tmrnob makina mühendisleri odası TESIS0T MÜHENDİSLİĞİ AYLIK TEKNİK SURELİ YAYIN NİSAN 1993 \ l r.entsel Hava Kirliliğine tandart Dışı Yapılaşmanın itkileri rof. Dr. Kutsal TÜLBENTÇİ Açık oturum: Yönetmeliklerde ve Uygulamada Yalıtım YflLITIM İndirek/Direk ve ve Evoparatif Soğutma Sistemleri Dr. Dürriye BİLGE Dr. Mustafa BİLGE
DA SON TEKNOLOJİ nya artık bu vanayı kullanıyor.. DENGE PİSTONLU VANA % loosızdırmaziık Kolay Açma - Kapama Enerji tasarrufu Uzun süre bakım gerektirmez Ekonomik Tip: KVNB Basınç :PN16 PN40 Sıcaklık : 400 C DENGE PİSTONLU VANALAR ORIGINAL KLINGER PATENTLİDİR. Bayındırlık Bakanlığı Birim Fiyat Tarife No: (BBF) PN 16 Sınıfı 209-700 PN 40 Sınıfı 209-800 YAKACIK MAKİNE FABRİKASI DÖKÜM, VALF SANAYİ ve TİCARET A.Ş. MERKEZ: Kemeraltı Cad. Bankalar Han K.5 80030 Karaköy-istanbul Tel: 251 02 96 (4 Hat) Tlx: 25304 ymf tr. Fax: 249 34 42 FABRİKA: Ankara Asfaltı Üstü Kartal-istanbul Tel: 377 09 95-96 Fax: 377 28 62 MAĞAZA: Necatibey Cad. Karantina Sok. No. 7 Karaköy-istanbul Tel: 244 33 71-251 18 23 ANKARA Tel: 230 23 75-230 46 36 İZMİR: Tel: 84 68 52 ADANA: Tel: 52 03 07 BURSA: Tel: 54 14 96
KÛMA VE ISITMA OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ ENDÜSTRİYEL OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ YANGIN ALGILAMA,SÖNDÜRME SİSTEM VE POMPALARI DOĞAL GAZ EMNİYET VE KONTROL ELEMANLARI HAVA FİLTRELERİ (TORBA,ABSOLUTE,ELEKTROSTATİK,NBC) KALORİMETRE VE YAKIT SAYAÇLARI.DEBİ ÖLÇERLER AKUSTİK VE YANGIN KAPILARI,ÖZEL KAPILAR,YAYLAR BUHARLI VE SULU NEMLENDİRİCİLERDEN! ALICILAR TEKNOLOJİK TESİSAT MALZEMELERİ.MENFEZLER SAUTER EBERLE - ERIE - AFRISO - ROTRONIC - HONSBERG MOORE - V/HESSOE MTL Y/ESTRONICS - ADAREG BAELZ PYROTRONICS - VIKING - PEERLESS - PYRO CHEM OUNGS - MEDENUS - GFG - COSTER CAMFIL - SOFILTRA - DEPARIA - ANDAIR AOUA METRO JPM - BUCHELE - BOSTVVICK GESTAG ARMSTRONG SCHAKO - MEZ KUNO ENGELS - TEROSON " " MİKROİŞLEMCİLİ SICAK SU KONTROL SİSTEMLERİ (Dış Hava Kompanzasyon Sis.) Brülör kumandalı veya motorlu vana kumandalı OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ PNÖMATİK KONTROL SİSTEMLERİ Paneller Duyar elemanlar Değişik amaçlı çevrim röleleri ODA, KANAL ve DALDIRMA TERMOSTATLARI Sıcaklık ayar değeri: 300 C ye kadar DAMPER SERVO MOTORLARI 30 Nm Tork gücüne kadar 10 m^ damper alanına kadar PRESOSTATLAR Ayar Değeri : -1...100 Bar arası BİNA YÖNETİM SİSTEMLERİ / ELEKTRİKLİ,PNÖMATİK,HİDROÜK MOTORLU VANALAR DN : 10-150 mm arası ; 2Y, 3Y PN :6, 10, 16,25, 40 Bar 3200 N kapama gücüne kadar ELEKTRONİK KONTROL PANELLERİ Röle veya 0-10 V çıkışlı ODA VE KANAL HİGROSTATLARI Ayar Değeri : 0-95 %RH arası E M O TEKNİK MALZEME TİCARET VE SANAYİİ LTD. ŞTİ. ANKARA : Hirfanlı Sokak 8/1 Gazi Osman Paşa 06700 Tel: (4) 446 15 50-4 Hat Fax : (4) 437 9684 İSTANBUL: Necatibey Cad. Vekilharç Sok. 22/5 Karaköy 80001 Tel : (1) 251 48 64-251 41 63 Fax : (1) 251 31 46. O
"i Sağlam, uzun ömürlü. Yüksek verimli. Güvenli, sağlıklı ve temiz. Çabuk ısınır, çabuk ısıtır. Montajı kolaydır. Sağlam, uzun ömürlü. Otomatik ateşlemeli. Susuz yanış ve aşırı su basıncı gibi durumlara karşı kesin emniyetli. Anında sıcak su verir. Montajı kolaydır. 'v ''i Termosifonlar Suyu istenilen derecede çabucak ısıtır. 4 ayrı emniyet devresiyle tamamen güvenli. Banyoda yer kaplamaz. Temiz, dertsiz, zahmetsizdir. Katı yakıtlı, elektirikli modelleriyle her ihtiyaca uygun seçenekler sunar. Güvenli, ekonomik ve uzun ömürlü. Yüksek verimli. Otomatik ateşleme sistemine sahip. Dökme dilimli. Bütün evi kolaylıkla ısıtır. Yer tipi ve duvar tipi Sıcak su temini Kombilerde bacalı ve hermetik tipler Kazanlar Dökme dilimli. Yüksek verimli. Emniyetli. Ekonomik. Hem sıvı yakıtla, hem doğalgazla çalışır. ^^^^^^^^^^^^^H Sezsiz. Uzun ömürlü. Tam otomatik. Üstün kaliteli, ekonomik ve montajı kolaydır. En altan en üst kata kadar basınçlı su sağlar. Apartmanlar, oteller, işhanları, siteler, yazlık/kışlık evler, işyerleri için ideali ^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^H Santrifüj tip-ıslak rotorlu pompalardır. Çok sessiz çalışır. Pompadan su sızdırmaz. Ekonomik. Az yer kaplar. ^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^H Bina içindeki her yer gerektiği kadar ısınır. Radyatör grubundan geçen su miktarını düzenler. Fonksiyonunu gerçekleştirmek için başka bir enerji kaynağına ihtiyacı yoktur. Ekonomik. Donmaya karşı korunmalı. (D Demirdöküm Genel Müdürlük: Mürbasan Sok. Koza İş Merkezi C Blok Kat: 11-12 Balmumcu-lstanbul Tel: (1) 275 36 66 (10 Hat) Faks: (1) 275 59 63 Pazarlama ve Satış Grubu: Talat Paşa Cad. Harmancı Sok. Darüşşafaka Tozan İş Hanı No: 3 Levent - İstanbul Tel: (1) 279 27 20 (7 Hat) Faks: (1) 279 27 29 Ankara Bölge Müdürlüğü: İzmir Cad. Koç Han No:25/3 Yenişehir-Ankara Tel: (4) 425 43 20-425 43 22-418 21 00-418 25 01
İZOLASYON *K? i SATIŞ İTHALAT UYGULAMA İMALAT ODE ODE MÜHENDİSLİK LTD. ŞTİ. MERKEZ Şehit Asım Cad. Altıntaş Sk. No:2 Beşiktaş-İstanbul Tel: 261 53 97-258 74 82-259 95 67 Fax: 261 84 66 Santim LTD. Yıldız Mh. Turgut Reis Cad. 225 Sk. No:28/A Antalya Tel: (31) 14 72 26-15 45 86 Fax: (31* 15 45 86 UYGULAMA Teknik Yalıtım Spor Cad.. Cami Sk. No:4/4 Beşiktaş-İstanbul Tel: 258 81 86-259 31 68 Fax: 259 31 68
TÜRKİYE KAZANDI SİZ KAZANDINIZ Otuzuncu kuruluş yılımızda, YTONG üretimimiz otuz milyon metrekare yi (Dört milyon metreküp) aştı. İste otuz yıllık YTONG gerçeğinin Türkiye'ye ve size kazandırdıkları; Isı yalıtımlı duvarlarıyla 600.000 sıcak yuva... Yakıttan tasarruf ederek ısınabilen 2.500.000 mutlu insan... Konutlardaki ısı kaybının önlenmesiyle sağlanan 900.000.000 $ lık döviz tasarrufu... Daha iyi korunan çevre ve daha temiz hava... Bu basarı hepimizin. YTONG Türk Ytong Sanayi A.Ş. MERKEZ VE SATIŞ MÜDÜRLÜĞÜ Kaynarca, Pendik 81500 İstanbul Tel: (1) 396 66 00 (12 Hat) Faks: (1) 396 19 61 ANKARA BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ Kuzgun Sok. 101/1 Y. Ayrancı 06540 Ankara Tel: (4) 440 69 42-43 Faks: (4) 440 69 44
