YEDİTEPE ÜNİVERSİTESİ DİŞ HEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ VE DİŞ HASTANESİ OCAK 2013 - YIL: 2 - SAYI: 5 estetik Dolgular ve bondıng ProTez Dişlerle gelen mutluluk CAN GÜRZAP: Dişlerimin sihirbazı Prof. Dr. Türker sandallı burada her şey ÇoCuklarımızın mutlu gülüşü için PeDoDonTi bölümü
BAŞLARKEN YEDİTEPE ÜNİVERSİTESİ DİŞ HEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ VE DİŞ HASTANESİ OCAK 2013 - YIL: 2 - SAYI: 5 Joint Commision International Acreditation HAMİLELİk DÖNEMİMDE, DİŞ SAĞLIĞIM İÇİN JCI A GÜVENİYORUM Çünkü; JCI sağlık hizmetleri kalite standartlarını belirleyen ve denetleyen bağımsız bir Amerikan akreditasyon kuruluşudur. Kâr amacı gütmez, belirli aralıklarla yenilenir ve kalite standartlarından, hasta haklarından asla taviz vermez. Yeditepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi ve Diş Hastanesi, Türkiye de ve Dünyada bu akreditasyonu alan ilk diş hastanesidir. Hastanemiz JCI tarafından halen düzenli olarak denetlenmektedir. Yayın Adı 7TEPEDİŞ İmtiyaz Sahibi Prof. Dr. Türker Sandallı Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Belgin Aras Yayın Kurulu Prof. Dr. Türker Sandallı Dekan/Ortodonti Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Selçuk Yılmaz Periodontoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mübin Soyman Restoratif Diş Tedavisi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Nüket Sandallı Pedodonti Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ender Kazazoğlu Protetik Diş Tedavisi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Kemal Şençift Ağız Diş ve Çene Cerrahisi Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Dilhan İlgüy Ağız Diş Çene Radyolojisi Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Figen Kaptan Endodonti Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Özkan Cem Dilek Oral İmplantoloji Anabilim Dalı Başkanı Yayın Türü Yerel süreli / 2 ayda bir Yönetim Yeri Bağdat Cad. No: 238/3/A 34728 Kadıköy-İstanbul T: 0216 363 60 44 F: 0216 363 62 11 Baskı Fabrika Basım Tel: 0212 2943800 YAPIM: estetik Dolgular ve bondıng ProTez Dişlerle gelen mutluluk CAN GÜRZAP: Dişlerimin sihirbazı Prof. Dr. Türker sandallı burada her şey ÇoCuklarımızın mutlu gülüşü için PeDoDonTi bölümü www.viraistanbul.com Tel: (0546) 746 01 94 Mutlu yıllar... Yeditepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi ve Diş Hastanesi olarak dopdolu geçen bir yılı daha geride bıraktık. Dopdolu diyoruz; çünkü 2012 bizler için mutlulukların, büyük gururların, başarıların yılı oldu... Geçtiğimiz yıl boyunca, ağız ve diş sağlığı konusunda yürüttüğümüz bilinçlendirme çalışmalarımızda hız kesmedik. Çünkü her zaman altını çizdiğimiz gibi, eğitime verdiğimiz büyük değerin altında, sağlıklı bir toplum yaratma çabası yatıyor. Bu düşünce doğrultusunda, ağız ve diş sağlığının bir yaşam kültürü olarak benimsenmesi için yıl boyunca ailelere dair çalışmalar yürüttük. Hastalarımıza diş fırçalama tekniğini öğretirken, sağlıklı olmayı teşvik etmek amacıyla her hastamıza ücretsiz diş fırçası ve macunu vermeyi sürdürdük. Bu çalışmamız sayesinde 2012 yılında 50 bin kişiye ulaşmanın büyük mutluluğunu yaşadık Yurtdışından hasta kabulüne başlayarak vizyonumuzu daha da geliştirdik ve başarılarımızı sınır ötesine taşıdık. Şüphesiz bu denli büyük bir başarının altında, bilimsellikten ödün vermeyen bir disiplin ve yaklaşım var. 2012 yılında yurtiçi ve yurtdışında 130 bilimsel sunumumuz, uluslararası yayın olarak kabul edilen 32 bilimsel yayınımız kabul oldu. 2012 yılında yaşadığımız bir gurur da JCI sertifikasını bir kez daha almamızdı. 2012 yılında da kalite ve hizmet standartlarımızı koruyup geliştirerek ikinci kez JCI sertifikasını almaya hak kazandık. Hatırlayacağınız gibi fakültemiz ve hastanemiz 2009 yılında, dünyada JCI sertifikası alan ilk diş hastanesi unvanına sahip olmuştu. Uluslararası standartlarda hizmet veren bir hastane olarak bir diğer önemli çalışmamız, her biri kendi alanında uluslararası başarılarıyla dikkat çeken güçlü kadrosu ve tek seanslık tedavi planıyla tüm branşlarda aktif çalışan Profesörler Kliniğimizin popülaritesi arttı. Yeditepe Diş dergimiz ise, geçtiğimiz yılın bir diğer önemli projesi olarak, aramızdaki bağı daha da güçlendirdi. Desteğiniz ve gösterdiğiniz ilgi için bir kez daha teşekkürler... Yeditepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi ve Diş Hastanesi olarak, hedeflerimizin daha da büyüdüğü yeni bir yılda, hep birlikte büyük başarılara imza atarak öncü kimliğimizi sürdüreceğiz. Yeni yılın hepimize sağlıklı günler, sağlıklı gülüşler getirmesi dileğiyle... Prof. Dr. Türker Sandallı Dekan 2 7 TEPEDİŞ 2013 7 TEPEDİŞ 2013 3
TEDAVİ Doç. Dr. Haktan Yurdagüven Restoratif Diş Tedavisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Diş çürüğü nedir, nasıl oluşur? Genel ağız ve diş sağlığını olumsuz etkileyen diş çürükleri, dişlerimizdeki sert dokuların (mine ve dentin) bakterilerin ürettiği asitlerin etkisiyle yıkılması ve dişlerde kavitelerin (boşlukların) oluşması sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu istenmeyen durumun en büyük sebebi ise, yediğimiz-içtiğimiz gıdaların ağız içerisinde bulunan bakteriler tarafından kullanılarak asit üretmeleridir. Bu nedenle söz konusu asit oranının fazlasıyla artması diş sert dokularında erimeleri de beraberinde getirir. Bakteriler özellikle başta şekerli ve unlu gıdalar olmak üzere tüm gıdalarla asit üretirler. Bu yüzden ağza alınan besinlerin ve ağızda bulunan bakterilerin diş fırçalama ve diş ipi kullanılarak uzaklaştırılması çok önemlidir. Dişlerde görülen her renkleşme çürük müdür? Renkleşme sadece diş çürüğüne bağlı bir durum değildir, pek çok farklı sebebi olabilir. Annenin hamilelik döneminde ve çocukların büyüme döneminde kullandığı bazı ilaçlar, aşırı flor kullanımı, bazı kalıtsal hastalıklar, gıdaların ve ilaçların etkileri, sigara gibi tütün ürünlerinin kullanılması, boyayıcı özelliği olan çay, kahve, kırmızı şarap gibi içecekler, darbe (travma) sonucu dişlerde oluşan renk değişiklikleri ve bazı hatalı hekim uygulamaları sonucunda dişlerde renkleşmeler oluşabilir. Her çürük dolguyla tedavi edilebilir mi? Çürük sonucu diş dokularında meydana gelen madde kayıplarının oranlarına göre; direkt dolgular, indirekt dolgular ya da kronlarla tedavi etmek mümkün olmaktadır. Diş dolgusu nedir, kaç çeşit dolgu vardır? Dolgu; dişlerde çürük, travma ya da gelişim bozukluklarına bağlı olarak meydana gelen madde kayıplarının Estetik Dolgular Özellikle dişlerdeki çürükler, renkleşmeler ve aralıklar için uygulanan dolgular sayesinde, çok kısa sürelerde sağlıklı ve estetik gülüşler elde etmek mümkün. 4 7 TEPEDİŞ 2013 7 TEPEDİŞ 2013 5
