ÖZEL İÇEL ORTAOKULU A Visit to the old houses in Tarsus/Mersin 2013-2015 LLP COMENIUS PROJECT
ESKİ TARSUS EVLERİ Gerek iklim ve coğrafyanın, gerekse sosyo-ekonomik yapının sağladığı zenginlik sayesinde sürekli yerleşim gören Tarsus topografyasında konut gelişimini izlemek neredeyse olanaksız hale gelmiştir. Buna karşın son yüzyılın çok kültürlülüğü ile şekillenmiş özgün bir sivil mimarinin varlığından söz etmek mümkündür. Zaten Tarsus, sayıları her geçen gün azalsa da, geleneksel konut çeşitliliğinin Çukurova da önemli ölçüde korunabildiği ender bölgelerden biri olmuştur. Söz konusu Tarsus evlerinin hemen hepsi eski şehir surlarının içinde kalan ve bugün isimlerini büyük ölçüde koruyan Cami-i Nur, Tekke, Sofular, Kızılmurat, Tabakhane, Şehit Kerim ve Eski Ömerli mahallelerinde yoğunlaşmaktadır. Ne var ki evler kısmen koruma alftnda olmasına rağmen yeni açılan yollar ve imar düzenlemeleri bir bölümünü yıkmış, bir bölümünü de çevresinden koparmışftr. Sağlam kalabilenlerse, özellikle son yirmi yıl içerisinde, ihtiyaçlara göre büyük değişiklikler geçirmiş, iç bölümlerinde mutfak, tuvalet, banyo gibi eklentiler ortaya çıkmışftr. Dış görünümleri taş olduğu için büyük ölçüde korunurken, toprak örtülü damları loğlama zorluğuyla kiremit ya da çinko ile kaplanmışftr. Dar sokakların her iki kenarına sıralanmış evlerin mimarisinin oluşumunda taş, kerpiç ve ahşabın büyük bir uyum içerisinde kullanıldığı görülmektedir. Sokağa dik ya da paralel yerleştirilen iki plan tipine sahip Tarsus evlerinde genelde alt katlar işlik olarak düşünülmüştür. Bu bölümleri oluşturan duvarlar, kapılar dışında genelde sağırdır. İç Anadolu bölgesinde hayvan beslemek için düzenlenen bu katlar yüksek tutulmuş, Çukurova nın ürününü, özellikle de fazla hacimli pamuğu depolamaya elverişli hale getirilmiştir. Bugün yörede mağaza adı verilen bu geniş depoların ara kat şeklinde bölünerek, çoğalan hane halkına yeni mekanlar elde edildiği ise Tarsus ta sık karşılaşılan bir durumdur. Yine her evde mutlaka küçük ya da büyük bir avlu yer almışftr. Yaşamın büyük bir bölümünün geçtiği bu mekanlar yüksek duvarların ardında olmasına rağmen ferahftr ve genelde küçük bir bahçe görünümündedir. Öte yandan Tarsus ev geleneğinin en etkileyici yanı kapılarıdır. İç bölümlerdeki sadeliğe karşın girişlerdeki yoğun süsleme tüm doğuda olduğu gibi geometrik ve bitkisel desenlerle zenginleştirilmiştir.
(OLD) TARSUS HOUSES Due to geography and climate, combined with the regions socio-economic development and new settlement has meant housing has constantly changed, it remains almost impossible to find anything original. Despite this, the last one hundred years has seen a number of cultured architects work that we could mention. As the number of traditional type buildings decreases almost daily, the ratio of those that can be saved dwindle.of the houses that can be saved, the largest portion are found in the districts that were formerly surrounded by the city walls; neighborhoods such as Cami-i Nur, Tekke, Sofular, Kizilmurat, Tabakhane, Şehit Kerim, and Eski Omerli Districts whose names have remained the same for a long time. Despite the buildings being partially under protection, new construction projects often leave these houses isolated from the others of their type. Those that have survived have in the last twenty years mostly undergone major internal renovations to areas such as bathrooms, toilets and kitchens. Although large portions of the external stone surfaces have been preserved, the original sod roofs have all been replaced with either clay tiles or metal sheeting. The narrow roads, bordered on either side by buildings made of stone, sun dried brick and wooden latticework, reflect a balanced harmony. The two major types of traditional houses found in Tarsus had their ground floors used as stores and shops. Houses of the Anatolian interior type had high ceilings to aid the raising of animals and to store the crops of cotton that where harvested regionally. Often the wide working areas of the houses were divided to provide more room for those living in the building. Every house possessed an internal courtyard of some description, either small or large. Also commonly found was a small garden. A good portion of a person's life was spent living in the spacious airy rooms hidden behind the high outer walls. For a long time the side door of individual buildings has had a strong influence on the traditional Tarsus house model. Although the house s interiors were often very plain, the entrances were often richly decorated with intricate geometrical or floral designs.
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Türkiye Ulusal Ajansı, http://www.ua.gov.tr) yürütülen Erasmus+ Programı (Hayatboyu Öğrenme veya Gençlik Programı) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Türkiye Ulusal Ajansı veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."