan önce geldigi görülmektedir. Kalitesini kanitlamis bir üniversite mezunu, ayni sertifikasyona sahip bir lise mezununa tercih edilmektedir. Üniversite egitimine paralel olarak, literatürü takip edecek seviyede yabanci dil özellikle Ingilizce- bilgisi BT uzmani için sart kosulmaktadir. Günümüzde sertifikasyon özellikle üniversite egitiminden tatmin olmayan, yada sektör degistirmek isteyen brans mezunlari için de çikis noktasi olarak görülmektedir. Fakat bu kisiler için de tercih edilebilir olmanin yolu yine tecrübeden geçmektedir. Avrupa ve ABD deki birçok üniversite lisans düzeyinde ki Bilgisayar ve BT ye dayali bölümlerinde geçerli BT sertifikalarini (A+, MCSE, CCNA, CNA gibi) seçmeli kredi olarak kabul etmeye baslamislardir. Bu durum Bilgisayar Mühendisligi mezunlarinin da sertifikasyona ilgi göstermesine yol açmistir.
Bu göstergeler isiginda yeni sertifika almis bir uzman olarak sektöre girmek isteyenler için sadece sertifikasyona güvenmek pek mantikli görünmemektedir. Böyle bir davranis cerrahi kitaplari okuyup ameliyat yapmaya çalismak gibidir. Bu durumda bu kisiler için tavsiye edilen; edinilen teorik bilgiyi stajlarla pekistirmek ve baslangiç asamasinda piyasadan çok talepkar beklentiler içinde olmamaktir. Sertifikasyonu yurtdisina çikis için bir araç olarak görenlerin sayisi da az degildir. Yurtdisinda sadece sertifikanin bir anlam ifade etmeyecegi, yabanci dil bilgisi ve daha da önemlisi tecrübenin para ve is anlamina geldigi gözden kaçirilmamalidir. ABD California merkezli teknik personel danismanligi firmasi Positive Support Review Inc. genel müdürü Vic Janulaitis e göre is için kendilerine basvuran sertifikali insanlarin çogu neler yapabileceklerini ve teknik olarak yetkinliklerini bilmemektedirler ve sahip olduklari sertifikaya ait ürünü tanimamaktadirlar. Janulaitis in yasadigi olaylardan birinde sektörün önde gelen veritabani üreticilerinden birine ait sertifikaya sahip uzmanlardan biriyle yapilan görüsmede söz konusu sahisin düz bir text dökümanini import edemedigi gözlemlenmistir. Yine baska bir vakada $90,000 maas isteyen Sertifikali Web Programcisinin sadece tek bir ürün hakkinda bilgi sahibi oldugu ve bu ürünü kullanarak herhangi bir proje gelistirmedigi gözlemlenmistir. Kritikler üreticiye özel sertifikasyonlari da hedef alarak bunlarin üreticilerin isim ve markalarini uluslararasi kilmak gibi pekçok yan faktöre dayanan pazarlama numaralari oldugunu iddia etmektedir. Benzer kritikler isi daha da ileri götürerek teknolojinin bu denli hizla gelismesi ve süratle otomasyona geçilmesinin gerçek BT Uzmanlarinin degerini de tehlikeye atacak görüsünü savunmaktadirlar.
Son Söz Kariyeriniz Sertifikasyon kariyeriniz açisindan en önemli sayilabilecek yatirimlarin basinda gelmektedir. Elde edilen ünvan, sindirilmemis bir bilgiden ibaret ise ve pratik tecrübeye de dayanmiyorsa günümüz kosullari altinda hedeflerinize ulasmaniz ancak baskalarinin yardimiyla olacaktir. Bilisim Sektöründe yer alan yada almak üsteyen bireylerin, gelisime karsi koymamalari, sürekli güncel bilgiyi talep ederek, piyasanin taleplerini gözlemlemeleri tavsiye olunmaktadir. Unutulmamalidir ki; ülkemizde Bilisim Teknolojileri Sektörü henüz yeni yeni gelismeye baslamistir ve normal kosullar altinda nitelikli bireyler her zaman aranan kisiler olacaktir.