TEDAVİ özel maddelerle restore edilmesidir. Dolgular yapılış şekillerine göre, direkt olarak ağızda tek seansta yapılan dolgular veya ağız içinde kavite hazırlandıktan sonra bu kaviteye uygun biçimde ağız dışında hazırlanarak (inlay, onlay) yapıştırılan dolgular olarak iki ana gruba ayrılır. Bu restorasyonlar amalgam, kompozit, porselen gibi materyallerden yapılmaktadır. Amalgam dolgular halen kullanılıyor mu? Yenilenmesi gerekir mi? Amalgam dolgular uzun yıllar önce kullanılmaya başlanan, klinik ömürleri başarılı ve uzun olan civa-metal alaşımlarıdır. Yapısında bulunan civa ve metaller nedeniyle kullanımı gitgide azalmakta ve ÖN VE ARKA DİŞLER İÇİN ESTETİK DOLGULAR hatta bazı Avrupa ülkelerinde hiç kullanılmaktadır. Ağzımızda bulunan amalgam dolgular eğer klinik olarak sağlıklıysa çıkarılması zorunlu değildir. Dolgular ne kadar sürede değiştirilmelidir? Dolguların değişimi için belirlenmiş bir süre yoktur. Hastaların 6 ayda bir diş hekimlerine rutin kontrole giderek yaptırdıkları diş ve dişeti muayenesi sırasında dolguların kullanılmaması gerektiği tespit edilirse, değiştirilmesine karar verilir. Normal şartlarda diş dolgularının kullanım süresi ortalama 5-7 yıldır ve başarılı sayılır, ancak çok daha uzun yıllar sağlıklı olarak da kullanılabilirler. Ön ve arka grup dişler için estetik dolgu restorasyonları, kompozit dolgu maddeleri veya seramik materyallerle yapılabilmektedir. Bonding dediğimiz ışıklı kompozit dolgular, ön bölge dişlerinde bulunan çürükler ve madde kayıplarının restorasyonunda, dişler arasında bulunan aralıkların (diastemaların) kapatılmasında ve dişlerdeki şekil bozukluklarının düzeltilmesinde kullanılırlar. Arka bölge dişlerin restorasyonunda ise, direkt kompozit dolgu materyallerinin kullanılmasının yanı sıra, indirekt kompozit ve indirekt seramik inlay, overlay adlı restorayonlar da yapılabilmektedir. İndirekt restorasyonlar, ağızdan alınan ölçü üzerinde hazırlanabildiği gibi; CAD-CAM sistemler dediğimiz, dişten bir optik okuyucuyla taranarak alınan kayıtlara göre bilgisayar destekli olarak milling makinelerinde seramikten hazırlanabilen estetik dolgulardır. Bu tip indirekt dolgular, özellikle kanal tedavisi sonrası aşırı madde kaybı sebebiyle zayıflamış ve estetiği bozulmuş dişlerde tercih edilirler. Bu teknoloji sayesinde tek seansta porselen dolgu, kron ve köprüler yapılabilmektedir. Ön/arka dişlerle ilgili estetik sorunlar Ön dişler Çürükler, renkleşme, şekil bozuklukları, dişler arasında bulunan aralıklar (diastemalar), dişeti estetiğindeki bozukluklar Arka dişler Çürükler, metal dolgular ve kötü yapılmış kronlar. Sorun cevaplayalım SORU Çürüklerin ağrısız olarak temizlenmesinde lazer kullanılabilir mi? CEVAP Lazer uygulaması, işlem bölgelerinde bulunan bakterileri ortadan kaldırarak dolgu yapımı sonrasında oluşan hassasiyeti azaltabilir. Lazer kullanılan bölgelerde dezenfeksiyon sağlandığı için tekrar enfeksiyon oluşması ve çürük başlaması gibi riskler ortadan kalkmaktadır. SORU Sağlıklı dişeti görüntüsü nasıldır? CEVAP Sağlıklı dişeti genellikle açık pembe renkli, mat, yüzeyi portakal kabuğu görünümünde, sert kıvamlı (kanaması olmayan) ve diş yüzeyinde kalınlaşmadan bıçak sırtı gibi sonlanan özelliklere sahiptir. SORU Diş hekimi ziyaretleri neden 6 ayda bir olmalıdır? CEVAP Düzenli kontroller sırasında diş çürükleri ve dişeti sağlığı açısından kontroller yapılır ve ağızda oluşmaya başlayan hastalıkların ilerlemesine fırsat verilmeden kontrol altına alınmış olur. Böylelikle hastalarımız ağrı, hassasiyet ve ağız kokusu gibi yaşamı olumsuz etkileyecek rahatsız edici durumlarla karşılaşmadan ağız sağlığını korumuş olurlar. Ayrıca tüm ağız boşluğu ağız kanserleri açısından da uzman gözler tarafından değerlendirilmelidir. Ağız kanserlerinin erken teşhisi hayati önem taşımaktadır. SORU Ağız içi cerrahi işlemler nasıl yapılır? CEVAP Ağız cerrahisi, ameliyathane koşullarında ve steril bir ortamda, konuyla ilgili uzman kişiler tarafından yapılmaktadır. Çoğunlukla lokal anestezinin, yani ilgili bölgenin iğne yapılarak uyuşturulmasıyla gerçekleştirilen ağız içi cerrahi müdahaleler, kimi zaman da hastalara genel anestezi (narkoz) veya sedasyon yöntemiyle uygulanabilmektedir. SORU Organ nakli bekleyen hastalarda ağız ve diş sağlığı neden çok önemlidir? CEVAP Bu tip hastaların operasyon öncesi mutlaka ağız bakımları ve fokal enfeksiyon tetkikleri yapılmalıdır. Fokal enfeksiyona sebep olabilecek tüm etkenler ortadan kaldırılmalıdır. Bu hastalar organ nakli sırasında bağışıklık sistemini (immün) duraklatan ilaçlar kullanmak zorundadırlar. Bu sırada gelişebilecek herhangi bir enfeksiyon; organ reddine, hatta hayat kaybına sebep olabilecek reaksiyonları beraberinde getirebilir. 6 7 TEPEDİŞ 2013 7 TEPEDİŞ 2013 7
BÖLÜMLERİMİZ BURADA HER ŞEY ÇOCUKLARIMIZIN MUTLU GÜLÜŞÜ İÇİN PEDODONTİ BÖLÜMÜ Anne ve babalar için diş hekimliğinin en önemli alanlarından biri olan Pedodonti (Çocuk Diş Hekimliği); bebeklerin, çocukların, ergenlerin ve engellilerin ağız ve diş tedavileriyle ilgilenen bir uzmanlık alanı. Bu sayımızda Pedodonti Bölümümüzü tanıtırken, aynı zamanda çocuklarda ağız ve diş sağlığının en çok merak edilen konularını da sizlerle paylaşmak istedik... Çocuk Diş Hekimliği (Pedodonti) nedir? Çocuk Diş Hekimliği, doğumdan ergenlik çağının sonuna kadar geçen dönemde çocukların ağız ve diş sağlığını inceleyen; koruyucu, önleyici ve tedavi edici tüm yöntemleri uygulayan Anabilim Dalı dır. Çocuklar ne zaman diş hekimiyle tanıştırılmalıdır? Çocuklar dişleri çürümeden ve herhangi bir ağız-diş sağlığı sorunu yaşamadan önce diş hekimiyle tanıştırılmalıdır. Bu da ilk süt dişinin sürmeye başlamasından sonra ve en geç bir yaşına kadar geçen dönemde olmalıdır. Böylece diş hekimi, yanlış alışkanlıklar yerleşmeden önce yaşa uygun ağız hijyeni uygulamaları, doğru ve sağlıklı beslenme alışkanlıkları gibi konularda çocuğun ailesini bilgilendirebilir. Çocuk sağlıklıyken diş hekimiyle tanışır ve düzenli olarak kontrolü altında Prof. Dr. Nüket Sandallı kimdir? Pedodonti Anabilim Dalı Başkanı olursa, hem diş hekimi korkusu gelişmez hem de yaşam boyu sürecek bir ağız diş sağlığına sahip olabilir. İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi nden mezun olduktan sonra 1971 yılında aynı fakültenin Diş Hastalıkları ve Konservatif Diş Tedavisi Anabilim Dalı nda asistan oldu. Çocuk Diş Hekimliği bölümünün Diş Hastalıkları ve Konservatif Diş Tedavisi bölümünden ayrılması ile görevini Çocuk Diş Hekimliği bölümünde sürdürmeye devam etti. 1975 yılında doktora çalışmalarını tamamlayarak Dr. Med. Dent. ünvanını kazandı. 1981 yılında Doçent, 1988 yılında Profesör oldu. 1996 yılında Yeditepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi nin kurulmasından sonra 1998 yılında bu fakültenin Pedodonti Anabilim Dalı nı kurdu ve Anabilim Dalı Başkanı olarak göreve başladı. Halen aynı Anabilim Dalı nda görevini sürdürmektedir. Ulusal ve uluslararası çeşitli kongrelerde birçok değerli sunumları ve dergilerde yayınları bulunmaktadır. 8 7 TEPEDİŞ 2013 7 TEPEDİŞ 2013 9