tmmob makina mühendisleri odası istanbul şubesi AUTOCAD YETKİLİ EĞİTİM MERKEZİ SUAT SEZAİ GÜRÜ EĞİTİM MERKEZİ BİLGİSAYAR KURSLARI KURS GÜN SAAT SÜRE (Saat) AKŞAM 1 HAFTA SONU AutoCAD R12 İleri AutoCAD Quattro Pro dbase IV C Prog. Dili AutoCAD R12 AutoCadR12 AME İleri AutoCAD P.tesl Çarş. - Cuma Salı - Perşembe Salı - Perşembe Salı Perşembe Salı Perşembe Cumartesi - Pazar Cumartesi - Pazar Cumartesi - Pazar Cumartesi - Pazar 19.00-22.00 19.00-22,00 19.00-22.00 19.00-22.00 19.00-22.00 09.30-13.30 14.00-18.00 09.30-13.30 09.30-13.30 108 40 60 60 72 108 108 16 40 YOĞUN PROGRAM AutoCAD R12 1 Hafta İçi Hergün 1 09.00-13.00 80 KURS ÜCRETLERİ KURS AutoCAD R12 AME / İleri AutoCAD Ouattro Pro / dbase IV C Prog. Dili İNDİRİMLİ (TL./Saat) 30. 000. 50. 000. - 15.000.- 18.000. - İNDİRİMSİZ (TL./Saat) 40. 000. - 70. 000. - 22. 000. - 25. 000. - NOTLAR : C Prog. Dili, AME ve ileri AutoCAD hari; tüm kurslar DOS işletim sistemi eğitimini içerir. AutoCAD kursları tüm ders BOT (CAD) laboratuvarında sayısallaştırıcı (digitizer) ve ÇIZICI (plotter) desteğinde verilmektedir. Kursları başarıyla tamamlayanlara "MMO Kurs Basarı Belgesi" verilmektedir. Kurslara üniversite öğrencileri ve mezunları katılabilirler, Kurslar öğrenciler ve yükümlülüklerini yerine getiren TMMOB üyelerine indirimlidir. SUAT SEZAİ GÜRÜ EĞİTİM MERKEZİ İNGİLİZCE KURSLARI KURS GÜN SAAT SÜRE (Saat) YATIDIR Başlangıç Başlangıç Orta İleri Başlangıç Başlangıç Orta Orta İleri P.tesl Çarş. Cuma P.tesl - Salı - Perş. P.tesl Çarş. - Cuma P.tesl - Çarş. - Cuma Cumartesi - Pazar Cumartesi - Pazar Cumartesi Pazar Cumartesi - Pazar Cumartesi - Pazar 19.00-22.00 19.00-22.00 19.00-22.00 19.00-22.00 09.30-13.30 14.00-18.00 09.30-13.30 14.00-18.00 14.00-18.00 140 140 140 140 140 140 140 140 140 YAZ DÖNEMİ (Hazlran-Temmuz-Ağustos) (Başlangıç-Orta-llerl) YOĞUN KURSLAR DÜZENLENMEKTEDİR KURS KURS Tüm İngilizce Kursları ; ÜCRET İNDİRİMLİ (TL./Saat) 15.000.- L ER 1 İNDİRİMSİZ (TL./Saat) 22. 000. - NOTLAR : Başvuru anında "Düzey Saptama Sınavı" yapılmaktadır. Kurslar Tecrübeli Yabancı Öğretmenler taralından Audio ve Video desteğinde,new Cambrldge sistemi İzlenerek verilmektedir. Kursları başarıyla tamamlayanlara "MMO Kurs Basarı Belgesi" verilmektedir. Kurslara üniversite öğrencileri ve mezunları katılabilirler. Kurslar öö/encller ve yükümlülüklerini yerine getiren TMMOB üyelerine indirimlidir. Yaz dönemi "Yoğun Kura Programı" Mayıs ayında duyurulacaktır. Başvuru ve Daha Fazla Bilgi İçin ; TMMOB MMO İSTANBUL ŞUBESİ SUAT SEZAİ SÜRÜ EĞİTİM MERKEZİ S ı r as el vl I er Cad. No.93 8 0 0 6 0 Taksim / İ S T A N B U L Tel: 249 11 64-249 0 7 6 2-249 12 68 Fax: 249 86 74 Taahhüt Müdürlükleri Sl^f %'^^Cik^^l^sl Mağazalarımız Bursa : (24)43 36 66» ~*^f**t Bursa (24)54 35 35 istanbul (1)275 79 72 )HUtJ(ikta etlullstri Ankara : (4)231 04 29 Ankara : (4) 231 04 29 istanbul : (1) 253 52 34 izmir : (51)21 86 28 253 52 05 Antalya (31) 43 36 76 Samsun : (36) 34 20 94
S U N U Ş f Sayın Meslektaşımız kapak konusunu yalıtım olarak belirlediği- / miz 2. sayımızla yeniden birlikteyiz. Bu sayımızda tercüme makalelere ağırlık verdik. Soğuk depoların, Klima Kanallarının Yalıtımı ile ilgili özel konuların yanı sıra, Sistem Yalıtımı ve Yüksek Sıcaklıkta Yalıtım başlıklı yalıtım konusunda yeni gelişmeleri aktaran iki çeviri makalede yer almaktadır. Isı Yalıtımını çevre ve ekonomi açısından inceleyen iki aktüel makale ise Sayın Hakan Yıldırım tarafından «çevrildi. / İlgi ile okuyacağınızı umduğumuz açık oturumu ODE Mü- ' hendislik' ten Sayın Orhan TURAN yönetti. Genel Mühendislik- ' ten sayın Baycan SUNAÇ, İzocam'dan Sayın Korhan IŞIKEL, İTÜ'den Sayın Cem PARMAKSIZOGLU ve Bayrampaşa Belediyesinden sayın Ahmet AYDIN katıldığı açık oturumda yalıtım yönetmelikleri ve uygulamaları tartışıldı. Sayın Ecvet BİNYILDIZ ile yapılan söyleşi de ise genel olarak yalıtım konusu ele alındı. Dergimizin haberler kısmında ise ilk sayımızda haber olarak verdiğimiz panel ve basın toplantıları- ı nın geniş özetlerini bulacaksınız. f Kapak konusuna bağlı özgün teknik makale olarak Prof. Dr. V Sayın Kutsal TÜLBENTÇİ 1 nin "Kentsel Hava kirliliğine Standart r Dışı Yapılaşmanın Etkisi" başlıklı çalışmasına yer verildi. Sayın Dürriye BİLGE ve Sayın Mustafa BİLGE ise özgün makalelerinde evaporatif soğutma sistemlerini inceliyorlar. Dergimizin bu sayısında yalıtım malzemelerinin fiziksel ve teknik özelliklerini de bir tablo halinde bulacaksınız. Sayfa düzenlemelerini de yenilediğimiz bu sayımızın hakkındaki eleştiri ve önerilerinizi bekliyor, çalışmalarınızda başarılar diliyoruz., Esen Kalın.. i I V / V Tesisat Mühendisliği Dergisi, Nisan 1993
İÇİNDEKİLER /f\ tmmob N 2n makina mühendisleri odası NİSAN 1993 Cilt 1 Sayı 2 MMO Adına Sahibi Murat ÖNDER Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Ömer Akif KOPUZ Yayın Sekreteri Fatma MAZMANOĞLU Yayın Kurulu Ahmet ARISOY Ayhan GÜLER Kani KORKMAZ Coşkun ÖZBAŞ Macit TOKSOY Reklam Yönetmeni Dilek İĞCİOĞLU Dizgi - Baskı YAPIM TANITIM VE YAYINCILIK Tel: 274 55 49-272 60 74 MMO İstanbul Şubesi İstiklal Cad. No: 99 Ankara İşhanı Kat: 4 Beyoğlu - İSTANBUL Tel : 245 03 63-64 252 95 00-01 Fax 249 86 74 Baskı Sayısı : 5.000 Adet Fiyatı : 20.000 TL. Yıllık Abone : 200.000 TL. 6 12 14 20 28 30 35 36 38 39 43 46 52 57 65 67 68 69 71 Haberler Duyuru (2.Ulusal Makina Mühendisliği ve Eğitimi Sempozyumu) Açık Oturum (Cem Parmaksızoğlu, Ahmet Aydın, Korhan Işıkel, Baycan Sunaç) Kentsel Hava Kirliliğine Standart Dışı Yapılaşmanın Etkileri (Prf. Dr.Müh. Kutsal Tübentçi) Isı Yalıtımı ve Faydaları, Isı Yalıtım Malzemeleri (Ecvet Binyıldız) İndirek/Direk Evaporatif Soğutma Sistemleri (Dr. Dürriye Bilge, Dr.Mustafa Bilge) Isı Yalıtımı ve Türkiye' deki Kullanım Düzeyi (Korhan Işıkel) Duyuru (1. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi) Türkiye'deki Isı Yalıtım Yönetmelikleri Standartlar ve Denetim (F. Fethi Hinginar) Soğuk Odalar İçin Yalıtım Kalınlıkları (Baycan Sunaç) Yüksek Sıcaklık Yalıtımı (Ferruh Kutoğlu) Klima Kanallarının Yalıtımı (Baycan Sunaç) Bazı Yalıtım malzemelerinin Teknik Özellikleri (Orhan Turan) Söyleşi (Ecvet Binyıldız) Yalıtım Hesaplarında P-C Programları (Ferruh Kutoğlu) Yalıtımdan Daha İyi Bir Yatırım Düşünülebilirini? (Hakan Yılmaz) Çevre İçin Ne Yapıyorsunuz? (Hakan Yılmaz) Sistem Yalıtımı (Ferruh Kutoğlu) Tanıtım Tesisat Mühendisliği Dergisinde yayınlanan yazı ve çizimlerin her hakkı saklıdır, izin alınmadan yayınlanamaz.
