Güç Ürünleri ABB Dağıtım Transformatörleri Sürekli işbirliği için güvenilir çözüm
02 Bir Dünya Lideri 03 ABB Grubu 04 ABB Dağıtım Transformatörleri 05 Yapısal özellikler 06 Teknik özellikler 10 Aksesuarlar 11 Tasarım 12 Teknik veriler 14 Testler 15 ABB Kalitesi ABB Dağıtım Transformatörleri I İçindekiler 01
Bir Dünya Lideri olarak, güç ve otomasyon teknolojilerinde,... tüm müşterilerimizin taleplerini en iyi, en güvenilir ürünler sunarak karşılarız. Müşterilerimize Tüm dünyadaki ABB AR-GE merkezlerinde sürekli iyileştirilen, en modern teknoloji, malzeme ve süreçlerle yüksek kaliteli ürünler sunarız. Belirli ürün gruplarına odaklanmış uzman fabrikalar, tüm dünyaya aynı kalitede ve rekabet edebilir ürünler teslim eder. 02 Bir Dünya Lideri I ABB Dağıtım Transformatörleri
ABB Grubu ABB (www.abb.com) kamu ve sanayi alanındaki müşterilerinin çevresel etkilerini azaltarak performanslarını iyileştirmelerine yardım eden bir güç ve otomasyon teknolojileri lideridir. ABB Grubu şirketleri, 120.000 den fazla çalışanıyla 100 kadar ülkede faaliyet gösterir. ABB, müşterilerinin güç şebekesi güvenilirliğini ve endüstriyel üretkenliğini iyileştirmeye yardım eden geniş bir ürün, sistem çözüm ve servis portföyü sunar. Müşterilerimizle birlikte ekonomik büyümeye, çevrenin iyileştirilmesine ve sosyal gelişmeye katkıda bulunmanın çabasını taşırız. Ana faaliyet alanları: - Güç Ürünleri - Güç Sistemleri - Ayrık Otomasyon ve Hareket - Alçak Gerilim Ürünleri - Proses Otomasyonu Portföyümüz, aydınlatma anahtarlarından otomobilleri boyayan veya yiyecek paketleyen robotlara; çok büyük elektrik transformatörlerinden tüm güç şebekeleri ve fabrikaları yöneten kontrol sistemlerine kadar uzanır. Müşterilerimizin minumum çevresel etkiyle amaçlarına ulaşmalarına yardım ederiz. Bu nedenle ABB Daha iyi bir dünya için güç ve üretkenliği ilke edinmiştir. ABB Dağıtım Transformatörleri I ABB Grubu 03
ABB Dağıtım Transformatörleri Tanım ABB Dağıtım Transformatörleri geniş bir yelpazede yağlı ve kuru tip transformatörler üretir. Bu broşür, 2500 kva ve 36 kva a kadarki üç fazlı yağlı transformatörleri tanımlar.bunlar, üç fazlı yüksek gerilimden alçak gerilime veya yüksek gerilime güç dağıtımı içindir. Standart transformatörlerimiz, makul iklimlerde kullanılmak üzere tasarlanmış olup, dahili ve harici olarak kullanılabilir. Yükleme kapasitesi IEC-60076-7 ye uygun olacak şekilde tasarlanmıştır. Dağıtım transformatörleri tam kapalı hermetik tip (kazan tamamıyla yağ ile doldurulmuş) olabilir veya yağ genleşme deposu ile teçhiz edilmiş olabilir. Kazanlar, transformatörün yeterli soğumasını sağlayan esnek dalga duvarları (finler) ile donatılmıştır. Hermetik transformatörlerin bir avantajı da yağın hiçbir zaman atmosferle temas etmemesi dolayısıyla periyodik yağ analizinin önlenmesidir. Transformatörlerimiz, dahili ve harici kullanımlar için direğe veya yere monte edilebilirler. Standart özellikler Dalgalı duvarlı kazan DIN normlarına uygun YG ve AG buşingleri Boşta kademe değiştiricisi Yağ boşaltma vanası Kapakta yağ doldurma tapası Kaldırma kulakları Topraklama terminalleri Güç plakası Mineral yağ (katkılı veya katkısız) Basınç emniyet vanası Kontaklı termometre Çok fonksiyonlu hermetik koruma rölesi Genleşme depolu transformatörler için ilave olarak: Manyetik yağ seviye göstergesi Buchholz rölesi Depo üzerinde yağ doldurma tapası Hava kurutucusu Talebe göre, farklı boyut ve teknik özelliklerde geniş bir ürün yelpazesi tasarlanıp üretilebilir. 04 ABB Dağıtım Transformatörleri I ABB Dağıtım Transformatörleri