BÖLÜMLERİMİZ Çocuklarımızı neden kendi diş hekimimize değil de Pedodonti Bölümü ne, çocuk diş hekimine götürmeliyiz? Çocuk diş hekimleri büyüme ve gelişim döneminde olan ağız-diş sistemi için en uygun koruyucu, önleyici ve tedavi edici uygulama yöntemleri konusunda özel bir eğitim alırlar. Buna ek olarak çocukların diş tedavisi sırasında uyumlu davranış gösterebilmeleri için gerekli olan davranış yönlendirme tekniklerini bilirler. Bu sayede çocuk, diş hekimliği uygulamalarıyla ilgili kaygı ya da korku yaşamadan, ağrı duymadan doğru yöntemlerle tedavi edilir. Bunların dışında, çocuk diş hekimleri kronik sistemik hastalıklar, fiziksel veya zihinsel engeller nedeniyle özel gereksinimi olan bireyler grubunda yer alan çocuklara da ihtiyaçlarına uygun yaklaşım gösterebilirler. Süt dişlerinin önemi nedir, sürme yaşı ne zamandır? Süt dişleri sıvı beslenmeden katı ve çeşitli tipteki beslenmeye geçişle birlikte çiğnemeyi sağlayarak, çocuğun büyüme ve gelişimine önemli katkıda bulunurlar. Sürmelerinden sonra, düşüp yerlerini sürekli dişlere bırakana kadar, çenelerin ve çevre dokuların gelişimini sağlarlar. Konuşmayı yeni öğrenen çocuğun sesleri doğru şekilde çıkarmasını yani fonasyonunu etkilerler. Çocuğun dış görüntüsünü belirler ve psikolojik gelişimine katkıda bulunurlar. Süt dişlerinin eksikliği ya da hastalığı durumunda tüm bu fonksiyonlarda bozulma görülür. Bu nedenle süt dişleri toplumda yaygın olarak kabul gören nasıl olsa düşecek ve yerine yenileri gelecek dişler değil, çocuğun sağlıklı büyüme ve gelişimi için son derece gerekli organlardır. Çocuklar çürükten korunabilir mi? Evet, korunabilirler. Tıbbın birçok alanında olduğu gibi diş hekimliğinde de hastalıkların önlenmesi esastır. Bunun mümkün olabilmesi için çocuğun herhangi bir sorun yaşamadan önce diş hekimine getirilmesi; ağız hijyeni uygulamaları, doğru ve sağlıklı beslenme prensipleri hakkında bilgilendirilmesi, diş hekiminin yapacağı koruyucuönleyici uygulamalardan faydalanması ve periyodik olarak kontrol altında tutulmasıyla diş çürükleri önlenebilir. Yaşam boyu sürecek ağız-diş sağlığı çocukluk döneminde gerçekleştirilen koruyucu uygulamalarla başlar. Koruyucu tedaviler nelerdir? En etkili ve basit koruyucu tedavi, dişlerin her gün iki kez fırçalanmasıdır. İlk süt dişinin sürmesinden itibaren dişler fırçalanmaya başlanmalıdır. Çocuğun yutma refleksinin geliştiği 3 yaşına kadar, diş hekimi başka bir öneride bulunmadıkça, florürsüz diş macunuyla; 3 yaşından sonra ise yaşa uygun florür içeren diş macunuyla dişler fırçalanmalıdır. Koruyucu uygulamalarda yaş aralıkları 3-6 3-6 yaş arasındaki çocuklarda florürlü vernik uygulaması ve fissür örtücüler 6-12 6-12 yaş arasındaki çocuklarda florürlü vernik veya jel uygulaması ve fissür örtücüler 12+ 12 yaşından sonra, özellikle de sabit ortodontik tedavi gören ergenlerde yine florürlü vernik veya jel uygulaması ve fissür örtücüler yapılmalıdır. 6 yaşından küçük çocukların dişlerini ebeveynler fırçalamalı, 6 yaşından sonra ise dişler gözetim altında fırçalanmalıdır. 6 yaşından büyük çocuklar, özellikle de sabit ortodontik tedavi görenler, diş fırçalamanın yanı sıra florür içeren ağız gargaralarını düzenli olarak kullanarak da diş çürüklerinden korunabilirler. Evdeki uygulamalara destek olarak, özellikle de diş çürüğü oluşturma riski yüksek olan çocuklarda diş hekimi tarafından hem süt hem de sürekli dişleri çürüğe karşı güçlendiren florür uygulamaları, süt ve sürekli azı dişlerinin çiğneyici yüzeylerini koruyan fissür örtücü (diş ojesi) uygulamaları başlıca koruyucu uygulamalar arasındadır. Çocukların beslenmesi ile diş sağlığı arasında bir ilişki var mıdır? Beslenme alışkanlıkları nasıl olmalıdır? Çocukların beslenmesi ile diş çürükleri arasında doğrudan bir ilişki vardır. Altı yaşından küçük çocuklarda, anne sütünün dişler sürdükten sonra isteğe bağlı ve çok uzun süre verilmesi, çocuğun biberonla yatağa yatırılması, biberonun içine şeker içeren içecekler konulması, gün içinde şeker içeren yiyecek ve içeceklerin sık tüketimi, diş çürüklerinin başlamasına katkıda bulunan yanlış beslenme alışkanlıklarıdır. Özellikle bu dönemde eğer çocuğun dişleri düzenli olarak fırçalanmıyor ve ağız hijyeni yeterince sağlanamıyorsa, bu beslenme bozuklukları çok küçük yaştaki çocuklarda bile diş çürüklerine neden olabilmektedir. Okul dönemindeki çocuklarda ve ergenlerde ise ara öğünlerde şeker ve karbonhidrattan zengin atıştırmaların sık yapılması, asitli ve karbonatlı, şekerli içeceklerin tüketilmesi, yine yetersiz ağız hijyeniyle birlikte diş çürükleri için uygun zemin hazırlamaktadır. Genel sağlık için uygun olan beslenme şekli ağız ve diş sağlığı için de uygundur. Çocukların büyüme ve gelişim döneminde gereksinimi olan enerjiyi doğal besinlerden alması, proteinden zengin ve dengeli beslenme yapması gereklidir. Özet olarak; tahıllar, sebzeler, meyveler, süt ve süt ürünleri ile endüstriyel olarak işlenmemiş karbonhidratlar (pirinç, ekmek, makarna gibi) çocukların beslenme piramidinin ana öğeleridir. Şeker bu besinlerin çoğunda az miktarda doğal olarak bulunur. Paketlenmiş, raf ömrü uzun ve işlenmiş gıdalar çocukların ağız ve diş sağlığı için uygun değildir. Tedavide sedasyon ve genel anestezinin kararı nasıl verilmelidir? Anesteziden korkan ailelere önerileriniz neler? Sedasyon verilen ilaçlarla bilincin baskılandığı birey, yardım almadan kendi solunumunu yapar ve hekim tarafından verilen komutları uygulayabilir. Verilen ilacın cinsine, veriliş yoluna ve dozuna göre bilinçli veya derin sedasyon olarak ikiye ayrılır. Genel anestezi ise bilincin tamamen kapalı olduğu, solunumun genel anestezi cihazıyla desteklendiği, ağrının ortadan kaldırıldığı bir durumdur. Çocuk hastaların diş tedavileri için, sedasyon ve genel anestezi kararının verilmesinde pek çok kriter göz önüne alınır. Sedasyon; çok kısa süreli işlemlerde ve genel anestezi verilmesi öncesinde çocuğun uyumunun sağlanması için tercih edilmelidir. Genel anestezi ise; diş tedavi gereksinimi bulunan zihinsel ve/veya fiziksel engeli bulunan çocuklar, yaygın diş çürüğü olan ve tedavi işlemlerine uyum sağlayamayan çok küçük yaştaki çocukların tedavileri için tercih edilen bir yöntemdir. Anesteziden korkan ailelerin bu konuda uzman olan hekimlerden bilgi alması gerekir. SÜT DİŞLERİNİN SÜRME ZAMANI 7-9 ay 10-12 ay 12-16 ay 16-20 ay 24-30 ay 10 7 TEPEDİŞ 2013
