1
MEMBER OF 2
Türkiye de Gözlükçülüğün Tarihi Gözlükçülük, Cumhuriyet öncesi Osmanlı İmparatorluğu nda kanunsuz olarak uygulanmaktaydı. 3
Türkiye de Gözlükçülüğün Tarihi Dünya da, gözlükçülük eğitiminin hızlı gelişimi sonucu, Amerika Birleşik Devletleri nde 1904 yılında Optometri Eğitimi ne başlanmışken Türkiye de gözlükçülük; saatçilik, eczacılık, kuyumculuk gibi meslekler ile birlikte icra edilen bir yan uğraş durumunda idi. 4
Türkiye de Gözlükçülüğün Tarihi Cumhuriyetin ilanından sonra ülkenin içerisine girmiş olduğu yeniden yapılanma sürecinden gözlükçülük de payını almıştır. 1923 ile 1940 yılları arasında yapılan reformlar içinde gözlükçülük mesleği ihmal edilmemiş, mesleği düzenleyecek bir kanun hazırlığına girişilmiştir. 5
Türkiye de Gözlükçülüğün Tarihi 30.12.1940 tarih ve 3953 Sayılı Fenni Gözlükçülük Hakkında Kanun gözlükçülük mesleği ile ilgili ilk yasal düzenlemeyi toplam 18 madde ile gerçekleştirmişti. 6
Türkiye de Gözlükçülüğün Tarihi 3958 Sayılı Kanun, gözlükçünün ve gözlükçülüğün tanımını yapmış, mesleğin icra şeklini ve meslekle ilgili yasakları belirlemiştir. Ancak, kanunun uygulama ayrıntılarını belirleyecek bir yönetmelik çıkartılamamıştır. Gözlükçülük mesleğinin yalnız ruhsatnameli kişilerce icra edilebileceğinin belirtildiği kanun ile Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsatname verilme şartları belirlenmiştir. 7
Türkiye de Gözlükçülüğün Tarihi 3958 Sayılı Kanun ile; a. Bir gözlükçüde en az 4 yıl çalıştığını belgeleyenler girecekleri sınavla, b. Sağlık Bakanlığı nın açtığı kurslara katılarak girecekleri sınavla başarılı olanlara ruhsatnameleri verilmiştir. 3958 Sayılı Kanun öncesi mesleği belgesiz olarak yapanlardan; a. En az iki seneden beri bir ticarethane veya eczanede gözlükçülük yaptıklarını ispat edip, yapılan sınavda başarı sağlayan, b. En az on sene önce gözlük satılan bir ticarethane açmış olanlar ve eczanesinde gözlükçülük yaptıklarını ispat edenler doğrudan kurs ve sınava tabi olmadan, ruhsatlandırılmışlardır. Bu dönemde 103 kişi ruhsatname 8 almıştır.