Yapısal Özellikler Komple Transformatör Basınç emniyet vanası Yağ seviye göstergesi Ark boynuzu Buşingler Kadranlı Kontaklı termometre Güç plakası Dalga duvarlı kazan Terminal kutusu Boşaltma vanası Aktif kısım AG buşingi YG buşingi YG bağlantısı Koruma rölesi Kaldırma kulakları Kademe değiştirici Çekirdek Boyunduruk klempi Sargılar Boyunduruk klempi ABB Dağıtım Transformatörleri I Yapısal Özellikler 05
Teknik Özellikler ABB Teknolojisi Transformatörlerimiz, müşterilerimize yüksek kalitede ve güvenilir ürünler sağlamak için üretilmektedir. ABB, bütün fabrikalarında kullanılmak üzere, dizayn standartları, imalat cihaz ve proseslerini tanımlayan bir Ortak Teknoloji (CT) platformu geliştirmiştir. Bu teknolojinin kullanılması, müşterilerimize yüksek kaliteli ve tutarlı ürünler garanti etmemizi sağlar. Çekirdek sacları tam otomatik modern makinalarla kesilir ve bacak ve boyundurukları oluşturmak üzere otomatik olarak dizilir. Bu teknolojinin kullanımı ile: - Ürünlerin standardizasyonu - Üretimin otomasyonu - İstikrarlı proses ve kalite - Yüksek güvenilirlik Sağlanmaktadır. Çekirdek Manyetik devre, üç bacak ve iki boyunduruktan oluşur, bacak ve boyunduruk sacları köşelerde uc uca 45 açılı olarak birleşir. Kullanılan sac, soğuk çekilmiş kristalleri yönlendirilmiş, yüksek magnetik özellikli silisli sacdır. Çekirdek, titreşimi azaltmak için, klempler ile sıkıştırılarak monte edilir. Boşta çalışma kayıplarını azaltmak için köşe birleştirmelerinde kademeli dizim (step lap) tekniği kullanılır. Çekirdek geometrisi ve kullanılan silisli sac, transfoormatörün boşta kayıp ve gürülütü seviyesini tayin eder. 06 Teknik Özellikler I ABB Dağıtım Transformatörleri
Teknik Özellikler Sargılar Sargılar, elektrolitik bakır yada alüminyum iletken ve yalıtkan malzemeler ile yapılmaktadır. YG sargıları emaye veya kağıtla yalıtılmış yuvarlak veya dikdörtgen tel ile sarılmaktadır. AG sargıları ise levha yada kağıtla yalıtılmış tel yada emaye kaplı tel ile sarılmaktadır. Sargılar müşterilerin talep ettiği yalıtım seviyesine ve IEC 60076-5 te belirtilen kısa devrelere dayanacak şekilde tasarlanır. ABB Dağıtım Transformatörleri I Teknik Özellikler 07
Teknik Özellikler Boşta kademe değiştirici Kademe değiştirme işlemi transformatörler enerjisiz durumda iken YG sargılarına bağlı, üst boyunduruk ve kazan kapağı arasında yatay bir şekilde yerleştirilmiş boşta kademe değiştirici düzeneği ile yapılmaktadır. Kumanda kolu kapak üzerine yerleştirilmiş olan kademe değiştirici, transformatör enerjisiz iken çalıştırılmalıdır. Kademe değiştiriciler, kademe ayarı iki pozisyon arasında kalmayacak şekilde dizayn edilirler. Bu mekanizma aynı zamanda istenirse transformatör devredeyken kilit altına da alınabilir. Yalıtım yağları Hem katkılı hem katkısız mineral yağların elektriksel ve kimyasal özellikleri IEC standartlarına uygundur ve PCB ile PCT içermezler. Ayrıca ABB nin kendi çözümü olan ve tanıtımını yaptığı BİOTEMP; elektrik transformatörlerinde kullanılan bitkisel özlü bir dielektrik yalıtım yağıdır. Bu ürün, transformatörlerden olası yağ sızmalarında çevreye daha az zarar veren bir yağdır.