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ YAYIN DANIŞMA KURULU Mak. Müh Hasan AKALIN Mak. Müh.Gürhan AKDOĞAN Mak. Yük.Müh. Hulki AKSOY Mak. Yük. Müh. Bülent ALTAN Prof. Dr. Ahmet ARISOY Mak. Müh.. SuatARZIK Mak. Yük. Müh.Erdoğan ATAKAR Mak. Yük.. Müh. Tuncay AYHAN Mak. Yük. Müh.Güralp BASIM Dr. Müh. Düriye BİLGE Dr. Müh. Mustafa BİLGE Mak. Müh. Metin BİLGİÇ Mak. Müh. Sami BÖLÜKBAŞIOĞLU Mak. Müh. Remzi ÇELİK Mak. Yük.Müh.Kevork ÇİLİNGİROĞLU Prof. Dr. Alpin Kemal DAĞSÖZ Doç. Dr. Onur DERVES Prof. Dr. Talha DİNİBÜTÜN Mak. Yük. Müh. Metin DURUK Prof. Dr. Nilüfer EĞ RİCAN Prof. Dr. Ekrem EKİNCİ Mak. Müh. Mustafa ERHAN Mak. Yük. Müh Timur EROL Mak. Yük. Müh. Nuri ERTOKAT Prof. Dr. Osman GENCEL! Mak. Müh. Ahmet GÖKŞİN Doç. Dr. İhsan GÜLFERİ Mak. Yük. Müh. Ersin GÜRDAL Mak. Yük. Müh. Muharrem GÜVENÇ Doç. Dr. Hasan HEPERKAN Kimya Müh. Tomurcuk HİMMETOĞLU Prof. Dr. Neşet KADIRGAN Prof. Dr. Haluk KARADOĞAN Doç.Dr.Abdurahman KILIÇ Dr. Müh. Erdoğan KİBARER Mak. Müh. Kani KORKMAZ Yük. Müh. Uğur KÖKTÜRK Mak. Müh. Ferruh KUTOĞLU Mak. Yük. Müh. Rüknettin KÜÇÜKÇALI Mak. Yük. Müh. Celal OKUTAN Mak. Müh. Coşkun ÖZBAŞ Doç. Dr. Salim ÖZÇELEBİ Prof. Dr. Doğan ÖZGÜR Prof. Dr. Eralp ÖZİL Mak. Yük. Müh. Nuri ÖZKOL Prof. Dr. Aksel ÖZTÜRK Prof. Dr. Mehmet PALA Doç. Dr. Cem PARMAKSIZOĞLU Mak. Yük. Müh. Naci SİVRİ Doç. Dr. Oğuz SOYLU Mak. Yük. Müh. Baycan SUNAÇ Mak. Müh. Arif ŞAHİN Prof. Dr.Macit TOKSOY Mak. Müh. Erol TULPAR Mak. Müh. Gazanfer UĞURAL Mak. Müh. Üzeyir ULUDAĞ Mak. Yük. Müh. Dinçalp UYSALER Mak. Müh. Erol YAŞA Mak. Müh. Metin YÜCEL Mak. Müh. Orhan TURHAN YAZI VE KATKI BEDELLERİ Özgün Makale Yazarın kendi bilgi ve birikimleri, bu bilgi ve birikimleri ile vardığı sonuçları içeren yazılardır.. Bedeli: 1.000.000.-TL. / makale Derleme ve Çeviri Makale Yazarın kendi seçimiyle yada Dergi Yayın Kurulu ve Yayın Danışma Kurullarından birinin belirlediği, yabancı dilde yazılmış bir tek makale ya da makaleler bileşiminin tanımlanan formatta Türkçe' ye kazandırılması. Bedeli: 500.000.-TL. / makale Makale İncelemesi Özgün, derleme ve çeviri makalelerin, yazı değerlendirme esaslarına uygun olarak incelenmesi işidir. Bedeli: 150.000.-TL. / makale Sayfa Hazırlama Dergide her sayıda yada belli aralıklarla hazırlanması düşünülen, bir ya da daha fazla sayfadan oluşan bölümlerin yayına hazırlanması işi ve sorumluluğunun üstlenilmesi. Bedeli: 1.000.000.-TL. / makale Yabancı Teknik Süreli Yayın Sorumluluğu Tesisat Mühendisliği ile ilgili alanlarda yayınlanan yabancı süreli teknik yayınlardan birinin sorumluluğunu alarak; incelenmesi, raporlandırılması ve Yayın Kuruluna öneriler sunulması. Bedeli: 1.000.000.-TL. / makale NOT: Sipariş makale ve yazılar, Yayın Danışma Kurulundan yayınlanabilir kararı alındığı taktirde, yayınlanamasa bile, bedeli ödenir. Diğer makale ve yazıların bedeli, yayınlandığında ödenir. Tesisat Mühendisliği Dergisi, Nisan 1993
Tesisat Mühendisliği Dergisi, Nisan 1993 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ DERGİSİ YAZI DEĞERLENDİRME ESASLARI 1. TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ dergisinde yayınlanmak üzere gönderilen teknik yazılar (özgün,derleme,çeviri) konunun uzmanı en az iki Yayın Danışma Kurulu üyesi tarafından olumlu görüş belirtilmeden yayınlanmaz. 2. Yazılar, yazarları gizli tutularak incelemeye gönderilir. Birbiri ile çelişen raporlarda üçüncü bir üyenin görüşüne başvurulur. Yayınlanmaz kararları,gerekçesi ile birlikte, söz konusu makalenin yazarına gerekçeli olarak bildirilir. Yayınlanmaz kararına yazarın itiraz etmesi durumunda, yazı Yayın Danışma Kurulu içinden yada dışından belirlenen yeni uzmanlara inceletilir. Bu son karar kesindir Olumlu yada olumsuz, yazara iletilir. Yazıların değerlendirilmesi ile ilgili raporların sahipleri yazara bildirilmez. 3. Dergide yer alacak haber, tanıtım, sunuş, köşe yazısı, röportaj gibi teknik makale olmayan yazılara; bu esasların yalnızca biçimsel esasları uygulanır. Bu tür yazıların değerlendirilmesini Yayın Kurulu yapar. 4. Yayın Danışma Kurulu üyeleri yazıları değerlendirirken derginin, tesisat alanında çalışan üyelerimize uzmanlık ve güncel bilgi aktarma amacını göz önönde bulundurur. 5. Yayın Danışma Kurulu üyeleri teknik makaleleri değerlendirirken, ekteki değerlendirme formunu doldururlar. Yazıya ilişkin genel değerlendirme ve yazara öneriler, raporda mutlaka yer almalıdır. Yazardan düzeltmeler isteniyorsa, istenen düzeltme ve öneriler net olarak belirtilmeli ve açıklanmalıdır. 6. Öneri ve düzeltmeler, yazara Yayın Kurulu tarafından iletilir. 7. Yayın Danışma Kurulu Üyeleri kanaatlerini; yayınlanabilir, düzeltilerek yayınlanabilir. yayınlanamaz biçimde net olarak belirteceklerdir. 8. İncelemek üzere Yayın Danışma Kurulu üyelerine iletilen yazıların incelenmesi en geç on gün içinde tamamlanıp, Yayın Kuruluna iade edilecektir. 9. Derleme ve çeviri eserler Yayın Danışma Kurulu üyelerine asılları ile birlikte gönderilir. 10. Telif eserler Yayın Danışma Kurulu üyelerine kaynakçaların asılları ile birlikte gönderilir. 11. Yazıların yazım formatına uygunluğu Yayın Kurulu tarafından denetlenir ve uygunsuzluk durumunda düzeltilmek üzere yazarına iade edilir.
SOĞUTMADA KIRK YIL H A B E R L E R Aşağıda; ilk sayımızda haber olarak verdiğimiz Prof. R.W James'in "Soğutmada Kırk Yıl " konulu konferansın geniş bir özeti verilmiştir. Yazar konferansta kırk yıldır içinde bulunduğu soğutma sektöründe edindiği birikimlerini ve soğutucu akışkanlar, kompresörler, buharlaştırıcılardaki gelişmeleri aktarmıştır. Soğutma sisteminin güvenilirliği, enerji verimliliği ve çevre faktörleri toplam ilk yatırım ve işletme maliyetlerini etkiler. Mühendisler tasarım, imalat ve değerlendirme ile devreye alma çalışmaları sırasında bütün bu faktörleri gözönünde bulundurmalıdırlar. Eskiden soğutma sistemleri, sistem tercihinde en etkili parametre olan uzun çalışma ömürleri göz önüne alınarak yapılırlardı. Halbuki günümüzde en önemli konu yatırılan paranın geri dönmesi, yürürlükteki yasalar, sağlık ve güvenlik, uzun çalışma ömrünün önüne çıkmışlardır. Yeni sistemler yeni kriterleri tatmin etmekteler ve güvenilirdirler. Ancak çevreye etkileri ve enerji verimlilikleri üzerine çok az dikkat gösterilmiştir. Kırk yıl önce, uzun çalışma ömrünün en önemli kriter olduğu zamanlarda, çalışan makinaların çoğu 1930'larda yapılmışlardı. Kaynakların kısıtlı olduğu ve takip eden yıllarda da 2. Dünya Savaşı'nın çıktığı zaman diliminde, bu makinaların mümkün olduğunca çalışır durumda tutulabilmesi için,mühendisler arızaların giderilmesi konusunda uzmanlaşmışlar; yedek parça temininin kısıtlı olduğu zamanda yaratıcılıklarını konuşturmuşlardır. Bu tür uygulamaları ekonomiklik göz önüne alındığında özürlü göstermemek mümkün değildir. Daha eski tesislerde kararsızlıklara neden olan karışıklıklar ve bunların arızalara etkileri çok iyi tahlil edilmemiş; tesisler büyük ve kaba elamanlardan yapılmışlar ve bunlar da değişime ağır ayak uydurmuşlardır. Ancak iyi tasarlanmış elamanlar kullanıldığında, soğutkan ile yağ nemsiz ve bulaşmasız olarak temin edildiğinde, uzun ve arızasız bir çalışma ömrüne erişilmişti. Eski tesislerin daha güvenilir olduklarına dair bir izlenim olsa dahi, eski makinalar modern makinalar kadar güvenilir değildir. SOĞUTKANLAR İdeal bir soğutkan ucuz olmalı, kolaylıkla temin edilebilmeli, alevlenmemen, zehirli olmamalı mevcut yağlar ile kolaylıkla karışabilmeli, mevcut malzemelerle reaksiyona girmemeli ve yüksek COP elde edilmesine olanak sağlamalıdır. Güvenlik ve çevre açısından uygun ve kabul edilebilir bileşkenlerin sayısı oldukça azdır. Amonyak endüstriyel soğutmada 1930'larda geniş olarak kullanılmıştır. Mevcut pazarın çoğunu elinde bulundurmuş ve şimdiye kadar güvenlik konusu haricinde herhangi bir itirazla karşılaşılmamıştır. Bu açıdan tekrar amonyak kullanımına geçilmesi birçok kullanıcı tarafından olası karşılanmaktadır. Birçoğunda buharlaştırıcıları üzerinden doğal hava dolaşımı olan eski sistemlerde, günümüzdeki modern sistemlere göre oldukça fazla amonyak bulunur. Bu nedenle, karşılaştırmalar olumsuz bir peşin hükümlü olarak amonyağa karşı çıkar. Belirli bir kokusu ve rahatsız edici bir özelliği olmayan soğutkanlar, kaçak olma durumunda tehlike teşkil edebilirler. Bu durum özellikle eski tesislerin makina odalarında, modern standartların gerektiğiinde havalandırma ve soğutkan kaçak alarmı bulundurmamaları nedeni ile geçerli olmaktadır. Modern amonyak sistemleri güvenli, enerji verimliliği