UZMAN GÖZÜYLE PROTEZ DİŞLERLE GELEN MUTLULUK Hareketli protezler; diş hekimliğinin uzmanlık alanları içinde, hasta açısından alışması sabır ve zaman isteyen, kullanımı ise özen gerektiren bir uygulamadır. Bu nedenle mutlu sonuçlar için, tedaviye uyum gösterilmeli ve diş hekiminin tavsiyeleri dikkate alınmalıdır. Prof. Dr. Ender Kazazoğlu Protetik Diş Tedavisi Anabilim Dalı Başkanı Dekan Yardımcısı Hasta tarafından takılıp çıkartılabilen ve eksik dişlerin yerini tutan hareketli protezler, kişinin estetik ve fonksiyonel ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kullanılmaktadır. Her ne kadar alışma süreci zor olsa da, kullanımına dikkat edildiğinde başarılı sonuçlar veren bir uygulamadır. Peki bu süreçte nelere dikkat etmek gerekir, kimler hangi tür protezleri kullanabilir, kaç seanslık bir tedavidir, bakımında dikkat edilecek hususlar nelerdir?.. Konuyla ilgili en çok merak ettiğiniz yanıtları bu yazımızda sizler için hazırladık HANGİ TÜR PROTEZLER, KİMLERE UYGULANIR? Total Protez: Doğal dişlerin tamamının olmadığı vakalarda yapılan protezlerdir. Halk arasında takma veya damak diş olarak da bilinir. Parsiyel Protez: Bazı ana dişlerin var olduğu, bazılarının da çekilmiş olduğu durumlarda yapılan hareketli protezlerdir. Parsiyel protezler, klasik akrilik protezler şeklinde olabileceği gibi, tek parça dökümden yapılan iskelet protez şeklinde de olabilmektedir. Bu tip protezler, ana dişlere bağlanan ve kroşe (halk arasında çengel olarak bilinir) adı verilen tellerle tutuculuk sağlarlar. Bu tel tutucuların göründüğünü ve estetik olmadığını düşünen hastalar için uygunsa, hassas bağlantılı estetik protezler de uygulanabilmektedir. İmmediat Protez: Ana dişlerin tümünün çekilmesinin gerektiği durumlarda, hasta dişsiz kalmak istemezse, immediat protez dediğimiz ve doğal dişler çekilir çekilmez hemen takılan protez türüdür. Ancak iyileşme tamamlanıp dokular büzülünce bu protez uyumsuz hale gelir ve hastanın daimi protezleri yapılır. Dişüstü Protez: Ağızda var olan birkaç doğal diş veya kök üzerine, diş hekiminin yapacağı bazı özel hazırlıkları takiben uygulanan protezlerdir. Bu uygulamada doğal diş veya kökler, proteze tutuculuk ve stabilite sağlamaktadır. İmplant üstü hareketli protezler: Tamamen dişsiz ağızlarda yapılacak olan 2 veya 4 implant ile hareketli protezlerin tutuculuğu arttırılabilmektedir. PROTEZLERİMİN YAPILMASI NE KADAR SÜRECEK? Hareketli protezlerin yapımı ölçü alınmasından itibaren normal koşullarda beş seanstır. Ancak gerekli durumlarda seans sayısı artabilir. Protez takıldıktan sonra da, ağza alıştırılması açısından hastaların birkaç seans daha tedaviye devam etmeleri gerekebilir. Bu durumda bir hareketli protezin tamamen bitmesi ve hastanın protezini kullanabilir hale gelmesi genel olarak 1-1,5 ay sürebilir. PROTEZ BAKIMI İÇİN 5 ÖNERİ 1 2 3 4 5 Temizleme işleminde yumuşak bir fırça sıvı sabun veya sabun kullanın. Günlük temizliğe ek olarak haftada bir kez temizleme tabletleri kullanın. Protezin düşüp kırılmaması için, temizleme işlemini lavaboya yakın tutarak veya su dolu bir kabın üzerinde yapın. Protezinizi temizlerken her yerini hafif bir kuvvetle fırçalayın. Protezinizi asla sıcak suya koymayın. 12 7 TEPEDİŞ 2013 7 TEPEDİŞ 2013 13
UZMAN GÖZÜYLE kaide maddesinin tümden değiştirilmesi ya da yeni bir protez yapılması gerekir. Bu konudaki kararı diş hekiminiz verecektir. TÜKÜRÜK MİKTARInda ARTış olacak mı? İlk günlerde salgı bezlerinin uyarılması sonucu tükürük miktarı artabilir. Bu artış protezlerin tutuculuğunu olumsuz yönde etkilese de kısa sürede geçecektir. PROTEZLERİMİ 24 SAAT KULLANMAK ZORUNDA MIYIM? Hastaların protezlerine bir an önce alışabilmeleri için ilk günlerde devamlı kullanmaları gerekir. Fakat alıştıktan sonra geceleri çıkarılarak ıslak bir havlu kağıdın içine konması önerilir. Bu durum yumuşak dokuların dinlenmesini sağlayacaktır. Protezlerin geceleri çıkarılamayacağı özel durumlarda ise, hastaların yalnız kaldıkları zaman protezlerini çıkararak ağız dokularını dinlendirmeleri gerekmektedir. PROTEZLERİM YEME-İÇMEMİ NASIL ETKİLEYECEK? Protezlere alışmak, zaman isteyen bir konudur. Çok iyi yapılmış protezlerde bile bu durum kişiden kişiye değişen bir süreçtir. Bu süreçte hastaların ağızlarına ufak lokmalar alması, dudaklarını açmadan yemesi, yavaş yavaş çiğnemeleri önerilir. Başlangıçta ağızlarının her iki tarafına da lokmayı koyarak iki taraflı çiğnemelerinde yarar vardır. Protezlerin takıldığı ilk günlerde yumuşak yiyecekler yenmesi daha doğrudur. Bu aşamada parça et, fındık, çiğ sebze ve taze ekmek gibi yemesi güç yiyeceklerin denenmesi doğru değildir. Özellikle ilk haftalarda ön dişlerle kesinlikle ısırılmamalıdır. Bu durum protezin hareket etmesine neden olabilir. Protez, su içerken de yerinden oynayabilir. Ancak zamanla bu his kaybolacaktır. Protezlerin vuran yerleri varsa bu bölgeler hekim tarafından düzeltilecektir. Total protezlerle normal ve rahat bir şekilde gıda tüketmek için, genel olarak 4-6 haftalık bir zamana ihtiyaç vardır. Hastaların bu süreyi hekimlerinin önerilerini dikkate alarak geçirmeleri, en önemlisi de protezlerini kullanacaklarına dair kararlı olmaları beklenir. Özellikle eski protezleri olan hastalar, en ufak bir vurukta hemen yenilerini çıkartıp eski protezlerini takma eğilimi göstermektedirler. Bu da maalesef, yeni protezlere alışma sürecini uzatmaktadır. PROTEZLERİMİ HAYAT BOYU KULLANABİLECEK MİYİM? Protezlerin hayat boyu kullanılması söz konusu değildir. Bunun nedeni ise, canlı dokulardaki değişikliklerdir. Yıllar içinde protezlerin dokularla olan uyumu bozulur. Protezler bollaşır, düşmeye başlar, bir şeyler yemek zorlaşır. Bu durumda protezlerin içinin doldurulması, uyumu bozulan PROTEZ YAPIŞTIRICILARINI KULLANMALI MIYIM? Protez yapıştırıcılarının devamlı kullanılması, istenen bir şey