Türkiye de Gözlükçülüğün Tarihi YIL NÜFUS RUHSAT KİŞİ BAŞINA 1940 18.000.000 103 175.000 kişiye bir gözlükçü 1950 21.000.000 103+64=167 126.000 kişiye bir gözlükçü 1960 25.000.000 167+144=311 90.000 kişiye bir gözlükçü 1970 36.000.000 311+340= 651 55.000 kişiye bir gözlükçü 1980 45.000.000 651+946=1597 28.000 kişiye bir gözlükçü 1988 51.000.000 1597+1009=2606 19.500 kişiye bir gözlükçü 1992-1993 57.000.000 2606+2018=4624 12.400 kişiye bir gözlükçü 9
Türkiye de Gözlükçülüğün Tarihi Yüksek Öğretim Kurulu, 1989 tarihinde üniversitelerimizde ön lisans seviyesinde Optisyenlik Programları nın açılması kararını almıştır. 1992 yılında Sivas Cumhuriyet Üniversitesi bünyesinde ilk Optisyenlik Programı eğitime başlamıştır. 10
Türkiye de Gözlükçülüğün Tarihi 1992 senesinde başlatılan Optisyenlik Programı Eğitimi sonucunda, 2004 senesine kadar 700 kişi Optisyenlik Diploması almaya hak kazanmıştır. Ancak, bu mezunlar 12 yıl içerisinde kanunda bir değişiklik yapılmadığı için mesleklerini icra edememişlerdir. 11
Türkiye de Gözlükçülük 22.06.2004 tarihinde kabul edilen 5193 Sayılı Optisyenlik Hakkında Kanun ve aynı kanunun Yönetmeliğinin yürürlüğe girmesiyle meslek, kurs ve sınavla ruhsatlandırma yerine üniversite eğitimi temeline oturtularak çağdaş bir çehre kazanmıştır. 12
Türkiye de Gözlükçülük Bu yeni Kanunun yürürlüğe girmesiyle, 1992-2004 yılları arasında üniversitelerimizde optisyenlik eğitimi almış 700 Optisyen de mesleklerini icra etme haklarını kazandılar. 13
Türkiye de Gözlükçülük 5193 sayılı Optisyenlik Hakkında Kanunun Geçici 3. Maddesi 4 yıl boyunca bir optisyenlik müessesesinde çalışmış ve lise mezunu olan belgesiz gözlükçülere üniversitelerde düzenlenen kurslar aracılığıyla ruhsatname alma hakkı kazandırdı. Bu kurs ve sınavlar sonucu 1.345 kişi daha kursları başarıyla bitirerek gözlükçülük ruhsatnamelerini almıştır. Bu kursta aşağıda gösterilen müfredat planına göre eğitim verildi. Göreceğiniz üzere bu kurs aracıyla gözlükçülerde çağdaş ve teknik bir eğitim alma fırsatını yakaladılar. 14
Türkiye de Gözlükçülük GÖZLÜKÇÜLÜK KURSU MÜFREDAT PROGRAMI A) Teorik Eğitim 1- Fizik-Fizik Optik-Geometrik Optik 2- Gözün Anatomisi ve Fizyolojisi 3- Halkla İlişkiler ve Meslek Etiği 4- Optik Aletler 5- Göz Hastalıkları 6- Gözlükçülük Teorik 7- Görme Optiği ve Refraksiyon 8- Kontakt Lensler 9- İlk Yardım 10- Seminer B) Pratik Eğitim 72 saat 20 saat 18 saat 20 saat 26 saat 134 saat 36 saat 26 saat 14 saat 10 saat 90 saat / Toplam 466 saat 15
Türkiye de Gözlükçülük Türkiye genelinde optisyen / gözlükçü sayısı Sağlık Bakanlığı ruhsatnameli 4.624 kişi Son Kanunun kursiyerleri 1.345 kişi Üniversite mezunu Optisyenler 700 kişi --------------- Toplam 6.169 kişi dir. Türkiye nüfusu 72 milyon Toplam Optisyen/Gözlükçü sayısı 6.169 Optisyenlik müessesesi sayısı 3.780 16