yüksek ve çevre dostu çözümleri birçok soğutma uygulamalarında sağlayabilir. Ancak bunun için makina dairelerinin iyi havalandırılmaları, soğutkan kaçak alarmı ile birlikte güvenliğin en önemli kriter olduğu gözönünde bulundurularak sistemin tasarlanması gerekmektedir. Bununla birlikte "kendinden alarmlı " soğutkanın yine de dikkatli olarak kullanılması gerekmektedir. Amonyak buharı solunum sisteminde, ciğerlerde, gözlerde ve hatta ciltte ciddi yanıklara yol açabilir ve hava ile oluşturduğu %12-27 gibi bir oran patlayıcı bir karışım oluşturur. Kırk yıl önce kullanımda olan diğer soğutkanlar kükürtdioksit ve metilklorit olarak sıralanabilir. İlk olanı, muhtemelen en istenmeyen soğutkan olmuştur. Çok az miktarları bile çok büyük rahatsızlıklar verir. Bunun tersi olarak, metilklorit yalnızca zayıf bir kokuya sahiptir. Ancak zehirli ve alevlenme özelliğine sahiptir. Prof. James sistemlerin kükürtdioksitten metilklorite dönüştürülmeleri çalışmalarına katılmış ve metilklorit büyük miktarlarda kullanıldığı durumlarda, şimdiye kadarki en tehlikeli soğutkan olduğu görüşüne sahiptir. Kloroflorokarbon soğutkanlar 1930'larda zehirli, alevlenebilir, verimsiz özellikleri bir arada ya da ayrı ayrı taşıyan soğutkanların yerine alternatif olarak geliştirilmişlerdir. Gerçekten de verimli, kararlı, zehirli olmayan, alevlenmeyen ve elektiriği iletmeyen özelliklerine bir arada sahiptirler. Buna ek olarak iyi özellikleri kulllanımının soğutma işlemi haricinde de gelişmesine olanak sağlanmıştır. Strofor yapımı sırasında ve aereosllarda itici gaz olarak kullanılması örnek olarak verilebilir. CFC'Ierin ozon tüketim faktörleri ile ilgili endişe sonucu Montreal Protokolü irrîzalanmıştır.cfc'ier 1996 itibari ile kullanımdan kaldırılacak ve bunu daha sıkı olarak Avrupa Topluluğu'nun sınırlandırmaları izleyecektir. "Geçiş dönemi soğutkanlıkları" terimi 10 ile 1000 kat daha ozon tüketim faktörüne sahip soğutkanları (HCFC'Iar) ifade edilmektedir. Bunların kullanılmaları da en geç 2030 ve mümkünse daha yakın bir zamanda durdurulacaktır. Soğutkanlar aynı zamanda "sera etkisi"ne neden olarak, troposferde kızılötesi ışınların yutulmasına neden olmaktadır. Yaklaşık olarak küresel ısınmanın %15'inin CFC lerden kaynaklandığı tahmin edilmektedir. Tarihten çıkarılan önemli dersler şu şekilde sıralanabilir: Tesisat Mühendisliği Dergisi, Nisan 1993
Tesisat Mühendisliği Dereisi. Nisan 1993 H A B E R L E R -Soğutkanların güvenlik, temin edilebilirlik veya çevreye etkilerini küçümsemeyin -Soğutkan temini problemi çıktığında en az sistem değişikliği gerektirecek şekilde soğutma sistemi tasarlayın -Mevcut teknoloji ve mevzuatı günü gününe izleyin -Uyarı ile birlikte elde edilen her bir bilgiye önem verin -Amonyak ve propan gibi doğal olarak bulunan soğutkanların kullanımını inceleyin Küçük ve kapalı sistemlerde propan veya propan/bütan karışımı kullanılabilir. Fakat büyük sistemlerde alevlenmeyen tesisat cihazlarını gerektirmektedir. Alevlenebilir ve alevlenmeyen soğutkanlar, özellikle kompresör basma sıcaklığını düşürmek üzere ilave edilen alevlenebilir soğutkan miktarı düşük ise, bir arada kullanılabilir. R502-45 0 C 'deki sıcaklıklara kadar tek kademeli kompresörlerle, basma sıcaklığı kabul edilebilir mertebelerde olduğu için kullanılmaktadır. Eğer yerine kullanılabilecek soğutkan teminini sağlanamaz ise, bazı kullanıcıların iki kademeli sistemlere geçmesi gerekecektir. Bununla birlikte R22, R218,R290'ın karışımından oluşan R69s, R502 yerine kullanılabilecek durumdadır. Ancak karışımda R22 bulunması bu soğutkanın "geçiş dönemi soğutkanfolarak anılmasına yol açmıştır. R123, R11 yerine geçebilecek alevlenmeyen en umut verici soğutkan olarak düşünülmesine rağmen, HCFC olması ve zehirliliği konusunda endişelerin bulunması geleceği konusunda şüphelere yolaçmıştır. R134a, R12 yerine; R125, R502 yerine geçmek üzere geliştirilmiştir. Bunlar yerlerine geçtikleri soğutkanlar kadar verimli olmasalar da, R134a,-15 C'lere kadar kullanılabilecek gibi görülmektedir. R134a, HFC olup, ozon tüketim potansiyeli sıfırdır. KOMPRESÖRLER 1930' larda yapılan kompresörler büyüktüler ve bugün olduğundan daha fazla bir hızda çalışmakta idiler. Sıkıştırma işlemi sırasında buharı soğutmak için daha uzun bir sürenin bulunması ve piston süpürme hacimlerinin daha küçük olması nedeni ile izentropik ile hacimsel verimlilikleri günümüzdeki kompresörlerden daha yüksektiler. Bu makinalar daha küçük silindir çapı /süpürme uzunluğu oranına sahiptiler. Bununla birlikte günümüzün yüksek hızlı makinaları piston hızı gözönüne alındığında çok farklı değildiler. Buna ek olarak, hareketli kısımların tuzlanmasından meydana gelen kuvvetler, gelişmiş teknoloji kullanılarak en aza indirilmiştir. Geliştirilmiş vana ve soğutkan dolaşım hacimleri tasarımları, modern makinalarda kabul edilebilir hacimsel verimliliklerin elde edilebilmesini sağlamıştır. 1930'larda hermetik kompresörler çok az sayıda bulunmakta idiler. Açık kompresörlerin mil contaları, özellikle sistem uzun süre çalışmadığında son derece güvenilmez idiler. Ses seviyeleri genel olarak daha düşük idiler. Bazı alanlarda bileşik sargılı DC motorlar kullanılmaktaydı. Bunlar AC motorlara göre daha az güvenilir idiler. 1950'lerde güvenilir hermetik ve yarı hermetik kompresörlerin temini mümkün olduğunda soğutma endüstrisinde yeni bir çığır açıldı. Bu karşılaştırmalardan gerek eski gerekse modern makinaları ayrı ayrı avantajlarının bulunduğu görülebilir. Bugün güvenilir frekans değiştiriciler kapasite kontrolünde kullanılmaktadırlar. Kısmi yüklerde düşük kompresör hızları ortalama verimliliği artmıştır. Bu da kullanılabilecek her iki nesil kompresör için bir avantajdır. Değişken hızda çalışabilen kompresörlerin kullanımı yaygınlaşmıştır. Güvenilirlik gereksinimlerinde, kompresörlerin rezonas hızlarında veya yağlanma problemine yol açabilecek hızlarda çalışmamasına dikkat edilmelidir. Sürekli kapasite düşüklüğü, yağın sistem boru hattında kapalı kalmasına neden olabilir. Bu ise yağ dönüş işleminin sistemi devre dışı kalması için tetiğin çekilmesine neden olabilir. Frekans dönüştürücüleri mevcudiyeti kompresör üreticileri ve sistem tasarlayanları kullanmaya davet etmektedir. Tasarım ve kontrol problemlerine çözüm bulunduğunda, soğutma sistemlerinin enerji verimliliği, çalışma ömrü ve güvenilirliği artacaktır. BUHARLAŞTIRICILAR İdeal buharlaştırıcıdan çıkan soğutkanın kuru ve doymuş olması gerekmekte; akışta herhangi bir sıvı soğutkan damlacıkları ve kızgınlık olmamalıdır. Buharlaştırıcılarda aşağıda sıralanan problemler mevcuttur. -Genleşme vanalarından kararlı olmayan soğutkan beslemesi -Paralel olarak bağlanan soğutkan devreleri arasında tekdüze olmayan akış dağılımı -Değişken bölgesel hava hızının, tekdüze olmayan soğutkan devre yüklenmesine yol açması -Sıvı soğutkan ile boru duvarı arasında temasın azaldığı durumda ortaya çıkan düşük ısı transfer katsayısı İdeal davranıştan farkın çıkardığı sonuçlar şu şekilde sıralanabilir: -Tekdüze olmayan sıvı dağıtımı ve devre yüklemesi buharlaştırıcı verimliliğini düşürür -Buharlaştırıcı devrelerinde yaş ve kuru bölümleri birbirinden ayıran tek bir nokta yoktur. -Düşük mertebelerdeki buhar kızgınlık derecesi ile kuru buharlaştırıcı bölgesi yoktur -Buharlaştırıcıyı terk eden sıvı tanecikleri kapasitenin ve COP'nin hesaplanması sırasında farklı değerlerin bulunmasına neden olur. Buharlaştırıcıda ısı transfer katsayısı karakteristikleri düşük olan buğulu akış bölgesi toplamın %40'ına kadarını oluşturur ve sistemde herhangi bir problem var ise, bu daha da artar. Kızgınlık kontrolörün kullanıldığı birçok uygulamalarda, borunun ileriki bölgelerinde ölçülen 5 K'lik bir değere set edilen değer iyi bir uzlaşmadır. Sensörlerin bağlanması sırasında üreticilerin talimatlarının izlenmesi yerinde olacaktır. 40 yıl önce kullanımda bulunan soğuk hava depolarının birçoğu doğal hava dolaşımlı büyük buharlaştırıcılara sahiptiler. Hava tarafındaki düşük ısı transfer katsayısının etkisini azaltabilmek için, boru yüzey alanları çok büyüktüler. Bunun sonucu olarak da çok büyük miktarlarda soğutkanı depolamaktaydılar. Boru yığınları normal olarak aşağıdan beslenmekte ve buhar da tepeden alınmakta idi. Halbuki bu bağlantının tam ters yönde yapılması ile, buharlaştırıcı da bulunması gereken soğutkan miktarı önemli ölçüde düşmüş ve kompresöre yağ