özel istekler olduğu takdirde daha farklı transformatör yağları da kullanılabilmektedir. Kazan ve Kapak Kazan duvarları dalgalı saç soğutma yüzeylerinden oluşur. Taban, dalga duvarları ve kapak çerçevesi birbirine kaynatılarak kazan oluşturulur. Tüm kaynaklar sızdırmazlık testine tabi tutulmaktadır. Tüm koruma elemanları flanşları, buşingler, kademe değiştirici kolu ve kaldırma kulakları kapağa yerleştirilir. Kapak kazan çerçevesine civatalarla tutturulur. Tekerlek taşıyıcıları kazanın alt kısmına kaynatılır, tekerlekler ise transformatörün hem enine hem de boyuna hareket etmesini sağlamaktadır. Bitmiş kazan, CENELEC HD 428.6 S1 standardına göre test edilir ve onaylanır. Hermetik tip transformatör kazanlarına, 30 yıllık bir çalışma zamanını simüle eden 10.000 den fazla döngüden oluşan özel ömür testleri uygulanmış ve olumlu sonuçlar alınmıştır. Terminal Kutusu ve Kablo Kutuları Transformatörlerin YG ve AG buşinglerinin üzerine, istem dışı dokunmaya yada dış ortam koşularına karşı koruma amacıyla, talebe göre kablo kutuları konulabilir. Kablo kutuları, üstten, alttan, yandan kablo girişlerine göre farklı şekilde tasarlanabilir. İstenildiği takdirde AG bara kanalları için gerekli flanşlı bağlantılar da tasarlanabilir. 08 Teknik Özellikler I ABB Dağıtım Transformatörleri
Standart kablo kutuları hava ile doludur.talep edilirse yağlı tip olarak tasarlanabilir. Genleşme Deposu ve Yağ Seviye Göstergesi Genleşme depolu tip transformatörler, kapak üzerine monte bir yağ genleşme deposuna sahiptir. Yağ seviyesi 20 C de buşinglerde yeterli yağ yüksekliği elde edilecek şekilde ayarlanır. Yağ seviyesinin gösterilmesi, manyetik olarak çalışan ibreli bir cihazla sağlanmaktadır. Bu cihazın gösterge camı kırılsa dahi yağ kaçağı ya da eksilmesi meydana gelmez. 400 kva dan büyük bütün trafolarda kazan ve genleşme deposu arasına Buchholz rölesi yerleştirilir. Yüzey Hazırlama ve Boyama Bütün metal yüzeyler özenle kumlanır. Metal yüzeyler bir kat epoksi boya ile boyanır. Son kat boyası ise birkaç kattan oluşmaktadır. Alternatif olarak, yüksek aşındırıcı özelliği olan ortamlar için, sıcak daldırma galvaniz kaplaması da yapılabilir. Tüm transformatörler standart olarak RAL 7033 ile boyanmaktadır ancak müşteri isteklerine bağlı olarak diğer renklerle de boyanabilmektedir. Farklı çevre koşullarına uygun detaylı boyama yöntemleri de mevcuttur. ABB Dağıtım Transformatörleri I Teknik Özellikler 09
Aksesuarlar Kurutma ve Yağ Doldurma Sargı çekirdek montajı ve tüm elektriksel bağlantıların yapılmasının ardından aktif kısımlar fırında kurutulur. Bu işlem esnasında izolasyon malzemesi kurur ve kağıt üzerindeki epoksi yapışkan sargı katmanlarının birbirine yapışmasını sağlar. Son olarak, transformatör vakum altında filtrelenmiş ve gazdan arındırılmış yağ ile doldurulur. Busing ve Terminaller Buşingler DIN standartları 42530 ve 42531 e uygundur. Hasar gören herhangi bir porselen izolatör kapak açılmadan değiştirilebilir (YG için), ancak bu yapılırken yağ seviyesi kapak seviyesinin altına kadar düşürülmelidir. İsteğe bağlı (opsiyonel) aksesuarlar ve özellikleri Kadranlı termometre (kontaklı yada kontaksız) Yağ seviye göstergesi YG tarafında geçmeli tip buşingler Hermetik koruma cihazı Basınç emniyet vanası (kontaklı yada kontaksız ) Kontaklı yağ seviye göstergesi Terminal kutusu 10 Aksesuarlar I ABB Dağıtım Transformatörleri