değildir. Fakat, gerektiğinde kısa süreli olmak üzere kullanılmasında bir sakınca yoktur. İhtiyaç olduğunda bu yapıştırıcıların nasıl kullanılacağını diş hekiminiz size açıklayacaktır. PROTEZLERİME ALIŞTIKTAN SONRA DİŞ HEKİMİNE GİTMEM GEREKİR Mİ? Normal koşullarda kontrol için 6 ayda bir diş hekimine gidilmesi gerekir. Çünkü hekimin protezleri ve ağız dokularını muayene etmesi, olası patolojik değişiklikleri görmesi ve bir değişiklik varsa uygun gördüğü işlemleri yapması gerekir. Uygun gördüğü zaman hekiminiz bu süreyi değiştirebilir. KLASİK HAREKETLİ PROTEZLERİN ALTERNATİFİ VAR MI? İmplant işlemi ile sabit veya hareketli protezler de tedavide tercih edilebilir.klasik hareketli protezlerin en çağdaş alternatifi implant-destekli protezlerdir. Bu durum özellikle alt-total protezler için söz konusudur. İmplant işlemiyle protezlerin gerek tutuculuğu gerekse stabilitesi artar. Maliyet açısından daha yüksek olan bu protezlerin yapılabilmesi için lokal ve sistemik tüm koşulların da uygun olması gerekir. Protetik diş tedavisi hekimi, sizi muayene ettikten sonra gerekli bilgilendirmeyi yapacaktır. BAŞLANGIÇTA KARŞILAŞILACAK ÜÇ TEMEL SORUN Dolgunluk hissi Yeni protezinizi ağzınızda yabancı ve büyük bir cisim olarak algılayacak; dudak ve yanaklarınızda dolgunluk hissi duyacaksınız. Ancak protezlere alışınca bu his kaybolacaktır. Konuşma Protezler ağız ortamında az da olsa bazı seslerin telaffuzunda zorluklara sebep olabilir. Bu durumda yüksek sesle ve ayna karşısında okuma çalışması yapılmalı ve doğru telaffuz edilemeyen kelimeler tekrar edilerek normal hale getirilmeye çalışılmalıdır. Protez ilk kullanıldığı dönemde gülme ve öksürme gibi ani hareketler sonucu yerinden oynayabilir. Tekrar yerine oturması için yavaşça dişleri sıkıp yutkunmak gerekir. Vuruklar Protezler yapılırken ne kadar özen gösterilirse gösterilsin protezlerin kullanım sırasında hareket etmesi sonucunda vuruklar olabilir. Vuran yerler mutlaka doktorunuz tarafından düzeltilmelidir. Unutmayın! Protezlerin hasta tarafından törpülenmesi yanlıştır ve çok daha büyük problemlere neden olabilir. Vuran yerlerin alınması için doktorunuza gelmeden önce protezlerinizi en az 4 saat kullanmış ve bir öğün yemek yemiş olmalısınız. Bu süre vuruk yerlerinin görülebilmesini sağlar. 14 7 TEPEDİŞ 2013 7 TEPEDİŞ 2013 15
ÇÖZÜM Diş hekimliğinde tedavi planlaması her zaman sadece ağız içi klinik muayenesiyle mümkün olamamaktadır.işte, yardımcı teşhis yöntemleri diş hekimlerine bu noktada önemli bir yol göstermektedir.yardımcı teşhis araçlarının en önemlisi ise, radyografik tetkikler dir. Doğru tedavi planlamasında radyolojik tetkiklerin önemi Doç. Dr. Mehmet İlgüy Ağız Diş ve Çene Radyolojisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Diş hekimliğinde kullanılan radyografiler bizlere, diş ve dişi çevreleyen sert dokuların patolojik durumlarını gösteren ve böylece tedavi planlarının daha açıklayıcı bilgiler ışığında yürütülmesini sağlayan yöntemlerdir. Bu tetkikler, vakanın durumuna göre farklı tiplerde olabilir. Radyoloji Kliniğimizde üstalt çenelerin, komşu doku ve oluşumların tek bir film üzerinde görüntülendiği panoramik radyografi; ağız içinden çekilen ilgili dişlerin birebir boyutta en yakın ve detaylı görüntüsünü veren periapikal radyografi; çürüklerin tespiti için bite-wing radyografi (ısırtma radyografisi); ortodontik tedavi planlamasında el-bilek radyografisi ve sefalometrik radyografi; temporomandibuler eklem hareketleri ve buna bağlı sorunlar için TME radyografisi; çenelerdeki patolojik oluşumların ve anomalilerin yatay yöndeki pozisyonlarının tespiti için ise oklüzal radyografi çekilebilmektedir. Ayrıca ağız dışı çeşitli baş-boyun radyografileri de alınabilmektedir. Hastanemizde baş-boyun bölgesinin 3 boyutlu olarak görüntülenmesi için dental volumetrik tomografi (DVT) cihazı kullanılmaktadır. Radyografi çekiminde dikkat edilecek noktalar! Radyografi, her şeyden önce mutlaka gerekirse alınmalıdır. Ayrıca doğru radyografi metodu seçmek de hastayı gereksiz radyasyondan koruyacaktır. Bunun yanı sıra hastadan radyografi alınırken radyasyondan korunma kurallarına uyulması gerekir. Bunun için kliniklerimizde kurşun önlük ve tiroit koruyucu gibi özel malzemeler kullanmaktayız. Bunlar; radyografi alırken hastalarımıza giydirdiğimiz, tiroit ve gonatlar gibi radyasyona daha hassas organlar başta olmak üzere; diğer organları, yansıyan ışınların etkisinden korumak için kullandığımız malzemelerdir. 3 boyutlu bir uygulama; Dental Volumetrik Tomografi Bazı vakalarımızda aldığımız 2 boyutlu radyografiler bizlere ilgili bölgedeki patolojilerin ve anatomik oluşumların gerçek hacimlerini, boyutlarını ve durumlarını tespit etmekte, doğru teşhisi koymakta zorlamaktadır. Neyse ki bu noktada yardımımıza 3 boyutlu tomografiler yetişmiş durumda. Bu görüntüleme metotları, yani tomografik görüntüler sayesinde artık, ilgilendiğimiz yapıların 3. Boyutunu; yani derinliğini ve hacmini görmek, tedavi planlarını bu bilgiler ışığında yapmak mümkün. Hatta 3 boyutlu bilgisayar simülasyonlarıyla tedavi planlaması yapabilmekte, tedavinin sürecini önceden ortaya koyabilmekteyiz. Tomografi cihazı hastanın başının etrafında 30 saniye kadar bir tur atıp tüm kafanın radyografilerini kesitsel olarak bilgisayar programına kaydedebilmektedir. Daha sonrasında radyoloji hekimi tarafından istenen bölge incelenip 3 boyutlu görüntüler çıkartılabilmektedir. 16 7 TEPEDİŞ 2013 7 TEPEDİŞ 2012 17
ÇÖZÜM 3 BOYUTLU TOMOGRAFİ HANGİ HASTALARDA KULLANILIYOR? Dental Volumetrik Tomografi (DVT) dediğimiz 3 boyutlu görüntülemeler, öncelikle çeneyüz travmalarında ve kırıklarında, büyük çene kistlerinde ve gömülü dişlerde kullanılan bir tetkik yöntemi. Son yıllarda özellikle implant cerrahisinden önce implantların 3 boyutlu simülasyonlarının yapılıp implantın en uygun bölgeye yerleştirilmesi açısından artık önemli veriler alabiliyoruz. Bu sayede doğru bölgelere yerleştirdiğimiz implantların başarısı artarken, üstüne yapılacak protezlerin estetik başarısı da yüz güldürüyor. Bu cihazlardan aldığımız verileri bazı programlara aktararak, ortodontik analizlerde ve hastanın iskelet sistemindeki olacak gelişimi önceden tahmin edebiliyoruz. Sonuç olarak; iki boyutlu görüntülemenin yetersiz kaldığı vakalarda 3 boyutlu görüntülerle daha iyi teşhis ve tedavi sonuçlarına ulaşabiliyoruz. Radyasyon oranları Diş hekimliğinde kullanılan radyoloji cihazlarının verdiği X- ışını miktarı, tıbbın diğer alanlarında kullanılan cihazlardan çok daha