H A B E R L E R dönüşü iyileşmiştir. Bununla birlikte düşük olan hava tarafının genelde daha etkili olması nedeni ile ısı transfer karakteristiklerinde önemli ölçüde fark olmamıştır. Prof. James'e göre, hava zorlamalı buharlaştırıcıların devreleri hala optimize edilmemiştir. Bu nedenle verimin arttrılması için yapılacak daha çok çalışma bulunmaktadır. Ana problem, ısıtılan sıvı taneciklerinin bir kere boru yüzeyine temas ettiğinde kaybolmasından kaynaklanmaktadır. Bireysel olarak üzerinde düşünülmesi gereken hala bir çok problem bulunmaktadır. Bunlara örnek olarak şu problem verilebilir: Havayı soğutmak ve yüksek bağıl nemi sağlayabilmek için kanatcıklı bir buharlaştırıcının gerektiği bir uygulamayı ele alalım. Buna ulaşmak için, buharlaştırıcı yüzeyinin büyük olması ve hava sıcaklığı ile kaynayan soğutkan sıcaklığı arasındaki farkın küçük, mesala 5K, olması gerekmektedir. Eğer kızgınlık derecesi 5 K' e ayarlı bir termostatik genleşme vanası kullanıyor ise, sistem yüksek bağıl nemi sağlamaz. Erişilmek istenen bu buhar kızgınlık derecesi, aşırı kızgın buhar bulunduran evaparatör bölümünün sonsuz alanda olmasına gereksinim duyar bununla birlikte istenen koşullara erişebilmek için çeşitli yöntemler bulunmaktadır. MAKİNA DAİRESİ GÜVENLİĞİ Kapalı hacimlerde, kokusuz soğutkanlar bir tehlike kaynağı oluştururlar. Ortaya çıkabilecek tehlikeleri en aza indirebilmek için, aşağıda sıralanan noktalara dikkat gösterilmesi gerekmektedir: -Makina dairesi sızdırmaz, tam kapanabilir bir kapıya sahip olmalıdır, eğer binanın başka bölümlerine açılıyor ise, kapı kendi kendine kapanabilme düzeneğine sahip olmalıdır, herhangi bir acil durumda güvenli bir şekilde tahliyeyi sağlayabilecek yeterli sayıda çıkış bulunmalıdır. Binanın diğer bölümlerine soğutkan geçişine olanak sağlayacak açıklıklar olmamalıdır. -Doğal hava akımının olmadığı makina dairelerinde acil durumlar ve çalışan insanların güvenliği, sağlığı ve konfor koşulları için mekanik havalandırmaya sahip olmalıdır. Odadaki maksimum soğutkan konsantrasyonu az olmalıdır. Örnek olarak önemli bir R11 kaçağında 20 C 'de 0.007 kg/m 3 'den az olmalıdır. Acil olmayan durumlarda daha az hava akımını sağlamak için birden fazla hızda çalışabilen fanlar kullanılabilir. -Ortamdan atılan hava binanın dışına verilmeli ve bir uygunsuzluk ya da tehlikeye neden olmamalıdır. Taze havanın girişi için açılan boşluklar arasında kısa devre olmamasına dikkat edilmelidir. - Soğutkan kaçak detektörleri, hava içindeki soğutkan konsantrasyonu yükseldiğinde bir alarm vermelidir. Bu alarm ses ya da ışıklı bir uyarı olabildiği gibi, acil durum anlarını devreye alma ile de olabilir. - 50:50... Zorlanmış havalandırma sırasında, makina dairesi içinde kısa devrelerin oluşmamasına dikkat edilmelidir. - Patlama kapakları, hesapta olmayan basınç artışları olduğunda açılan, patlayan güvenlik cihazlarıdır. Eğer böyle bir cihaz var ise, sistem çalışır ya da durma halinde bu maksimum güvenli basıncı aşmamasına dik- kat edilmelidir. - Basınç tahliye vanalarından soğutkanın çıkışı insanları tehlikeye atmayacak şekilde olmalıdır. Patlama kapaklarından çıkan soğutkan dış havaya verilmelidir. - Soğutkan silindirleri sıcak olan makina dairesinde saklanmamılıdır. Serin yerlerde saklanmalı ve güneş ışığını doğrudan görmesi engellenmelidir. Silindirleri aşırı derecede doldurulması ya da içine soğutkan buharı basılması son derece sakıncalıdır. Yazar yukarıda sayılan bütün güvenlik önlemlerinin ihmal edildiğini görmüştür. Bunlar bazen trajik bir şekilde sonuçlanmıştır. Stop vanalar arasına sıkışan sıvının genleşmesi sonucu silindirik filtre kurutucu küresel hale gelmiş ve yüksek basınç float vanası batmıştır. Aşırı basınçlar insanları son derece tehlikeye düşürebilir. Soğutkanlar gibi kolay uçucu maddelerin taşınması sırasında kullanıcılar kendi güvenlikleri kadar başkalarının güvenliklerini de düşünmelidir. ENERJİ VERİMLİLİĞİ Enerji verimliliği geniş kapsamlı bir konudur. Ancak tecrübelere dayanan birkaç nokta aşağıda vurgulanmıştır. - Soğutma yükünü minumuma getirecek şekilde işletmeleri tasarlayın. - Düşünülen kompresörlerin izentropik verimliliklerini kontrol edin. Bu değerler önemli ölçüde değişmektedirler. - Soğutma sisteminin kısmi yük altındaki verimini kontrol edin. - Geniş tutulan buharlaştırıcı ve yoğunlaştırıcı yüzeylerinin sistem çalışma ömrü boyunca enerji maliyetini düşürdüğünü unutmayın. - Hava soğutmalı yoğunlaştırıcılarda, hava akımının engellenmemesine, sıcak havanın borular üzerinde kısa devre yapıp tekrar dolaştırılmadığına dikkat edin. Yüzey üzerinde biriken toz ve çeşitli parçacıkların düzenli olarak temizlenmesini sağlayın. - Su soğutmalı yoğunlaştırıcılarda su debisinin yeterli olmasına ve boru yüzeylerinde aşırı bir taş oluşmamasına dikkat edin. - Soğutulan hacimlere yerleştirilen buharlaştırıcıların hava dolaşımını optimum bir şekilde yapacak halde yerleştirilmesini sağlayın. - Uzun ve karmaşık boru hatlarının aşırı derecede basınç düşüşlerine neden olduğunun ve bunun da enerji tüketimini ve güvenirliliğe zarar verdiğini unutmayın. - Yoğunlaştırıcı basınç kontrol cihazları, soğutucu kütle sıcaklığı düştüğünde enerji gereksinimlerindeki azalmanın önüne geçer. Bu gereksinimleri en aza indirin. - Sistemi devreye alırken dikkatli olunması tesisin uzun çalışma ömrü ve güvenilir ile enerji verimliliği yüksek bir çalışma koşuluna erişmek için son derece gereklidir. - İyi bir bakım işlemi enerji verimliliği arttırır. Sistemi öyle tasarlayın ki bu işlem doğrudan ve sıkıntısız yapılabilsin. - Çoğu kere zayıf bir bakım görmüş, son derece gürültülü çalışan cihazlar kullanmaktan kaçının. - Bakım personelinin uygun cihazlar ve bilgiye sahip olmasını sağlayın. - Öğretim ve eğitime son derece öncelik verin. 8 Tesisat Mühendisliği Dergisi, Nisan 1993
H A B E R L E R TEKİRDAĞ'IN GÜRÜLTÜ SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ PANELİ ( 20 ŞUBAT 1993 - TEKİRDAĞ ) MMO istanbul Şubesi Yönetim Kurul Üyesi Muzaffer DANIŞMAN'ın yönettiği, Prof. Dr. Temel BELEK (İTÜ MAKİNA FAKÜLTESİ), Prof. Dr. Selçuk ARIN (TEKİRDAĞ ZİRAAT FAKÜLTESİ), Güneş GÜRSE- LER (Büyükelçi-Başbakanlık Danışmanı) Mak. Yük Müh. Emin BAYRAKTAR (MMO İstanbul Şubesi) ve Dr. Yaşar Naci UZ'un (Tekirdağ İl Sağlık Müdürü) katıldığı panel yoğun ilgiyle izlendi..aşağıda panelin kısa bir özetini bulacaksınız. Muzaffer DANIŞMAN- Değerli konuklar 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 14. maddesine dayanılarak hazırlanan "GÜRÜLTÜ KONTROL YÖNETMELİĞİ" kapsamında MMO İstanbul Şubesi'nce TEKİRDAĞ bölgesinde yapılan ölçümler sonucu hazırlanan rapor ve gürültü haritası TEKİRDAĞ Valiliğine teslim edilmiştir. İlk sözü çalışmanın uygulanmasında görev alan Oda'mız Proje Sorumlusu sayın Emin BAYRAKTAR'a veriyorum. Emin BAYRAKTAR- Şehir içi ve dışında belirlenen gürültüye hassas noktalarda bir hafta süreyle yapılan ölçümlerde elde edilen sonuçlar değerlendirilerek Gürültü Eşdeğer Şiddeti seviyeleri db olarak hesaplandı, bu değerler Tekirdağ yerleşim planı üzerine işlenerek "Gürültü Kontrol Yönetmeliği"ndeki sınır değerlerle mukayeseli ve çözüm önerilerini de içeren sonuç raporu ile birlikte Tekirdağ Valiliği'ne teslim ettik. Rapor sonuçlarına göre ağırlıklı olarak motorlu taşıtlardan kaynaklanan gürültü seviyesi max. sınırları zorlamaktadır, bu çalışmanın sonuçlarına bağlı olarak önlem alınmasını dilerim... Muzaffer DANIŞMAN- Gürültü nedir, gürültünün etkileri ve alınacak önlemler nelerdir? Bunları da sayın Prof. Dr. Temel BELEK'ten alalım... Prof. Dr. Temel BELEK- Ses dalgalar halinde yayılan bir enerji şeklidir. Gürültü ise İSTENMEYEN SES olarak tanımlanabilir. Gürüjtü kaynaklarının başında trafik gelmektedir. Daha sessiz ve insan sağlığını koruyacak yönde üretim yapma konusunda sanayicilere, sanayicileri yönlendirme konusunda kamuoyuna ve denetlenmesinde ise hükümetlere görev düşmektedir. Gelişmiş ülkelerle rekabet edebilmek için de sessiz ve nitelikli üretim gereklidir... Gürültülü ortamda çalışma, işitme kaybına yol açar, gerekli önlemler alınmazsa sağırlığa kadar gidebilir...gürültü kontrol programı için, öncelikle gürültü haritasının çıkarılması, önlemlerin planlanması ve fiyat analizleri yapılması gerekir. Gürültü azaltım oranları hesaplanıp ve öncelikler belirlenerek uygulamaya geçilir..umarım Tekirdağ bu konuda başarılı olacaktır... Muzaffer DANIŞMAN-Tarım makinalarında gürültü ve şehir içi önlemler konusunda sayın Prof. Dr. Selçuk ARIN'ın görüşlerini rica ediyorum. Prof. Dr. Selçuk ARIN- Traktörlerde gürültü 75-86 db diğer tarım makinalarında ise 85-110 db olarak