Türkiye de Gözlükçülük Türkiye de Optisyenlik Müessesesi Dağılımı Marmara Bölgesi 19.000.000 Nüfus 1331 OM 14.280 kişiye 1 OM Karadeniz Bölgesi 8.500.000 Nüfus 291 OM 40.300 kişiye 1 OM Ege Bölgesi 9.500.000 Nüfus 615 OM 15.450 kişiye 1 OM İç Anadolu Bölgesi 12.000.000 Nüfus 822 OM 14.600 kişiye 1 OM Doğu Anadolu Bölgesi 7.000.000 Nüfus 122 OM 57.380 kişiye 1 OM Akdeniz Bölgesi 9.000.000 Nüfus 477 OM 18.870 kişiye 1 OM Güneydoğu Anadolu Bölgesi 7.000.000 Nüfus 122 OM 57.380 kişiye 1 OM 17
Türkiye de Gözlükçülük Türkiye de Optisyenlik Müessesesi Dağılımı Marmara Bölgesi İç Anadolu Bölgesi Ege Bölgesi Akdeniz Bölgesi Karadeniz Bölgesi Doğu Anadolu Bölgesi Güneydoğu Anadolu Bölgesi 14.280 kişiye 1 OM 14.600 kişiye 1 OM 15.450 kişiye 1 OM 18.870 kişiye 1 OM 40.300 kişiye 1 OM 57.380 kişiye 1 OM 57.380 kişiye 1 OM 18
Türkiye de Optisyenlik Eğitimi YAŞANAN SORUNLAR SHMYO larının Optisyenlik programlarına METEB kapsamında sınavsız geçiş sistemi uygulandığından büyük sorunlar yaşanmaktadır. Optisyenlik programına gelen öğrenciler; Sağlık Meslek Liseleri Tıbbi Sekreterlik ve Tıp Sekreterliği ve Endüstri Meslek Liseleri Tıp Elektroniği programlarından gelmektedirler. Bu meslek liselerinde okutulan bu programlar sözel ağırlıklıdır. Oysa SHMYO Optisyenlik programında eğitim ve öğretim sayısal ağırlıklıdır. 19
Türkiye de Optisyenlik Eğitimi ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 1. Öneri: Optisyenlik programı METEB kapsamından çıkarılır ve ÖSS sınavı ile eğitim hakkı kazanılır. 2. Öneri: Optisyenlik programı METEB kapsamında devam eder; ancak kontenjanda, Lise öğrencilerinden en yüksek bitirme puanı alan öğrenciler için %10 pay ayrılır. %90 kontenjan ÖSS üzerinden doldurulur. 3. Öneri: Meslek Liseleri müfredatına Lise düzeyinde optisyenlik eğitimi konur. Mezunlarına Optisyen yardımcısı unvanı verilir. Bu programdan mezun olan öğrenciler METEB kapsamında eğitimlerine devam eder. 4. Öneri: Gece Meslek Liseleri müfredatına optisyenlik eğitimi konur ve gündüz optisyenlik müesseselerinde çalışanlar geceleri burada eğitim alılar. Mezuniyetle beraber Optisyen Yardımcısı unvanı alırlar. Bu 20 öğrenciler de METEB kapsamında eğitimlerine devam ederler.
Türkiye de Koruyucu Görme Sağlığı Türkiye de koruyucu görme sağlığı alanında optisyen önemli bir meslek adamıdır. Optisyenler, eğitimleri geliştikçe gerek optik sanayinde gerekse teknolojik alanda gelişme sağladıkları gibi ülke ekonomisine istihdam alanında da önemli katkıda bulunmaktadırlar. 21
Türkiye de Koruyucu Görme Sağlığı Üniversitelerimizin optisyenlik eğitimlerini geliştirmelerine paralel olarak mevcut gözlükçülerin eğitimlerinin güncel hale getirilmesi, halkımızın koruyucu görme sağlığı alanında daha sağlıklı hizmet almasını sağlayacaktır. 22
Türkiye de Koruyucu Görme Sağlığı Türkiye de Göz Doktoru Dağılımı Toplam göz doktoru sayısı 3.500 kişidir. Aktif göz doktoru sayısı 2.377 kişidir. Aktif göz doktoru dağılımı Sağlık Bakanlığı na bağlı hastanelerde çalışanlar Üniversite hastanelerinde çalışanlar Özel hastanelerde ve serbest çalışanlar TOPLAM 1221 326 830 2377 23