düşüktür. Özellikle dijital görüntüleme yöntemlerinin gelişmesiyle birlikte, verilen ışın miktarı iyice azaltılmıştır. Örneğin, son zamanlarda diş hekimliği ve KBB için geliştirilen Volumetrik Tomografik cihazlar normal tomografilerden çok daha az radyasyon vermektedir. Hastanenizin web sitesi beni hekimimle tanıştırdı Aynaya ilk baktığımda yüzümdeki değişime inanamadım. Beni en çok mutlu eden ise, Dişlerin ne güzel yapılmış yerine, Ne güzel dişlerin var denmesiydi... Daha önce yaptırdığı dişlerinin durumundan memnun olmayan Fulya Hanım kaygılıydı... Kötü görünen ve doğallıktan uzak dişleri, kendisini kötü hissetmesine yetiyordu. Ancak kararlıydı; hayal ettiği gülümsemeye kavuşmak için harekete geçti. Bu yöndeki beklentilerini, konusunda uzmanlaşmış bir diş hekiminden alma isteğiyle Yeditepe Üniversitesi Diş Hastanesi nin web sitesine girdi. Artık, estetik diş hekimi Yrd. Doç. Dr. Kağan Gökçe nin hastalarından biriydi... Hekimimizin kendi alanındaki tecrübesiyle hastamızla kurduğu sağlıklı iletişim bizi mutlu etmişti. Fakat bir diğer mutluluğumuz ise, hastamızın bize dijital medya kanalı üzerinden, yani güçlü bir iletişim platformu olarak yayınladığımız web sitemiz aracılığıyla ulaşması olmuştu. Dişlerimden estetik görüntü açısından memnun değildim diyen Fulya Hanım, hikayesini bakın nasıl anlatıyor: Daha güzel dişlere sahip olmak için hastanenizin Estetik Diş Hekimliği bölümüne müracat ettim. Fonksiyonel açıdan herhangi bir şikayetim yoktu; ancak dişlerimin estetik görüntüsü beni uzun zamandır rahatsız ediyordu. Tedavi olmaya karar verdiğimde detaylı bir internet araştırması yaptım, belirlediğim hastanelerdeki diş hekimleriyle yüz yüze görüştüm, isteklerimi anlattım. Tedaviyi yapacak hekim dışında, tedavilerimin güvenilir, hijyenik ve steril klinik şartlarında olması kararımı olumlu yönde etkiledi. Doktorum Kağan Bey i daha önce hiç tanımıyordum. Kendisine tedavi olan, görüş alabileceğim bir hasta tanıdığım da yoktu. Web sitenizden estetik diş hekimliğiyle ilgili bölümü okudum. Yrd. Doç. Dr. Kağan Gökçe nin özgeçmişini ve bilimsel çalışmalarını inceledim, kendisiyle tanıştığımda dişlerimle ilgili sıkıntı ve isteklerimi anlattım. Ne istediğimi gerçekten anladığını hissettim ve Kağan Bey in tedavilerimi gerçekleştirecek HASTA-HEKİM doğru hekim olduğuna karar verdim. Benim için önemli olan güzel dişlere sahip olurken; kendi dişlerimde de en az kaybı yaşamak ve çok doğal bir görünüme sahip olmaktı. Bunun için en uygun yöntem olan porselen lamina ve ön iki dişime daha önce kaplama yaptırdığım için zirkon kaplamayla tedaviyi sürdürmeye karar verdik. Doktorum bana porselen laminanın ne olduğunu, neden zirkon kaplama yapılması gerektiğini uzun uzun anlattı. Bir sonraki ziyaretimde porselen lamina için dişlerimin minimum aşındırılması suretiyle zemin hazırlandı. Bir hafta sonra da prova yapıldı ve laminalarım takıldı. Ön iki dişim zirkon kaplamayla son derece estetik ve doğal bir görüntüye kavuştu. Aynaya ilk baktığımda yüzümdeki değişime inanamadım. Dişlerim gerçekten muhteşem görünüyordu. Yeni görüntüm özgüvenimi artırdı. Hatta dişlerimle ilgili çok güzel iltifatlar almaya başladım. Beni en çok mutlu eden ise, Dişlerin ne güzel yapılmış yerine, Ne güzel dişlerin var denmesiydi... Dr. Kağan Gökçe, hastasının son derece uyumlu ve iletişime açık olduğunu söylüyor. Tedaviyi yönlendirmesi açısından Fulya Hanım ın uyumunun sonuca olumlu yansıdığına dikkat çekiyor: Hastaların ne istediğini bilmesi, bizim tedavi planımızın yönünü belirler. Bu nedenle zirkon kaplama ve lamina porselen, Fulya Hanım ın istekleri doğrultusunda birlikte aldığımız bir karardı. Kendileri, istediğimiz her şeyi son derece disiplinli bir şekilde uyguladı. Fulya Hanım gibi, tedavisinden mutlu olan hastaları görmek, biz hekimleri de son derece gururlandırıyor ve çalışma şevkini artırıyor. 18 7 TEPEDİŞ 2013 7 TEPEDİŞ 2013 19
KONUK CAN GÜRZAP Sanatla nefes alan bir yaşam Yıllar önce başlayan bir tutku... Tiyatro sanatçısı babası Reşit Gürzap ın, kendisini tiyatroyla tanıştırdığı günden bu yana adeta sanatla nefes alan bir yaşam. Oyuncu, yönetmen, aktör, çevirmen, yazar, eğitmen... Yeni yıl sayımızın özel konuğu, başarılı sanatçı Can Gürzap ile, hem tiyatro ve televizyonu hem de diş sağlığını konuştuk... Yıllarca tiyatronun içinde oldunuz... Dünden bugüne baktığınızda tiyatroya bakışta, seyirci profilinde ne gibi değişimler gözlemlediniz? Açıkçası bugün 1950 li, 1960 lı hatta 1970 li yılların tiyatro atmosferini arıyorum. O nedenle, bugünkü tablo beni üzüyor. Şu anda tiyatrodaki en büyük sorunun salon yetersizliği olduğunu düşünüyorum. Pek çok özel tiyatro ve ciddi çaba gösteren genç arkadaşlar var. Ancak salon bulamıyorlar. Oysa tiyatro, seyirci açısından süreklilik isteyen bir sanat dalıdır. Bir oyununuz varsa bunu haftanın en az üç günü aynı salonda temsil etmeniz gerekir. Maalesef bu yöndeki imkanlarımız yetersiz. Tiyatro biraz da bu yüzden seyirci kaybediyor. Tabii bu kayıpta televizyonun da rolü büyük oldu. Bunu televizyonu kötülemek anlamında söylemiyorum; çünkü televizyon doğru kullanıldığında aynı zamanda çok iyi bir eğitim aracı. Fakat Türkiye de televizyon yayınları başladığında ve içerik olarak da çeşitlendiğinde seyirci tarafında büyük bir değişime tanık olduk. Cam ekran evlere girdiği anda dünyayı insanların ayağına getirdi. Dolayısıyla sadece bizde değil, Batı ülkelerinde ve ABD de dahi seyirci daha ekonomik, kolay ulaşılabilir bir eğlence aracı olarak televizyonu tercih etmeye başladı. Fakat gelişmiş ülkeler bu konuda önlemlerini alarak daha sağlıklı ilerlemeyi başardılar. Biz neden arzu ettiğimiz bir noktaya ulaşamadık? Her şeyden önce televizyon kanallarında sanatsal yapımlara daha fazla yer vermeliydik. Bunun için halen geç değil bence. Tabii işin tiyatro tarafında da sınıfta kaldık. Tiyatro, sahnede canlı anlatımın sunulduğu bir okuldur. Tiyatro bilincinin çok küçük yaşlarda, okul yıllarında insanların içine işlemesi gerekiyor. Çünkü tiyatro seyircisi olmak bunu gerektirir. Dolayısıyla en önemli nedenlerden biri bu; tiyatro seyircisi yetiştirmek için gereken çabayı gösteremiyoruz. Oysa her türlü malzemeye sahibiz; iyi bir oyuncu, rejisör hatta yönetmen potansiyelimiz var. Birkaç yıldır tiyatrodan uzak kaldınız... Yıllardır sahnede olan bir sanatçı için bu ayrılık zor değil mi? Benim için gerçekten çok zor. İki yıl öncesine kadar neredeyse haftanın her günü bir oyun sergiliyordum. O tempoyu, sahneyi, o heyecanı ve seyirciyi