motor gücü ve durumuna bağlı olarak değişmektedir. Tekirdağ'da 20.000 traktör sürücüsü bulunmaktadır. İlimizde bu araçların şehiriçi ve şehirdışı taşımacılıkta da yaygın olarak kullanıldığı düşünülürse önemi daha da ortaya çıkmaktadır. Gürültünün önlenmesi temelde ağaç ve ağaççıklardan yararlanma ilkesine dayanan kent planlaması ye trafik düzenlemesi ile önlenebilir. Gürültünün çeşitli bitki türleriyle 4-10 db azaltılması mümkündür. Tekirdağ'ın yeşil alanlar için vakit geçirmemesini diliyorum. Muzaffer DANIŞMAN- Gürültünün insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri konusunda Sayın Dr. Yaşar Naci UZ'a söz vermek istiyorum... Dr. Yaşar Naci UZ- MMO'nun Tekirdağ'ın Gürültü Sorununun çözümü konusundaki katkılarına teşekkür ederim. Bu rapor bütün çalışmalarımıza rehber olacaktır..insanlar 16-1600 Hz arasındaki sesleri duyabilmekte sesin şiddeti ve devamlılığına, ani ve sürekli oluşuna bağlı olarak etkilenmektedirler. Bu etki işitme duyusu üzerinde önemli olmakta, ayrıca baş ağrısı ve konuşma güçlüğüne neden olmaktadır. Korunma açısından kalıcı önlem gürültü kaynağını ortadan kaldırmaktadır. Bunun dışında kulaklara pamuk koymak 5 db, sentetik veya plastik 15-20 db düşme sağlamaktadır. Gürültü apareyleri ise en etkili koruma araçlarıdır. Toplum olarak bu sorunun aşılmasına çalışmak, bireylerin sorumluluklarının bilincine varması için bilgilendirilmesi önemli adımlar atmamızı sağlayacaktır. Muzaffer DANIŞMAN- Meslek Odaları, bilim kuruluşları çevre konusunda mevcut durumu belirleyerek, teknolojinin olanakları çerçevesinde çözümler üretirler. Ama bunu uygulamak ve denetlemek yöneticilere düşmektedir. Parlamentodan başlayarak hükümet düzeyinde alınacak önlemlerle, konunun toplum bilincine çıkarılması, alınması gereken önlemlerin denetimi, yatırım süreçlerine katkı konusunda bir dönem parlamentoda görev yapmış olan Sayın Güneş GÜR- SELER'in düşüncelerini almak istiyorum. Güneş GÜRSELER- Çocuklarımızın devralacakları dünya bugün bizim gereksinimlerimizi karşıladığı gibi, onların gereksinimlerini de karşılayabilecek mi? Önemli olan budur, insan neslinin devam etme sorumluluğu üstümüzdedir. Çevre sorunları içinde en kolay mücadele edebileceğimiz kirlilik çeşidi gürültüdür. Ulaşım, kentleşme ve sanayileşme önemli gürültü kaynaklarıdır. Türkiye'de 12 kişiye bir araç 8 kişiye de bir sürücü belgesi düşmekte, gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında bu sayılar çok yüksek değildir. Sorun Ulaşım Politikamızdaki sakatlıktır. Sorunun önüne geçebilmek için gerekli yasal düzenlemeler yapılmıştır, fakat yalnızca cezai hükümlerle bu işi çözmek mümkün değildir. Bu gibi bilimsel tespitlerin yapılması, sonuçlarının halkın bütün kesimlerine açıkça anlatılması konunun toplum bilincine ulaştırılması gerekmektedir. Tekirdağlı hemşerilerimizin ve Makina Mühendisleri Odasının duyarlılığı ile önemli bir adım atılmıştır. Bunun topluma egemen kılınacağı ve hedefe ulaşılacağını umarım... Muzaffer DANIŞMAN- TMMOB Makina Mühendisleri Odası ve diğer Meslek Odaları, meslekdaşlarının özlük haklan yanında insan sağlığını, toplum yararını ön planda tutarak uzmanlık konularında politikalar üretmek durumundadırlar. Endüstriyel alandaki gelişme, beraberinde farklı düzeylerde sorunları da getirmektedir, ama bu sorunların çözümleri de teknolojik gelişmeye bağlı olarak mevcuttur. Sorunun köklü çözümü ülkemizin yatırım ve ekonomi politikalarında ifadesini bulmalıdır. Bunun yanında bu ve benzeri sorunların toplum bilincine dönüştürülmesi aynı düzeyde önemli ve gereklidir. Etkinliğimize katıldığınız için teşekkür ediyor, bundan sonra ela bize güç ve destek vermenizi diliyorum. Tesisat Mühendisliği Dergisi, Nisan 1993
H A B E R L E R w İSTANBUL 1 DA HAVA KİRLİLİĞİNİN NEDENLERİ SONUÇ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ KONULU FORUM VE BASIN TOPLANTISI 23 Şubat 1993 günü, MMO İstanbul Şubesi SUAT SE- ZAİ GÜRÜ EĞİTİM MERKEZİ' nde bilinen uygulamaların ötesinde, konuya taraf olabilen bütün çevrelerin biraraya geldikleri bir forum basın toplantısı yapıldı. Kısaca aşağıdaki konular tartışıldı. Hava kirliliği ülkemizde, hemen bütün yerleşim merkezlerinde (kentlerde) gündemin önemli bir maddesidir. Bu konuda iki önemli yan mevcuttur, a- CO2, SO2 v.s. gibi konvansiyonel kirleticiler, b- Spesifik konular, Çevre yönetmeliklerimiz esas olarak spesifik konularda ayrıntıları içeriyor olmakla birlikte, konvansiyonel kirleticiler konusunda yeterli açıklıkta değildir. Bu konuda herhangi bir tedbir de alınmamıştır. Kirlilik kaynaklarının kirlenmedeki oransal payları bilimsel olarak ülkemiz gerçeği dikkate alınarak tespit edilmemiştir. Yakıt seçimi, kalitesi konularında bilinçli davranılmamaktadır. Kullanılacak, yakıtların kül, duman, sinterlenme oranları ile yanma sonucu açığa çıkan gaz oranları konusunda alt ve üst limitleri belirlenmemiştir. Kurşunsuz benzinde de tanımsızlık mevcuttur. Bütün bu tanımsızlıklar içinde denetim mekanizmaları sistem içinde erimiş, sistemin olumsuzluklarına boğulmuş durumdadır. Yerel yönetimler, meslek örgütleri, il sağlık müdürlüğü ve üniversiteler, yeterli donanıma sahip değildir. Gerekli ölçümler süresinde ve tam olarak yapılamamaktadır. Yapılabilen ölçümler ise toplum bilincine dönüştürülmek üzere yeterince kamuoyuna yansıtılamamaktadır. kirliliğin önlenmesi, enerjinin denetim altına alınması ile olasıdır. Enerjiyi denetim altına almak iki yönlü olarak düşünülebilir. Bir yanıyla ısı yalıtımı diğer yanıyla kullanım sonrası açığa çıkan kirletici faktörlerin zararlı olmaktan çıkarılması tedbirlerinin alınmasıdır. Ülkemizde kişi başına düşen motorlu taşıt sayısı, gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında daha düşük olmakla beraber, araçlardaki yaş faktörü, araç ayar ve bakımındaki yetersizlikler, egzost borusu, filtrasyon, yol ve trafik kaynaklı olumsuzluklar vb. gibi nedenlerle kirletici emisyon yönünden dezavantajlı konumdayız. ABD'de trafik kaynaklı kirliliğin oransal payı, toplam içinde %65-70 seviyelerinde seyretmektedir. Ülkemizde bu görüşe göre bu payın %55-60 oranında olduğu, ısınma kaynaklı kirliliğin ise %20-25 düzeyinde kaldığı şeklindedir. İstanbul'da doğalgaz uygulamasının başarıyla sonuçlanması durumunda kentin 1/3 oranında uygulama olanağı bulunmaktadır. Doğalgazın İstanbul'daki iyileştirme faktörü olarak kirliliğe etkisi % 6 düzeyi ile sınırlı kalacaktır. Bu bile çözüm olmaktan çok uzak görünmektedir, bu nedenlerle; a- Bilimsel ve gerçek şartlarda ölçümler yapılarak kirlilik kaynaklarının oransal payları doğru biçimde belirlenmelidir. Bunlar ulaşım, ısınma, endüstriyel ve diğerleri olmak üzere netleştirilebildiği durumda, doğru hedeflere yönelmek olasıdır. b- Kaynaklarımızın doğru kullanılması için ülkemiz şartları ile uyumlu, sağlıklı projeler geliştirilmelidir. Bu projelerin geliştirilmesinde meslek odaları, üniversiteler, gönüllü çevre kuruluşları, yerel yönetimler birlikte çalışmalı, objektiv şartlarımıza uygun yönetmelikler hazırlanmalı, denetim mekanizmaları kurulmalıdır. c- İlgili kurumlar yeterli donanıma ve teknik yoğunluğa sahip kılınmalıdır. d- Çevre koruma bilinci geliştirilmeli, bütün iletişim kanalları zorlanarak bu konu toplum bilincine dönüştürülmelidir. e- Bu toplantının sürekli ve düzenli bir çalışmasının başlangıcı olarak alınması ve hava kirliliğinin zaman yitirilmeden daha organize toplantı, seminer, sempozyum ve etkinliklerle denetim altına alınabilmesi için kurumsal düzeyde oluşumlar yaratılmalıdır. Toplantıya katılan kurum ve kuruluş temsilcileri aşağıda liste olarak verilmiştir. MMO İst. Şb * ZEYÇED * Maden Müh. Odası * TÜPRAŞ İst. Br. * RENAULT MAİS. A.Ş. *OSD * Çevre Bakanlığı * jl Çevre Müd. Vk. * İTÜ Çevre Müh. * TMMOB İl Koord. * Anadolu Ajansı * GEMAD Not: Ömer Akif KOPUZ Muzaffer DANIŞMAN Ayşen İŞSEVER İslam SADIKER Tayfun MATER Cengiz BAŞLEVENT Ümit ÇEVİK Özgen AYGÜNER Ali Rıza YILMAZ Fethi ERGÜDER Olcay TÜNAY Hasan AKALIN Feriha KARASU Nadir AKÇELİK Fahriye KARAGÖZ jst. Vali Yard. jl Sağlık Müd. Yard. İst. B.Ş. Beld. jst. B.Ş. Bel. İst. Çevre İl Md. Yrd. B.Ş.Beld. Çev. D. Bşk. Çevre Müh. Odası AKÇELİK Madencilik Beyoğlu Beld. Bş. Yrd. Eyüp Beld. SOS İst. Yeni Günaydın TÜMSAN Soğutma Türk YTONG İbrahim TURANLI Dr. Fahri ARSLANTÜRK Müslüm ÜZÜLMEZ Mustafa EREN Doç. Dr. Huya BAYKAL Doç Dr Tuncer ÇELİK Esra BOLYAZI Tanju ERYILMAZ Nusret AVCI Meliha ÇIRAĞ Türksen BAŞERKAFAOĞLU Barbara PUSCH Nilüfer KAS Tevfik PEKER Mustafa BOZ Bu yazı 23 Şubat 1993 tarihinde MMO istanbul Şubesi Suat Sezai Gürü Eğitim Merkezinde yapılan forum toplantının özeti glarak derlenmiştir. Toplantının sonucu tam metin olarak ilgili kurum tesilcilerine en kısa zamanda gönderilecektir. 10 Tesisat Mühendisliği Dergisi, Nisan 1993