Türkiye de Koruyucu Görme Sağlığı Türkiye de Göz Doktoru Dağılımı Marmara Bölgesi 19.000.000 Nüfus 750 Göz Doktoru 25.300 kişiye 1 GD Karadeniz Bölgesi 8.500.000 Nüfus 203 Göz Doktoru 41.850 kişiye 1 GD Ege Bölgesi 9.500.000 Nüfus 405 Göz Doktoru 23.400 kişiye 1 GD İç Anadolu Bölgesi 12.000.000 Nüfus 505 Göz Doktoru 23.750 kişiye 1 GD Doğu Anadolu Bölgesi 7.000.000 Nüfus 121 Göz Doktoru 57.850 kişiye 1 GD Akdeniz Bölgesi 9.000.000 Nüfus 285 Göz Doktoru 31.500 kişiye 1 GD Güneydoğu Anadolu Bölgesi 7.000.000 Nüfus 108 Göz Doktoru 64800 kişiye 1 GD 24
Türkiye de Koruyucu Görme Sağlığı Türkiye de Göz Doktoru Dağılımı Ege Bölgesi İç Anadolu Bölgesi Marmara Bölgesi Akdeniz Bölgesi Karadeniz Bölgesi Doğu Anadolu Bölgesi Güneydoğu Anadolu Bölgesi 23.400 kişiye 1 GD 23.750 kişiye 1 GD 25.300 kişiye 1 GD 31.500 kişiye 1 GD 41.850 kişiye 1 GD 57.850 kişiye 1 GD 64.800 kişiye 1 GD Göz Hekimlerimizin sayısal eksiklikleri ve bölgesel dağılımlarının dengesizliği halkımızın görme sağlığı açısından yeterli hizmeti alamamasına sebep olmaktadır. 25
Türkiye de Koruyucu Görme Sağlığı Türkiye / Almanya istatistiki karşılaştırması ALMANYA TÜRKİYE Nüfus 82.501.000 72.000.000 Göz Doktoru Sayısı 8.485 2.377 Optisyenlik Müessesesi 9.911 3.780 Çalışan Sayısı 45.500 12.000 Kişi başına düşen GD 9.723 30.290 Almanya da refraksiyon testinin %40 ı optometristler tarafından yapılmaktadır. Bu tabloda optometrist sayısı belirtilmemiştir. 26
Türkiye de Koruyucu Görme Sağlığı Dünya Sağlık Örgütü nün (WHO) açıklamalarına göre dünyada yaşayan 45 milyon görme engellinin yaklaşık 1 milyonu ülkemizde yaşamaktadır. Bundan başka 135 milyon kişi de çok az veya hiç görememektedir. Bu sayı ülkemizde yaklaşık 5 milyon civarındadır. Kaynak: VISION 2020 / 9 October 2003 GENEVA 27
Türkiye de Koruyucu Görme Sağlığı Göz Sağlığı Taramaları Erken Teşhis ve Tedavi Projesi kapsamında 43 ilimizde yaklaşık 30 milyon kişi 60 uzman göz hekiminin özverili çalışmalarıyla refraksiyon testinden geçirilmiştir. Bu kişilerin %90 ı ilk kez bir göz doktoru ile tanışmış; çocukların %18 inde, yetişkinlerin %40 ında görme kusuru tespit edilmiştir. 28
Türkiye de Koruyucu Görme Sağlığı Bu çalışmalar sonucu; 6.000 kişinin göz rahatsızlıkları ilaçla tedavi edilmiş, 1.380 kişinin katarakt, glokom ve şaşılık ameliyatları yapılmıştır. Ayrıca, 10.000 yardıma muhtaç kişiye de gözlükleri verilmiştir. 29
Türkiye de Koruyucu Görme Sağlığı Türkiye genelinde Refraksiyon Testi Türkiye / Almanya istatistiki karşılaştırması ALMANYA TÜRKİYE Gözlük kullanma oranı (16 yaş üstü) %64 %20 Bu durum ülkemiz nüfusunun yaklaşık %40 nın refraksiyon testinden bir kez bile geçmediğinin bir göstergesidir. 30
Türkiye de Koruyucu Görme Sağlığı Görme kusurunun farkında dahi olmayan bireyleri çoğunlukta olan bir toplumun çocuklarının eğitimde başarısızlığının ve trafik kazalarının yüksek oranlarda gerçekleşmesinin sebepleri de bir anlamda ortaya çıkmaktadır. 31
OPTOMETRİ Türk halkının; koruyucu görme sağlığı açısından daha hızlı görüş konforu elde edebilmesi için Türkiye Optometri Bilimi ile tanışmalıdır. 32