özlüyorum. Tabii mümkün olduğunca, bir seyirci olarak tiyatroya gitmeye devam ediyorum. Tiyatrodan uzak kaldığınız bir dönemde sizi motive eden bir yer de var aslında... Sanatsal çalışmalarınızı sürdürdüğünüz ve tecrübelerinizi gençlerle paylaştığınız bir okul; Dialog... Dialog, 22 yıldır var olan bir okul... Bugüne dek 100 ün üstünde kuruma, 15 binden fazla katılımcıya etkili konuşma; 1000 den fazla katılımcıya spikerlik ve yüzlerce kişiye seslendirme ve oyunculuk alanlarında eğitimler verdik. Benim de kurucu ortaklarından biri olduğum Dialog da çok sık olmasa da ders veriyorum. Çünkü bu benim için çok anlamlı. Genç yaşlarda hoca oldum; 26 yaşındayken... O günden bu yana da eğitim vermeyi hiç bırakmadım. Sizi son olarak televizyonda Kurtlar Vadisi nde izledik. Tiyatro kökenli bir sanatçı DİALOG Devlet Tiyatrosu Sanatçıları Can Gürzap ve Arsen Gürzap ın kurduğu Dialog, Türkiye de etkili iletişim, güzel konuşma, spikerlik, spor spikerliği, seslendirme ve dublaj gibi alanlarda eğitim veren ilk özel kurum unvanına sahip. Kadrosunda hepsi alanında uzmanlaşmış 30 a yakın ünlü ismin eğitmen olarak hizmet verdiği Dialog un sunduğu bireysel eğitimlerde doğru ve etkileyici konuşmadan spikerlik ve seslendirmeye; yaratıcı drama ve oyunculuktan iş görüşmelerinde fark yaratmaya kadar pek çok önemli başlık var. Kurumlara yönelik çalışmaların da olduğu eğitim biriminde; drama tekniğiyle takım olmak, medyayla doğru iletişim, doğru nefes yöntemiyle stres yönetimi, etkili konuşma ve hitabet sanatı gibi iş dünyasını yakından ilgilendiren eğitimler de veriliyor. Dialog / Taksim 0212 249 46 00 Dialog / Kalamış 0216 405 11 15 www.dialog.com.tr 20 7 TEPEDİŞ 2013 7 TEPEDİŞ 2013 21
KONUK HASTA HAKLARINDAN... olarak televizyondaki işlere nasıl bakıyorsunuz? Türkiye de özellikle dizi sektörünün artık sınırları aştığını görüyorum. Bugün televizyona yapılan işlerde çok ciddi bir emek ve maharet var. Bir hafta içinde, sinema filmi uzunluğunda diziler çekiliyor. Büyük bir ekibin gece gündüz verdiği bir emek söz konusu. Ekranda şu anda güzel ve kaliteli çekilen diziler var ve seyirci sevdiği diziyi izleyerek destekliyor. Ancak tehlike çanları da çalıyor. Son aylarda 30 civarında dizinin yayından kaldırıldığını duydum. Bu çok ciddi bir rakam. Geçimini çalıştığı diziyle sağlayan oyuncular, rejisörler, asistanlar var. Bir dizinin yayından kalkması, aynı zamanda o ekibin işsiz kalması demek. Sanat hayatınız dışında özel hayatınızda sağlığınıza yeterince dikkat ediyor musunuz? Beslenmeme özen gösterme gayretim var fakat yüzde yüz dikkat ettiğimi söyleyemem. Öğünlerimde mümkün olduğunca az porsiyonlar tüketmeye, çok sevmeme rağmen kızartma türü gıdalardan uzak durmaya çalışıyorum. Sanırım bir tek etten kurtulamıyorum... Hayatınızda spora yer var mı? Gençlik yıllarımda uzun süre spor yaptım fakat son birkaç yıldır salon sporunu da ihmal ediyorum. Yine de kilomu korumaya çalışıyorum. Fırsat buldukça yürüyüş yapmayı çok seviyorum. Diş fırçası ya da diş macunu alırken seçim yapar mısınız? Bu konuda dikkat ettiğiniz noktalar neler? Bu konuda doktorlarımın önerilerini dikkate alarak hareket ediyorum. Ağız ve diş temizliğine muhakkak özen gösteriyorum. Özellikle seyahatlere çıkarken daha da özenli oluyorum. Seyahat dönemlerinde çantama ilk koyduğum şey de diş fırçam ve diş macunudur. Diş sağlığınız için neler yapıyorsunuz? Benim dişlerimle ilgili hep sorunlarım olmuştur. Tabii bunda, genetik açıdan baktığımızda anne ve babamın genç yaşlarda dişlerini kaybetmelerinin de rolü var. Ancak ben kendimi şanslı görüyorum; çünkü çok doğru isimlerle dişlerimi yeniden kazandım diyebilirim. Aynı zamanda sınıf arkadaşım olan Prof. Dr. Türker Sandallı ya, Prof. Dr. Selçuk Yılmaz ve Prof. Dr. Peker Sandallı ya bu nedenle çok teşekkür ediyorum. Türker kardeşimin son yaptığı köprü beni gerçekten çok mutlu etti. Mesleğindeki bu başarısından dolayı kendisine diş sihirbazı diyorum. Onlar sayesinde aynaya baktığımda beni mutlu eden, yüzümü gülümseten dişlere sahibim. Her şeyden önce biz oyuncular için bu gerçekten çok önemli. Yılar önce Ankara Devlet Konservatuarı ndan mezun olduktan sonra Londra ya gitmiş ve orada konuşma üzerine eğitim almıştım. Diş sağlığınıza özen göstermediğinizde, aldığınız bu eğitimin hiçbir anlamı kalmıyor. Çünkü bir oyuncu için sağlıklı bir ağız yapısı ve güzel dişler, hem görüntüsüne hem de konuşmasına pozitif olarak yansır. Dolayısıyla sağlıklı bir ağız ve diş yapısı, aldığınız o eğitimi en kaliteli şekilde paylaşabilmeniz için size elverişli bir ortam sunuyor. sağlığınız hakkında bilgi talep etmek bir haktır Sağlık Durumu İle İlgİlİ Bİlgİ Alma Hakkı Hastalarımıza uygulanacak her tür işlem, uygulama ve tedavi konusunda bilgi verilir, eğitim gerçekleştirilir. Hastalarımızın, tanı ve tedavileri ile ilgili tüm süreçlere ve hastalığın olası gidişatına ilişkin tam ve yeni bilgi edinme, tıbbı evrakların bir kopyasını alma hakkı vardır. Resmi dili anlamayan bir hastanın hastalığı ile ilgili bilgiler, temin edilebildiği taktirde yabancı dil bilen bir kişi aracılığı ile verilir. Bilgileri anlama konusunda sıkıntı duyulur ise okuma, şekille gösterme, yakınına gösterme gibi alternatif yollar denenir. Hastalarımızın Sorumlulukları Resmi dili anlamakta sıkıntı yaşıyorsanız, yeni yöntemler oluşturulabilmesi için bunu ifade etmelisiniz. Kayıtları İnceleme Hakkı Hastalarımız, dosyasını ve kayıtlarını inceleyebilir ve bir suretini alabilir. Bu kayıtlar sadece hastanın tedavisi ile doğrudan ilgili olan kişiler tarafından görülebilir. Hastalarımızın Sorumlulukları Yasal yetkileriniz çerçevesinde kurumumuzdan aldığınız tıbbi evrakları sadece ilgili alanlarda kullanmalı ve muhafaza etmelisiniz. 22 7 TEPEDİŞ 2013 7 TEPEDİŞ 2013 23