YAPILARDA YANGIN VE YANGINDAN KORUNMA PANELİ (6-Mart- 1993) Geçtiğimiz yıl yaşanan büyük Tarihi Edirne Çarşısı nedeniyle güncelliğini koruyan "Yapılarda Yangın ve Yangından Korunma" konulu Panel 6 Mart 1993 tarihinde Edirne Sultan Otel'de MMO istanbul Şubesi Edirne İl Temsilciliğince gerçekleştirildi. MMO istanbul Şubesi Yönetim Kurulu Üyesi Levent SERHAN'ın yönettiği panele Doç.Dr. Abdurahtnan KILIÇ (istanbul İtfaiye Müdürü), Aydın BASKAT (Edirne İtfaiye Müdürü), Elk.Müh.Levent CEY- LAN (E E C Ltd. Şti), Mak.Müh. İsmail TURAN (EMO Teknik Malzeme Tic. ve San. Ltd. Şti. ile Mak. Müh. Erol YAŞA ) (Üniversal Mühendislik) konuşmacı olarak katıldılar. Levent SERHAN: Değerli konuklar ve konuşmacılar bu hava koşullarında panelimize katıldığınız için teşekkür ederiz. Yangın konusu üstünde titizlikle durulması gereken çok önemli bir konudur. Ne yazık ki çoğu kez bir vurdum duymazlık içinde davranılmakta büyük yıkımlara yol açan yangınlar olduktan sonra ise yapılan konuşmaların bir değeri olmamaktadır. Yangın konusunda hem bireyler olarak hem de ilgili kurum ve kuruluşlar olarak bilgili olmamız büyük önem taşımaktadır. Panelimizin bu anlamda katkıları olmasını dileyerek ilk sözü sayın Abdurahman KILIÇ'a veriyorum. Abdurrahman KILIÇ: Sayın başkan, değerli konuklar, ben öncelikle yurt dışındaki bazı örneklerden söz etmek istiyorum. Yurt dışında, Avrupa'da tüm yüksek yapılar, tüm işyerleri daha proje aşamasında, mevcut binalar tadilat aşamasında itfaiyeden onay almak zorundadır. İmar planlarının yapılması sırasında bile itfaiyenin görüşü alınması gerekmektedir. İlk bakışta eski ahşap binaların sayısı azaldıkça yangın riski azalıyor sanılır ama gelişen teknoloji ve insanların konfor gereksinimlerinin artmasına paralel olarak enerji tüketiminin de artması, ayrıca nüfus sayısının artmasıyla hata sayısının da artması nedeniyle yangın riski de artmıştır. Yurt dışında itfaiyenin üç ana birimi vardır: Yangın önleme birimi proje üzerinde inceleme yaparak yönetmeliklere aykırı durumları düzeltir. Tehlikeli maddeler birimi, her türlü tehlikeli maddenin depolanması taşınması olaylarını kontrol eder. Kontrol birimi ise mevcut yangın önleme tesislerinin çalışır durumda olup olmadığını kontrol eder. Ülkemizde 1973 yılında çıkarılan bir yönetmelik vardır ve günün koşullarına göre yetersiz kalıyordu. Son olarak üniversiteler meslek odaları ve tüm ilgililerin katkılarıyla bizim hazırladığımız oldukça modern sayılabilecek bir Yangın Yönetmelıği'miz var. Ben bir ülkede yangın güvenliğinin yeterli olabilmesi için üç şartın gerekliliğine inanıyorum; Birincisi halkın duyarlılığı ve aldığı önlemler ikincisi şehrin alt yapısı, üçüncüsü ise; fedakarlığın tekniğin, eğitimin bir bileşkesi olan itfaiyenin gücüdür. Levent SERHAN : Yangına karşı alınması gereken önlemler konusunda sözü sayın Levent CEYLAN'a vermek istiyorum. Levent CEYLAN: İnsanoğlu 4000 yıldır ateşle karşılaştığı için onunla mücadele etmek zorundadır. Yangın; yanıcı madde yanma ısısı ve oksijenin bir araya gelmesiyle oluşan kimyasal bir olaydır. Bu üç faktörden bir tanesini ortadan kaldırırsak yangını önlemiş oluruz... Yangınların birkaç türü vardır Normal yanıcı maddelerden oluşan A SINIFI YANGINLAR, Yanıcı, parlayıcı, alev alıcı akaryakıt türü maddelerin neden olduğ B SINIFI YANGINLAR, elektrikten kaynaklanan C SINIFI YANGINLAR, patlayıcı, parlayıcı magnezyum, titanyum sodyum gibi elementlerin yanmasıyla oluşan D SINIFI YANGINLAR. Yangının türüne göre alınacak önlemlerde değişik özellikler taşır. Örneğin bir elektrik yangınına suyla yanaşmak ya da patlayıcı bir maddeden kaynaklanan yangınlara suyla yanaşmak çok yanlıştır... Levent SERHAN: Yapılarda ve endüstriyel tesislerde yangın riskini azaltabilmek için alınması gereken önlemler konusunda sayın İsmail TURAN'ın gürüşlerini alalım... İsmail TURAN: Yapılarda yangın riskini azaltabilmek için aktif ve pasif önlemler vardır Aktif önlemler konusu epeyce ilerleme kaydedildiği ve çaba gösterildiği halde, ülkemizde pasif önlemler konusuna yeterince önem verilmemektedir... Pasif önlemlerden en önemlisi binaların yangın risklerine göre YANGIN BÖLMELERİ'ne ayırmaktır. Elektrik motoruyla çalışan, yangın anında mekanik ya da elektronik sinyaller yardımıyla o bölmedeki havalandırma kanallarını otomatik olarak kapayarak, yangının başladığı ortamdan diğer bölümlere duman ve ısı sızmasını önleyen YANGIN DAMPER, Yapının özelliğine göre minumum 30 dakika 60 dakika-90 dakika ya da I20 dakika dayanabilen kapılar oluşturulması Özel katkılı betonlarda yangın riski çok olan bölümleri diğer bölümlerden ayırılması.. Yangın sırasında oluşan artı basınçtan dolayı özellikle değişik çatı konstrüksiyonları nedeniyle endüstriyel tesislerde çatı çökmelerini önleyebilmek için patlama kapakları dizayn etmek gerekir. Levent SERHAN: Geçtiğimiz yıl yaşanan Tarihi Çarşı Yangını gibi üzücü olayların olmaması için yapılması gerekenleri Edirne İtfaiye Müdürü sayın Aydın BASKAT'dan dinleyelim. Aydın BASKAT: Edirne'miz tarihi zenginlikleri olan illerimizden biri. Cami, çarşı, han, köprü gibi toplumun yararlandığı yerler vakıflara ait...bunun yanında tarihi evlerin büyük bir bölümü kendi kaderlerine bırakılmış durumda...edirne'nin Selimiye Camii ile birlikte sembolü olan Tarihi Çarşı bugün harabe halinde. Bu yangınlarda suçlu aranırsa, esnaf yapının sahibi, vakıflar kısacası hepimiz suçluyuz. Çarşıdaki dükkanların bitişik nizam olması, yangının çabucak büyümesine yol açmıştır. Yangının yayılmasında katalitik soba kullanımı ve likit gaz tüpleri de önemli etken olmuştur. İtfaiyemizin yeterli olduğu da söylenemez, normal bir ev yangını için belki yeterli ama böylesine büyük yangınlar için ne yazıkki yeterli değil. En önemli nedenlerden bir tanesi de bilgisizlik. Her yıl yerci basının da yardımıyla alınması gereken önlemler yangından korunma yöntemleri anlatılmaya çalışılıyor fakat yine de bunlara pek uyulduğu söylenemez. Yanlış ihbar yaparak itfaiyenin gereksizce alarma geçmesinden zevk alan kişiler bile sık sık görülmekte Yangınların azaltılabilmesi için halkın bilinçlendirilmesi, yapılaşma sırasında gereken önlemlerin alınması, itfaiye teşkilatının güçlendirilmesi gerekir. Levent SERHAN: Yüksek Binalarda yangına karşı alınması gereken önlemleri yangın konusunda değerli uzmanlarımızdan sayın Erol YAŞA dan alalım. EROL YAŞA: Gökdelenlerde riskin fazla olmasının en büyük nedeni, yangında sıcak gaz alev ve dumanın yukarıyla doğru hareket etme özelliğinden dolayı yangın çıkan katın üzerindeki diğer katların da kısa sürede yangına dahil olması gerekmektedir. Otomatik yangın damperleri ile korunmamış ise, tesisat bacaları havalandırma ve klima kanalları, asansör ve merdiven boşlukları yoluyla da yangının hızla yayılması tahlikesi vardır...binalar içinde bulunanların doğal kaçış yolları aşağı doğru olmalıdır. Hariçten kaçış, itfaiye merdivenlerinin yetişebildiği alçak katlarda yapılabilir. Çatıya kaçış tavsiye edilmemektedir. Bir gökdelen binası mimar ve mühendisler tarafından "kontrol altına alınamayacak bir yangın ihtimali" daima gözönünde bulundurularak projelendirilmelidir. Aktif ve Pasif önlemlere dikkat edilmeli alarm ve sprinkler sistemlerine mutlaka yer verilmelidir. Levent SERHAN : Sayın konuklar değerli Edirnc'lilcr. Yangın konusuna verdiğiniz ve panelimizi ilgiyle izlediğiniz için sayın konuşmacılarımıza ise değerli bilgi ve deneyimlerini aktararak bizleri bilgilendirdiğiniz için teşekkür ederim. Hepinize iyi günler dilerim. Tesisat Mühendisliği Dergisi, Nisan 1993 11