Tasarım Müşteri şartnameleri ve gereksinimleri, herbir transformatörün tasarım ve üretimi açısından başlangıç noktasını oluşturmaktadır. Transformatörlerin tasarımı, geliştirilmiş tasarım programlarıyla, müşteri gereksinmeleri ve modern üretim yöntemleri gözönüne alınarak yapılır. Transformatörler standartlaştırılmış eleman ve cihazlar kullanılarak sipariş üzerine imal edilmektedir. Tüm tasarım ve üretim süreçlerinde son derece geliştirilmiş sistemlere sahip bilgisayar proğramları kullanılmaktadır. Bu sistem ve prosedürler, kazanılmış know-how kadar Araştırma ve Geliştirme bölümünden aktarılan son bulgulara ve üretim esnasında kazanılan tecrübelere de dayanmaktadır. ABB transformatörü satın almak için iyi nedenler Müşteri beklentileri bakımından 1 Yüksek kalite standartlarını esas alan teknoloji 2 Tutarlı ve güvenilir imalat prosesleri 3 Kısa ve zamanında teslimat 4 Profesyonel ve deneyimli tedarikçi 5 İlave üstünlükler 6 Çevreye uyumluluk 7 Düşük işletme maliyeti 8 Bir bütün olarak ele alındığında, ABB güvenilir bir iş ortağıdır. Müşteri Menfaatleri bakımından 1 Yüksek güvenilirlik ve uzun ömür 2 Sürdürülebilir yüksek kaliteli ürünler Öngörülebilir kalite Güvenilir teslim süreleri 3 Azalan stok ihtiyaçları ve iyileştirilmiş nakit akışı 4 Azalan yönetim ve orta vadeli planlama ihtiyaçları Hızlı ve uygun cevaplar Müşteri için ürün optimizasyonu Her uygulama için optimumlaştırılmış transformatör çözümü Özel uygulama için danışmanlık desteği 5 Tüm talepler için tek tedarikçi 6 Düşük çevresel etkiler 7 Düşük yalıtım ve işletme maliyeti 8 Sürekli bir iş ortağı ABB Dağıtım Transformatörleri I Tasarım 11
Teknik Veriler Standartlar Transformatörler IEC 60076 standardına uygundur. Transformatörler, yukarıda belirtilen anma değerlerinde standart özelliklerde üretilmektedir. İstenildiğinde transformatörler farklı anma değerlerinde de imal edilebilir. Ortam sıcaklıkları ve sıcaklık artış sınırları En yüksek ortam sıcaklığı En sıcak ayın aylık ortalaması Ortam sıcaklığının yıllık ortalaması Tepe yağ sıcaklık artışı Ortalama sargı sıcaklık artışı 40 C 30 C 20 C 60K 65K Verim ( ) Transformatör verimi aşağıdaki şekilde hesaplanır: = 1- P o +n².pk n.s.cos + P o + n².pk Transformatörlerde A sınıfı (105 C) yalıtım malzemeleri kullanılır. Dayanım gerilimleri ve toleranslar (Tablo 1) MSV En yüksek şebeke gerilimi, kvrms LI Darbe gerilimi,kv tepe değer AC Şebeke frekanslı dayanım gerilimi kvrms P o P k S n cos = Boşta kayıp, kw = Anma gücündeki yük kaybı, kw = Anma gücü, kva = Yük faktörü, = Güç faktörü MSV LI AC 3,6 40 10 7,2 60 20 12 75 28 17,5 95 38 24 125 50 36 170 70 Toleranslar Boşta kayıp, P o +%15 Yükte kayıp, P k +%15 Toplam kayıplar, P o +P k %10 Empedans gerilimi, Uz ±%10 Gerilim oranı ±0,5% ya da kısa devre geriliminin 1/10 u (en düşük değer uygulanır) Paralel çalışma İki yada daha fazla sayıdaki transformatörün paralel çalışması için aşağıdaki şartların sağlanması gerekir: Vektör grupları aynı vektör pozisyonunda olmalıdır, örneğin Dyn 11 ve Yzn 11 gibi. Transformatör gerilim oranları arasındaki farklar %1 i geçmemelidir. Bir transformatörün kısa devre gerilimi, paralel çalışan diğer transformatörlerin kısa devre gerilimi ortalamasından %10 dan fazla sapmamalıdır. Farklı kısa devre gerilimleri durumunda, transformatörler aynı gerilim düşümüne sahip olacak şekilde yükü paylaşırlar. Gerilim düşümü yükle orantılıdır. Sürekli paralel çalışmada transformatörlerden herhangi birinin aşırı yüklenmesini önlemek amacıyla, çıkan toplam yük en düşük kısa devre gerilimli transformatör tarafından belirlenir. Anma değeri / gücü Boşta alçak gerilim Frekans YG ayar kademeleri Vektör grubu 400 V 50 Hz ±5% veya ±2x2,5% 50-160 kva Yzn5 yada Yzn11 250-2500 kva Dyn5 veya Dyn 11 12 Teknik Veriler I ABB Dağıtım Transformatörleri