YAŞAM Tutku dolu bir yaşam tarzı Şadi Aydın Harley Davidson Motorsiklet Sahipleri Derneği Başkanı Kimileri klasik otomobil tutkunuyken kimileri arazi araçlarına ya da spor otomobillere tutkundur... Motorlu taşıt denince akla ilk gelen araçlar otomobiller olunca, haliyle son teknolojilerin kullanıldığı bir endüstri var karşımızda. Bu nedenle otomobillerle ilgili sayısız kaynak, pek çok süreli yayın, makale ve kitap mevcut. Ancak motorsiklet tutkunları sayıca az olduğundan ne yazık ki endüstri de kaynak da bu oranda azdır. Bu yazıda sizlere bir motorsiklet tutkununun gözünden; neden motorsiklete binilmesi, hatta daha da ileri giderek neden Harley Davidson a binilmesi gerektiğini anlatmaya çalışacağım. Pek çoğunuzun, İyi de motorsiklet çok tehlikeli. Büyük şehirlerdeki yoğun trafikle daha da tehlikeli değil mi dediğini duyar gibiyim. Tehlikeli, güvenli gibi kavramlar görecelidir. Evet, motorsiklet tehlikeli; fakat eğer hiçbir koruma önlemi almadan çok yüksek süratlerle umarsızca sürüyorsanız. Eğer sıkışık trafikte zikzaklar çizerek seyahat ediyorsanız ya da ıslak bir zeminin koşullarına uygun süratte seyahat etmiyorsanız. Tıpkı bir otomobilde olduğu gibi... Özellikle büyük şehirlerde park sorunu için de iyi bir çözümdür. Bir otomobile oranla 4 kat ve daha fazla hafif olan motorsiklet elbette yolların, köprülerin de daha az aşınmasına sebep olur. Bireysel ulaşımda motorsikletin kullanılması, otomobile yatırılan bedeller düşünüldüğünde gayri safi milli hasılanın korunması açısından da faydalıdır. Hangi motorsiklet? İşe öncelikle, hangi motorsiklet olmamalı sorusundan başlamak daha doğrudur. Tıpkı otomobil endüstrisinde olduğu gibi motorsiklet endüstrisinde de farklı amaçlar için farklı tipte motorsikletler üretilmektedir. Pistlerde kullanılsın diye yarış motorsikletleri, arazi koşullarında kullanılması için buna uygun motorsikletler, şehir içi kullanıma yönelik uzun yol seyahatleri için ayrı modeller... Bu motorsikletler elbette üretilmeli; ancak üretildiği amaca da uygun kullanılmalıdırlar. Eğer bir yarış motorsikletini pistlerde değil de şehirde ve sıkışık trafikte kullanırsanız, bu hem motorsiklete hem size hem de trafikteki diğer sürücülere yazık olacağı manasına gelir. Dolayısıyla hangi motorsiklet? sorusunun cevabı biraz da ne için kullanacağınızla ilişkilidir. Motorsiklet kullanım tecrübeniz de seçmeniz gereken motorsiklet konusunda sizi kısıtlayan bir faktördür. Bu konuda danışacağınız tüm motorsiklet sürücüleri gibi ben de yüksek hacimli ve büyük motorsikletleri yeni başlayanlar için tavsiye etmem. Otomobilden farklı dinamikleri olduğu için mutlaka başlarken hızlanma değerleri daha düşük motorsikletleri tercih etmelisiniz. Çünkü motorsiklet şakaya gelmez. Ancak şu da bir gerçek ki, motorsiklet fizik kurallarının otomobile oranla HARLEY DAVIDSON Motorsiklet bir tutkudur ancak Harley Davidson bir yaşam tarzıdır... Bir motorsiklet sürücüsü yerine bir Harley sürücüsü haline geldiğinizde, artık dünyada 1.250.000 den fazla üyesi olan büyük bir aileniz var demektir. Neden motorsiklet? Bir motorsiklete binmek için güvenliğin yanı sıra pek çok neden sıralanabilir elbette. Öncelikle hepimizin ortak sıkıntısı olan trafik yoğunluğu derdini ortadan kaldırmanın en kolay yolu motorsiklettir. Bir başka neden ise yakıt tüketimi ve karbon emisyonları meselesidir. Motorsiklet bireysel ulaşım aracı olarak bir otomobile oranla çok daha çevreci ve verimli bir araçtır. H.O.G. Bosphorus Chapter Toplam 60 dan fazla ülkede bulunan Harley Owners Group (H.O.G), Türkiye deki faaliyetlerine 1998 yılından itibaren başladı. Önce sadece İstanbul da faaliyet gösterirken şimdi İzmir ve Ankara da da faaliyette. Çok yakında ise Antalya da olacak. H.O.G. Bosphorus Chapter, halihazırda 300 den fazla aktif üyeye sahip ve bu üyeler arasında Reha Özkaya, Ahmet Faik Bitlis gibi ünlü işadamlarının yanı sıra Tamer Karadağlı ve İlhan Mansız gibi ünlü isimler de yer alıyor. 24 7 TEPEDİŞ 2013 7 TEPEDİŞ 2013 25
YAŞAM çok daha fazla etkili olduğu bir motorlu taşıttır. 100 kilo ve 190 cm boyundaysanız, yeni başlasanız bile 100 kilo ve 100cc bir motorla başlamanız doğru olmaz. Öncelikle eylemsizlik kanunu yüzünden sizi taşıyan aracın sizden en az 3 kat daha ağır olması gerekir, yoksa motorsiklet durur ama siz üstünde duramazsınız. Ya da bunun tam tersi olur. Mutlaka üzerinde rahat edeceğiniz ve amacınıza uygun bir motorsiklet almalısınız. Motorsiklet aldık! Sırada ne var? Şunu başta söylememiz gerekir; önce motorsiklet alınmaz, hatta önce ehliyet dahi alınmaz. Her şeyden önce eğitim alınır. Motorsiklet almaya karar verdiğinizde motorsikletinizi almadan mutlaka önce trafiğe kapalı ortamlarda profesyonel eğitmenlerce verilen başlangıç sürüş eğitimlerini almalısınız. Eğitim arayışı içine MotoRsiklet bireysel ulaşım aracı olarak bir otomobile oranla çok daha çevreci ve verimli bir araçtır. girince, İleri Sürüş Teknikleri gibi eğitimler de duyacaksınız ama ilk aşamada bunlardan uzak durmanızda fayda var. İleri sürüş teknikleri eğitimleri için en az 2 yıl ve 10 bin km sürüş yapmanız gerekir. Harley DavIdson: Ayrıcalıklı bir dünyanın kapıları açılıyor... Motorsiklet bir tutkudur ancak Harley Davidson bir yaşam tarzıdır... Bir motorsiklet sürücüsü yerine bir Harley sürücüsü haline geldiğinizde, artık dünyada 1.250.000 den fazla üyesi olan büyük bir aileniz var demektir... 110 yıldır motorsiklet üreten Harley Davidson, diğer markalardan farklı olarak sattığı motorsikletlerin sahiplerini kendi hallerine bırakmaz. Pek çok bilimsel araştırmaya konu olmuş bir bağlılığın içine doğru çeker sizi. Bir Harley Davidson sahibi olduğunuzda, uluslararası Harley Owners Group (H.O.G) un üyesi olur ve hemen ayrıcalıklı imkânlardan faydalanmaya başlarsınız. Dünyanın her yerinde düzenlenen festival ve gezilere katılma hakkınız olur. Birçok önemli indirimli alışverişten, konaklama imkânından faydalanırsınız. Daha da önemlisi, artık grup sürüş ayrıcalığınız vardır... MİNİ SÖZLÜK Fluorosis Çok fazla florür kullanılması nedeniyle diş minesinin renginin bozulması. G Gevşek Bakteri Plağı Diş etlerinin üstünde ve altında bulunan, büyük oranda diş eti hastalıklarına sebep olan bakterileri içeren, ağız duşu gibi yöntemlerle ağızdan kolayca yıkanabilen bakteri plağı. Kkalkulus rengi sarı ile kahverengi arasında değişen, oral hijyenin yetersiz ya da uygunsuz olması durumunda dişler üzerinde oluşan sert kalıntı. P PalyatiF tedavi esas olarak ağrıyı azaltmak ya da ortadan kaldırmak için tasarlanmış tedavi. R rubber Dam Bir ya da daha fazla dişi nemden korumak ve boğazın gerisine bir şey gitmesini engellemek amacıyla kullanılan yumuşak lateks örtü. 26 7 TEPEDİŞ 2013 7 TEPEDİŞ 2013 27
BAŞLARKEN TÜRKİYE NİN JCI AKREDİTASYONU ALAN İLK DİŞ HASTANESİ UZMAN KADROSUYLA 15 YILDIR HİZMETİNİZDE BÖLÜMLERİMİZ Çene Cerrahisi-İmplantoloji Çocuk Diş Hekimliği (Pedodonti) Dişeti Hastalıkları ve Tedavisi (Periodontoloji) Diş Hekimliği Radyolojisi Diş ve İmplant Protezleri Kanal Tedavisi (Endodonti) Oral Diagnoz (İlk Muayene ve Tedavi Planlaması) Ortodonti Restoratif ve Estetik Diş Hekimliği Yüz Ağrıları ve Çene Eklemi Rahatsızlıkları 28 7 TEPEDİŞ 2013 www.7tepedishastanesi.com 0216 363 60 44 Bağdat Cd. No: 238 34728 Göztepe İstanbul