15 Nisan 1993- Perşembe 9:00-9:30 Kayıt 9:30-10:00 Sergi Açılışı 10:00-12:30 AÇILIŞ OTURUMU Turgut UZEL Yıldız Teknik Üniversitesi Rektörü Murat ÖNDER TMMOB Makina Mühendisleri Odası Başkanı Teoman ALPTÜRK TMMOB Başkanı Süleyman DEMİREL Başbakan Erdal İNÖNÜ Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Tahir KÖSE Sanayi ve Ticaret Bakanı SUNUŞ Ömer Akif KOPUZ MMO İstanbul Şubesi MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ RAPORU Ayhan GÜLER MMO İstanbul Şubesi 12.30-13.30 ARA (Yemek) 15 Nisan 1993- Perşembe II. ULUSAL MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ OTURUM BAŞKANI İrfan YAVAŞLIOL Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Fakültesi Dekanı 13.30-15.00 ÇAĞRILI KONUŞMALAR Prof. Dr. Akın TEZEL Boğaziçi Üniversitesi Prof. Dr. Tamer MÜFTÜOĞLU KOSGEB Başkanı Muzaffer DANIŞMAN MMO İstanbul Şubesi Prof. Dr. Tosun TERZİOĞLU TÜBİTAK Başkanı 15.00-15.30 ARA (Çay) 15 Nisan 1993-Perşembe 15.30-17.30 I. OTURUM OTURUM BAŞKANI Mustafa ERHAN TMMOB Yönetim Kurulu Üyesi Uluslararası Bilimsel Yayın Bakımından Türkiye ve Dünyadaki Yeri Dr. Paşa YAYLA Yabancı Dilde Eğitim ve Bilim Dili olarak Türkçe Nadiye SARITOSUN 15-17 Nisan 1993 Kadın Makina Mühendislerinin Mesleki-Sosyal Durumları ile ilgili Belirlemeler Fürüzan ÖZKÖK Sevim GÖKÇE Ayşen İŞSEVER Mühendislik Tasarımında Yeni bir Kavram; Mekatronik Tasarım Prof. Dr. Abdülkadir ERDEN Kalkınmada İtici Güç Sağlayan Etken: Mesleki Eğitim Mak. Yük. Müh. Oğuz ULUSOY 16 Nisan 1993 Cuma 10.00-12.00 I. OTURUM OTURUM BAŞKANI Prof. Dr. Atilla BOZACI İstanbul Üniversitesi Mühendislik Eğitiminde Kitap Bekir Birol Özdemir Gökhan KARABACAK Hakan ÜNAL, Savaş SARI Makina Mühendisliği Eğitimi ve Staj sorunu Nezih YAŞAR, Dinçer METE, Ömer Akif KOPUZ Makina Mühendisliğine Öğrencilerin Bakışı Prof. Dr. Kazım TELLİ Doç. Dr. Cahit KURBANOĞLU Yrd. Doç. Dr. Remzi VAROL Öğrenci Gözüyle Üniversite- Sanayi İşbirliği Hasan AYANGÜL Uluslararası Araştırma ve Geliştirme Projelerinde Devlet-Endüstri ve Araştırma kurumları Üçgeni ve Türkiye'deki Durum Prof. Dr. Ing. Gürbüz ATAGÜNDÜZ Patent sistemi, Patent Hakları ve Türkiye'de ve Diğer Ülkelerde Patent Başvuruları Uğur G. YALÇINER 12.00-13.00 ARA (Yemek) 16 Nisan 1993-Cuma II. OTURUM OTURUM BAŞKANI Mak. Yük Müh. Metin DURUK Frigo A.Ş. Teknopark Kavramları ve Türkiye'de Uygulamalar Arş. Gör. Muazzez BABACAN Dünyada ve Ülkemizde Teknoloji Geliştirme Merkezleri (Teknoparklar) Kim. Yük. Müh. Tezer OKTAY Kaynak Mühendisliği Eğitimi ve Endüstrideki Yeri Prof. Dr. Selahattin ANIK Yrd. Doç. Dr. Murat VAROL Teknik Ara Eleman Kalitesini Etkileyen Faktörler ve Öneriler Yrd. Doç. Dr. Remzi VAROL Doç. Dr. Cahit KURBANOĞLU Teknik Ara Eleman Eğitimi Mak. Yük. Müh. O. Muzaffer TAMER 12 Tesisat Mühendisliği Dergisi, Nisan 1993 r
EĞİTİMİ SEMPOZYUMU VILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Kaynak Teknikeri Eğitimi Doç. Dr. H. Oktay BODUR 15.00-15.30 ARA (Çay) 16 Nisan 1993 Cuma PANEL Makina Mühendisliği, Makina Mühendisleri ve Sanayi PANEL YÖNETİCİSİ Murat ÖNDER MMO Başkanı Mak. Yük. Müh. Mustafa ARAL MMO İstanbul Şubesi Mak. Yük. Müh. Necati ARIKAN ISO Yönetim Kurul Bşk. Vek. Dr. Müh. Akın ÇAKMAKÇI Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Müsteşarı Prof. Dr. Rüknettin OSKAY ODTÜ Makina Mühendisliği Bölümü Başkanı Doç. Dr. Oğuz SOYLU Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Fakültesi 17 Nisan 1993- Cumartesi 10.00-12.00 I. OTURUM OTURUM BAŞKANI Coşkun ÖZBAŞ MMO İst. Şb. Eski Bşk. Makina Mühendisliği Eğitiminde Almanya'daki Branş Yüksekokulu (Fachhocschule)'nda Gözlemler ve Karşılaştırma Prof. Dr. Ing. A. Naci OTMANBÖLÜK Öğretim Üyelerinin Kalitesinin Eğitime Etkisi Doç. Dr. Mustafa ACAR Öğretim Elemanları ve Yardımcılarının İş Disiplininin Makina Mühendisliği Eğitimine Etkisi Yrd. Doç. Dr. Ahmet Korhan BİNARK Makina Mühendisliği Eğitimi ve Akreditasyon Dr.Müh. Mustafa BİLGE Doç. Dr. Hasan HEPERKAN Prof. Dr. Eralp ÖZİL Türkiye'de ve Dünyada Makina Mühendisliği Eğitimi Prof. Dr. İbrahim UZMAN Dr. Paşa YAYLA Avrupa Topluluğundaki Mühendislik Eğitiminde son Durum ve Türkiye'deki Makina Mühendisliği Eğitimi. Prof. Dr. Ing. Gürbüz ATAGÜNDÜZ 12.00-13.00 ARA (Yemek) 17 Nisan 1993 Cumartesi 13.30-15.00 II.OTURUM OTURUM BAŞKANI Prof. Dr. Haluk KARADOĞAN İTÜ Öğretimde Rekabet Mak. Yük. Müh. Hikmet GÜRBÜZ Makina Mühendisliği Eğitiminde Tasarım Projelerinin Rolü ve Bir Uygulama Prof. Dr. Abdülkadir ERDEN Makina Mühendisliği Eğitiminde Uygulama Nilgün KARAKÜÇÜK Gökhan KARABACAK Savaş SARI, Hakan ÜNAL, Bekir Birol ÖZDEMİR Yarışma Şeklinde Sınav Mak. Yük. Müh. Hikmet GÜRBÜZ Makina Mühendisliğinde Bilgisayar Destekli Teknik Resim Eğitimi Prof. Dr. Hamit ÖZTEPE Yrd. Doç. Dr. İsmail GERDEMELİ Öğr. Gör. Dr. Remzi ASLAN Dr. Müh. Serpil KURT Makina Mühendisliğinde Bilgisayar Eğitimi Doç. Dr. Taner DERBENTLİ 15.00-15.30 ARA (Çay) 17 Nisan 1993- Cumartesi 15.30-17.30 PANEL Makina Mühendisliği Eğitimi ve Akreditasyon PANEL YÖNETİCİSİ Prof. Dr. M. Nimet ÖZDAŞ İTÜ Makina Fakültesi Aydoğan ATAÜNAL Milli Eğitim Bakanlığı Yükseköğretim Genel Müdürü Prof. Dr. A. Talha DİNİBÜTÜN İTÜ Makina Fakültesi Dekanı Mak. Yük. Müh. Muvaffak GÖZAYDIN BEKO Teknik San. A.Ş. Genel Müdürü Ayhan GÜLER MMO İstanbul Şubesi Bekir Birol ÖZDEMİR İTÜ Makina Mühendisliği Öğrencisi 17.30-18.00 KAPANIŞ OTURUMU 18.00 KOKTEYL KAYIT Kayıt ücreti TMMOB üyelerine 50.000 TL, diğer katılımcılara 100.000 TL'dır. Kayıt, Sempozyum süresince de devam edecektir. 14 Nisan 1993 tarihine kadar katılım ücretini Türkiye İş Bankası Galatasaray Şubesi 623683 No'lu hesaba yatırıp "Başvuru Formu" nu haberleşme adresine gönderen katılımcılara öğlen yemeği rezervasyonu yapılacaktır. Bu tarihe kadar başvurmuş katılımcılar Sempozyum öncesi Rapor ve Bildiriler Kitabı'nı ücretsiz olarak temin edebilirler. Yazışma Adresi: Makina Mühendisleri Odası istanbul Şubesi İstiklal Cad. No.99 Kat:4 80060 Beyoğlu-istanbul Tel: 245 03 63/64-252 95 00/01 Fax: 241 86 74 Tesisat Mühendisliği Dergisi, Nisan 1993 13
AÇIK OTURUM Yönetmeliklerde ve Açıkoturuma katılanlar: Soldan Sağa Cem PARMAKSIZOGLU (İTÜ), Ahmet AYDIN (Bayrampaşa Belediyesi), Korhan IŞIKEL (İZOCAM), Baycan SUNAÇ (Genel Mühendislik) Tesisat Mühendisliği Dergisi : Sayın konuşmacılar hoşgeldiniz. Bu açık oturumumuzun konusu yalıtım. Isı ve ses yalıtımı. Yönetmelikler, mevcut yönetmelikler uygulanıyor mu? Değiştirilmeli mi? Korhan Bey sizden başlayalım. Türkiye'deki ısı yalıtım sektörünün sorunları nelerdir sizce? Korhan Işıkel: Biz 1967'de üretime geçmiş bir firmayız. 25 yıldan fazla bir tecrübemiz var. Türkiye'de bu fabrika kurulduktan sonra ısı yalıtımını öğretmek gerekliliği vardı. Çünkü yalıtım denen şey bilinmiyordu. Elektrik izolasyonu dışında kimsenin pek fazla birşey söylediği yoktu. Tabii bu gün o noktada değiliz. Biz firma olarak bütün Türkiye'de önce bunun eğitimini yaptık. Konferanslar verdik, ısı yalıtımı nasıl yapılır, ısı yalıtımı nedir diye. O sıralarda yakıt fiatlarının düşüklüğü de tabii bizim için bir handikaptı. Fuel-oil çok ucuzdu. Fakat daha sonraki yıllarda enerji krizi ile birlikte yalıtımın önemi arttı. 74'lerde Fransa'da büyük tedbirler alındı. Bu tedbirleri devlet aldı ve hala sürdürüyorlar. Amerika dahil bu tedbirleri sürdürüyor. Türkiye'de sadece ısı yalıtım yönetmelikleri yayınlandı. Bunların da ne derece sağlıklı olduğu tartışma konusu. Bu yönetmeliklerin bazı detayları çıktı, resmi gazetede yayınlandı. Bildiğiniz gibi çeltik kapçığından 70-80 cm tuğla, taş duvarlardan bahseden bir yönetmelikti. Yani pratiğe dönüklüğü yoktu hadisenin. O kadar çok oynandı ki bir takım genelegelerle, "İşte teras çatılarınıza saman kerpiçle bir yalıtım yapınız modern yapılar için ve ısı yalıtımına katkıda bulununuz" dendi. Ben o yıllarda Diyarbakır'daydım. Baycan Sunaç: O genelge acaba tüm Türkiye'yi mi kapsıyordu yoksa o yerlere yönelik birşey miydi? Korhan Işıkel: O yöreler derken, Diyarbakır'a geldi bu. Tam detayını hatırlamıyorum. Ankara için geçerli miydi bilemiyorum, herhalde istenmiyordu da. Şimdi hadiseye sahip çıkan da yoktu. Bu işin içinde olması gereken Makina Mühendisleri, Mimarlar, İnşaat Mühendisleri ve odaları yoktu. Böyle sahipsizlikten bir noktalara gelindi. İşte, dediğimiz gibi bizdeki yönetmelikler zayıf kaldı, kendilerini yenileyemediler. Avrupa'da bu, dediğim gibi devlet olarak çok sıkı bir şekilde ele alındı ve teşvik görüldü, bunun sonucunda da büyük oranda yakıttan tasarruf sağlandı, bunun zevkine vardı devlet ve bu krediyi, teşviği daha da arttırdı. Tesisat Mühendisliği Dergisi: Bende bir rakam var Korhan Bey. Öğreğin Hollanda'da 3 milyar Hollanda Florini ayırmış devlet bu iş için. Baycan Sunaç: Ne kadar zaman için bu rakam? Tesisat Mühendisliği Dergisi:: 2010 yılına kadar. Bina yalıtımının İslahı suretiyle CO2 gazı çıkışında %80, SO2 gazı çıkışında da %70 azaltma programlanmış ve bunun için de Hollanda hükümeti bu kadar para ayırmış. Baycan Sunaç: Evet. Yakın zamana kadar enerji tasarrufu yapılırdı. Şimdi bir de çevre koruma amacı da eklendi. Yani 74'lerde çevre koruma için tasarruf yapma diye birşey yoktu. O yeni başladı. Korhan Işıkel: Dediğiniz gibi, Almanya 78'de 750 mil- 14 Tesisat Mühendisliği Dergisi, Nisan 1993