Teknik Veriler Örnek İki transformatör paralel çalıştırılmalıdır. S1 = 300 kva Uz1 = 4% S2 = 500 kva Uz2 = 5% Transformatör-1 in 300 kva daki anma yükü, % 4 lük bir gerilim düşümüne sahip olacaktır. Transformatör-2 için anma yükü ise 4/5 oranında yani 400 kva olacaktır. Dolayısıyla, bu iki transformatörden, hiçbiri aşırı yüklenmeden alınabilecek toplam yük (300+400)kVA=700 kva dır. Aşırı yük kapasitesi Transformatörler IEC 60076-7 yükleme standartlarına uygun olarak aşırı yüklenebilir. 20 C ortam sıcaklığında %70 oranında sürekli bir ön yüklemeden sonra transformatör her 24 saatte bir 2 saat süreyle %140 yükte transformatörün ömrünü azaltmaksızın yüklenebilir (bu iki saatin bir bölümünde sargı sıcaklığı 105 C yi aşabilir). Bu şartlarda, sargının son sıcaklığı izin verilen değeri geçmeyecektir. Aynı şartlar altında yeni bir aşırı yükleme, sargı sıcaklığı sabit hale gelene yani yaklaşık 6 saat sonraya kadar tekrar etmemelidir. Gürültü seviyesi Gürültü seviyesi DIN 45635/VDE ye standartlarına göredir. Kısa devre dayanımı Transformatörler, terminalleri üzerinde doğrudan bir kısa devreye dayanacak şekilde tasarlanmaktadır. Dinamik dayanım kabiliyeti, bağımsız uluslararası laboratuarlar tarafından IEC 60076-5 standartlarına göre test edilerek belirlenir. % Yük % Yük Dakika Saat Dakika Saat Şekil-1 % 50 sürekli önyüklemedeki aşırı yükleme grafiği Şekil-2 %75 sürekli önyüklemedeki aşırı yükleme grafiği Şekil-1 ve 2 deki grafiklerde a eğrsi 30 C, b eğrisi 20 C ve c eğrisi 10 C ortam sıcaklıklarındaki aşırı yükleme değerlerini göstermektedir. ABB Dağıtım Transformatörleri I Teknik Veriler 13
Testler Transformatörler IEC 60076 Standardına göre test edilirler. Rutin test ve kontroller her transformatör üzerinde sevkiyattan önce yapılır. Rutin Testler : - Gerilim çevirme oranının ölçülmesi ve vektör grubunun tayini IEC 60076-1 - İzolasyon direnci IEC 60076-1 - Uygulanan gerilim testi (toprağa karşı yalıtım) IEC 60076-3 - Endüklenen gerilim testi (sargı izolasyonu) IEC 60076-3 - Boşta kayıp ve boşta akımın ölçülmesi testi IEC 60076-1 - Sargı direnci IEC 60076-1 - Kısa devre gerilimi ve yükte kaybın ölçülmesi testi IEC 60076-1 - Koruma elemanlarının test ve kontrolü Tip testleri talep üzerine yapılır. Müşteri isteği üzerine trafolara aşağıdaki kabul testi / özel testler uygulanabilir. - Darbe deneyi IEC 60076-3 - Sıcaklık artışı testi IEC 60076-2 - Gürültü seviyesinin ölçülmesi IEC 60076-10 - Kısmi deşarj testi IEC 60076-3 14 Testler I ABB Dağıtım Transformatörleri
ABB Kalitesi ABB trafolarının üretildiği tüm üretim tesisleri ISO 9001, ISO 14001 ve OHSAS 18001 standardlarına göre sertifikalandırılmışlardır. Kalite ABB olarak, kaliteli ürün, sistem ve hizmet sağlayarak ve tüm faaliyetlerimizde en yüksek kalitenin sağlandığına emin olarak müşteri beklentilerini karşılamayı ve daha ileri götürmeyi taahhüt ederiz. Çevre ABB olarak çevreye etkimizi azaltmak için çaba göstermekteyiz. Ayrıca, müşterilerimizin çevreye etkilerini azaltırken, performanslarını artırmalarını sağlamaktayız. Müşterilerimizin enerji ve tabi kaynak kullanımını azaltmalarını sağlayan, kaynak verimliliğine sahip ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılmasını kolaylaştıran ürün ve sistemler geliştirmekteyiz. Sağlık ve Güvenlik Tüm faaliyet alanlarımızda, çalışanımız olsun olmasın herkesin sağlık ve güvenliğini koruyacak bir iş ortamını sürdürmeyi taahhüt etmekteyiz. Kabul edilebilir çalışma şartlarını sağlamak için gerekli sistemler oluşana kadar yapılması gerekenleri müşterilerimiz ve tedarikçilerimiz ile görüşürüz. Güvenli, uygun zaman ve bütçeyle, tam olarak ve doğru kalitede teslimat yaparız. ABB Dağıtım Transformatörleri I ABB Kalitesi 15
ABB Kalitesi 16 ABB Kalitesi I ABB Dağıtım Transformatörleri